A Το διασυνοριακό Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας «Ελλάδα-Ιταλία 2007-2013» Το διασυνοριακό Πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας «Ελλάδα - Ιταλία 2007-2013» εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 28/03/2008 με την απόφαση C(2008)1132/ 28/03/2008. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε 118.606.893, εκ των οποίων εθνικοί πόροι είναι τα 29.651.723 (25%), ενώ τα 88.955.170 (75%) προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Επιλέξιμες περιοχές του προγράμματος είναι οι Περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας (Νομοί Αιτωλοακαρνανίας και Αχαΐας), Ιονίων Νήσων (Νομοί Κέρκυρας, Λευκάδας, Κεφαλονιάς και Ζακύνθου) και Ηπείρου (Νομοί Ιωαννίνων, Πρεβέζης και Θεσπρωτίας) στην Ελλάδα, καθώς και η Περιφέρεια Απουλίας στην Ιταλία (Επαρχίες Μπάρι, Μπρίντεζι και Λέτσε). Οι Νομοί Ηλείας και Άρτας στην Ελλάδα και οι Επαρχίες Ταράντο και Φότζια στην Ιταλία εντάσσονται στο Πρόγραμμα ως όμορες περιοχές. Ο γενικός στόχος του Προγράμματος «Ελλάδα - Ιταλία» είναι «η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εδαφικής συνοχής στην περιοχή προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης μέσω της σύζευξης του δυναμικού εκατέρωθεν της θαλάσσιας διασυνοριακής γραμμής». Ο γενικός αυτός στόχος θα επιτευχθεί μέσω των ακόλουθων στρατηγικών στόχων: Στρατηγικός Στόχος 1: Υποστήριξη της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, εστιάζοντας στα κοινά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Στρατηγικός Στόχος 2: Βελτίωση της δυνατότητας πρόσβασης στα δίκτυα και τις υπηρεσίες στην περιοχή συνεργασίας, ώστε να ενισχυθεί η κινητικότητα των ανθρώπων και των αγαθών. Στρατηγικός Στόχος 3: Βελτίωση της ποιότητας ζωής, συντήρηση και αποτελεσματική διαχείριση του περιβάλλοντος και αύξηση της κοινωνικής και πολιτιστικής συνοχής.
A.1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Ο Δήμος Κέρκυρας, με τη συμμετοχή του Δήμου Ζαγορίου, από Ελληνικής πλευράς, και των Ιταλικών φορέων ENTE PARCO "COSTA OTRANTO - SANTA MARIA DI LEUCA E BOSCO DI TRICASE" (Επικεφαλής) και UNIONE ITALIANA SPORT PER TUTTI (UISP) - COMITATO TERRITORIALE LECCE υλοποιεί την Πράξη με τίτλο «Parks Without Borders», στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Εδαφικής Συνεργασίας Ελλάδα Ιταλία 2007 2013 A.1.1 Περιοχή Παρέμβασης της Πράξης Το "COSTA OTRANTO - SANTA MARIA DI LEUCA E BOSCO DI TRICASE" είναι ένα περιφερειακό πάρκο, το οποίο ιδρύθηκε στην Απουλία στις 26 Οκτωβρίου 2006. Από τις 29 Ιουλίου 2008, τη λειτουργία του Πάρκου έχει αναλάβει Φορέας Διαχείρισης (Επικεφαλής της υλοποιούμενης Πράξης) με έδρα το Andrano. Το Πάρκο δημιουργήθηκε με το διττό στόχο αφενός να προστατευτεί η μοναδική φυσική κληρονομιά, με υψηλή επιστημονική και πολιτιστική αξία, της περιοχής και αφετέρου να αξιοποιηθεί η περιοχή εφαρμόζοντας ένα μοντέλο περιβαλλοντικά βιώσιμης ανάπτυξης για τη διασφάλιση της προστασίας της βιοποικιλότητας, καθώς και για την προώθηση της τοπικής οικονομίας. Κέρκυρα Λίμνη Κορισσίων Ο Δήμος Κέρκυρας είναι Δήμος της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων που περιλαμβάνει την Κέρκυρα και τα Διαπόντια νησιά. Δημιουργήθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από την συνένωση των Καποδιστριακών Δήμων Κερκυραίων, Θιναλίου, Παλαιοκαστριτών, Παρελίων, Φαιάκων, Λευκιμμαίων, Κασσωπαίων, Εσπεριών, Αχίλλειων, Αγίου Γεωργίου, Μελιτειέων και Κορισσίων και των κοινοτήτων Ερεικούσας, Μαθρακίου και Οθωνών. Η έκταση του νέου Δήμου είναι 613,63 τ.χλμ και ο πληθυσμός του 109.537 κάτοικοι, σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Έδρα του Δήμου ορίστηκε η Κέρκυρα. Ο Δήμος Κέρκυρας καταλαμβάνει όλη την έκταση του νησιού που απλώνεται στο βόρειο Ιόνιο απέναντι από τις Ηπειρωτικές ακτές. Είναι από τα ομορφότερα νησιά της χώρας μας με γραφικά τοπία, πολύ πράσινο και ατέλειωτες ακρογιαλιές. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του νησιού είναι τα χαμηλά υψώματα στο νότο και το ορεινό έδαφος στο βορρά. Χωρίζεται από δύο οροσειρές που διαιρούν το νησί σε τρία
μέρη. Στο βόρειο όπου αναπτύσσεται το ψηλότερο βουνό, ο Παντοκράτορας (911 μ.) που προεκτείνεται προς τα δυτικά έως την κορυφή Αρακλής (505 μ.) πάνω από τον κόλπο της Παλαιοκαστρίτσας και περιλαμβάνει τις κορυφές Βίγλα (782 μ.) και Στραβοσκιάδι (849 μ.). Το κεντρικό μέρος του νησιού περιλαμβάνει τα βουνά των Αγίων Δέκα (573 μ.), του Σταυρού (436 μ.) και του Αγίου Ματθαίου (465 μ.). Το νότιο μέρος αποτελείται από χαμηλότερα βουνά, ψηλότερο των οποίων είναι ο Χλομός (330 μ.). Η Λιμνοθάλασσα Κορισσίων καλύπτει έκταση 6.000 περίπου στρεμμάτων με αμμώδη εδάφη και διαδοχικές αμμοθίνες όπου συναντώνται διάφορα είδη πτηνών. Για αυτό έχει χαρακτηρισθεί σαν Ζώνη Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, αφού έχουν παρατηρηθεί 126 είδη πουλιών, όπως Κορμοράνοι, Λεπτομύτα, Σφυριχτάρια, Αργυροτσικνάδες, Φλαμίνγκος, Πάπιες και χιλιάδες πεταλούδες που τις προσελκύει το αλάτι των αλυκών. Καθότι είναι ο κυριότερος υγρότοπος στο νησί, αποτελεί μια σημαντική περιοχή για την προστασία της άγριας ζωής και ιδιαίτερα της ορνιθοπανίδας, καθώς και για τη διατήρηση των τύπων αυτοφυούς βλάστησης που παρατηρούνται. Λίγα μόνο αγροτόσπιτα βρίσκονται γύρω από τη Λίμνη που στην πραγματικότητα είναι λιμνοθάλασσα, αφού, ένα στενό κανάλι την ενώνει σε ένα σημείο της με το Ιόνιο. Στο σημείο που ενώνεται με τη θάλασσα, αναπτύσσεται ένα σπάνιο μικρό δάσος, με κέδρους, άσπρα κρίνα και 14 διαφορετικά είδη ορχιδέας πάνω στην άμμο. Το πιο σημαντικό τμήμα της περιοχής φαίνεται να είναι μια λωρίδα ξηράς, η οποία διαχωρίζει τη Λίμνη Κορισσίων από τη θάλασσα. Η περιοχή αυτή είναι ένα σύνθετο και σχεδόν αδιατάρακτο φυσικό οικοσύστημα. Η Λίμνη Κορισσίων είναι ένα σύνθετο και καλά διατηρημένο οικοσύστημα, μεγάλης αισθητικής, βιολογικής και κατά συνέπεια οικονομικής αξίας. Πολύ δε, περισσότερο αφού απαντά σε ένα νησί, όπως η Κέρκυρα, με έντονα επηρεασμένο φυσικό περιβάλλον εξαιτίας της τουριστικής ανάπτυξης. Η ευρύτερη περιοχή έχει ενταχτεί στο δίκτυο Νatura 2000 ως SPA : Χώρος ειδικής σημασίας για την Ορνιθοπανίδα, καταλαμβάνοντας έκταση 1.060,00 εκτάρια που καλύπτονται από τη ΛIΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΟΡΗΣΣIΩΝ και την ΝΗΣΟ ΛΑΓΟYΔIΑ (GR2230007). Επίσης έχει χαρακτηρισθεί και ως SCI : Χώρος Κοινοτικής σημασίας, ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΟΡΙΣΣΙΩΝ (GR2230002) με έκταση 2.357,03 εκτάρια.
