Tεύχος 37 - Απρίλιος 2014 υγεία > ψυχολογία > διατροφή Τα ψεύτικα τα λόγια τα µεγάλα XΡΗΣΤΟΣ ΝΤΕΛΛΟΣ "Ζούµε στην εποχή Money - Based Medicine" ΥΓΕΙΑ Γιατί πηγαίνουµε στον ψυχολόγο; AΦΙΕΡΩΜΑ Αδυνάτισµα: Αντίστροφη µέτρηση για την παραλία! www.lifepositive.gr ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΜΕ ΤΟΝ ΤΥΠΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
www.lifepositive.gr 24 14 14 Περιεχόµενα 8 32 > ΑΦΙΕΡΩΜΑ Α ΥΝΑΤΙΣΜΑ κέντρα αδυνατίσµατος: αδυνατιζουν... το πορτοφολι 10 ερωτησεις για το αδυνατισµα «εξπρες» πείτε «όχι» στις δίαιτες της µόδας συµπληρώµατα - συµµαχοι στο αδυνατισµα νικήστε την κυτταρίτιδα 6 8 12 14 24 32 life positive > life positive > life positive > life positive > life positive EDITORIAL ΑΠΟΡΙΕΣ > Για την αποτρίχωση ΥΓΕΙΑ > Μηνιγγίτιδα: Ο µεγάλος φόβος των γονιών ΙΑΤΡΟΦΗ > Τα ψεύτικα τα λόγια τα µε.γάλα! ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΤΕΛΛΟΣ > Ζούµε στην εποχή της money-based medicine! ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Α ΥΝΑΤΙΣΜΑ > Κέντρα αδυνατίσµατος: Πώς θα χάσει βάρος... το πορτοφόλι σας > 10 ερωτήσεις για το αδυνάτισµα «εξπρές» > Πείτε «όχι» στις δίαιτες της µόδας > Συµπληρώµατα διατροφής: Σύµµαχοι στο αδυνάτισµα > Νικήστε την κυτταρίτιδα ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
74 54 68 54 60 68 72 74 76 80 life positive > life positive > life positive > life positive > life positive ΥΓΕΙΑ ιαβήτης. Πώς µπορούµε να τον ελέγξουµε; ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Γιατί πάµε σε στον ψυχολόγο; ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ Ταξίδι στο Κέντρο της Γης ΝΕΑ > Μικρά και πρακτικά PET LOVE Βόλτα µε το αµάξι! ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΑΓΟΡΑΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΛΕΞΗ www.lifepositive.gr Το επόµενο τεύχος του > Life > Positive < θα κυκλοφορήσει στις 25 Μαΐου >Life>Positive< Ι ΙΟΚΤΗΣΙΑ-ΕΚ ΟΣΗ > Μ. ΠΙΤΣΙΛΙ ΗΣ Α.Ε. Αγ. Νικολάου 102, 16674 Γλυφάδα Τηλ: 210 8947002, Fax: 210 8941551 e-mail: info@lifepositive.gr www.pitsilidis.gr ΕΚ ΟΤΗΣ > Μιχάλης Πιτσιλίδης ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ > Νινέττα Βατικιώτη ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ > Νεκταρία Καρακώστα ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ > Βασιλική Κούτσικου ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ > Γιώργος Παναγόπουλος SENIOR ART DIRECTOR > Γρηγορία Μαυροειδάκου ART DIRECTOR > Μάτα Παρασύρη ΗΜΟΣΙOΓΡΑΦΙΚΗ ΟΜΑ Α > Βιβέττα Λαϊνιώτη > Λυδία Παπαευαγγέλου > Ειρήνη Πιτσιλίδη ΕΙ IΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ > Ορέστης Γιωτάκος, ψυχίατρος > Γρηγόρης Λάσκαρης, φαρµακοποιός > Θεόδωρος Ροκκάς, γαστρεντερολόγος > Χρήστος Ντέλλος, καρδιολόγος > Κώστας Σπίγγος, νευρολόγος ΥΠΟ ΟΧΗ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ > Σοφία Κολοβού ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ > Σταµάτης Κωνσταντάτος ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ > Όλγα Κοσσυβάκη ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ > istockphoto > shutterstock images ΕΚΤΥΠΩΣΗ -ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΙΑ: > ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ IRIS A.E.Β.Ε. Το >Life>Positive< είναι µηνιαίο περιοδικό και διανέµεται δωρεάν, την τελευταία Κυριακή κάθε µήνα, µε τον «Τύπο της Κυριακής»
> editοrial του Mιχάλη Πιτσιλίδη pitsilidis@gmail.com Μωρά για πάντα 6 Είναι γεγονός ότι οι δαπάνες υγείας, συνολικά και διεθνώς, αποτελούν ένα διαρκώς αυξανόµενο κονδύλι. Αλλά αυτό είναι, σε πολύ µεγάλο βαθµό, αναπόφευκτο, για τρεις κυρίως λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει µε τα δηµογραφικά χαρακτηριστικά µιας χώρας. Όσο «γερνάει» η πυραµίδα πληθυσµού κι όσο µεγαλώνει ο αριθµός των ατόµων τρίτης και τέταρτης ηλικίας, τόσο αυξάνονται οι δαπάνες υγείας. Με δραµατικό τρόπο. Εποµένως, θα πρέπει να σταµατήσει να γερνάει ο πληθυσµός ή να πεθαίνει νωρίς, για να έχουµε µείωση δαπανών Ο δεύτερος λόγος αφορά τις επιστηµονικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Νέες εξετάσεις, νέα µηχανήµατα, νέα φάρµακα που αντικαθιστούν τα ανάλογα παλαιότερα, µε ή χωρίς σπουδαία επιπρόσθετα οφέλη, αλλά που πρέπει να αντιµετωπίζονται κάθε φορά σοβαρά: πόσα προσφέρουν, σε σχέση µε το πόσο κοστίζουν; Άλλες µεταβολές επιβάλλονται από τις γενικότερες συνήθειές µας. Ένα θαυµάσιο φάρµακο για την υπέρταση έχει λιανική τιµή 2,25 για 20 χάπια που καλύπτουν 20-40 ηµέρες! Ποιος από εµάς ας απαντήσουµε ειλικρινά - θα δεχόταν, χωρίς την ανάλογη περιφρόνηση, µια τέτοια συνταγή από τον γιατρό του; Άλλος ένας λόγος είναι η αντίληψη για την υγεία που έχει καλλιεργηθεί στους πληθυσµούς των πλούσιων χωρών -µεταξύ αυτών και η τέως πλούσια Ελλάς. Τι επικρατεί και προβάλλεται; Υγεία χωρίς συµβιβασµούς, µε κάθε µέσο και έναντι παντός κόστους. Με ιδιαίτερη έµφαση σ αυτό που προβάλλεται και επιβάλλεται ως δήθεν «προληπτική ιατρική». Σεβαστό µέρος του ελληνικού πληθυσµού συνωστίζεται κάθε πρωί στα χιλιάδες «διαγνωστικά κέντρα», αναζητώντας επιµόνως τα ίχνη µιας απειλητικής νόσου που απειλεί την υγεία και τη ζωή του. Και, συχνά, ο αιτών αµειφθήσεται. Ακόµα και τράπεζες προβάλλουν προνοµιούχους λογαριασµούς, µε δέλεαρ τις φτηνές και συχνές εξετάσεις και τις δεκάδες ιατρικές ειδικότητες που περιµένουν τον ευτυχή πελάτη µε την πρώτη κατάθεση. Είναι ελληνικά αυτά τα φαινόµενα πλήρους ιατρικοποίησης της κοινωνίας και της ζωής; Όχι. Παρατηρούνται σε όλες τις δυτικές χώρες. Συχνά, στο πλαίσιο αναζήτησης της τερατώδους υγείας, πραγµατοποιούνται εθνικές ή ευρωπαϊκές «εκστρατείες» µε διάφορους στόχους, µε ανάλογες «παγκόσµιες ηµέρες», στις οποίες οι κρατικές υπηρεσίες προσφέρουν πρόθυµα την αιγίδα τους, αν δεν πρωτοστατούν µε περισσή ανοησία και ισόποση αυταρέσκεια. Επιπλέον, µε τους κατάλληλους χειρισµούς, εκµαυλισµένοι επιστήµονες προσφέρουν το κύρος του ονόµατός των, στην προσπάθεια να διευρυνθεί η «αγορά». Όπως πάνε τα πράγµατα, οι «φυσιολογικές τιµές» χοληστερόλης σε λίγο θα φτάσουν να είναι µικρότερες εκείνων των νηπίων. Μωρά για πάντα, θα ήταν ίσως το περιγραφικότερο σλόγκαν όσων διαδραµατίζονται γύρω µας. Η ελληνική ιδιαιτερότητα συνίσταται στο γεγονός ότι η πολιτεία παρακολουθεί τα τεκταινό- µενα εντελώς αµέτοχη, ανίκανη να αντιδράσει και να προφυλάξει την υγεία και το πορτοφόλι των πολιτών της, από τις σχετικές επιδροµές. Και το χειρότερο είναι ότι δεν µπορεί να προστατεύσει αποτελεσµατικά ούτε τους πόρους των ασφαλιστικών ταµείων. Με δεδηλω- µένη την αδυναµία ελέγχου, το µόνο πρόσφορο (και για τούτο προσφιλές) πεδίο δράσης είναι τα φάρµακα: µειώνονται οι τιµές και ταυτόχρονα αυξάνεται η συµµετοχή των ασφαλισµένων. Σε πολλές περιπτώσεις, δεν τους συµφέρει καν να πάνε στον ΕΟΠΥΥ. Μπορεί για φάρµακο αξίας 50 ευρώ να πληρώνουν και 30 ή 40 ευρώ ως συµµετοχή! < > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
