Μέθοδος των περιοδικών ξυλωδών λημμάτων Δρ. Βασιλική Καζάνα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Δράμας Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής Τηλ. & Φαξ: 25210 60435 E-mail: vkazana@teikav.edu.gr Διαλέξεις Θεωρίας Δασικής Διαχειριστικής ΙI
Τι είναι; Μέθοδος κάρπωσης που βασίζεται στην ξυλώδη μάζα που προβλέπεται να παραχθεί. Η ιδέα είναι ο ξυλώδης όγκος των συστάδων και η μελλοντική τους προσαύξηση να διανέμεται σε τόσα περιοδικά υλοτόμια ώστε μετά την παρέλευση των ετών αυτών να υπάρχει ξανά ώριμο για υλοτομία ξύλο. Αναπτύχθηκε από τον Hartig (1795) και βασίζεται στη μέθοδο κάρπωσης με βάση την προβλεπόμενη ξυλώδη μάζα από τους Beckmann, Wedell και Hennert στα μέσα του 18 ου αιώνα.
Πως εφαρμόζεται; Καθορίζεται ο περίτροπος χρόνος (U) Διαιρείται ο περίτροπος χρόνος σε περιόδους (συνήθως 20ετείς) Καταχωρούνται οι συστάδες του δάσους ή της διαχειριστικής κλάσης όπου επιδιώκεται αειφορία των καρπώσεων στις διάφορες περιόδους ανάλογα με την ηλικία τους - Ηλικία >U-20 - Νεότερες συστάδες Ηλικία <U -20 Περίοδος Ι (οι συστάδες αυτές υποβάλλονται σε αναγέννηση την 1 η 20ετία) Λοιπές περίοδοι
Εκτιμούνται οι αναμενόμενες καρπώσεις κατά περιόδους: - Αναμενόμενη κάρπωση = Ξυλαπόθεμα συστάδων + Αναμενόμενη προσαύξηση Αναδιανέμονται οι συστάδες στις διάφορες περιόδους, έτσι ώστε το συνολικό άθροισμα των ξυλωδών λημμάτων στις διάφορες περιόδους να είναι το ίδιο (ή περίπου το ίδιο). -Αναμενόμενη προσαύξηση υπολογίζεται με βάση την Μέση Συνολική Αύξηση -Στις αναμενόμενες καρπώσεις υπολογίζονται και ενδεχόμενες ενδιάμεσες από καλλιέργειες καρπώσεις
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ - Καλύτερη εκτίμηση και κατανομή των καρπώσεων σε σχέση με τις μεθόδους επιφάνειας
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ -Δεν λαμβάνει υπόψη την κατά χώρο τάξη των συστάδων ή των υλοτομίων (οι συστάδες είναι κανονικής έκτασης 50ha). Η έκταση των συστάδων που καταχωρούνται αυτούσιες και υλοτομούνται ολόκληρες στη διάρκεια μίας περιόδου είναι πολύ μεγάλη υλοτομία ανώριμων συστάδων και δημιουργία ομήλικων και αμιγών συστάδων σε μεγάλες εκτάσεις. -Το τελικό σχέδιο καρπώσεων ισχύει για όλη τη διάρκεια ενός περίτροπου χρόνου χωρίς δυνατότητα ενδιάμεσης αναθεώρησης και προσαρμογής
Μέθοδος Περιοδικών Ξυλωδών Λημμάτων -ΕΦΑΡΜΟΓΗ Συστάδα Ηλικία Ξυλαπόθε μα m 3 (Έκτ.) ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΜΣΑ (Ζ) m 3 (Ζ) μέχρι το 1/2 της περιόδου I >60 Όγκος στην περίοδο m 3 II (41-60) III (21-40) 1 (300) 30 9.000 300 50x300=15000 24000 2 (180) 18 3.600 200 70x200=14000 17600 3 (250) 48 10.000 208 30x208=6240 16240 4 (240) 52 9.500 183 30x183=5490 14990 5 (250) 70 20.000 285 10x285=2850 22850 6 (220) 65 16.000 246 10x246=2460 18460 11112.5 IV (1-20) 7 (280) 10 1.050 105 70x105=7350 8400 8 (235) 24 4.700 196 50x196=9800 14500 9 (195) 70 11.700 167 10x167=1670 13370 10 (250) 18 5.000 278 70x278=19460 24460 Σύνολο 90.550 83720 54680 31230 38500 50460 Μεταφορά Ξυλ. Όγκου Ι -11112.5 +12337.5 +5067.5-6892.5 Κανονικό 43567.5 43567.5 43567.5 43567.5 Περιοδικό 174270/4=43567.5 Λήμμα (90550+83720)