A.1.2 Στόχοι της Πράξης Βασικό στόχο της Πράξης αποτελεί η πρόσδωση πλήρους και ευχερούς προσβασιμότητας στις Περιοχές Παρέμβασης, ειδικότερα για συγκεκριμένες κατηγορίες πληθυσμών, όπως τα μέλη των μαθητικών κοινοτήτων, οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Στους στόχους της Πράξης περιλαμβάνονται ακόμα: 1) η δημιουργία βασικών υποδομών και η προμήθεια ειδικού εξοπλισμού για τη βελτίωση της προσβασιμότητας στις Περιοχές Παρέμβασης. 2) Η ενίσχυση της πρόληψης από φυσικούς και τεχνολογικούς κινδύνους στις Περιοχές Παρέμβασης. 3) Η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης για τη βιωσιμότητα του φυσικού περιβάλλοντος. 4) Η ενεργοποίηση των τοπικών πληθυσμών. 5) Η εφαρμογή οργανωμένων σχεδίων Διαχείρισης των Φυσικών Πόρων στις Περιοχές Παρέμβασης μέσω της εκπόνησης τοπικών σχεδίων μάρκετινγκ, της χαρτογράφησης μη ασφαλών τοποθεσιών και Φυσικών Ζωνών Χρήσης και Πρόσβασης 6) Η ενίσχυση του εθελοντισμού με τη δημιουργία και λειτουργία των ομάδων «Φύλακες των Πάρκων» Τέλος, μακροπρόθεσμο στόχο αποτελεί, μέσω της δικτύωσης και της ανταλλαγής τεχνογνωσίας και καλών πρακτικών, η οικονομική ανάπτυξη των Περιοχών Παρέμβασης αναδεικνύοντας το πολιτιστικό, φυσικό και κοινωνικό υπόβαθρό τους.
B ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥΣ Η χώρα μας διαθέτει εξαιρετικά πλούσιο φυσικό περιβάλλον και ενδιαφέρουσα χλωρίδα και πανίδα με αρκετά ενδημικά είδη. Ο συνδυασμός ειδικών παραμέτρων όπως η ιδιαίτερη γεωγραφική της θέση (σταυροδρόμι τριών ηπείρων), η πολύπλοκη γεωμορφία και το ευρύ φάσμα κλιματικών συνθηκών που επικρατούν στον ελλαδικό χώρο, δημιουργεί ποικίλους τύπους οικοσυστημάτων και βιοτόπων ώστε να επιτρέπεται εξαιρετική ποικιλότητα φυτικών και ζωικών ειδών. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες, η φυσική εξελεγκτική πορεία των οικοσυστημάτων και των βιοτόπων της Ελλάδας, επιδεινώθηκε, κυρίως λόγω της κακής αναπτυξιακής πολιτικής που εφαρμόστηκε από όλους τους φορείς της σύγχρονης κοινωνίας, την έλλειψη προγραμματισμού, την λανθασμένη διαχείριση και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Ο κίνδυνος οριστικής εξαφάνισης αρκετών ειδών πανίδας και χλωρίδας, η καταστροφή των δασών, των υγροτόπων και άλλων φυσικών οικοσυστημάτων και βιοτόπων, είχε σαν αποτέλεσμα την λήψη μέτρων με σκοπό την προστασία και διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς. Για τους παραπάνω λόγους οι φυσικές περιοχές στην Ελλάδα προστατεύονται με βάση την ισχύουσα εθνική νομοθεσία, είτε με διεθνείς συμβάσεις τις οποίες έχει κυρώσει η χώρα μας και διεθνών ή Ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών. Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των προστατευόμενων περιοχών σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα: B.1 Εθνικό Θεσμικό Πλαίσιο Ο Νόμος 1650/86 ή Νόμος Πλαίσιο για την προστασία του περιβάλλοντος, δίνει τη δυνατότητα θεσμοθέτησης προστατευόμενων περιοχών 5 διαφορετικών κατηγοριών 1-. Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης 2-. Εθνικά Πάρκα 3- Προστατευόμενοι Φυσικοί Σχηματισμοί
4- Προστατευόμενα Τοπία και Στοιχεία του Τοπίου 5- Περιοχές Οικοανάπτυξης Ο Νόμος 1465/1950 (Συμπληρωματικός του Νόμου 5351/1932 "περί αρχαιοτήτων") δίνει τη δυνατότητα ανακήρυξης περιοχών σαν: 1-. Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους" Ο Νόμος 996/1971 ο οποίος αποτελεί τμήμα του Ν. 86/1969 περί «Δασικού Κώδικος» δίνει τη δυνατότητα ίδρυσης: 1-. Εθνικών Δρυμών 2-. Αισθητικών Δασών 3-. Διατηρητέων Μνημείων της Φύσης Ο Νόμος 177/1975 όπως τροποποιήθηκε από τον Ν. 2637/1998, 453/1977, δίνουν τη δυνατότητα ανακήρυξης περιοχών σαν: και το Π.Δ. 1 Καταφύγια Θηραμάτων 2-. Ελεγχόμενες Κυνηγετικές Περιοχές 3-. Εκτροφεία Θηραμάτων Το Β.Δ. 666/1066, το Ν.Δ. 420/1970 (Αλιευτικός Κώδικας), και το Π.Δ. 743/1077 προστατεύουν τα αλιεύματα, τα ιχθυοαποθέματα και το θαλάσσιο περιβάλλον. Το Π.Δ. 67/1981 για την προστασία της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και ελέγχου της έρευνας επί αυτών. Το Β.Σ. 86/18-01-1969 (ΦΕΚ 192/1969) «Δασικός Κώδικας» Ο Ν. 998/29-12-1979 (ΦΕΚ 289/1979) «Περί προστασίας των Δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας»
B.2 Διεθνείς Συμβάσεις "Συμφωνία επί των Διεθνούς ενδιαφέροντος Υγροτόπων" γνωστή και ως Σύμβαση Ramsar (Ν.Δ. 191/1974, ΦΕΚ 350/Α/20-11-1974) "Σύμβαση της Βέρνης" για την διατήρηση της άγριας χλωρίδας και πανίδας, των απειλουμένων με εξαφάνιση ειδών και των μεταναστευτικών ειδών. (Συμβούλιο της Ευρώπης 1979). Ο Νόμος 1335/1983 επικυρώνει τη Σύμβαση. "Σύμβαση Cites" για το διεθνές εμπόριο άγριων ειδών πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση (Ουάσιγκτον 1973) Ο νόμος 2055/1992 επικυρώνει την Σύμβαση. "Σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα" για τη διατήρηση και προστασία της Βιοποικιλότητας. (Ρίο 1992) Ο Νόμος. 2204/1994 επικυρώνει τη Σύμβαση για την Βιοποικιλότητα. "Σύμβαση της Βόννης" για τη διατήρηση των μεταναστευτικών ειδών της άγριας πανίδας (Βόννη 1979). Ο Νόμος 2719/1999 επικύρωσε τη Σύμβασηγια τα αποδημητικά πτηνά. «Σύμβαση της Βαρκελώνης και των πρωτοκόλλων της» για την προστασία της Μεσογείου (Βαρκελώνη 1976) Οι Νόμοι 855/78 και 1634/86 επικυρώνουν την Σύμβαση και τα πρωτόκολλά της. Ο Ν. 3022/2002 επικυρώνει της τροποποιήσεις της Σύμβασης και τις τροποποιήσεις των Πρωτοκόλλων της το 1980. Πρόγραμμα της UNESCO (1970) για τα Αποθέματα της Βιόσφαιρας. Περιλαμβάνει 14 διεθνή θέματα ή σχέδια. Ως αποθέματα βιόσφαιρας, θεωρούνται περιοχές χερσαίων, παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων, ή συνδυασμός αυτών, οι οποίες είναι διεθνώς αναγνωρισμένες στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος και σκοπός των αποθεμάτων βιόσφαιρας, είναι να προωθήσουν και να επιδείξουν μια ισορροπημένη σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και τη βιόσφαιρα. B.3 Κοινοτικές Οδηγίες Η Κοινοτική Οδηγία 2009/147/ΕΚ «περί διατήρησης των άγριων πτηνών» ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία με τις Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΚΥΑ): - Η.Π. 37338/1807/Ε. 103/06-09-2010 (ΦΕΚ 1945/Β/06-09-2010) «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των
οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «Περί διατηρήσεως των άγριων πτηνών», του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/Ε.Κ. - Η.Π. 8353/276/Ε103/17-02-1012 (ΦΕΚ 415/Β/23-02-2012) «Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων /ενδιαιτημάτων της σε συμμόρφωση με τη Οδηγία 79/409/ΕΟΚ» (Β 1495), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «Για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979, όπως κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ» Η "Οδηγία 79/409/ΕΟΚ" για τη διατήρηση των άγριων πτηνών (Υ.Α. 414885/1985, ΦΕΚ757/Β) η οποία απαιτούσε την δημιουργία Ειδικών Ζωνών Προστασίας (Special Protection Areas - SPA) της ορνιθοπανίδας Στα πλαίσια της Οδηγίας έχουν δηλωθεί 52 περιοχές ως Περιοχές Ειδικής Προστασίας Η Κοινοτική Οδηγία 92/43/ΕΟΚ «για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας συμπληρώνει την παραπάνω Οδηγία για τα πτηνά (79/409/ΕΟΚ) και ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία με την Κ.Υ.Α 33318/3028/11-12-1998 (ΦΕΚ 1289/28-12-1998) «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων) καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας» Στα πλαίσια της Οδηγίας προβλέπεται η δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Ειδικών Ζωνών Διατήρησης - Προστασίας που «έχει ως στόχο να διασφαλίσει τη µακροπρόθεσµη διατήρησή των πιο πολυτίμων και των πλέον απειλουμένων ειδών και ενδιαιτημάτων της σε ικανοποιητικό επίπεδο.» Το δίκτυο αυτό ονομάζεται «Δίκτυο Natura 2000 ή Φύση 2000» και ιδρύθηκε τον Μάιο του 1992 Το Natura 2000 (Φύση 2000) με την υιοθέτηση της οδηγίας των οικοτόπων (92/43/ΕΟΚ) συμπληρώνει την οδηγία για την προστασία των πτηνών (79/409/ΕΟΚ) η οποία απαιτούσε την δημιουργία Ειδικών Ζωνών Προστασίας της ορνιθοπανίδας (Special Protection Areas - SPA).