8 > υγεία > Life > Positive < 9+1 Απορίες για την αποτρίχωση Κερί, ξυράφι ή laser; Όποιον τρόπο αποτρίχωσης και να επιλέξετε, θα πρέπει γνωρίζετε τα υπέρ και τα κατά της κάθε µεθόδου. Άλλωστε τώρα που πλησιάζει καλοκαίρι, το τελευταίο πράγµα που θέλετε είναι ένα ταλαιπωρηµένο και ερεθισµένο σώµα. Ο δερµατολόγος κ. Σωτήρης Θεοχάρης λύνει τις απορίες µας και προτείνει την καλύτερη και πιο ανώδυνη µέθοδο αποτρίχωσης για απαλά βελούδινα πόδια και όχι µόνο... Πόσες µέθοδοι αποτρίχωσης υπάρχουν και ποιες οι 1 διαφορές τους; Η ανεπιθύµητη τριχοφυΐα είναι ένα από τα πιο συχνά αισθητικά προβλήµατα. Για την καταπολέµησή της υπάρχουν πολλές επιλογές που διαφέρουν στην αποτελεσµατικότητα, την ασφάλεια, στο κόστος και στην αποδοχή από τον ασθενή. Ηλεκτρόλυση: Μέθοδος µόνιµης καταστροφής της τρίχας. Το ηλεκτρικό ρεύµα διαµέσου λεπτής βελόνας ή εύκαµπτου καθετήρα εισάγεται στο δέρµα, καταστρέφοντας τον θύλακα της τρίχας. Η επιτυχία της εξαρτάται από την ικανότητα και την εκπαίδευση του χειριστή. Εκτελείται συνήθως σε όλους τους τύπους τριχών, αλλά είναι πιο αποτελεσµατική στην αναγεννητική φάση. Η µέθοδος είναι δαπανηρή, χρονοβόρα και απαιτεί επαναλαµβανόµενες θεραπείες. Οι παρενέργειες της ηλεκτρόλυσης περιλαµβάνουν πόνο, ερύθηµα, οίδηµα, λοιµώξεις, αλλά και ουλές, χηλοειδή σε ευαίσθητα άτοµα, και µετα-φλεγµονώδεις αλλαγές στο χρώµα του δέρµατος. Κερί (Waxing): Μια από τις παλαιότερες µεθόδους προσωρινής αποτρίχωσης. Αφαιρεί τις τρίχες στο επίπεδο του βολβού της τρίχας και τα αποτελέσµατα της διαρκούν 2-4 εβδοµάδες. Καθώς το λιωµένο κερί αφαιρείται µε µια γρήγορη και απότοµη κίνηση, η διαδικασία είναι πολύ επώδυνη. Εκτός από την ταλαιπωρία της θεραπείας, έχουν αναφερθεί θυλακίτιδες, ερεθισµός του δέρµατος και χηλοειδή. Νήµα (Threading): Πανάρχαια µέθοδος αποτρίχωσης, που εφαρµόζεται σε χώρες της Μέσης Ανατολής και της Ασίας και χρησιµοποιείται κυρίως στα φρύδια. Οι παρενέργειές της περιλαµβάνουν πόνο, οξύ ερυθήµα κατά τη διάρκεια και µετά τη διαδικασία και σπανιότερα θυλακίτιδα, υποχρωµία, υπέρχρωση. Τοπική κρέµα (Eflornithine): Η Εφλορνιθίνη αναστέλλει την δεκακαρβοξυλάση της ορνιθίνης, ένζυµο απαραίτητο για τον σχηµατισµό της τρίχας. Είναι η µόνη τοπική κρέµα για την αποµάκρυνση της ανεπιθύµητης τριχοφυΐας από το πρόσωπο. Οι πιο συχνές ανεπιθύµητες ενέργειες είναι σχετικά ήπιες και περιλαµβάνουν ακµή, ερύθηµα και αίσθηµα καύσου και νυγµού στο δέρµα. Laser: Επιτρέπει την θεραπεία των µεγάλων περιοχών µε λιγότερη δυσφορία από την ηλεκτρόλυση, µεγαλύτερη ασφάλεια και αποτελεσµατικότητα και λιγότερες επιπλοκές. Η θεραπεία µε laser χρησιµοποιεί φως ορισµένoυ µήκoυς κύµατος για την καταστροφή του θύλακα της τρίχας. Απαιτεί επαναλαµβανόµενες θεραπείες και εφαρµόζεται σχεδόν σε όλες τις περιοχές: πρόσωπο, λαιµό, στήθος, κοιλιά, µπικίνι, πλάτη, χέρια, πόδια και γλουτούς. Τι είναι τα δερµατολογικά 2 laser και πώς δρουν; Το Laser είναι το ακρωνύµιο της φράσης Light Amplification by the stimulated Emission of radation, που σηµαίνει «ενίσχυση φωτός µε εξαναγκασµένη ακτινοβολία». Η βασική αρχή πάνω στην οποία στηρίζεται η χρήση του laser για την καταστροφή της ανεπιθύµητης τριχοφυΐας είναι η αρχή της επιλεκτικής φωτοθερµολύ- ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> υγεία 9+1 απορίες για την αποτρίχωση σεως, που συνίσταται σε εκλεκτική απορρόφηση της δέσµης του laser από τη µελανίνη της τρίχας. Το πρώτο λοιπόν κλινικό στοιχείο που αξιολογείται είναι το χρώµα της τρίχας (µαύρες σκουρόχρωµες τρίχες = ιδανικός στόχος, ξανθές-λευκές τρίχες = ανυπέρβλητος στόχος). Με την απορρόφηση της δέσµης του laser από τη µελανίνη της τρίχας έχουµε µετατροπή της φωτεινής ενέργειας σε θερµική. Όταν η θερµοκρασία εντός του τριχικού θυλάκου ανέρχεται στους 70 βαθµούς, καταστρέφονται τα κέντρα αναγέννησης της τρίχας και επιτυγχάνεται µείωση της τριχοφυΐας. Από το σύνολο των τριχών, µόνο οι ευρισκόµενες στην αναγενή φάση είναι βιολογικά δραστήριες. Περιέχουν µεγαλύτερη ποσότητα µελανίνης, άρα απορροφούν µεγαλύτερη ποσότητα laser και είναι δυνατόν να καταστραφούν καταστρέφεται περίπου το 15% ανά συνεδρία. Έτσι εξηγείται γιατί απαιτείται ένας ορισµένος αριθµός συνεδριών για την ολοκλήρωση της θεραπείας. Ποια είναι η καλύτερη µέθοδος αποτρίχωσης και γιατί; 3 Από τις υπάρχουσες µεθόδους, η αποτρίχωση µε laser είναι η καλύτερη, γιατί είναι ασφαλής, αποτελεσµατική και καλά αποδεκτή από τον ασθενή. Όµως δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι τα σύγχρονα laser έχουν έγκριση από το FDA για µακράς διαρκείας αποτρίχωση (long term epilation) και όχι για διαχρονικά αποτελέσµατα (permanent result). Υπάρχει περίπτωση να µε 4 κάψει ή' να µου αφήσει σηµάδια ή δυσχρωµίες; Βεβαίως. Όταν γίνεται σε µαυρισµένα δέρµατα, το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο, αµέσως µετά τις διακοπές, όταν ο ασθενής κάνει ταυτόχρονα τεχνητό µαύρισµα, όταν λαµβάνει φάρµακα που προκαλούν υπερευαισθησία, όταν το laser γίνει από άπειρο χειριστή µε λανθασµένες πα- ραµέτρους, οδηγώντας σε υπερ-θεραπεία, όταν δεν έχει προηγηθεί ξύρισµα της θεραπευόµενης περιοχής και σπανιότερα λόγω του ψυκτικού που χρησιµοποιείται. Πού θα πρέπει να απευθυνθώ για αποτρίχωση, σε δερ- 5 µατολόγο ή' αισθητικό; Για λόγους ασφαλείας, καλό θα είναι η laser αποτρίχωση να γίνεται από γιατρό (συνήθως δερµατολόγο) εξειδικευµένο στη χρήση των laser, µε σκοπό την έγκαιρη αναγνώριση καταστάσεων που µπορεί να οδηγήσουν σε παρενέργειες. Όσον αφορά στο µηχάνηµα, αναζητήστε τα ISO του µηχανήµατος. Τι διαφορά έχει το laser 6 από τη φωτόλυση; Πώς θα καταλάβω αν το µηχάνηµα είναι laser ή' φωτόλυση; Το laser είναι µονοχρωµατική δέσµη φωτός, ενώ το παλµικό φως είναι πολυχρωµατική εκποµπή φωτός. Όσον αφορά στον τρόπο δράσης του, το laser καταστρέφει την τρίχα βασιζό- µενο στις αρχές της επιλεκτικής φωτοθερµολύσεως και της επιλεκτικής φωτοθερµοκινητικότητας, ενώ στην φωτόλυση έχουµε µη ειδική θερµική κάκωση της τρίχας. Ποια µέθοδος αποτρίχωσης πονάει λιγότερο; 7 Τα εξελιγµένα συστήµατα laser δεύτερης γενιάς είναι εφοδιασµένα µε συστήµατα ψύξεως, κρύο αέρα, κρυογένιο, κρυογέλη, που κάνουν τη θεραπεία εξαιρετικά αποδεκτή. Όµως αυτό δεν είναι πανάκεια - σε ορισµένες ευαίσθητες περιοχές ή σε υπερευαίσθητα άτοµα µπορεί να χρειαστεί προετοιµασία µε τοπική αναισθητική κρέµα. Πόσο κοστίζει η αποτρίχωση µε laser και πόσες συνε- 8 δρίες θα χρειαστώ; Το κόστος ανά συνεδρία εξαρτάται από την περιοχή που αποτριχώνεται και τον τύπο του µηχανήµατος που χρησιµοποιείται. Καλό θα είναι να εί- µαστε εξαιρετικά επιφυλακτικοί, µε κέντρα και γιατρούς που υποκοστολογούν την πράξη. Όσον αφορά στον αριθµό των