Νεοελληνική Γλώσσα γενικής παιδείας Α. Ο συγγραφέας αναφέρεται στο φαινόμενο της σύγχρονης αλλοτρίωσης. Αρχικά, διαπιστώνει ότι η προπαγάνδα, χρησιμοποιώντας την επανάληψη, αμβλύνει την κριτική ικανότητα και ισοπεδώνει την ατομική ζωή. Ειδικότερα η διαφήμιση, συμπληρώνει, υποβάλλει έναν καταναλωτικό τρόπο ζωής και οδηγεί τον άνθρωπο στην αποξένωση από τον εαυτό του: η έλλειψη ελεύθερου χρόνου καταργεί τον εσωτερικό διάλογο και οδηγεί στην αδυναμία επικοινωνίας με το συνάνθρωπο. Το κενό, επισημαίνει, προσπαθεί να καλύψει με μια αγχωτική ζωή, από την οποία, όμως, λείπει η αλήθεια, η ανθρωπιά, ο αυτοσεβασμός, η ανεξαρτησία. Για την αντιμετώπιση της μοναξιάς ο άνθρωπος θα πρέπει να αποκαταστήσει τη σχέση του με τον εαυτό του και να ξαναγίνει υπεύθυνος των επιλογών του, καταλήγει ο συγγραφέας. (112 λέξεις) Β1. Οι μορφές προπαγάνδας, σύμφωνα με το συγγραφέα, είναι δύο(2), η εμπορική και η πολιτική. Η προπαγάνδα υπηρετείται, κατά κύριο λόγο, από τα μαζικά μέσα επικοινωνίας, «τον άμεσο λόγο, το ραδιόφωνο, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, το τυπωμένο χαρτί, περιοδικό, εφημερίδα, βιβλίο». ( 1 2) Β2. Ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος καταλήγει στη διαπίστωση ότι ο σύγχρονος άνθρωπος, έχοντας ταυτίσει την ύπαρξή του με την κατανάλωση, έχει παρασυρθεί σε ένα αλόγιστο κυνήγι απόκτησης υλικών αγαθών. Το αποτέλεσμα είναι να μηδενίζεται ο χρόνος συνάντησης με τον εαυτό του και το περιβάλλον του και να ζει επιφανειακά, επιδερμικά, επιπόλαια χωρίς να εμβαθύνει στα γεγονότα του βίου του, να καθίσταται ανίκανος να προσδιορίσει τα εσωτερικά σημεία αναφοράς του, να παραγνωρίζει τα βαθύτερα γνωρίσματα της ύπαρξής του, να αποξενώνεται από τον εαυτό του. Το άγχος αντί της περισυλλογής, η ύλη αντί του πνεύματος, η ποσότητα αντί της ποιότητας, ο ατομικισμός αντί της συλλογικότητας, η μοναξιά αντί της μοναχικότητας χαρακτηρίζουν πλέον τη μίζερη, άδεια και δυστυχισμένη ζωή του. Β3. Επίκληση στο συναίσθημα (108 λέξεις) ΜΕΣΑ: Περιγραφή - Συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις Εικόνες - Επανάληψη. Ο μόνος τρόπος... ο άνεμος της μόνωσης. 1
Επίκληση στην αυθεντία «Από τη στιγμή που εκλέγει», καθώς είπε ο Σαρτρ, «υπάρχει». Επίκληση στη λογική ΜΕΣΑ: Επιχείρημα Προκείμενη 1. Η σύγχρονη τραγωδία είναι η τραγωδία της μοναξιάς. Προκείμενη 2. Όποιος νιώθει την ευθύνη του αντίκρυ στον εαυτό του και στους άλλους έχει ήδη γεμίσει τη μοναξιά του. Συμπέρασμα. (Άρα,) Ο μόνος τρόπος, παρά τις εναντιώσεις, να νικηθεί η μοναξιά είναι η θεμελίωση μιας συνεχούς αυτοσυνειδησίας και η διαμόρφωση ενός σωστού αισθήματος ευθύνης. ΕΙΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ: Παραγωγικός Συλλογισμός (Γενική Διαπίστωση -> Ειδικότερο Συμπέρασμα) ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ: Κατηγορικός Συλλογισμός (αναμφισβήτητες προτάσεις) ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΓΚΥΡΟΣ. Οι Προκείμενες καταλήγουν με λογική αναγκαιότητα στο συμπέρασμα. ΑΛΗΘΗΣ. Οι προτάσεις ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. ΟΡΘΟΣ. Εφόσον και έγκυρος και αληθής, άρα και ορθός. Β4. ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Η αλλοτρίωση είναι χαρακτηριστικό του καιρού μας από τα πιο βαρυσήμαντα. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΣΧΟΛΙΑ: Και θα θεωρηθεί το λιγότερο παράδοξο, αν δεν υποστηρίξω... ένα είδος της καθημερινής χρήσης. ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ: Δεν υπάρχει ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ. η αέναη χρήση της προπαγάνδας ερημώνει τις ψυχές, γιατί, απλούστατα, τυποποιεί και καταλύει την προσωπική ζωή. ΔΙΑΙΡΕΣΗ. Η προπαγάνδα είναι πολιτική και εμπορική. ΔΙΑΙΡΕΤΕΑ ΕΝΝΟΙΑ: προπαγάνδα ΔΙΑΙΡΕΤΙΚΗ ΒΑΣΗ: μορφές ΜΕΛΗ ΕΙΔΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗΣ: πολιτική, εμπορική ΟΡΙΣΜΟΣ. Η προπαγάνδα είναι το σκληρό σφυροκόπημα που επιδιώκει να επιβάλει ένα προϊόν οποιασδήποτε μορφής. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ. μια πίστη, ένα πολιτικό καθεστώς ή ένα είδος της καθημερινής χρήσης. 2
Β5α. ΛΕΞΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΥΝΩΝΥΜΗ ΛΕΞΗ αλλοτρίωση αποξένωση αέναη αιώνια, διαρκής, ασταμάτητη, αδιάκοπη μηχανορραφίας δολοπλοκίας, ραδιουργίας, πλεκτάνης μέριμνα φροντίδα, ενδιαφέρον νοσηρά αρρωστημένα, νοσογόνα άοκνη ακούραστη, ακάματη Η αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην υποδούλωσή του στις επιταγές του καταναλωτικού τρόπου ζωής. Η αέναη κίνηση των πλανητών αποτελεί επιστημονικό δεδομένο. Η «εκλογή» του ως προέδρου υπήρξε αποτέλεσμα μηχανορραφίας, και όχι αξιοκρατικής αξιολόγησης. Η αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών θα έπρεπε να αποτελεί κρατική μέριμνα. Τα φαινόμενα βίας και εγκληματικότητας αποτελούν νοσηρά κοινωνικά φαινόμενα. Η ανάπτυξη της επιχείρησής μας οφείλεται καταρχήν στην άοκνη προσπάθεια των συνεργατών μας. Β5β. Η ρίζα της αυτοσυνειδησίας είναι το δικαίωμα της εκλογής. να νικηθεί η μοναξιά η θεμελίωση μιας συνεχούς αυτοσυνειδησίας έχει ήδη γεμίσει τη μοναξιά του. Η σύγχρονη τραγωδία είναι η τραγωδία της μοναξιάς. Παρ όλα τα παρήγορα φαινόμενα και περιστατικά,... στα σταυροδρόμια του κόσμου φυσάει παγερός ο άνεμος της μόνωσης. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Άρθρο - Τίτλος - Σύνδεση με επικαιρότητα - Τεκμήρια - Ύφος: άμεσο, οικείο, αντικειμενικό - Μικροπερίοδος λόγος - Γ πρόσωπο 3