Η Οδηγία των Οικοτόπων παρομοίως απαιτούσε τη δημιουργία Ειδικών Ζωνών Προστασίας (Special Areas of Conservation - SAC) για τα υπόλοιπα είδη και το περιβάλλον. Από κοινού αυτές οι ζώνες δημιουργούν τις περιοχές του δικτύου Φύση 2000. Σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικών Αλλαγών, «ο Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί ένα Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο περιοχών, οι οποίες φιλοξενούν φυσικούς τύπους οικοτόπων και οικοτόπους ειδών που είναι σημαντικοί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: Tις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas - SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στην Οδηγία 79/409/EK «για τη διατήρηση των άγριων πτηνών» τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance SCI) όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Για τον προσδιορισμό των ΤΚΣ λαμβάνονται υπόψη οι τύποι οικοτόπων και τα είδη των Παραρτημάτων Ι και ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ καθώς και τα κριτήρια του Παραρτήματος ΙΙΙ αυτής. Οι ΖΕΠ, μετά το χαρακτηρισμό τους από τα Κράτη Μέλη, εντάσσονται αυτόματα στο Δίκτυο Natura 2000, και η διαχείρισή τους ακολουθεί τις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΚ και τις διατάξεις του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ. Αντίθετα, για την ένταξη των ΤΚΣ πραγματοποιείται επιστημονική αξιολόγηση και διαπραγμάτευση μεταξύ των Κρατών Mελών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των κατά οικολογική ενότητα Βιογεωγραφικών Σεμιναρίων. Οι ΤΚΣ υπόκεινται στις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, τα Κράτη Μέλη υποχρεούνται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ)» (Special Areas of Conservation - SAC)» το αργότερο μέσα σε μια εξαετία και να καθορίσουν τις προτεραιότητες για την διατήρηση σε ικανοποιητική κατάσταση των τύπων οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος εντός αυτών. Οι ΕΖΔ υπόκεινται στις διατάξεις του άρθρου 6 παρ. 1, 2, 3, 4 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ.
B.4 Το Θεσμικό Πλαίσιο στην Ελλάδα B.4.1 Η εφαρμογή του Δικτύου Natura 2000 στην Ελλάδα Η καταγραφή των τόπων που πληρούν τα κριτήρια της παρουσίας τύπων οικοτόπων και οικοτόπων ειδών της Οδηγίας 92/43/ΕΚ στη χώρα μας (296 περιοχές «Επιστημονικός Κατάλογος»), έγινε από ομάδα περίπου 100 επιστημόνων που συστήθηκε ειδικά για το σκοπό αυτό στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE (1994-1996) με τίτλο «Καταγραφή, Αναγνώριση, Εκτίμηση και Χαρτογράφηση των Τύπων Οικοτόπων και των Ειδών Χλωρίδας και Πανίδας της Ελλάδας (Οδηγία 92/43/ΕΟΚ)». Στον «Επιστημονικό Κατάλογο» εντάχθηκε το σύνολο σχεδόν των μέχρι τότε προστατευόμενων περιοχών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η επιλογή των τόπων που προτάθηκαν από τη χώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγινε από κοινή ομάδα εργασίας των πρώην Υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Γεωργίας κατόπιν γνωμοδοτήσεων όλων των συναρμόδιων Υπουργείων. Οι συμπληρώσεις τροποποιήσεις του καταλόγου βασίστηκαν στα συμπεράσματα των βιογεωγραφικών σεμιναρίων για τη Μεσογειακή ζώνη και στον χαρακτηρισμό από το BirdLife International Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά στην Ελλάδα. Η Ελλάδα έχει χαρακτηρίσει σήμερα 202 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 241 Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ). Οι δύο κατάλογοι περιοχών παρουσιάζουν μεταξύ τους επικαλύψεις όσον αφορά τις εκτάσεις τους. Ο κατάλογος των Ελληνικών Ζωνών Ειδικής Προστασίας δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1495/Β/06.09.2010 ως παράρτημα στη νέα ενσωμάτωση της Οδηγίας 79/4009/ΕΟΚ (η οποία κωδικοποιήθηκε με την Οδηγία 2009/147/ΕΚ). 239 Ελληνικοί Τόποι Κοινοτικής Σημασίας χαρακτηρίστηκαν ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης με το Ν3937/2011 (ΦΕΚ60/Α/31-3-2011). Όλοι οι τόποι του Δικτύου Natura 2000, που περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων, συνοδεύονται από δελτίο δεδομένων με γενικότερα περιγραφικά στοιχεία και ειδικότερες πληροφορίες για τους τύπους οικοτόπων και τα είδη που ενδιαιτούν στον κάθε τόπο και από χάρτη κλίμακας 1:100.000. B.4.2 Οι προστατευμένες περιοχές στην Ελλάδα Για τον χαρακτηρισμό των περιοχών ως προστατευόμενων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (ν. 1650/86, όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του από το ν. 3937/2011),
προαπαιτείται: α) για τον χαρακτηρισμό, την οριοθέτηση και τον καθορισμό χρήσεων γης και δραστηριοτήτων μιας περιοχής ως Απολύτου Προστασίας της Φύσης, Προστασίας της Φύσης και Εθνικού Πάρκου η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, κατόπιν πρότασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ύστερα από γνώμη της «Επιτροπής Φύση 2000» και του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, σε εφαρμογή ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης (Ε.Π.Μ.). Η ανάθεση της σύνταξης Ε.Π.Μ. και η τελική έγκρισή της πραγματοποιείται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. β) Για το χαρακτηρισμό, την οριοθέτηση και τον καθορισμό όρων δόμησης, χρήσεων γης και δραστηριοτήτων μιας περιοχής ως Περιφερειακού Πάρκου, η έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, κατόπιν πρότασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, ύστερα από γνώμη της «Επιτροπής Φύση 2000» και του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με βάση ειδική έκθεση που τεκμηριώνει την οικολογική σημασία και τις προστατευτέες αξίες της. Ειδικά για το χαρακτηρισμό αγροτικών περιοχών υψηλής φυσικής αξίας ως περιφερειακών πάρκων, το προεδρικό διάταγμα εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Ειδικά για το χαρακτηρισμό θαλάσσιων περιοχών ως περιφερειακά πάρκα το προεδρικό διάταγμα εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Θαλασσίων Υποθέσεων Νήσων και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. γ) Για το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως Καταφυγίου Άγριας Ζωής εκδίδεται απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, με βάση ειδική έκθεση που τεκμηριώνει την οικολογική ή άλλη φυσική αξία της περιοχής. δ) Για το χαρακτηρισμό μιας περιοχής ως Προστατευόμενου Τοπίου ή ως Προστατευόμενου Φυσικού Σχηματισμού εκδίδεται απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης με βάση ειδική έκθεση που τεκμηριώνει την οικολογική ή άλλη φυσική αξία του προστατευτέου αντικειμένου και γνώμη του αιρετού Περιφερειάρχη. Τις προστατευόμενες περιοχές μπορούν να διαχειρίζονται Φορείς Διαχείρισης ή υφιστάμενες δημόσιες υπηρεσίες, ειδικές υπηρεσίες και ΝΠΔΔ ή φορείς που ορίζονται για το σκοπό αυτό με συμβάσεις διαχείρισης (ν 2742/99). Επίσης καταρτίζονται πενταετή σχέδια διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών.