συνεδριών, εξαρτάται από την ανατοµική θέση και την ορµονο-εξάρτηση της περιοχής. Το θεραπευτικό πρωτόκολλο προβλέπει 6 συνεδρίες. Μπορώ να κάνω laser όλους 9 τους µήνες του χρόνου; Την καλοκαιρινή περίοδο και τους πρώτους φθινοπωρινούς µήνες, θα πρέπει να είµαστε εξαιρετικά προσεκτικοί στα µαυρισµένα δέρµατα και στις ιδιαίτερα φωτο-εκτεθειµένες περιοχές. Όσον αφορά την προετοιµασία, καθαρίζουµε προσεκτικά και αποµακρύνουµε κάθε είδους χρωστική από την περιοχή. Ελέγχουµε πάντα για την παρουσία δερµατικών παθήσεων άτυπων σπίλων και ξυρίζουµε την περιοχή, εκτός της περιοχής του προσώπου. Μετά την εφαρµογή, εφαρµόζεται κρέµα κορτιζόνης και δίνονται οδηγίες για αποφυγή του καυτού µπάνιου και της έκθεσης στον ήλιο, επί διήµερου. Πόσο διάστηµα πρέπει 10 να περνάει ανάµεσα στις αποτριχώσεις, στην περιοχή του µπικίνι, όταν χρησιµοποιούµε ξυραφάκι ή' κερί; Όταν ένας ασθενής ξεκινήσει αποτρίχωση µε laser, θα πρέπει να αποφεύγει τη χρήση κεριού και ξυραφιού. Για καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσµα, θα πρέπει τα µεσοδιαστήµατα της θεραπευτικής φάσης να µην ξεπερνούν τις 30-40 ηµέρες. < i ρ. Θεοχάρης Σωτήρης ερµατολόγος - Αφροδισιολόγος SKIN AND HAIR MEDICAL CARE LTD http://www.skinandhair.gr > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> υγεία > της Νεκταρίας Καρακώστα Μηνιγγίτιδα Ο µεγάλος φόβος των γονιών Η µηνιγγιτιδοκοκκική νόσος παραµένει ο µεγάλος φόβος των γονιών, και όχι τυχαία. Με ύπουλη έναρξη και ταχεία εξέλιξη, χαρακτηρίζεται από µεγαάλη θνητότητα και σηµαντική νοσηρότητα. Το διάστηµα από τα τέλη Μαρτίου έως τις αρχές Απριλίου, σε διάστηµα µόλις 15 ηµερών, είχαµε τα 5 πρώτα κρούσµατα µηνιγγίτιδας για τη φετινή χρονιά, εκ των οποίων ένα θανατοφόρο. Ένα βρέφος µόλις 6 µηνών κατέληξε στη Θεσσαλονίκη, ενώ ένας νεαρός άνδρας νοσηλεύεται στην εντατική. 12 Αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι η µηνιγγιτιδοκοκκική νόσος µπορεί να προκαλέσει τον θάνατο, σε διάστηµα 24-48 ωρών από τα πρώτα συµπτώµατα. Ένα στα 10 άτοµα που προσβάλλονται από µηνιγγιτιδόκοκκο καταλήγουν παρά τη θεραπεία, ενώ συχνές είναι και οι αναπηρίες που προκαλεί στους επιβιώσαντες (εγκεφαλική βλάβη, βαρηκοΐα, ακόµη και ακρωτηριασµός άκρων). Ετησίως στη χώρα µας καταγράφονται περίπου 60-70 κρούσµατα - το 2013 είχαµε 68 περιστατικά. Όλες οι ηλικιακές οµάδες µπορούν να προσβληθούν από τη µηνιγγιτιδοκοκκική νόσο, µε τα βρέφη, νήπια, έφηβους, νεαρούς ενήλικες να αποτελούν τους πιο ευάλωτους πληθυσµούς. Η µεγαλύτερη «παγίδα» σε σχέση µε τη µηνιγγιτιδοκοκκική νόσο έχει να κάνει µε το γεγονός ότι δεν αναγνωρίζεται εγκαίρως. Τα αρχικά συµπτώµατά της µοιάζουν πολύ µε αυτά της γρίπης (πυρετός, έµετοι, κακοδιαθεσία), µε αποτέλεσµα να είναι δύσκολο ακόµα και για τον γιατρό να τη διαγνώσει σε πρώιµο στάδιο. «Ένας ειδικευόµενος γιατρός, το πρώτο πράγµα που θέλει να αποκλείσει όταν έχει απέναντί του ένα παιδί µε πυρετό, είναι την πιθανότητα µιας αρχό- µενης µηνιγγίτιδας», σηµειώνει η Παιδίατρος- Λοιµωξιολόγος, Οµότιµη Καθηγήτρια Πανεπιστηµίου Αθηνών, κυρία Μαρία Θεοδωρίδου-Παπαγρηγορίου. υστυχώς, τα τυπικά συµπτώµατα, όπως η αυχενική δυσκαµψία και το αιµορραγικό εξάνθηµα που δεν εξαφανίζεται µε την πίεση, συνήθως εµφανίζονται όταν η νόσος είναι πια προχωρηµένη. Έτσι, η χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας καθυστερεί σηµαντικά. Όπως τόνισε η κυρία Θεοδωρίδου Παπαγρηγορίου, η µηνιγγιδοκοκκική νόσος συνιστά «ήττα της σύγχρονης Ιατρικής». Θετική εξέλιξη για τη χώρα µας αποτελεί το γεγονός ότι το Brexsero, το πρώτο και το µοναδικό εµβόλιο για τον µηνιγγιτιδόκοκκο τύπου Β, που ευθύνεται για το 90% των περιστατικών µηνιγγίτιδας σε Ελλάδα και Ευρώπη, είναι από τις 7 Μαρτίου διαθέσιµο και στη χώρα µας. Το αρνητικό είναι ότι, λόγω της λήξης της θητείας της Εθνικής Επιτροπής Εµβολιασµού τον περασµένο Σεπτέµβριο και της µη ανανέωσής της, δεν µπορεί να αποφασιστεί η ένταξη του νέου εµβολίου στο Εθνικό Πρόγραµµα Εµβολιασµών, ώστε να αποζηµιώνεται από τα ασφαλιστικά ταµεία. Το νέο εµβόλιο Το εµβόλιο κατά του µηνιγγιτιδόκοκκου (ορότυπος Β) αναπτύχθηκε µετά από 20 χρόνια πρωτοποριακής έρευνας µε τη χρήση της βραβευµένης τεχνολογίας «Reverse Vaccinology» (Αντίστροφη Αναζήτηση Συγκεκριµένων Αντιγόνων). > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
Η αναζήτηση ξεκίνησε από τον Η/Υ και την ανάλυση του γονιδιώµατος του µηνιγγιτιδόκοκκου. Βάσει αυτής της αναζήτησης εντοπίστηκαν τα τρία κατάλληλα αντιγόνα που εντάχθηκαν στο εµβόλιο. Ο MenB ήταν ένας ιδιαίτερα δύσκολος στόχος, γιατί το εξωτερικό περίβληµα των βακτηρίων δεν αναγνωρίζεται καλά από το ανοσοποιητικό σύστηµα ως αντιγόνο, καθιστώντας την ανάπτυξη ενός ευρέως αποτελεσµατικού εµβολίου µια σηµαντική πρόκληση. Το προφίλ ανεκτικότητας και ανοσογονικότητας που διαθέτει έχει τεκµηριωθεί µέσω ενός εκτεταµένου κλινικού προγράµµατος. Ενδείκνυται για την προστασία όλων των ηλικιακών οµάδων, από την ηλικία των 2 µηνών και άνω. Με τον µαζικό εµβολιασµό του πληθυσµού µε το νέο εµβόλιο, υπάρχουν ελπίδες ότι η µηνιγγίτιδα θα εξαλειφθεί. Ο εµβολιασµός των βρεφών περιλαµβάνει τέσσερις δόσεις (στον 2 ο, 4 ο, 6 ο και 12 ο µήνα), ενώ τα παιδιά και οι έφηβοι (+11 ετών) χρειάζονται µόνο δύο δόσεις. Μετάδοση Οι µηνιγγιτιδόκοκκοι µπορούν εύκολα να µεταδοθούν από άτοµο σε άτοµο, για παράδειγµα µε τον βήχα, τον πταρµό (φτέρνισµα) και την άµεση επαφή, όπως το φιλί. Ο συνήθης τρόπος ζωής των εφήβων και των νεαρών ενηλίκων µε τον συνωστισµό σε νυχτερινά κέντρα, κοιτώνες ή στρατόπεδα, ή τα ταξίδια σε περιοχές όπου ενδηµεί η µηνιγγίτιδα, µπορεί να αυξήσει την πιθανότητα προσβολής από µηνιγγιτιδοκοκκική νόσο ή φορείας των βακτηρίων του µηνιγγιτιδόκοκκου. Το κάπνισµα και η ανταλλαγή φιλιών αυξάνει επίσης την πιθανότητα προσβολής από τη νόσο σε αυτές τις ηλικιακές οµάδες. ΚΑΘΕ 10 ΛΕΠΤΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΘΕ ΛΕΠΤΟ ΔΙΑΓΙΓΝΩΣΚΕΤΑΙ 1 ΝΕΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΣΕ 24 ΩΡΕΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΟ ΝΑ ΜΗ ΔΙΑΓΝΩΣΤΕΙ ΣΩΣΤΑ 1 ΣΤΑ 10 ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΚΑΤΑΛΗΓΕΙ ΣΤΟ ΘΑΝΑΤΟ 2 ΣΤΟΥΣ 10 ΕΠΙΖΗΣΑΝΤΕΣ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΟ ΜΟΝΙΜΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Νεφρική ανεπάρκεια Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, πέρα από την παροχή καθαρού πόσιµου νερού, τίποτα δεν έχει βοηθήσει περισσότερο στη µείωση της επιβάρυνσης από νόσο στον πλανήτη, από τον εµβολιασµό ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΟΚΟΚΚΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Η ιστορία µε αριθµούς Εγκεφαλική βλάβη Ακρωτηριασµός των άκρων Κώφωση Η σηµασία του εµβολιασµού Σύµφωνα µε τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας, πέρα από την παροχή καθαρού πόσιµου νερού, τίποτα δεν έχει βοηθήσει περισσότερο στη µείωση της επιβάρυνσης από νόσο στον πλανήτη, από τον εµβολιασµό. Ο εµβολιασµός είναι διαχρονικά η πιο αποτελεσµατική και ασφαλής παρέµβαση στη δηµόσια υγεία- είναι η αιτία που σήµερα δεν έχουµε πια την απειλή της ευλογιάς και της πολιοµυελίτιδας. Ωστόσο, όπως υπογραµµίζει η κυρία Θεοδωρίδου-Παπαγρηγορίου, «τα εµβόλια έχουν πέσει θύµατα της επιτυχίας τους. Κι αυτό γιατί, oι νέοι γονείς, που δεν έχουν εµπειρία ασθενειών όπως π.