- Δημοσίευση στο σχολικό περιοδικό, ημερομηνία ΤΙΤΛΟΣ: η αφάνταστη ελαφρότητα του lifestyle ΠΡΟΛΟΓΟΣ κάθε εποχή και κάθε κοινωνία προβάλλει τα δικά της πρότυπα ζωής και αξιών, τα οποία υπαγορεύονται από τις ανάγκες της, αντανακλούν τις αξίες και τους προσανατολισμούς της και αποσκοπούν στη διατήρηση της συνοχής της και στη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της ΜΕΤΑΒΑΣΗ οι νέοι αποτελούν μια ευπαθή κοινωνική κατηγορία που τώρα κοινωνικοποιείται τα πρότυπα ινδάλματα διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις επιλογές τους και στη διαμόρφωση του τρόπου ζωής τους KYPIΩΣ ΘEMA Zητούμενο 1. το lifestyle ως πρότυπο ζωής στην καταναλωτική κοινωνία (ερώτηση) η λειτουργία της παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας μεταπολεμικά, στηρίζεται στην καλλιέργεια και επιβολή -μέσω της διαφήμισης- του καταναλωτικού προτύπου ζωής στο δυτικό κόσμο η κατανάλωση ανάγεται σε αυτοσκοπό («καταναλώνω, άρα υπάρχω») ο «άνθρωπος-καταναλωτής» ενδιαφέρεται κυρίως για την κάλυψη των υλικών του αναγκών, πραγματικών αλλά και πλασματικών, τις οποίες προτάσσει στην ιεράρχηση των αξιών, ενώ οι ηθικές ευαισθησίες και οι πνευματικές αναζητήσεις περιορίζονται άπληστος και παθητικός, ζει σε έναν κόσμο πραγμάτων, και η μόνη του σύνδεση με αυτόν είναι ότι γνωρίζει πώς να τα καταναλώνει το καταναλωτικό πρότυπο προτείνει και υπηρετεί ένα διαφορετικό lifestyle, που απευθύνεται κυρίως στους νέους, στο οποίο κυριαρχεί η απενοχοποίηση για τα πάντα (μόδα, μουσική, γλώσσα, έρωτα), και η αποθέωση του χρήματος, της καριέρας, του ακριβού αυτοκινήτου ως συνώνυμων της «καλής και επιτυχημένης ζωής» η βιομηχανία του lifestyle προβάλλει μια λαμπερή, εκλεπτυσμένη, σοφιστικέ καθημερινότητα για έναν απαιτητικό πολίτη μύστη της «καλής ζωής» διαμορφώνει υποκατάστατα προσωπικότητας: στελέχη τραπεζών, χρηματιστηριακών, πολυεθνικών με κασμιρένια κοστούμια, χειροποίητα παπούτσια, ROLEX, BMV, προσωπικό σύμβουλο διατροφής, που τρώει sushi και χορεύει σε club-resturantς... η ευτυχία και το νόημα της ύπαρξης συνίστανται αποκλειστικά στην απόκτηση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών (υλικός ευδαιμονισμός) και στην ικανότητα να κατακτηθεί ή έστω να αντιγραφεί (ζώντας τη ζωή ενός άλλου). Ταυτίζεται με την οικονομική, επαγγελματική, κοινωνική επιτυχία 4
ΜΕΤΑΒΑΣΗ ως ελευθερία μπορεί να οριστεί η δυνατότητα ανεμπόδιστης βούλησης, έκφρασης και δράσης, στο πλαίσιο πάντα του Δικαίου και της Ηθικής ως ευτυχία μπορεί να οριστεί η κατάσταση εσωτερικής ισορροπίας και αρμονίας που προσεγγίζεται στο βαθμό που ικανοποιούνται οι καθολικές επιθυμίες και ανάγκες του ανθρώπου, και κυρίως οι ηθικοπνευματικές ο άνθρωπος αισθάνεται ότι ολοκληρώνεται όταν αντιλαμβάνεται ότι αυτό που κάνει είναι πραγματικά δικό του, το ελέγχει και το κατευθύνει ο ίδιος Zητούμενο 2. πόσο ελεύθερος και ευτυχής είναι ο σύγχρονος νέος; (δίλημμα) Α ΑΠΟΨΗ η επάρκεια στα υλικά μέσα ζωής, υγείας, μόρφωσης αποτελεί προϋπόθεση για την προσέγγιση της ευτυχίας. Η οικονομική άνεση απαλλάσσει τον άνθρωπο από τη βιοτική μέριμνα, του επιτρέπει να ζει με ασφάλεια και αξιοπρέπεια και του προσφέρει τα μέσα για απόκτηση γνώσεων, ποιοτική ψυχαγωγία, γνωριμία με τον κόσμο, επαφή με την Τέχνη σε ένα