Με τα σχέδια αυτά προσδιορίζονται, στο πλαίσιο των γενικότερων όρων και προϋποθέσεων, που τίθενται στα νομοθετήματα κήρυξης, οι κατευθύνσεις και οι προτεραιότητες για την εφαρμογή των έργων, δράσεων και μέτρων που απαιτούνται για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση των κατά περίπτωση προστατευόμενων αντικειμένων. Τα Σχέδια Διαχείρισης συνοδεύονται από προγράμματα δράσης. Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (ν. 4014/11), στις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 η περιβαλλοντική αδειοδότηση πραγματοποιείται με την εφαρμογή της διαδικασίας Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης. B.4.2.1 Εθνικοί Δρυμοί Οι Εθνικοί Δρυμοί περιλαμβάνουν εκτάσεις, στις περισσότερες από τις οποίες κυριαρχεί ο δασικός χαρακτήρας, με ιδιαίτερο οικολογικό και επιστημονικό ενδιαφέρον. Έχουν κηρυχθεί 10 Εθνικοί Δρυμοί βάσει του Ν. 996/1971 που αποτελεί μέρος του Ν. 86/1969 «Περί Δασικού Κώδικος». Οι Εθνικοί Δρυμοί Πρεσπών, Βίκου- Αώου, Πίνδου, Οίτης και Σουνίου περιλαμβάνουν πυρήνες και περιφερειακές ζώνες, ενώ οι υπόλοιποι περιλαμβάνουν μόνο πυρήνες. Ποιοι είναι οι Εθνικοί Δρυμοί Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας Εθνικός Δρυμός Σουνίου Εθνικός Δρυμός Πίνδου Εθνικός Δρυμός Οίτης Εθνικός Δρυμός Πρεσπών Εθνικός Δρυμός Βίκου Αώου Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς Εθνικός Δρυμός Παρνασσού Εθνικός Δρυμός Αίνου Εθνικός Δρυμός Ολύμπου B.4.2.2 Εθνικά πάρκα (Σύμφωνα με τον Ν. 1650/1986) Όταν το Εθνικό Πάρκο καταλαμβάνει θαλάσσιες περιοχές μπορεί να χαρακτηριστεί ως Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο. Τα θαλάσσια Πάρκα που υπάρχουν στη χώρα μας είναι τα εξής:
Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου Βόρειων Σποράδων Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου Εθνικό Πάρκο Σχινιά - Μαραθώνα Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων των λιμνών Κορώνειας - Βόλβης και των Μακεδονικών Τεμπών Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου Εθνικό Πάρκο Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου - Αιτωλικού, κάτω ρου και εκβολών ποταμών Αχελώου και Ευήνου και νήσων Εχινάδων Εθνικό Πάρκο δάσους Δαδιάς - Λευκίμμης - Σουφλίου Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης Εθνικό Υγροτοπικό Πάρκο Δέλτα Έβρου Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων - Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφιλιάς Εθνικό Πάρκο Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα Εθνικό Πάρκο Πρεσπών Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης Εθνικό Πάρκο Χελμού - Βουραϊκού B.4.2.3 Αισθητικά Δάση (Σύμφωνα με τη Δασική Νομοθεσία) Περιλαμβάνουν δασικές περιοχές με ιδιαίτερο αισθητικό και οικολογικό ενδιαφέρον. Αυτές είναι στη χώρα μας: 1. Φοινικόδασος Βάι Λασιθίου 2. Δάσος Καισαριανής Αττικής 3. Κοιλάδας Τεμπών Λάρισας 4. Αγίου Γεωργίου Καραϊσκάκη Καρδίτσας 5. Δάσος Πευκιάς Ξυλοκάστρου Κορινθίας 6. Περιαστικό Δάσος Ιωαννίνων
7. Δάσος Χειμάρρων Σελεμνού και Χαράδρων 8. Δάσος Φαρσάλων Λάρισας 9. Δάσος Στενής Εύβοιας 10. Δρυοδάσος Μογγοστού Κορινθίας 11. Δασικό Σύμπλεγμα Όσσας Λάρισας 12. Παραλιακό Δάσος Νικοπόλεως Μύτικα Πρέβεζας 13. Δάση Νήσου Σκιάθου Μαγνησίας 14. Στενά Νέστου Καβάλας Ξάνθης 15. Δάσος Εθνικής Ανεξαρτησίας Καλαβρύτων Αχαϊας 16. Περιαστικό δάσος Τιθορέας Φθιώτιδας 17. Δάση Αμυγδαλέων Καβάλας 18. Δάσος Λόφων Κάστρου και Αηλιά Τρικάλων 19. Δρυοδάσος Κουρί Αλμυρού Μαγνησίας B.4.2.4 Διατηρητέα Μνημεία της φύσης Σε αυτά περιλαμβάνονται μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δένδρων με ιδιαίτερη βοτανική, οικολογική, αισθητική ή ιστορική και πολιτισμική αξία. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν επίσης εκτάσεις με σπουδαίο οικολογικό, παλαιοντολογικό, γεωμορφολογικό ή άλλο ενδιαφέρον. Η θεσμοθέτησή τους υλοποιήθηκε βάσει του δασικού κώδικα. Έχουν κηρυχθεί 51 Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, με συνολική έκταση 16.840 εκτάρια. Η πλειονότητα των μνημείων αυτών καταλαμβάνει ελάχιστα τετραγωνικά μέτρα. Αξιοπρόσεκτο είναι ότι μόνο το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου το οποίο καταλαμβάνει το 89% της συνολικής έκτασης των Διατηρητέων Μνημείων της Φύσης. Τα σημαντικότερα Μνημεία της Φύσης είναι: 1. Το Δάσος Δενδροκέρδων στην Κυνουρία Αρκαδίας 2. Το Παρθένο Δάσος της Κεντρικής Ροδόπης
3. Το νησί Πιπέρι στις Βόρειες Σποράδες 4. Το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου 5. Το δάσος του Λεσινίου Αιτωλοακαρνανίας 6. Το Δάσος αείφυλλων πλατύφυλλων στο νησί Σαπιέντζα 7. Το Μικτό Δάσος Προμάχων - Λυκοστόμου Αριδαίας 8. Το Φυσικό Δάσος κυπαρισσίου στον Έμπωνα Ρόδου 9. Το Μικτό Δάσος του Γράμου B.4.2.5 Καταφύγια Άγριας Ζωής Με την έκδοση του Ν. 2637/1998 τα Καταφύγια Θηραμάτων χαρακτηρίζονται πλέον ως Καταφύγια Άγριας Ζωής. Έως και τον Αύγουστο του 2009, οι περιοχές που έχουν κηρυχθεί ως Καταφύγια Άγριας Ζωής αριθμούν 610. B.4.2.6 Περιοχές Προστασίας της Φύσης Οι περιοχές Προστασίας της Φύσης εισήχθησαν ως κατηγορία προστατευόμενων περιοχών με τον Ν. 1650/1986 (άρθρα 18 και 19). Έως και τον Δεκέμβριο του 2009, ως Περιοχές Προστασίας της Φύσης έχουν κηρυχθεί 23 περιοχές. 1. Υγρότοπος Δύστου Εύβοιας 2. Όρος Κέρκη και όρος Καρβούνι Σάμου 3. Υγρότοπος Ψαχνών στην Εύβοια 4. Περιοχή Δήμων Άργους και Μήδειας 5. Δήμος Σταγείρου Ακάνθου 6. Υγρότοπος και ακτή Ψαλιδίου Δήμου Κω 7. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Πίνδου
8. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα 9. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου 10. Ζώνες Εθνικού Πάρκου υγροτόπων Λιμνών Κορώνειας Βόλβης και Μακεδονικών Τεμπών 11. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Δέλτα Έβρου 12. Ζώνες Εθνικού Πάρκου δάσους Δαδιάς Λευκίμμης Σουφλίου 13. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Δέλτα Νέστου, Λίμνης Βιστωνίδας με λιμνοθάλάσσια και λιμναία χαρακτηριστικά και Λίμνης Ισμαρίδας 14. Ζώνη Εθνικού Πάρκου Αμβρακικού κόλπου 15. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Τζουμέρκων Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου 16. Ζώνες Εθνικού θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου 17. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Βόρειων Σποράδων 18. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς 19. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα 20. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Πρεσπών 21. Χερσαίες, υδάτινες και θαλλάσσιες περιοχές των Στενών και των εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά καθώς και του Έλους Καλοδικίου 22. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης 23. Ζώνες Εθνικού Πάρκου ορεινού όγκου Χελμού - Βουραϊκού B.4.2.7 Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης (Σε εφαρμογή του Ν. 1650/86) 1. Υγρότοπος Δύστου Εύβοιας 2. Μικρό και Μεγάλο Σεϊτάνι Σάμου 3. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου 4. Ζώνη Εθνικού Πάρκου υγροτόπων Λιμνών Κορώνειας Βόλβης και
Μακεδονικών Τεμπών 5. Ζώνη Εθνικού θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου 6. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού Λουδία Αλιάκμονα 7. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Πρεσπών 8. Ζώνες Εθνικού Πάρκου Οροσειράς Ροδόπης B.4.2.8 Προστατευτικά Δάση Δάσος ορεινού όγκου Λευκών Ορέων νομού Χανίων Δάσος περιοχής Κορυφών Ασφένδου Καλλικράτιη νομύ Χανίων Δάσος ορεινού όγκου Αποπηγάδι Σελίνου νομού Χανίων B.4.2.9 Προστατευμένοι Φυσικοί Σχηματισμοί και Τοπία (Σε εφαρμογή του Ν. 1650/1986) Υγρότοποι Σάμου (Αλυκή, Γλυφάδα, Κάμπος Χώρας) Περιοχές Νήσου Μυκόνου B.4.2.10 Περιοχές Οικοανάπτυξης (Σε εφαρμογή του Ν. 1650/1986) Λίμνη Παμβώτιδα Ιωαννίνων B.4.2.11 Υγρότοποι διεθνούς σημασίας σύμφωνα με τη Σύμβαση Ramsar Η «Σύμβαση για τους Υγροβιότοπους Διεθνούς Σημασίας ειδικά ως ενδιαιτήματος για Υδρόβια Πουλιά», γνωστή με το σύντομο τίτλο ως «Σύμβαση RAMSAR», υπογράφτηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1971 στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν και τέθηκε σε ισχύ στις 21 Δεκεμβρίου 1975. Η Ελλάδα έχει συνυπογράψει αυτή τη σύμβαση και την έχει επικυρώσει με το Ν.Δ. 191/74. Οι υγρότοποι Ραμσάρ έχουν συνολική έκταση 167.301 εκτάρια. Σύμφωνα με τα ψηφιοποιημένα όρια, η συνολική έκτασή τους αντιστοιχεί στο 0,85% της συνολικής χερσαίας έκτασης της χώρας, ενώ το θαλάσσιο τμήμα τους καταλαμβάνει έκταση ίση με 55.617 εκτάρια. Οι υγρότοποι Ραμσάρ έχουν συμπεριληφθεί στις προτεινόμενες
για ένταξη περιοχές στο Δίκτυο «NATURA 2000». 1. Δέλτα Έβρου 2. Λίμνη Βιστονίδα 3. Πόρτο Λάγος 4. Λίμνη Ισμαρίδα και παρακείμενες λιμνοθάλασσες 5. Δέλτα Νέστου και παρακείμενες λιμνοθάλασσες 6. Λίμνες Βόλβη και Κορώνεια 7. Τεχνητή λίμνη Κερκίνη. 8. Δέλτα Αξιού, Λουδία, Αλιάκμονα 9. Λίμνη Μικρή Πρέσπα 10. Κόλπος Αμβρακικός 11. Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου 12. Λιμνοθάλασσες Κοτυχίου B.4.2.12 Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές (σύμφωνα με το πρωτόκολλο 4 της Σύμβασης της Βαρκελώνης) 1. Αισθητικό Δάσος Νικοπόλεως Μύτικα 2. Αισθητικό Δάσος Πευκιάς Ξυλόκαστρου 3. Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς (ο πυρήνας) 4. Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου και Βόρειων Σποράδων 5. Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου 6. Αισθητικό Δάσος Νήσου Σκιάθου 7. Εθνικός Δρυμός Σουνίου 8. Αισθητικό Δάσος Βάϊ
9. Αμβρακικός κόλπος. B.4.2.13 Βιογενετικά Αποθέματα (Σύμφωνα με Ευρωπαϊκό Δίκτυο Βιογενετικών Αποθεμάτων) Αποσκοπεί στη διατήρηση αντιπροσωπευτικών δειγμάτων χλωρίδας και πανίδας και φυσικών περιοχών 1. Φυσικό Μνημείο Δάσους Λεσινίου 2. Εθνικός Δρυμός Πίνδου (ο πυρήνας) 3. Παρθένο Δάσος Κεντρικής Ροδόπης 4. Παρθένο Δάσος Παρανεστίου 5. Φυσικό Μνημείο μικτού Δάσους Κυπαρισσίου Έμπωνα Ρόδου 6. Κόλπος Λαγανά 7. Φυσικό Μνημείο μικτού Δάσους Γράμμου 8. Εθνικός Δρυμός Αίνου (ο πυρήνας) 9. Αισθητικό Δάσος Κουρί Α λμυρού 10. Φυσικό Μνημείο Δάσους αείφυλλων Πλατάνων νήσου Σαπιέντζα 11. Φυσικό Μνημείο Δάσους Οξιάς στην Τσίχλα Χαϊντού Ξάνθης 12. Φυσικό Μνημείο μικτού Δάσους Αλμωπίας Αριδαίας 13. Εθνικός Δρυμός Ολύμπου (ο πυρήνας) 14. Εθνικός Δρυμός Οίτης (ο πυρήνας) 15. Εθνικός Δρυμός Πρεσπών (Δάσος κέδρων) 16. Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς Χανίων B.4.2.14 Αποθέματα Βιόσφαιρας (Σύμφωνα με το πρόγραμμα της UNESCO άνθρωπος και Βιόσφαιρα) 1. Εθνικός Δρυμός Ολύμπου (ο πυρήνας)
2. Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς Χανίων (ο πυρήνας) B.4.2.15 Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς για το Φυσικό Περιβάλλον (Σύμφωνα με τη Σύμβαση για τη Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά) 1. Αντιχάσια Όρη Μετέωρα 2. Όρος Άθως C Η ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΚΟΡΙΣΣΙΩΝ C.1 Χωροθετηση Η μελέτη αφορά μεγάλο μέρος της προτεινόμενης περιοχής natura 2000 (κύρια τον πυρήνα του υγροτόπου με την λιμνοθάλασσα και τους αμμόλοφους αλλά και ορισμένες εκτάσεις των κοινοτήτων Αγίου Ματθαίου, Χλωμοτιανών, Χλωμού και Αργυράδων που είναι ενταγμένες στο εν λόγω δίχτυο προστασίας).
Η Κέρκυρα και τα Διαπόντια Νησιά βρίσκονται στα βορειοδυτικά της Ελλάδας στη μεταβατική ζώνη μεταξύ του Ιονίου πελάγους και της Αδριατικής θάλασσας. Το κλίμα που επικρατεί είναι ήπιο Μεσογειακό, με δροσερά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες.