χ. η πολιοµυελίτιδα, µπορούν εύκολα να δεχθούν µηνύµατα αντιεµβολιαστικής κίνησης». Αυτό που θα πρέπει να έχουµε πάντα κατά νου είναι πως, όσο αυξάνεται ο αριθµός των ατόµων που επιλέγουν να αποφύγουν τον εµβολιασµό, το συνολικό ποσοστό κάλυψης µειώνεται και οι πιθανότητες επανεµφάνισης της νόσου αυξάνουν σηµαντικά. < 13 > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> διατροφή > του Μιχάλη Πιτσιλίδη 14 Ένα απίστευτο αλαλούµ επικράτησε και επικρατεί γύρω από το γάλα. Ο καταναλωτής κοιτάζει αποσβολωµένος το ποτήρι µε το λευκό υγρό µπροστά του και αναλογίζεται πώς γίνεται να είµαστε τόσο µπερδεµένοι και γιατί υπάρχουν βουλευτές που παραιτήθηκαν από αξιώµατα και απείλησαν µε αντάρτικο για το γάλα, όταν δεν έδειξαν µέχρι σήµερα την παραµικρή ευαισθησία για το 1.500.000 των ανέργων του ιδιωτικού τοµέα. Από την άλλη, όλες οι εταιρείες που προσφέρουν αγελαδινό γάλα υπερηφανεύονται ότι είναι «100% Ελληνικό» όχι επειδή προέρχεται από αγελάδες που βελάζουν ελληνιστί ή διαπνέονται από φλογερά πατριωτικά ιδεώδη, αλλά επειδή «ελληνικό σηµαίνει ποιοτικό», ενώ συµβαίνει το αντίθετο: το νωπό αγελαδινό ελληνικό γάλα είναι βρόµικο και χαµηλής ποιότητας, σε πολύ µεγάλο ποσοστό Τα ψεύτικα τα λόγια τα µε.γάλα! «ΦΡΕΣΚΟΙ» ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ «ΠΑΣΤΕΡΙΩΜΕΝΕΣ» ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
Στην Ελλάδα φαίνεται πως κάθε θέµα, ακόµα και ένα θέµα καθαρά τεχνικό ή επιστη- µονικό, συχνά εξετάζεται υπό το πρίσµα αυτού που µάθαµε όλοι να λέµε «ελληνική ιδιαιτερότητα». Έτσι, µέχρι σήµερα, µε βάση το Προεδρικό ιάταγµα 113/1999, φρέσκο γάλα µπορεί να ονοµάζεται αποκλειστικά το γάλα µε διάρκεια ζωής µέχρι πέντε ηµέρες. Πρόκειται για λάθος και αυθαίρετο ορισµό, ο οποίος χρησίµευσε στο να «κλείσει τα σύνορα» στις εισαγωγές γάλακτος αγελάδας από τις µεγάλες γαλακτοπαραγωγικές χώρες και, κυρίως, τη Γερµανία και τη Γαλλία. Το έχει η µοίρα µας φαίνεται να βρίσκουµε πάντα τη Γερµανία µπροστά µας... Χαρακτηριστικό µας επίσης να επιµένουµε σε λάθος κατεύθυνση: ενώ στο αγελαδινό γάλα (αποτελεί το 85% της παγκόσµιας κατανάλωσης) δεν έχουµε κανένα ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα, δεν δίνουµε τη δέουσα σηµασία στο πρόβειο και στο κατσικίσιο, όπου κατέχουµε αντιστοίχως την τέταρτη και την όγδοη θέση παγκοσµίως, µε 700 εκατ. και 407 εκατ. τόνους ετησίως, αντίστοιχα. Και τα δύο αυτά, αποτελούν ποσοστό 3-4% της παγκόσµιας κατανάλωσης, άρα µια µικρή σχετικά αγορά στα µέτρα µας, όπου µπορούµε να κυριαρχήσουµε. Και όχι µόνον αυτό, αλλά ποιοτικά είµαστε στην κορυφή στο πρόβειο και το κατσικίσιο, ενώ στο αγελαδινό το περίφηµο «100% ελληνικό γάλα» που, για τους γνωστούς «εθνικούς» λόγους, αναγράφουν υπερήφανα οι βιοµηχανίες στις συσκευασίες αγελαδινού γάλακτος, συνιστά µάλλον δυσφήµηση παρά διαφή- µιση... Εν αρχή ην το νωπό ή' φρέσκο γάλα Κατ αρχάς, ο όρος «φρέσκο γάλα» θα έπρεπε, για λόγους ορθότητας, να αντικατασταθεί µε τον όρο «νωπό γάλα» (raw milk). Αυτό όµως δεν έχει τόση σηµασία. Το σηµαντικό είναι να κατανοήσουµε ότι νωπό (φρέσκο) γάλα είναι εκείνο που έχει απαλλαχθεί από πρωτόγαλα και είναι προϊόν της πλήρους, χωρίς διακοπή, άλµεξης (άρµεγµα) του γαλακτοφόρου ζώου, το οποίο ζει και διατρέφεται υπό υγιεινούς όρους και δεν βρίσκεται σε κατάσταση υπερκόπωσης. Έχει σηµασία το άρµεγµα να γίνεται µέχρι να αδειάσει πλήρως ο µαστός του ζώου, γιατί το γάλα που παίρνου- µε προς το τέλος του αρµέγµατος είναι πλουσιότερο σε λίπος από αυτό που λαµβάνεται στην αρχή. Η υγεία και διατροφή του ζώου και η απόλυτη καθαριότητα κατά το άρµεγµα, αποτελούν, όπως θα δούµε, κρισιµότατους παράγοντες για την ποιότητα του νωπού γάλακτος. Αυτό (και µόνο αυτό) το γάλα µπορεί να ονοµάζεται φρέσκο ή νωπό. Από την ώρα που το γάλα υφίσταται παστερίωση, ανεξάρτητα από τη µέθοδο που έχει επιλεγεί, δεν µπορεί πλέον να ονοµαστεί φρέσκο ή νωπό. Ονοµάζεται παστεριωµένο! Η προσπάθεια δηµιουργίας διάκρισης µε το «φρέσκο» από τη µια πλευρά και το «παστεριωµένο» από την άλλη, είναι τεχνητή και αποτελεί εξαπάτηση του καταναλωτή, αφού το φερόµενο ως «φρέσκο», είναι παστεριωµένο Και για να τελειώνουµε µε αυτό το παραµύθι, ας θυµίσουµε ότι «Νωπό γάλα είναι το γάλα το οποίο παράγεται από την έκκριση του µαστού εκτρεφόµενων ζώων, το οποίο δεν έχει θερµανθεί σε θερµοκρασία άνω των 40 βαθµών Κελσίου ούτε έχει υποστεί οποιαδήποτε επεξεργασία που έχει ανάλογη επίδραση (Κανονισµός ΕΚ αριθ. 853/2004, Παράρτηµα Ι)». Εξάλλου, φρέσκο γάλα δεν µπορεί να διατίθεται στο εµπόριο, αφού απαγορεύεται ρητά από 15 > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> διατροφή τα ψεύτικα τα λόγια τα µε.γάλα! γάλα; Η απάντηση εδώ είναι ότι οι «άγριες» συνθήκες αποστείρωσης αλλοιώνουν δυσµενώς τόσο τη γεύση, όσο και την ποιότητα του τροφίµου, καθιστώντας το µη αναλώσιµο Το γάλα αποτελεί θαυµάσιο υπόστρωµα για την ανάπτυξη πολλών µικροβίων. Τα Κέντρα για τον Έλεγχο Νοσηµάτων (Centers for Disease Control, CDC) προειδοποιούν ότι το κακής ποιότητας νωπό γάλα είναι υπεύθυνο για τρεις φορές περισσότερες εισαγωγές στα νοσοκοµεία από δηλητηρίαση, σε σχέση µε οποιοδήποτε άλλο τρόφιµο. Η παστερίωση µπορεί να προλάβει παθήσεις όπως η φυµατίωση, η βρουκέλλωση, η διφθερίτιδα και η οστρακιά, ενώ προλαµβάνει και παθήσεις από πολλά παθογόνα µικρόβια, όπως Salmonella, Listeria, Yersina, Campylobacter, Staphylococcus aureus και Escherichia coli. 16 το νόµο για λόγους µικροβιακής ασφάλειας! Συνεπώς, όποιος µιλάει για φρέσκο-παστεριωµένο εξαπατά. Τιµωρήστε τον, αποφεύγοντας τα προϊόντα του. Οι παστεριώσεις Η παστερίωση οφείλει το όνοµά της στον διάσηµο χηµικό και µικροβιολόγο Louis Pasteur (1822-1895), ο οποίος, µεταξύ πολλών άλλων, εργάστηκε και στον τοµέα της διατήρησης τροφίµων. Η παστερίωση είναι µια διαδικασία θέρµανσης, συνήθως υγρών τροφίµων, σε µια συγκεκριµένη θερµοκρασία και για ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα, διαφορετικό για κάθε είδος τροφίµου. Σε αντίθεση µε την αποστείρωση (sterilization), η παστερίωση δεν αποσκοπεί στο να εξολοθρεύσει όλους τους µικροοργανισµούς που περιέχονται στο γάλα ή σε όποιο τρόφιµο παστεριώνεται. Αντίθετα, αποσκοπεί στο να µειώσει τόσο τον αριθµό των βιώσιµων παθογόνων, ώστε να µην προκαλούν ασθένειες στον καταναλωτή, µε την προϋπόθεση ότι το παστεριωµένο προϊόν φυλάσσεται σύµφωνα µε τις οδηγίες και καταναλώνεται πριν την ηµεροµηνία λήξης του. Μα γιατί δεν προτιµάµε την αποστείρωση, ώστε να απαλλάξουµε πλήρως από µικρόβια το Τύποι παστερίωσης Η παστερίωση, καθώς «καθαρίζει» το γάλα, αποτελεί τη σηµαντικότερη µέθοδο για την παράταση της διάρκειας ζωή τους. HTST: Η παστερίωση HTST (High Temperature Short Time) γνωστή επίσης και ως flash, πραγµατοποιείται µε τη διέλευση του γάλακτος µέσα από µεταλλικές πλάκες, οι οποίες το θερµαίνουν στους 72-75 βαθµούς Κελσίου, για 15-20 δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια, το γάλα ψύχεται σε λιγότερους από 6 βαθµούς. Όταν στο γάλα αναφέρεται απλώς ότι έχει υποστεί παστερίωση, συνήθως εννοείται η HTST. Η µέθοδος εξολοθρεύει το 99,999% των βιώσιµων µικροοργανισµών. To γάλα αυτής της κατηγορίας έχει διάρκεια ζωής, εντός ψυγείου, > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> διατροφή τα ψεύτικα τα λόγια τα µε.