Συστάδες Περιόδου Ι Επιφάνειες (ha) Ξυλ. Όγκος m 3 Προοδ. Ελατ. Αύξηση m 3 Λήμμα Περιόδου Ι m 3 5 250 20.000 2.850 22.850 6 88 6.400 948 7.348 9 195 11.700 1.670 13.370 Σύνολο Ι 533 38.100 14.674 43.568 Λοιπές περίοδοι Ποσοστό κάρπωσης ΙI 622 29.100 12% 3.492 ΙΙI 535 13.700 8% 1.096 IV 710 9.650 5% 482 Σύνολο ΙΙ-IV 1.867 52.450 5.070 Γενικό σύνολο 2.400 90.550 48.638 Ετήσιο Λήμμα από Τελικές & Ενδιάμεσες 48638 / 20 = 2431.9 Καρπώσεις
Συνδυασμένη μέθοδος περιοδικών ξυλωδών λημμάτων και περιοδικών υλοτομίων Τι είναι; - Είναι η μέθοδος καρπώσεων που συνδυάζει την μέθοδο περιοδικών υλοτομίων και την μέθοδο των περιοδικών ξυλωδών λημμάτων και επιδιώκει την επίτευξη του αειφόρου κανονικού δάσους με τη δημιουργία κανονικής σειράς και τάξης των συστάδων και αειφορίας των ξυλωδών λημμάτων
-Βασικός σκοπός της μεθόδου: Δημιουργία περιόδων με ίσες περιοδικές επιφάνειες ως περιοδικά υλοτόμια ΚΑΙ Ίσους τελικούς ξυλώδεις όγκους ως περιοδικά ξυλώδη λήμματα
Που εφαρμόζεται; - Σε δάση με κανονική αναλογία ηλικιών και συστάδες ίδιας συγκόμωσης και ξυλοβρίθειας. - Σε πραγματικά δάση δεν υπάρχουν αυτές οι συνθήκες έμφαση είτε στην επιφάνεια είτε στον όγκο
Πως εφαρμόζεται; - Διαιρείται το δάσος σε δίκτυο τμημάτων και υποτμημάτων μικρής έκτασης - Δημιουργούνται διαχειριστικές κλάσεις στις οποίες επιδιώκεται η αειφορία των καρπώσεων με αυτοτελή τρόπο - Καθορίζεται ο περίτροπος χρόνος και διαιρείται σε ίσες περιόδους - Διανέμονται τα τμήματα στις διάφορες περιόδους, ανάλογα με την ηλικία των συστάδων, τις συνθήκες αύξησης και στη συνέχεια τις ανάγκες για κατά χώρο τάξη
- Μετακινούνται τα Τμήματα από περίοδο σε περίοδο έτσι ώστε να εξισωθούν οι καρπώσεις μεταξύ των περιόδων - Εκτιμούνται οι αναμενόμενες καρπώσεις για κάθε περίοδο. Οι διαφορές στις καρπώσεις εξισώνονται με 2 η μετακίνηση τμημάτων από περίοδο σε περίοδο, έτσι ώστε οι προβλεπόμενες καρπώσεις να είναι περίπου ίσες στις διάφορες περιόδους. [Αρχικά εξίσωση λημμάτων σε όλες τις περιόδους του περίτροπου χρόνου, αργότερα στις 2 ή 3 πρώτες]
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Ανταποκρίνεται στις δασοκομικές και υλοχρηστικές αξιώσεις των σπερμοφυών ομήλικων ή υποκηπευτών δασών και των αναγεννημένων σε ψιλά υλοτόμια τεχνητά ή με διαδοχικές αναγεννητικές υλοτομίες Λαμβάνει υπόψη την κατά χώρο τάξη των συστάδων Θεωρεί την αειφορία βασική αρχή του σχεδιασμού στη δασοπονία (όπως και η μέθοδος περιοδικών ξυλωδών λημμάτων και περιοδικών υλοτομίων)
ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Αυστηρή τήρηση πχ. σχεδίων εκμετάλλευσης και προσπάθεια αποκατάστασης ομοιόμορφων συνθηκών δασοκάλυψης (αμιγείς και αποψιλωτικά υλοτομούμενες συστάδες) δεν επιτρέπουν εκμετάλλευση των δασοκομικών χειρισμών για αύξηση παραγωγής Απώλειες σε καρπώσεις λόγω αειφορίας Αύξηση κινδύνων και ασθενειών των δασών
Συνδυασμένη μέθοδος περιοδικών ξυλωδών λημμάτων και περιοδικών υλοτομίων -ΕΦΑΡΜΟΓΗ Δεδομένα: - Ομήλικο δάσος κωνοφόρων - Έκταση F=1440ha - Περίτροπος χρόνος: 80 έτη - Εύρος περιόδου: 20 έτη - Συστάδες:10
Συστάδα 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Επιφάνεια 80 150 210 200 170 90 100 110 130 200 Όγκος (m 3 ) ΜΣΑ (m 3 /ha) Ηλικία (έτη) 12000 14000 32000 50000 1700 1350 10000 2200 650 1200 3 5 4 3 1,2 1,3 5 1,5 1 1,1 62 72 70 75 15 18 55 30 10 12
ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Συστάδα Έκταση Ηλικία Επιφάνεια (ha) στην περίοδο (ha) (έτη) Ι II III IV 1 80 62 80 80 2 150 72 150 3 210 70 210 200 4 200 75 200 5 170 15 140 170 6 90 18 90 90 7 100 55 100 20 8 110 30 110 9 130 10 130 10 200 12 200 Σύνολο 1440 640 100 110 590 Μεταφορά -80-200 +80 +200 +140 +90-140 -90-20 +20 Τελική Κάρπωση 360 360 360 360
Εξίσωση εκτάσεων μεταξύ περιόδων F u 1440 * n = *20 = 80 360ha Εκτίμηση ξυλώδη όγκου + προσαύξησης Ι & ΙΙ Περιόδους Εξίσωση ξύλινων όγκων Κατανομή επιφανειών ίδια ΙΙΙ, IV Περίοδοι
ΕΙΔΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Συστ άδα Περίοδ ος Έκταση (ha) Ηλικία (έτη) Συνολ ικός όγκος Προσαύξηση Καρπώσεις m 3 /ha Συνολ ική Περ. Ι Περ.ΙΙ Προσω ρ. Τελικές Προσωρ. Τελικές 1 ΙΙ 80 62 12000 3 7200 19200 19200 2 Ι 150 72 14000 5 7500 21500 21500 3 ΙΙ 200 70 30476 4 24000 7126 54476 47350 3 Ι 10 70 1524 4 400 1924 1924 4 Ι 200 75 50000 3 6000 56000 56000 7 ΙΙ 80 55 8000 5 12000 20000 20000 Σύνολο προσωρινών καρπώσεων 79424 93676 Μεταφορά 7126 Σύνολο τελικών καρπώσεων 86550 86550
Για να γίνει η εξίσωση όγκων 26,16ha [(7126x200)/54476] πρέπει να μεταφερθούν στην περίοδο Ι, δηλαδή δεν θα έπρεπε να είχαν μεταφερθεί στην 1 η φάση από τη συστάδα 3 αντί για 200ha έπρεπε να μεταφερθούν στην περίοδο ΙΙ 200-26,16ha= 173.84ha Τελική επιφάνεια περιόδου Ι : 360+26,16=386,16 ha Τελική επιφάνεια περιόδου ΙΙ: 360-26,16=333,85ha
Μέθοδος μόνιμων περιοδικών υλοτομίων Τι είναι; Μέθοδος κάρπωσης βασισμένη στη μέθοδο των περιοδικών υλοτομίων του Cotta (1820) η οποία τροποποιήθηκε στην Γαλλία από τον Parade (1918) με βάση την δασική παραγωγικότητα και ονομάστηκε «μέθοδος μόνιμων υλοτομίων» ή «μέθοδος φυσικής αναγέννησης και αραίωσης» Που εφαρμόζεται; Σπερμοφυή Ομήλικα δάση κυρίως φυλλοβόλα και οξιάς, τα οποία αναγεννώνται φυσικά με υπόσκιες υλοτομίες
Πως εφαρμόζεται; Διαιρείται ο περίτροπος χρόνος του δάσους ή της διαχειριστικής κλάσης σε 4-5 περιόδους εύρους κατάλληλου για αναγέννηση της συστάδας (γενικός χρόνος αναγέννησης, πχ. Μαύρη Πεύκη 20ετείς, οξιά 30ετείς)
Εύρος περιόδου Εξαρτάται Χρονικό διάστημα από την υλοτομία σποράς μέχρι την τελική υλοτομία Δασοπονικό είδος Έτη σπερμοφορίας Έδαφος Κλίμα Ποσότητα λήμματος αναγεννητικών υλοτομιών Πορεία υλοτομιών Διάρκεια περίτροπου χρόνου
Κατανέμεται η επιφάνεια του δάσους ή της διαχειριστικής κλάσης σε ίσες περιόδους και ίσα, συνεχούς έκτασης και μόνιμα περιοδικά υλοτόμια. Οι συστάδες των υλοτομίων πρέπει να είναι της ίδιας περίπου ηλικίας. Οι γηραιότερες κατανέμονται στην περίοδο Ι Στις συστάδες της περιόδου Ι γίνονται αναγεννητικές υλοτομίες και η επιφάνεια λέγεται υλοτόμιο αναγέννησης, ενώ στις υπόλοιπες καλλιεργητικές υλοτομίες και η επιφάνεια λέγεται υλοτόμιο αραίωσης Παχυμετρούνται όλες οι συστάδες του υλοτομίου αναγέννησης καιυπολογίζεταιοιξυλώδηςόγκοςτους
Ετήσιο λήμμα Προοδευτικά ελαττούμενη αύξηση V1 + V1 *0,0PV * a 2 V1 E W = = + a a V 1 *0,0P 2 v V 1 Όγκος συστάδων υλοτομίου περιόδου Ι P v Ποσοστό αύξησης των συστάδων περιόδου Ι α εύρος περιόδου