Ο μοναδικός αξιόλογος ορεινός σχηματισμός είναι το Όρος του Παντοκράτορα που βρίσκεται στα βορειανατολικά του νησιού, με μέγιστο ύψος 906 μ. (κορυφή Μονή του Παντοκράτορα). Το υπόλοιπο νησί διαθέτει μέτριο ανάγλυφο, με μικρές εύφορες πεδιάδες και λιβάδια καθώς και πλήθος υγροτόπων (ποταμάκια, μικρές λίμνες και λιμνοθάλασσες). Το μεγαλύτερο μέρος της Κέρκυρας καλύπτεται από ελαιόδεντρα τα οποία, στο σύνολό τους, σχηματίζουν έναν ενιαίο ελαιώνα. Διάσπαρτες μέσα στον Κερκυραϊκό ελαιώνα υπάρχουν αρκετές «νησίδες» μεσογειακής βλάστησης και χαρακτηριστικοί κυπαρισσώνες. Το δυτικό τμήμα του νησιού διαθέτει παράκτια πευκοδάση. Ο συνδυασμός της γεωγραφικής θέσης, των κλιματολογικών συνθηκών, του ανάγλυφου του τοπίου και της πλούσιας βλάστησης συντελεί ώστε η Κέρκυρα να διαθέτει μεγάλη ποικιλία βιοτόπων στους οποίους φιλοξενείται πλούσια πανίδα
C.2 Περιοχές και οικοσυστήματα της Κέρκυρας C.2.1 Γεωμορφολογικά στοιχεία C.2.1.1 Γεωλογία Η νήσος Κέρκυρα γεωτεκτονικά ανήκει στην Ιόνια ζώνη. Η Ιόνιος ζώνη εκτείνεται κατά μήκος της δυτικής παραλίας της Ηπειρωτικής Ελλάδας με διεύθυνση Β Ν και περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της Ηπείρου, την Ακαρνανία, τμήματα από τα Ιόνια νησιά (Κέρκυρα και Λευκάδα), την Βορειοδυτική Πελοπόννησο, την Κρήτη και την Ρόδο. Είναι μία ηπειρωτική λεκάνη με ημιπελαγική πελαγική ιζηματογένεση. Στο ανατολικό μισό του βόρειου και κεντρικού τμήματος του νησιού απαντούν αλπικά ιζήματα, ενώ στη δυτική παράκτια ζώνη και στο κέντρο του πόδα του νησιού σημειώνονται σποραδικές εμφανίσεις από αυτές. Χαρακτηριστικά, ο όγκος του Παντοκράτορα δομείται από λεπτοστρωματώδεις ασβεστόλιθους με κερατόλιθους (στρώματα Βίγλας) και παχυστρωματώδεις ασβεστόλιθους μέχρι δολομίτες (στρώματα Σινιών και Παντοκράτορας). Περιμετρικά των σχηματισμών αυτών βρίσκονται φλυσχοειδή ιζήματα. Η ηλικία των σχηματισμών αυτών αρχίζουν από τη βάση του Ιουρασικόυ και φθάνουν μέχρι και το Ανώτερο Ηώκαινο. Το δυτικό μισό του βορείου τμήματος, το ανατολικό και το νότιο μισό του κεντρικού τμήματος και σχεδόν ολόκληρο το νότιο τμήμα (περιοχή Λευκίμμης) του νησιού, αποτελείται από κυανές, συνήθως αμμοϊλυώδες μάργες, μειο-πλειοκαινικής ηλικίας καθώς επίσης και από πρόσφατες αποθέσεις των λεκανών, από υλικό προερχόμενο από τη διάβρωση των μαργαϊκών στρωμάτων.
Γεωλογικός Χάρτης περιοχής μελέτης Τεταρτογενές: al: σύγχρονες προσχώσεις al (Ω μαύρο χρώμα): σύγχρονες συνεκτικές θίνες al (Ω καφέ χρώμα): παλαιές συνεκτικές θίνες Θαλάσσιο Τεταρτογενές: dl: ασβεστιτικοί ψαμμίτες, κοχλιοφόροι, πάχους 10-20 m Τριαδικό: T - G b (ροζ χρώμα): Λατυποπαγή με γύψο. Μάζες που έχουν ανέλθει λόγω φαινομένων διαπειρισμού. Παρουσιάζουν πολύ μεγάλα πάχη.
Νεοτεκτονικός Χάρτης νήσου Κερκύρας. C.2.2 Σεισμικότητα Σύμφωνα με τον ΕΑΚ 2000 και την πρόσφατη τροποποίησή του (ΥΠΕΧΩΔΕ Δ17Α/115/9/ΦΝ275 ΦΕΚ 1154/12-8-2003) το νησί της Κέρκυρας κατατάσσεται στην ΙΙ Ζώνη σεισμικής επικινδυνότητας. C.2.3 Κλιματολογικά Στοιχεία C.2.3.1 Βροχή Από τα βροχομετρικά στοιχεία των τριών Σταθμών που λειτουργούν ή λειτούργησαν στο νησί της Κέρκυρας (Μετεωρολογικός Σταθμός Κέρκυρας, Βροχομετρικός Σταθμός Αυλιωτών και Βροχομετρικός Σταθμος Μπενιτσών) το μέσο ύψος βροχής από το 1955 μέχρι και σήμερα ανέρχεται σε 1.109 mm. Ο πιο βροχερός μήνας είναι ο Νοέμβριος με μέσο μηνιαίο ύψος βροχής τα 187,7 mm ενώ ο πλέον ξηρός μήνας είναι ο Ιούλιος με μέσο μηνιαίο ύψος βροχής τα 16,2 mm.
C.2.3.2 Χιόνι και Χαλάζι Στην Κέρκυρα χιονίζει ελάχιστες φορές μέσα σε μία δεκαετία και για λίγο χρονικό διάστημα. Πιο συχνά το χιόνι εμφανίζεται στην κορυφή του \ αλλά δεν διαρκεί επί μακρόν. Χαλαζόπτωση παρατηρείται συχνά, συνήθως προς το τέλος του χειμώνα και στην αρχή της άνοιξης, προκαλώντας μικρού ή μεσαίου μεγέθους καταστροφές στην αγροτική παραγωγή. C.2.3.3 Υγρασία Στην Κέρκυρα παρατηρούνται υψηλά επίπεδα υγρασίας με την τιμή της μέσης ετήσιας σχετικής υγρασίας να βρίσκεται στο 73,5% C.2.3.4 Άνεμοι Συνήθως οι άνεμοι που πνέουν στην Κέρκυρα είναι μικρής έντασης, με κατεύθυνση ΝΑ, Ν και ΝΔ την περίοδο του χειμώνα ενώ την θερινή περίοδο είναι Δ, ΝΔ και Α. C.3 Καθεστώς προστασίας στην περιοχή μελέτης Η πλειοψηφία της έκτασης της περιοχής μελέτης προστατεύεται ελάχιστα καθώς ισχύουν μόνο γενικές διατάξεις προστασίας λόγω της ένταξης της περιοχής στο κοινοτικό Δίχτυο natura 2000 (χωρίς όμως να έχουν καταγραφεί οι ζώνες προστασίας, να μην έχει εκδοθεί ακόμη το σχετικό Π.Δ. και να μην έχει δημιουργηθεί η Αρχή Διαχείρισης). Ο πυρήνας του υγροτόπου της λιμνοθάλασσας Κορισσίων προστατεύεται περισσότερο καθώς υπάρχουν περισσότερες διατάξεις προστασίας. Δυστυχώς όμως ούτε αυτές προσφέρουν την επιθυμητή απόλυτη προστασία. Πιο συγκεκριμένα: C.3.1 Κατάλογος CORINE Biotopes Η λιμνοθάλασσα Κορισσίων ανήκει στον Ευρωπαϊκό κατάλογο περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας Corine Biotopes (1989). Πιο συγκεκριμένα ο κατάλογος Corine αφορά φυσικές περιοχές που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό κατάλογο περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής αξίας που καταρτίσθηκε στα πλαίσια του χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματος CORINE από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Αποτέλεσε τη βάση για την εκκίνηση του προγράμματος Natura 2000 και