γάλα! 18 2 εβδοµάδες κατ ελάχιστο και 3 εβδοµάδες το µέγιστο. UHT: Η παστερίωση UHT (Ultra High Temperature) κρατά το γάλα σε θερµοκρασία 125-138 βαθµών Κελσίου για 2-4 δευτερόλεπτα. Άλλος συνδυασµός είναι 115-120 βαθµοί για 2-5 δευτερόλεπτα. Ακολουθεί αµέσως ψύξη σε λιγότερους από 6 βαθµούς. Όταν στο γάλα αναφέρεται ότι έχει υποστεί «Ultra Παστερίωση» εννοείται η µέθοδος UHT. Το γάλα αυτής της κατηγορίας έχει διάρκεια ζωής εντός ψυγείου 2-3 µήνες. Στις περιπτώσεις που η UHT συνδυάζεται µε διαχείριση του γάλακτος, µέχρι τη συσκευασία, υπό συνθήκες αποστειρωµένες (aseptic packazing), τότε η διάρκεια ζωής του γάλακτος είναι 6-9 µήνες, ακόµα και εκτός ψυγείου, εφόσον η συσκευασία δεν έχει ανοιχτεί. Όσον αφορά στο ερώτηµα αν η παστερίωση επηρεάζει, πώς και πόσο, τη θρεπτική αξία του γάλακτος, η ερώτηση πρακτικά στερείται νοήµατος, αφού οι κίνδυνοι από την κατανάλωση νωπού γάλακτος είναι πολύ µεγάλοι! Οι βουκολικές σκηνές της κατανάλωσης µόλις αρµεχθέντος «αγνού» γάλακτος, στο περιβόλι του παππού, είναι ο ασφαλέστερος δρόµος για τροφική δηλητηρίαση και όχι µόνο. Για να είµαστε ακριβείς ωστόσο, µε την UHT παστρίωση έχουµε 5% απώλεια του διαλυτού ασβεστίου και φωσφόρου, 10% µείωση των βιταµινών Β1 και Β12 και 20% απώλεια της βιταµίνης C. Ως γνωστόν, η βιταµίνη C είναι πολύ θερµοευαίσθητη και, πρακτικά, εξαφανίζεται π.χ. στα βραστά λαχανικά. Ευτυχώς, αφθονεί στα φρούτα και τα λαχανικά που καταναλώνουµε νωπά. Οι απώλειες αυτές ωστόσο δεν είναι καθόλου σηµαντικές από διατροφική άποψη, αφού το γάλα δεν αποτελεί την αποκλειστική πηγή τους για τον ανθρώπινο οργανισµό-κάθε άλλο! Ο περιορισµός της συζήτησης γύρω από το «φρέσκο» γάλα, στην παστερίωση και τη διάρκεια ζωής που αυτή του προσδίδει, ασφαλώς δεν γίνεται τυχαία. Καταρχάς χρησιµοποιούµε τον όρο «φρέσκο» ο οποίος, όπως είπαµε δεν ισχύει για το παστεριωµένο γάλα, αλλά επιτρέπουµε να χρησιµοποιείται για γάλα που «λήγει» σε πέντε ηµέρες, ενώ η διάρκεια ζωής του παστεριωµένου είναι τουλάχιστον δύο εβδοµάδες. Ήδη σιωπηρά και στην Ελλάδα πολλά γάλατα, όπως ίσως έχετε προσέξει, χρησιµοποιούν το διάστη- µα των δύο εβδοµάδων. Πρακτικά, αυτό συµβαίνει για να κλείσουµε την πόρτα στις µεγάλες εισαγωγές «φρέσκου» επίσης (όσο και το «δικό µας» δηλαδή!) γάλακτος, από τις χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, µε σκοπό να προστατεύσουµε την ελληνική κτηνοτροφία και, ειδικότερα, την γαλακτοπαραγωγό αγελαδοτροφία. εν είναι όµως µόνον αυτός ο λόγος. Ο πιο σηµαντικός είναι η χαµηλότατη ποιότητα του ελληνικού νωπού αγελαδινού γάλακτος, στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Χαµηλή ποιότητα οφειλόµενη στις κακές συνθήκες διαβίωσης και διατροφής των ζώων όπως και στις κακές συνθήκες υγιεινής τους. Στην Ελλάδα, όπως θα δούµε παρακάτω, συµβαίνει να ξεκινάµε από χαµηλής ποιότητας νωπό αγελαδινό γάλα (raw milk), οπότε είναι δύσκολο και κοστοβόρο να πάρουµε καλό τελικό προϊόν. Οι βουκολικές σκηνές της κατανάλωσης µόλις αρµεχθέντος «αγνού» γάλακτος, στο περιβόλι του παππού, είναι ο ασφαλέστερος δρόµος για τροφική δηλητηρίαση και όχι µόνο > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> διατροφή τα ψεύτικα τα λόγια τα µε.γάλα! 20 Ολική µικροβιακή χλωρίδα Το γάλα, κατά τη σύνθεσή του, δεν περιέχει µικρόβια, είναι στείρο µικροβίων, κατά την επιστηµονική ορολογία. Η πρώτη µόλυνση γίνεται στον µαστό, από µικρόβια που µπαίνουν σε αυτόν από τις θηλές και συνεχίζεται κατά το άρµεγµα και τη µετέπειτα διακίνηση του γάλακτος. Έτσι ξεκινά η υποβάθµισή του, που είναι µικρότερη ή µεγαλύτερη, ανάλογα µε τη φροντίδα του παραγωγού, αρχικά, και τη φροντίδα στο εργοστάσιο, στη συνέχεια. Η υποβάθµιση συνεχίζεται ακόµα και όταν το γάλα διατηρείται σε ψύξη, µέχρι να υποστεί παστερίωση. Αν µάλιστα περάσει µερικές ηµέρες σε αναµονή, τότε έχει υποβαθµιστεί σηµαντικά η ποιότητά του. Το µεγαλύτερο µέρος των µικροοργανισµών που υπάρχουν στο γάλα είναι βακτήρια, ενώ σπανιότερα ζύµες, µύκητες και ιοί. Οι µικροοργανισµοί αυτοί προκαλούν ορισµένες επιθυµητές µεταβολές στη σύσταση του γάλακτος, όπως στην περίπτωση των ζυµώσεων, αλλά και ανεπιθύµητες µεταβολές, δηλαδή αλλοιώσεις, στο γάλα και τα γαλακτοκοµικά προϊόντα που θα παραχθούν από αυτό. Επίσης, από το σύνολο των µικροβίων, µερικά είναι παθογόνα, προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο ή τα ζώα, ενώ άλλα θεωρούνται αβλαβή. Για τη µείωση του µικροβιακού φορτίου, συστήνεται η απόρριψη των πρώτων µικροποσοτήτων του γάλακτος κατά το άρµεγµα, κυρίως για την αποµάκρυνση των παθογόνων µικροοργανισµών της θηλής. Ο αριθµός των µικροβίων σε συγκεκριµένη ποσότητα γάλακτος (ml) δεν είναι σταθερός. Στην αρχή είναι ιδιαίτερα υψηλός και µειώνεται όσο συνεχίζεται το άρµεγµα. Συνεπώς, λόγω των παραπάνω επιπτώσεων ή της παθογένειας, επιβάλλεται ο έλεγχος του νωπού γάλακτος, ώστε να προσδιοριστεί η µικροβιακή ποιότητά του. Ο έλεγχος της Colony-Forming Unit (CFU), που αποδίδεται στα ελληνικά ως Ολική Μικροβιακή Χλωρίδα (ΟΜΧ), δίνει µια συνολική εικόνα της υγιεινής κατάστασης του νωπού γάλακτος και της φροντίδας που έχει ληφθεί από τους παραγωγούς µετά το άρµεγµα, για την παρεµπόδιση της ανάπτυξης των µικροοργανισµών. Όσο χαµηλότερη είναι η ΟΜΧ του νωπού γάλακτος, τόσο λιγότεροι είναι οι κίνδυνοι για την υγεία των καταναλωτών, ενώ τα τελικά προϊόντα του γάλακτος αυτού θα είναι ποιοτικά καλύτερα και θα συντηρούνται περισσότερο. Η ΟΜΧ µετράται µε τον αριθµό των βιώσιµων µικροβίων ανά κυβικό εκατοστό (ml). Τα θερµοανθεκτικά ένζυµα: Το «κρυφό µυστικό» της ποιότητας Η διάρκεια ζωής του παστεριωµένου γάλακτος επηρεάζεται αµεσότατα από την ποιότητα του νωπού γάλακτος. Εκτός όµως από το ολικό µικροβιακό φορτίο, η διάρκεια ζωής επηρεάζεται και από τα θερµοανθεκτικά ένζυµα (είδος και ποσότητα) που