οικονομικά ευημερούν κράτος, ισχυροποιείται η δημοκρατία, διασφαλίζεται η ειρήνη, αμβλύνονται οι κοινωνικές ανισότητες, προστατεύονται οι αδύναμοι πολίτες, προάγεται η κουλτούρα ο σύγχρονος νέος είναι εξωτερικά ελεύθερος, εφόσον ζει σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, κατοχυρώνονται τα απαράγραπτα δικαιώματά του, απαλλάσσεται ολοένα και περισσότερο από τις βιοτικές μέριμνες, έχει άμεση πρόσβαση στη γνώση, έχει δυνατότητα επιλογών Β ΑΠΟΨΗ ωστόσο, ζει σε ασφυκτικές μεγαλουπόλεις, χωρίς ταυτότητα, βυθισμένος στη μοναξιά, μακριά από τη φύση, αλλοτριωμένος από τον εαυτό του, χωρίς ελεύθερο χρόνο και προσωπική ζωή, κυριευμένος από το άγχος για την επιτυχία, την καριέρα, την απόκτηση χρημάτων, την ατομική ανάδειξη η επιδίωξη της αυθεντικότητας της ύπαρξής του μέσω των υλικών αξιών οδηγεί στην έκπτωση από το «είναι» στο «έχειν»: όσο διογκώνεται το «έχειν», τόσο συρρικνώνεται το «είναι», με αποτέλεσμα τον ευτελισμό, την ισοπέδωση ευεπίφορος στη μαζική υποβολή και στις άλογες επιδράσεις, με τυποποιημένα -και γι αυτό εύκολο να προβλεφθούν και να επηρεαστούν- γούστα, αναλώνεται ζώντας πνιγμένος στις καθημερινές ατομικές φροντίδες η υλιστική-ευδαιμονιστική αντίληψη ζωής που υιοθετεί δημιουργεί ένταση, εμπορευματοποιεί τις διανθρώπινες σχέσεις, αλώνει τις συνειδήσεις, τον αποπροσανατολίζει, τον αλλοτριώνει έχοντας μετατρέψει την αξίωση για ελευθερία σε αξίωση για κατανάλωση, ζει εξαρτημένος από τις δυνάμεις της ευμάρειας και της αφθονίας, ανίκανος να απολαύσει την Τέχνη και τον πολιτισμό, αμέτοχος των πολιτικών διαδικασιών, ετεροκαθοριζόμενος 5
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΓΝΩΜΗ ο καταναλωτικός τρόπος ζωής και το lifestyle που αυτός προτείνει συνιστούν μια επιφανειακή προσέγγιση ζωής χωρίς εμπειρίες: τα κριτήρια «ευτυχίας» είναι περισσότερο ποσοτικά και κατευθυνόμενα, και λιγότερο ποιοτικά και προσωπικά. καθορίζονται στη βάση του «έχειν», του «φαίνεσθαι», της «επιτυχίας», και γι αυτό αποδεικνύονται ακατάλληλα να απαντήσουν στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο νέος άνθρωπος στην πορεία του για την προσωπική και κοινωνική ευτυχία οι σημερινοί νέοι, στην πλειονότητά τους, έχουν αντιληφθεί την ψευδαίσθηση αυτού του δανεικού τρόπου ζωής που οδηγεί στο ανέφικτο, αντιστέκονται, αμφισβητούν, απορρίπτουν, αναζητούν ένα αυθεντικό και δημιουργικό τρόπο ύπαρξης EΠIΛOΓOΣ ο κοινωνικός άνθρωπος πραγματώνει την έσχατη ουσία του θέτοντας τον εαυτό του στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου, προάγοντας, έτσι, και τον εαυτό του και το σύνολο η προσωπική αναζήτηση και η επαναφορά του «μέτρου», ως αντίληψης, αρετής και τρόπου ζωής, θα βοηθήσει το σύγχρονο νέο να κατακτήσει μια ισορροπημένη (ελεύθερη & ευτυχισμένη) ζωή, χωρίς «θεούς και δαίμονες», στη βάση της δημιουργικότητας και της αγάπης [Περιοδ. Μαθητικές Φιλοσοφικές Αναζητήσεις, 25/09/2011] 6