αποτέλεσε την πιο εμπεριστατωμένη για την εποχή εκείνη προσπάθεια καταγραφής σημαντικών οικολογικά περιοχών σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Δεν συνδέθηκε με συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο προστασίας και το κενό αυτό συμπληρώθηκε από την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. C.3.2 Καταφύγιο Θηραμάτων Με την αρίθμ. Πρωτ. ΟΙΚ. 9924/25-7-2005 Απόφαση της ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΑΣΩΝ ΚΕΡΚΥΡΑΣ υπάρχει απαγόρευση θήρας σε 9.100 στρέμματα μέσα στα όρια του υγροβιότοπου. C.3.3 Δάσος Χαρακτηρίστηκε σαν δάσος το σύνολο της έκτασης του Ίσσου (Έκταση Α) και της περιοχής που βρίσκεται βόρεια του ξενοδοχειακού συγκροτήματος Aquis Sandy Beach Resort (Έκταση B). Πιο συγκεκριμένα: Έκταση Α: αρίθμ Απόφασης 1770/765/31-1-2014 ( 1.513,75 στρέμματα) Έκταση Β: αρίθμ. Απόφασης 17873/20-11-2013 (212.795,22 τετραγωνικά μέτρα) Σύμφωνα με την σχετική Απόφαση για την έκταση Α (περιοχή του Ίσσου) αναφέρεται χαρακτηριστικά: «χαρακτηρίζεται ως ΔΑΣΟΣ αρκεύθου. Τα δασικά είδη που φύονται σήμερα στην έκταση αυτή είναι άρκευθος οξύκεδρος και φυνικική, πουρνάρι, σχίνος, μυρτιά, δάφνη, φιλίκι, ασπάλαθος και μεταξύ αυτών
κυρίαρχο είδος σε όλη την έκταση είναι η Άρκευθος οξύκεδρος που αναπτύσσεται πάνω σε αμμοθίνες». C.3.4 Χώρος Οικιστικού Ελέγχου. Η περιοχή της λιμνοθάλασσας Κορισσίων είναι χώρος Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) σύμφωνα με το ΦΕΚ 407/Δ/1989. C.3.5 Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (IBA ή ΣΠΠ). Η λιμνοθάλασσα Κορισσίων είναι ενταγμένη στο διεθνές δίκτυο περιοχών που είναι ζωτικές για τη διατήρηση παγκοσμίως απειλουμένων ειδών πτηνών ή ειδών που εξαρτώνται από τους συγκεκριμένους βιότοπους για την επιβίωσή τους. Το δίκτυο φιλοδοξεί να εξασφαλίσει στα πουλιά κατάλληλους τόπους για αναπαραγωγή, διαχείμαση, ή στάση κατά μήκος των μεταναστευτικών διαδρόμων. Δεν προβλέπεται κανένα είδος προστασίας (Εθνικό ή Διεθνές). Η Λιμνοθάλασσα Κορισσίων είναι σημαντική για κορμοράνους, ερωδιούς και διάφορα είδη από πάπιες. C.3.6 Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστασίας NATURA 2000 Ο υγρότοπος της λιμνοθάλασσας Κορισσίων έχει συμπεριληφθεί στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Προστασίας Περιοχών NATURA 2000 με κωδικούς GR 2230002 (σαν
Χώρος Κοινοτικής σημασίας SCI) & GR 2230007 (σαν Χώρος ειδικής σημασίας για την Ορνιθοπανίδα SPA). Η περιοχή παρά την μικρή της έκταση (2.350 ha) παρουσιάζει υψηλή βιοποικιλότητα κυρίως όσον αφορά την ορνιθοπανίδα. Συνολικά έχουν καταγραφεί 130 είδη πουλιών μερικά από τα οποία προστατευόμενα από διεθνείς οδηγίες και συμβάσεις. Η περιοχή είναι σημαντική για την προστασία της άγριας πανίδας όπως τα μεταναστευτικά πουλιά, την επιβίωση προστατευμένων ειδών όπως η βίδρα (Lutra lutra) αλλά και την διατήρηση των φυσικών τύπων οικοτόπων της περιοχής. Στις αμμώδεις παραλίες που βρίσκονται κοντά στη λιμνοθάλασσα και κυρίως στο νότιο τμήμα της περιοχής υπάρχει το μοναδικό στην περιοχή δάσος κέδρων. Η παρουσία κωνοφόρων ως αντιπροσωπευτικά στοιχεία της Μεσογειακής (χαμηλού υψομέτρου) βλάστησης δεν είναι ιδιαίτερα κοινή και συχνά είδη όπως το Juniperus phoenicea θεωρούνται υπολείμματα παλιών και περισσότερο εκτενών δασών. Επίσης οι αμμοθίνες που υπάρχουν στην περιοχή δημιουργούν ένα μοναδικό αισθητικά τοπίο. Εκεί βρίσκουν καταφύγιο καθ όλη τη διάρκεια του έτους περίπου 130 είδη πτηνών καθώς επίσης και αρκετά αμφίβια, θηλαστικά, ερπετά και ασπόνδυλα μερικά εκ των οποίων αρκετά σπάνια που προστατεύονται από διάφορες συμβάσεις και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με βάση τις πληροφορίες που έχουν καταχωρηθεί στα Τυποποιημένα Δελτία Δεδομένων ΤΔΔ (Standard Data Form SDF) η οικολογική αξία της περιοχής συνίσταται στα εξής : Στην περιοχή έχουν καταγραφεί αρκετοί τύποι οικοτόπων του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Από αυτούς οι 2 είναι προτεραιότητας όσον αφορά την διατήρησή τους. Στην περιοχή έχει σημειωθεί η παρουσία 7 ειδών ζώων που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και συγκεκριμένα 1 θηλαστικό, 3 ερπετά, 2 ψάρια και 1 ασπόνδυλο. Η σημασία της περιοχής τονίζεται επίσης από την παρουσία 24 σημαντικών ειδών πανίδας που δεν περιλαμβάνονται σε παραρτήματα της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Είναι ένα σύνθετο και καλά διατηρημένο οικοσύστημα μεγάλης αισθητικής και επιστημονικής αξίας σε μία περιφέρεια της χώρας μας που το φυσικό περιβάλλον είναι έντονα επηρεασμένο από την τουριστική ανάπτυξη.
C.4 Τύποι οικοτόπων της περιοχής της λιμνοθάλασσας Κορισσίων C.4.1 Τύποι Οικοτόπων της περιοχής Κορισσίων Νatura 2000 C.4.1.1 1. Μεσογειακά Αλίπεδα (κωδικός οικοτόπου 1410) Πρόκειται για αλμυρούς βάλτους με κυρίαρχα φυτικά είδη τα ψηλά βούρλα των ειδών Juncus maritimus και Jumcus acutus. Οι φυσιολογικές και οικολογικές ανάγκες των φυτών αυτής της ενότητας σε υψηλή υγρασία την τοποθετούν στα εσωτερικά του υγροτόπου, μακριά από την παράκτια ζώνη. Λόγω της έντονης υγρασίας των εδαφών χωρίς όμως αυτά να κατακλύζονται, παρατηρείται ποικιλία φυτικών ειδών της οικογένειας των ψυχανθών καθώς και πλήθος φυτικών ειδών από Juncetum acuti, Juncetum maritime και Juncus subutalus ass.. Επίσης το είδος Plantaginetum crassifoliae, Juncus maritimus C.4.1.2 Υποτυπώδεις κινούμενες θίνες (κωδικός οικοτόπου 2110)
Αντιπροσωπεύουν το πρώτο στάδιο σχηματισμού θινών ευρισκόμενες σε απόσταση 5-10 μέτρων από την θάλασσα. Τα κυριότερα αμμο-νιτρόφιλα φυτικά είδη που απαντώνται σε αυτόν τον οικότοπο είναι τα Elytrigia juncea (Elymus farctus) το οποίο μαζί με το Cyperus capitatus σταθεροποιούν και συγκρατούν το έδαφος και συμβάλλουν έτσι στην ανάπτυξη των πρώτων υποτυπωδών αμμοθινών. Απαντώνται ακόμη τα είδη Anthemis tomentosa Medicago marina, Vulpia fasciculata, Verbascum pinnatifidum, Eryngium maritimum Euphorbia paralias, Medicago littoralis, Sporobolus pungens, Otanthus maritimus, Pancratium maritimum, Echinophora spinosa, κ.α. Pancratium maritimum C.4.1.3 Κινούμενες θίνες της ακτογραμμής με Ammophila arenaria (λευκές θίνες). (κωδικός οικοτόπου 2120) Κινούμενες θίνες που δημιουργούνται στη ζώνη κυματισμού.