περιέχει το νωπό γάλα. Από πού προέρχονται τα ένζυµα αυτά; Από τα σωµατικά κύτταρα του ζώου που έχουν περάσει στο γάλα. Ο όρος είναι Somatic Cell Count (SCC) ή Αριθµός Σωµατικών Κυττάρων (ΑΣΚ στην ελληνική του απόδοση) και αποτελεί, µαζί µε την ΟΜΧ, δείκτη ποιότητας του νωπού γάλακτος. Από πού προέρχονται όµως αυτά τα σωµατικά κύτταρα; Στη συντριπτική τους πλειονότητα, όσον αφορά στο αγελαδινό γάλα, πρόκειται για λευκοκύτταρα, τα γνωστά σε όλους λευκά αιµοσφαίρια, που είναι πολύ αυξηµένα στα ζώα που πάσχουν από µαστίτιδα, οφειλόµενη στον χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο (Staphylococcus aureus) ή σε άλλα µικρόβια. Ο ΑΣΚ µετράται ως αριθµός σωµατικών κυττάρων ανά κυβικό εκατοστό γάλακτος (ml). Οι έλεγχοι και τα αποτελέσµατα Σήµερα δραστηριοποιούνται στη χώρα µας συνολικά 800 γαλακτοπαραγωγικές επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 517 (64%) είναι χωρίς δυνατότητα αυτοελέγχου, οι 34 (4%) έχουν δικό τους, αναγνωρισµένο εργαστήριο και οι 249 (31%) συνεργάζονται µε ιδιωτικά εργαστήρια ελέγχου. Από την πλευρά τού κράτους, υπάρχουν οκτώ Εργαστήρια Ελέγχου Ποιότητας του Γάλακτος (ΕΕΠΓ), που ανήκαν στον Ελληνικό Οργανισµό Γάλακτος και Κρέατος (ΕΛΟΓΑΚ) και µεταφέρθηκαν στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισµό - ΗΜΗΤΡΑ. > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> διατροφή τα ψεύτικα τα λόγια τα µε.γάλα! 22 Τα εργαστήρια αυτά βρίσκονται στις εξής πόλεις-περιοχές: Αλεξανδρούπολη, Πάτρα, ράµα, Ιωάννινα, Πέλλα, Ρέθυµνο, Λάρισας και Μυτιλήνη. Για το νωπό γάλα αγελάδας, οι ευρωπαϊκοί κανονισµοί, που ισχύουν και στη χώρα µας, ορίζουν ως όρια ΟΜΧ τα 100.000/ml και όρια ΑΣΚ τα 400.000/ml. Ο Πίνακας δείχνει τα αποτελέσµατα δεκάδων χιλιάδων µετρήσεων που δείχνουν ότι, πράγ- µατι, το αγελαδινό νωπό γάλα είναι χαµηλής ποιότητας σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Αυτός είναι ο λόγος του περιορισµού της διάρκειας ζωής στις πέντε ηµέρες. Πέραν αυτών, ενδεχοµένως να γίνονται αντιληπτές στον καταναλωτή οι αλλοιώσεις που προκαλούν, στην εµφάνιση και τη γεύση, οι δράσεις των ενζύµων που παράγονται από τα σωµατικά κύτταρα. Τι πρέπει να κάνουµε; Όπως προκύπτει από όσα εκτέθηκαν παραπάνω, θα πρέπει να γίνουν τα εξής: (α) Η πολιτεία να φροντίσει να χαράξει κάποια πολιτική όσον αφορά στο αγελαδινό µας γάλα, το οποίο γενικώς είναι χαµηλής ποιότητας και στο οποίο δεν έχουµε κανένα συγκριτικό πλεονέκτηµα έναντι των µεγάλων γαλακτοπαραγωγικών χωρών της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Τα παιχνιδάκια µε το φρέσκο και τη διάρκεια που προσδίδει η παστερίωση έχουν πολύ κοντά πόδια. (β) Οι γαλακτοβιοµηχανίες και η Πολιτεία καλό θα ήταν να εκπονήσουν σύστηµα ανταµοιβής και επιβράβευσης παραγωγών που προσφέρουν γάλα υψηλής ποιότητας σε ΟΜΧ και ΑΣΚ (π.χ. ΑΣΚ κάτω των 100.000). (β) Ο Έλληνας καταναλωτής θα πρέπει να επιβάλει µε τις επιλογές του το κατσικίσιο και το πρόβειο > ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕ ΧΑΜΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΝΩΠΟ ΑΓΕΛΑ ΙΝΟ ΓΑΛΑ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟ ΦΟΡΤΙΟ (ΟΜΧ >100.000) ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΣΚ (ΑΣΚ>400.000) (ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΕΛΓΟ ΗΜΗΤΡΑ- ΕΤΟΥΣ 2012) ΠΕΡΙΟΧΗ ΟΜΧ ΑΣΚ (Χ 1000) (Χ1000) Σάµος 251,3 704,5 Χίος 316,7 485,2 Αχαΐα 291,5 Καλό Θεσπρωτία 109,5 480,1 Άρτα Καλό 595,3 Ιωάννινα Καλό 464,1 Πρέβεζα Καλό 508,4 Κέρκυρα 203,3 593,2 Ηράκλειο 114,3 453,8 Ρέθυµνο 888,6 1.014,1 Χανιά 141,6 347,3 ράµα 106,3 496, 6 Εβρος Καλό 411,7 Καβάλα 126,2 421,8 Ροδόπη 182,3 Καλό Θεσσαλονίκη Καλό 428,9 Κιλκίς Καλό 481,5 Σέρρες 116,2 436,3 Χαλκιδική 107,5 496,0 ωδεκάνησος 234,2 672,2 Κυκλάδες 473,7 672,2 Περιοχές µε καλό νωπό γάλα Αγελάδας: Αττική (λίγα δείγµατα!), Αιτωλοακαρνανία, Ηλεία, Καρδίτσα, Λάρισα, Μαγνησία, Τρίκαλα, Ξάνθη, Γρεβενά, Κοζάνη, Φλώρινα, Ηµαθία, Πέλλα, Πιερία, Αργολίδα, Εύβοια, Αρκαδία, Λακωνία, Βοιωτία, Φθιώτιδα,Φωκίδα. γάλα. Το δεύτερο, µάλιστα, είναι σαφώς πιο θρεπτικό από τα αγελαδινό, µε περισσότερη περιεκτικότητα, τόσο σε λίπος όσο και σε πρωτεΐνες. Επίσης, το παραγόµενο νωπό πρόβειο γάλα, όπως και το κατσικίσιο, είναι ποιοτικά πολύ καλύτερα από το αγελαδινό µας γάλα, όσον αφορά την Ολική Μικροβιακή Χλωρίδα. < > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
Καταπολεμώντας τα σοβαρά νοσήματα Στην Bristol-Myers Squibb η δέσμευσή μας να αναπτύξουμε καινοτόμα φάρμακα είναι το ίδιο δυνατή με τη θέληση των ασθενών να καταπολεμήσουν τα σοβαρά νοσήματα. Οι ερευνητές μας εργάζονται καθημερινά για να ανακαλύψουν τις μελλοντικές θεραπείες σε ποικίλους θεραπευτικούς τομείς όπως: Καρκίνος Καρδιαγγειακά Νοσήματα HIV/AIDS Ηπατίτιδα Νοσήματα του Ανοσοποιητικού Νοσήματα του Συνδετικού Ιστού Ανοσο-Ογκολογία MLTGR14NP01227-01
> συνέντευξη > της Νεκταρίας Καρακώστα Φωτό: Μιχάλης Κωνσταντινίδης ΧΡΗΣΤΟΣ ΝΤΕΛΛΟΣ ΖΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ MONEY-BASED MEDICINE! Έχει χαρακτηριστεί «αιρετικός», καθώς δεν διστάζει να εκφράζει απόψεις που αντιτίθενται στις ιατρικές οδηγίες και στα συµφέροντα της ιατρικής βιοµηχανίας. Ο καρδιολόγος Χρήστος Ντέλλος, ιευθυντής του καρδιολογικού τµήµατος του Τζάνειου νοσοκοµείου Πειραιά θεωρεί πως κάθε γιατρός πρέπει να έχει ως προτεραιότητά το συµφέρον του ασθενούς, κάνει όµως τη θλιβερή διαπίστωση ότι σήµερα η ιατρική κοινότητα έχει πολύ στενούς δεσµούς µε τη βιοµηχανία, µε αποτέλεσµα την υπερκατανάλωση φαρµάκων και υπηρεσιών υγείας. > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
Mέσα από την αρθρογραφία σας έχετε εκφράσει πολλές φορές αιρετικές απόψεις. Πώς είναι να πηγαίνει κανείς κόντρα στο ρεύµα; Αυτό που θεωρήθηκε «ανορθόδοξο» είναι ότι υποστήριξα πως πολλές ιατρικές πράξεις δεν χρειάζονται ή δεν πρέπει να γίνονται αν δεν υπάρχουν οι ανάλογες ενδείξεις και αποδείξεις και επίσης ότι πρέπει πάντα να υπολογίζουµε το οικονοµικό κόστος. Αυτό όµως δεν είναι ανορθόδοξο µε βάση την Ιπποκράτειο Ιατρική, που ορίζει ότι πρέπει να βασίζεσαι σε στοιχεία και αποδείξεις πριν ξεκινήσεις µια θεραπεία, να κινείσαι µε γνώµονα το συµφέρον του ασθενούς που έχεις απέναντί σου, να τηρείς την αρχή του να ωφελείς και να µη βλάπτεις. Αυτά είναι η κλασική ορθόδοξη Ιατρική. Το να υπολογίζουµε τα οικονοµικά της υγείας, δεν συνιστά ανορθόδοξη άποψη, αν σκεφθεί κανείς ότι οι οικονοµικές δυνατότητες τόσο του κόσµου, όσο και του κράτους είναι πεπερασµένες. Είναι όµως εύκολο να εκφράζει κάποιος αντίθετες απόψεις; Είναι σαν να κολυµπά κανείς κόντρα στο ρεύµα: είναι δύσκολο, είναι κουραστικό, αλλά είναι συναρπαστικό. Ειδικά αν έχεις έναν στόχο, όταν το κάνεις, όχι απλώς για να κάνεις εντύπωση, αλλά γιατί αναζητάς την αλήθεια. 25 Η Ιατρική πού κάνει λάθος σήµερα; Ενώ σήµερα διαθέτουµε δυνατότητες διαγνωστικές και θεραπευτικές που δεν διανοείτο κανείς πριν από 100 ή 50 χρόνια, υπάρχει υπερπροσφορά και κατάχρηση υπηρεσιών υγείας, χωρίς ενδείξεις χρησιµότητας και χωρίς να υπολογίζεται το κόστος, τόσο για τον ίδιο τον άρρωστο, όσο και για το σύστηµα υγείας. Γιατί πέφτουµε σε τέτοια λάθη; Η Ιατρική έχει εµπορευµατοποιηθεί σε µεγάλο βαθµό. Έχουν χαθεί τα όρια των αρµοδιοτήτων > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> συνέντευξη Χρήστος Ντέλλος Αυτό που έχουν µάθει να κάνουν οι γιατροί είναι να παραγγέλνουν εξετάσεις και να γράφουν φάρµακα. Όµως, ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο, ο γιατρός πρέπει να διαθέσει λίγο χρόνο να καταλάβει τον άρρωστο που έχει απέναντί του 26 και των ευθυνών, µεταξύ της ιατρικής κοινότητας και της βιοµηχανίας της Ιατρικής (φάρµακα, µηχανήµατα, υλικά επεµβάσεων). εν µπορεί η ιατρική κοινότητα να έχει τόσο στενούς δεσµούς µε τη βιοµηχανία. Αυτό το χάσιµο των ορίων δηµιουργεί το πρόβληµα. Γίνεται δηλαδή µια υπερπροσφορά υπηρεσιών, η οποία βλάπτει τελικά την υγεία, αλλά και την οικονοµία. Έχει διαβρωθεί η ιατρική σκέψη σήµερα και αυτό οφείλεται στον τρόπο της εκπαίδευσης των γιατρών. Ο πιο βασικός τρόπος εκπαίδευσης των γιατρών είναι τα απίστευτα πολλά- ιατρικά συνέδρια, όπου οι γιατροί δέχονται συνήθως παθητικά πληροφορίες, σαν ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Τα ιατρικά συνέδρια χρηµατοδοτούνται και οργανώνονται από τις εταιρείες. Όλο αυτό οδηγεί σε υπερκατανάλωση φαρµάκων, υλικών ή επεµβάσεων και υπερβολική παροχή υπηρεσιών υγείας. Αυτή η υπερβολική παροχή υπηρεσιών τελικά κάνει κακό στην υγεία αντί για καλό; Ναι, η πρόληψη για παράδειγµα όπως την εννοούµε σή- µερα, κάνει κακό. Πρόληψη δεν σηµαίνει εξετάσεις, αλλά προληπτικά µέτρα- εκεί η χώρα µας υστερεί σε σηµαντικό βαθµό. Προληπτικά µέτρα σηµαίνει κατ αρχήν, διακοπή του καπνίσµατος. Υστερούµε όµως σε αυτό σαν κοινωνία. Υστερούµε επίσης όσον αφορά στη σωµατική άσκηση. υστυχώς, δεν ασχολούµαστε όσο θα έπρεπε µε τον ασθενή, ώστε να τον πείσουµε να κάνει σηµαντικές αλλαγές στη ζωή του. εν έχει νόηµα να δώσουµε στον ασθενή απλώς ένα φάρµακο, αν συνεχίσει να καπνίζει και να µην ασκείται ή αν δεν χάσει βάρος. Βεβαίως και είναι πολύτιµες οι προληπτικές εξετάσεις, αλλά στοχευµένα. Το γενικό screening έχει αποδειχθεί από µεγάλες µελέτες ότι δεν έχει κανένα όφελος. Ακόµη και οι τράπεζες διαφηµίζουν ως προσφορά το να κάνουν εξετάσεις σε όλον τον κόσµο δωρεάν. Κάνοντας όµως εξετάσεις χωρίς να στοχεύεις σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, θα έχεις πολλά ψευδώς θετικά αποτελέσµατα. Και θα χαρακτηρίσεις πολλούς ανθρώπους ως αρρώστους, χωρίς να είναι. Κάποιες αθώες παρεκκλίσεις από τις φυσιολογικές τιµές ενδέχεται να οδηγήσουν σε νέες εξετάσεις και οι νέες εξετάσεις να καταλήξουν ακόµη και σε επιβλαβείς προληπτικές θεραπείες ή επεµβάσεις! > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> συνέντευξη Χρήστος Ντέλλος 28 Τα «φυσιολογικά όρια» για παράδειγµα της χοληστερίνης είναι αυθαίρετα πολύ χαµηλά, µε αποτέλεσµα να ανησυχούν ή να παίρνουν φάρµακα πολλοί υγιείς που δεν τα χρειάζονται. Οι στατίνες έχει αποδειχθεί ότι ωφελούν τα άτοµα που έχουν ενεργό στεφανιαία νόσο ή πολλούς παράγοντες κινδύνου. Το να δώσουµε σε όλο τον κόσµο στατίνες, ακόµη και στα παιδιά, είναι πολύ µεγάλο λάθος. Η «στατινοποίηση του πλανήτη» υποκινείται από µελέτες που χρηµατοδοτούνται από φαρµακευτικές εταιρείες, κρύβοντας τις βλάβες και τις παρενέργειες των στατινών ειδικά στις µεγάλες δόσεις. Οι στατίνες µπορούν να προκαλέσουν µυϊκούς πόνους, αδυναµία και κόπωση και να χαθούν όλα τα οφέλη της άσκησης. Πρέπει λοιπόν να δίνονται µε µέτρο και µε προσοχή, µόνο σε εκείνους που πραγµατικά τις χρειάζονται και στον βαθµό που τις ανέχονται. Αυτό που λείπει σήµερα από την Ιατρική είναι η ορθολογική σκέψη. Αυτό που έχουν µάθει να κάνουν οι γιατροί είναι να παραγγέλνουν εξετάσεις και να γράφουν φάρµακα. Ειδικά αυτήν την περίοδο, ο γιατρός πρέπει να διαθέσει λίγο χρόνο να καταλάβει τον άρρωστο που έχει απέναντί του. Μια ασθενής µου είπε χαρακτηριστικά, «ξέρετε, γιατρέ, έναν ορθοπεδικό, που να µιλάει, να ακούει και να είναι και καλός γιατρός;». Πρωτόκολλα και οδηγίες: Θεωρούνται σηµαντικά για την αποφυγή περιττών διαδικασιών και την αποφυγή σπατάλης στο σύστηµα- όµως έχετε διατυπώσει την άποψη ότι "προκαλούν" ιατρογενείς νόσους! Προσωπικά δεν έχω τίποτα µε τα πρωτόκολλα και τις οδηγίες, αρκεί > WHO IS WHO Η απόφασή του να γίνει γιατρός δεν ήταν τυχαία. Κάποια προβλήµατα υγείας στα εφηβικά και νεανικά του χρόνια του έδωσαν το ερέθισµα να στραφεί στην Ιατρική. Το 1970 πέρασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστηµίου Αθηνών, όπου στη διάρκεια του 5 ου έτους σπουδών του έλαβε υποτροφία για τις άριστες επιδόσεις του. Ο καθηγητής ηµήτριος Αυγουστάκης τον βαθµολόγησε µε άριστα (10) και του πρότεινε να ακολουθήσει πανεπιστηµιακή καριέρα στην Καρδιολογία. Αυτό ήταν και το ερέθισµα για να στραφεί στην Καρδιολογία, αν και τελικά τον κέρδισε η ουσία της ιατρικής και της Καρδιολογίας και όχι η «καριέρα». Έθεσε λοιπόν ως στόχο του ήταν να γίνει καλός γιατρός και ειδικότερα καλός καρδιολόγος. Το 1983 έλαβε τον τίτλο της ειδικότητας της Καρδιολογίας. Συνέχισε σαν επιµελητής στην Καρδιολογική Κλινική του Τζάνειου Νοσοκοµείου Πειραιά. Το 1992 µετεκπαιδεύθηκε στο Λονδίνο στην Παιδοκαρδιολογία και στις Συγγενείς Καρδιοπάθειες Ενηλίκων στα νοσοκοµεία Hospital for Sick Children (Great Ormond Street) και St Bartholomew s Hospital. Οι γνώσεις που απέκτησε στο Λονδίνο αλλά και η προσωπική του προσπάθεια στην Ελλάδα είχαν σαν αποτέλεσµα τη δηµιουργία στο Τζάνειο του µοναδικού κέντρου παιδοκαρδιολογίας και συγγενών καρδιοπαθειών ενηλίκων του ΕΣΥ στη µείζονα περιφέρεια του Πειραιά. Το 2009 έλαβε τον βαθµό του διευθυντή στο καρδιολογικό τµήµα του Τζάνειου νοσοκοµείου. Σε όλο αυτό το διάστηµα, οι δεσµοί του µε το Ιπποκράτειο και την Πανεπιστηµιακή Κλινική, παραµένουν ζωντανοί. Ο καθηγητής Παύλος Τούτουζας τον καλούσε συχνά σαν οµιλητή στα µετεκπαιδευτικά µαθήµατα και στα καρδιολογικά συνέδρια, ενώ του εµπιστεύθηκε τη συγγραφή ενός σηµαντικού θέµατος στη δίτοµη έκδοση του βιβλίου καρδιολογίας της Πανεπιστηµιακής Κλινικής. Αυτή η «υβριδική» σχέση του µε το Πανεπιστήµιο συνεχίζεται µε τον ίδιο τρόπο µέχρι και σήµερα, που καθηγητής είναι ο Χριστόδουλος Στεφανάδης. > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
να ακολουθούν την Ιατρική που βασίζεται σε αποδείξεις (evidence based medicine), όπως άλλωστε ισχυρίζονται. Οι κατευθυντήριες οδηγίες πρέπει να στηρίζονται σε µεγάλες εργασίες και να υπάρχει εµπειρία στις συγκεκριµένες θεραπείες που προτείνουν. Πώς µπορούν όµως να είναι αντικειµενικές αυτές οι οδηγίες, όταν τα περισσότερα µέλη των επιτροπών που τις συντάσσουν έχουν στενότατους οικονοµικούς δεσµούς µε τις εταιρείες; υστυχώς, σήµερα βιώνουµε την «money based medicine», τουλάχιστον για ορισµένες από τις οδηγίες. Ενώ στο µεγαλύτερο µέρος τους µπορεί να είναι σωστές, όταν φτάνουν στο σηµείο να προτείνουν φαρµακευτικές θεραπείες ή επεµβατικές πράξεις, υπάρχει έντονη µεροληψία. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούν τα φάρµακα ή οι θεραπείες στις οποίες δεν έχουµε προλάβει να έχουµε εµπειρία, στις οποίες ωστόσο δίνεται «ισχυρή ένδειξη χορήγησης». Κάθε γιατρός θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός και υποψιασµένος µε αυτά που διαβάζει, να τα σκέφτεται και να αποφασίζει τι θα κάνει, να έχει δηλαδή άποψη. Ακόµα όµως και αυτές οι οδηγίες παραβιάζονται, µε συνέπεια ακόµα µεγαλύτερη σπατάλη. υστυχώς στην Ελλάδα, βλέπουµε πολύ ακριβές θεραπείες να δίνονται σε ασθενείς που δεν τις χρειάζονται, ακόµα και όταν οι οδηγίες δεν τις συστήνουν (off-label). Σαφώς και υπάρχουν πολλοί γιατροί που δεν γράφουν πολλά φάρµακα, δεν κάνουν πολλές εξετάσεις και το πρώτο µέληµά τους είναι ο ασθενής. Όµως ο τρόπος εκπαίδευσης και ο τρόπος λειτουργίας σπρώχνει την πλειοψηφία προς την άλλη κατεύθυνση. Σήµερα, πρέπει συνεχώς να είσαι αντίθετος στο ρεύµα, για να ακολουθήσεις τη σωστή Ιατρική. Οι Έλληνες γιατροί έχουν έλλειµµα παιδείας; Το εκπαιδευτικό µας σύστηµα είναι ένα σύστηµα εξετάσεων. Ο Έλληνας γιατρός αλλά και κάθε επιστήµονας, συσσωρεύει πληροφορίες, τις οποίες δεν µπορεί εύκολα να αξιολογήσει και να χρησιµοποιήσει. Στη συνέχεια τις ξεχνάει, για να µπορέσει να συσσωρεύσει άλλες. Η πραγµατική γνώση και εµπειρία δεν αξιολογείται. Αυτό δεν είναι σωστή εκπαίδευση - δηµιουργεί µία τεράστια παραµόρφωση. εν είναι λοιπόν τυχαίο που οι σηµερινοί γιατροί καταφεύγουν µε ευκολία στη συνταγογράφηση φαρµάκων και στην παραποµπή σε εξετάσεις. Βλέπουµε σειρές εξετάσεων ακόµη και για ασήµαντα συµπτώµατα, µε τις συνέπειες που προαναφέραµε. Η αρτηριακή πίεση για παράδειγµα, είναι συνδεδεµένη άµεσα µε τη σκέψη και µε το συναίσθηµα του ανθρώπου και κάνει αρκετά σκαµπανεβάσµατα µέσα στο 24ωρο. Αν πετύχεις έναν άνθρωπο σε ένα σηµείο που είναι ψηλά η πίεσή του, δεν θα πρέπει να τον βγάλεις αµέσως υπερτασικό, όπως γίνεται εύκολα σήµερα και να του δώσεις αγωγή. Πρέπει να τον αφήσεις να ηρεµήσει, να του δώσεις την ευκαιρία να χάσει βάρος- πολλές φορές χάνοντας ο υποψήφιος υπερτασικός 5-10 κιλά, η πίεσή του εξαφανίζεται. Ασφαλώς, κάποιοι θα χρειαστούν φάρµακα, αλλά και εκεί απαιτείται προσοχή- η θεραπεία να µην προκαλεί υπόταση και να µην καταφεύγει κανείς χωρίς λόγο σε ακριβά φάρµακα. Πολύς κόσµος σήµερα κόβει τα φάρµακά του γιατί έχουν πολύ υψηλή συµ- µετοχή ή δεν έχει ασφάλεια. Το ακριβό φάρµακο δεν σηµαίνει και καλό φάρµακο και το αντίθετο! Ο ασθενής όµως δεν έχει άµυνες απέναντι σε αυτό που θα του συστήσει ο γιατρός του... Ως προς τη συνταγογράφηση του γιατρού, ο ασθενής δεν είναι άµοιρος ευθυνών. Θα πρέπει να είναι υποψιασµένος, να καταλαβαίνει ποιος γιατρός τον βλέπει σωστά, του 29 > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37
> συνέντευξη Χρήστος Ντέλλος 30 δίνει προσοχή, προσπαθεί να επικοινωνήσει ψυχικά µαζί του, σκέφτεται την περίπτωσή του, δεν βιάζεται να του γράψει φάρµακα ή εξετάσεις και αυτόν τον γιατρό να προτιµά. Ο βιαστικός γιατρός, αυτός που γράφει πολλές εξετάσεις, που κρατάει µία περίεργη απόσταση από τον ασθενή, δεν είναι κατάλληλος, όσους τίτλους και να έχει. Η ψυχική επαφή µε τον ασθενή άλλωστε, λειτουργεί και θεραπευτικά. Ο γιατρός, προσεγγίζοντας τον ασθενή, καταστέλλει το άγχος του και µπορεί να λειτουργήσει ως placebo. Στον αντίποδα, υπάρχει ο γιατρός nocebo- στον οποίο πηγαίνεις µε ένα πολύ απλό σύµπτωµα αλλά, διογκώνοντας λεπτοµέρειες, σε τροµοκρατεί. Αυτό, βέβαια, δεν γίνεται από πρόθεση πάντα, αλλά και από κακή πληροφόρηση. Επίσης, η πληροφόρηση που υπάρχει στο Ίντερνετ για τους ασθενείς και τους γιατρούς είναι συχνά κατευθυνόµενη. Αυτή η χειραγώγηση των ασθενών και των γιατρών ίσως είναι και ο λόγος που δεν έχουµε µεγάλες ανακαλύψεις τα τελευταία χρόνια. εν βγαίνουν πια εντυπωσιακά καλύτερα φάρµακα, βγαίνουν φάρµακα µε ελάχιστα ή καθόλου καλύτερα αποτελέσµατα από τα παλιά, αλλά µε πολλαπλάσια τιµή. Πώς µπορούµε να διατηρήσουµε την υγεία της καρδιάς µας; Μπορούµε να έχουµε γερή καρδιά, καλή υγεία και καλή διάθεση, ακόµα και όταν η κληρονοµικότητα και τα γονίδιά µας δεν µας ευνοούν. Kάθε άνθρωπος θα πρέπει να έχει στον νου του ότι αυτά που µπορεί να κάνει µόνος του είναι πολύ πιο σηµαντικά από εκείνα που µπορεί να κάνει για αυτόν η Ιατρική. Η φυσική δραστηριότητα, η σωστή διατροφή και η διακοπή του καπνίσµατος, αποτελούν το τρίπτυχο που µας προστατεύει από τις καρδιοπάθειες και όλα σχεδόν τα νοσήµατα. Για µια υγιεινή διατροφή µάλιστα, δεν χρειάζεται να ξοδέψουµε πολλά. Μπορεί να είναι και οικονοµική και εύγευστη και ωφέλιµη ταυτόχρονα. Με την ποικιλία µπορούµε να εξασφαλίσουµε υγεία, τα αυστηρά διαιτολόγια ή η εµµονή µε τις υγιεινές τροφές είναι παθολογικές καταστάσεις. Θα πρέπει να θυµόµαστε επίσης, ότι κάθε σωµατική δραστηριότητα στην καθηµερινή µας ζωή είναι άσκηση. Χορεύουµε συστηµατικά ή µε κάθε ευκαιρία. Ο χορός δυναµώνει το σώµα, την καρδιά και την ψυχή! Σήµερα, πρέπει συνεχώς να είσαι αντίθετος στο ρεύµα, για να ακολουθήσεις τη σωστή Ιατρική Τέλος, πρέπει να αγαπάµε, να βοηθάµε, να συγχωρούµε, να γελάµε. Να αγωνιζόµαστε για το καλύτερο, αλλά να χαιρόµαστε για αυτά που έχουµε. Η απληστία βλάπτει σοβαρά την υγεία, και τη δική µας και των άλλων. Το στρες πώς επηρεάζει την υγεία µας; Το στρες στον άνθρωπο είναι κινητήριος δύναµη. Η δηµιουργική δράση και το δηµιουργικό άγχος κάνουν καλό στην υγεία. Εκείνο το άγχος όµως που είναι περισσότερο φόβος παρά άγχος και είναι συνεχές και έντονο, βλάπτει, φθείρει και είναι παράγοντας καρδιοπάθειας. Στα εξωτερικά ιατρεία, βλέπουµε πολύ συχνά αναστατω- µένους ανθρώπους που παραπονούνται για πόνους στο στήθος. Συζητώντας µαζί τους, καταλαβαίνεις ότι το πρόβληµα τους είναι η οικονοµική κατάσταση. Βέβαια, το στρες επηρεάζει όσους έχουν ήδη πρόβληµα π.χ. ένα έντονο στρες χειροτερεύει µία καρδιοπάθεια. Ή το πολύ έντονο στρες, όπως π.χ. µία έκρηξη θυµού µπορεί να γίνει η αφορµή να εκδηλωθεί ένα έµφραγµα, ακόµη και µε µικρή παθολογία. Υπάρχει εποµένως ο κίνδυνος η οικονοµική κρίση να αυξήσει τις καρδιοπάθειες. Ωστόσο, έχουµε τη δυνατότητα, αλλάζοντας τον τρόπο ζωής µας και δίνοντας έµφαση σε αυτά που δεν είχαµε κάνει τα προηγού- µενα χρόνια, να ισοφαρίσουµε αυτήν την αύξηση. < @ the web ιαβάστε τις πολύ ενδιαφέρουσες απόψεις του κ. Χρήστου Ντέλλου, στο site του «Καρδιολογική Άποψη» www.ntellos.gr > Life > Positive < ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2014 # 37