Σχηματίζει τη δεύτερη ζώνη βλάστησης παράλληλα με την ακτογραμμή ακολουθώντας την στενή λωρίδα βλάστησης των εκπλησσόμενων κρασπέδων και βρίσκεται περίπου σε απόσταση 5-15 m από τη θάλασσα. Η βλάστηση που κυριαρχεί σε αυτές τις αμμοθίνες αποτελείται από αμμόφιλα φυτικά είδη όπως Ammophila arenaria, Cutandia maritime, Medicago marina, Sporobolus pungens, Pancratium maritimum, κ.α. Medicago marina C.4.1.4 Λόχμες των παραλιών με αρκεύθους (Juniperus sp.) (κωδικός οικοτόπου 2250) Σχηματισμοί με αρκεύθους που φύονται σε αμμώδες υπόστρωμα.. Απαντούν σε μορφή συνδενδριών, ομάδων ή και μεμονωμένων ατόμων στην παράκτια ζώνη. Τα φυτικά είδη που συμμετέχουν σε αυτόν τον οικότοπο είναι τα Juniperus phoenicea, Juniperus oxycedrus Ephedra campylopoda, Asparagus acotifolius, Centaurea pumillio, κ.α. Ο οικότοπος αυτός αποτελεί τύπο οικοτόπου προτεραιότητας.
Juniperus oxycedrus C.4.1.5 Μεσογειακοί λειμώνες υψηλών χόρτων και βούρλων (Molinio (κωδικός οικοτόπου 6420) Holoschoenion)
Οικότοπος που έχει σαν χαρακτηριστικό του κοιλότητες γλυκού νερού (όμβριου) το οποίο παραμένει επί μεγάλο χρονικό διάστημα (από μέσα φθινοπώρου έως τέλος άνοιξης). Τα κυριότερα φυτικά είδη που φύονται σε αυτόν τον οικότοπο είναι τα Erianthus ravennae, Phragmites australis, Schoenus nigricans, Juncus acutus, Carex extensa, Inula crithmoides. Phragmites australis & Juncus acutus C.4.1.6 Ασβεστούχα έλη με Cladium mariscus και Carex davalliaνa (κωδικός οικοτόπου 7210) Πρόκειται για αμμοπηλώδη εδάφη επιφανειακά πλούσια σε οργανική ουσία και υφάλμυρα νερά. Τα κυριότερα φυτικά είδη που φύονται σε αυτά τα εδάφη είναι τα Cladium mariscus, Carex davalliana, Phragmites australis.
Phragmites australis & Cladium mariscus C.4.1.7 Καλαμιώνες (κωδικός οικοτόπου 72ΑΟ) Κυρίαρχο φυτικό είδος αυτού του οικοτόπου είναι το Phragmites australis. Άλλα είδη που φύονται στους καλαμιώνες είναι τα Oenanthe aquatica και Carex pseudocyperus. Καταλαμβάνουν την παραλιμνοθαλάσσια όχθη της λιμνοθάλασσας και καταλαμβάνουν μία στενή λωρίδα εδάφους μέχρι 100 μέτρων από την ακτή. Θεωρείται σπουδαίος οικότοπος ιδιαίτερα για τα μεταναστευτικά πτηνά.
Phragmites australis C.4.1.8 Στοές με Salix alba και Populus alba. (κωδικός οικοτόπου 92ΑΟ) Οι φυτοκοινωνίες που απαρτίζουν τις στοές με ιτιές και λεύκες βρίσκεται στις παρόχθιες περιοχές με βαθιά υγρά εδάφη. Τα φυτικά είδη που φύονται σε αυτόν τον οικότοπο είναι τα Salix alba, Salix fragilis, Ulmus sp., Fraxinus sp., Clematis vitalba, Urtica dioica, κ.α. Αυτός ο οικότοπος είναι αρκετά σημαντικός για την ορνιθοπανίδα.
Salix alba C.4.1.9 Ελληνικά δάση Πρίνου. (κωδικός οικοτόπου 934Α) Τα φυτικά είδη που φύονται σε αυτόν τον οικότοπο είναι τα Quercus coccifera, Aphillyrea latifolia, Juniperus oxycedrus κ.α Quercus coccifera
C.5 Ζώνες, Περιοχές και Οικοσυστήματα της περιοχής μελέτης Η ομώνυμη λιμνοθάλασσα είναι ο πυρήνας του υγροτόπου η οποία λειτουργεί και σαν ιχθυοτροφείο εκτατικής μορφής. Εκτός από τους υδρόβιους οργανισμούς που ζούνε στα ρηχά νερά της η λιμνοθάλασσα φιλοξενεί μία πλούσια ορνιθοπανίδα με αρκετά σπάνια είδη που χρειάζονται προστασία. C.5.1 Γενικά Στοιχεία C.5.1.1 Θέση Η λιμνοθάλασσα Κορισσίων βρίσκεται στις ΝΔ ακτές της Κέρκυρας, σε γεωγραφικό μήκος 39 ο 27 και γεωγραφικό πλάτος 20 ο 48. Είναι η μεγαλύτερη σε έκταση λιμνοθάλασσα της Κέρκυρας. Έχει σχήμα ρομβοειδές με τον επιμήκη άξονα διευθύνσεως από ΒΔ προς ΝΑ, μήκους 6 περίπου χιλιομέτρων, το δε πλάτος είναι διευθύνσεως ΒΑ προς ΝΔ, μήκους 1 χιλιομέτρου (με μέγιστο πλάτος 1,5 χιλιομέτρου). Η συνολική έκταση της λίμνης είναι περίπου 5.500 στρέμματα. Κατά τη διάρκεια του
καλοκαιριού η λίμνη περιορίζεται προς το εσωτερικό σε μία περιφερειακή ζώνη πλάτους 10-100 μέτρων. Η λιμνοθάλασσα Κορισσίων από το βουνό του Αγίου Ματθαίου Η λιμνοθάλασσα είναι μία αβαθής φυσική λεκάνη, το βάθος της οποίας εξαρτάται από τις εποχές. Το καλοκαίρι έχει μέγιστο βάθος, σε ορισμένα σημεία, περίπου 1 μέτρο (δεν υπολογίζεται το βάθος του βούρκου). Τον χειμώνα το μέγιστο βάθος του νερού φτάνει το 1,5, μέτρα. Ως επί το πλείστον η λιμνοθάλασσα έχει βάθος από 0,30 έως 0,60 μέτρα. Ο βυθός καλύπτεται από άμμο, λάσπη και βούρκο ενώ υπάρχουν και τμήματα με υδρόβια βλάστηση. Τέλος, το υψόμετρο της λίμνης είναι 0 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. C.5.1.2 Επικοινωνία με τη θάλασσα Το Δυτικό και Νότιο μέρος της λίμνης χωρίζεται από το Ιόνιο Πέλαγος με μια στενή λωρίδα γης μήκους 6 περίπου χιλιομέτρων, πλάτους 50-800 μέτρων και ύψος 1-19 μέτρων αποτελούμενη από αμμόλοφους και αμμoθίνες. Στο μέσον αυτής της
αμμώδους λωρίδας υπάρχει ένα μικρό τεχνητό στόμιο επικοινωνίας της λίμνης με τη θάλασσα (μπούκα), μήκους 60-80 μέτρων, πλάτους 10-12 μέτρων και βάθους 0,80-1 μέτρο, κατασκευασμένο από πέτρες και σκυρόδεμα. C.5.1.3 Ανανέωση του νερού της λίμνης Α. Θαλασσινό νερό Η ανανέωση του θαλασσινού νερού γίνεται από τον μοναδικό τεχνητό πορθμό (μπούκα) μέσω της άμπωτης και της πλημμυρίδας. Ένεκα του μικρού βάθους του στομίου η ανανέωση είναι ανεπαρκής και κατά συνέπεια προβληματική. Ορισμένες φορές το στόμιο φράζει από όγκους φυκιών εμποδίζοντας εξολοκλήρου την κυκλοφορία του νερού δημιουργώντας σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα. Β. Γλυκό Νερό Το γλυκό νερό που δέχεται η λίμνη προέρχεται είτε από τα βρόχινα νερά (η λιμνοθάλασσα έχει γύρω της μία μεγάλη λεκάνη απορροής από την οποία δέχεται τα όμβρια ύδατα) είτε από μικρές πηγές που βρίσκονται μέσα και έξω από την λιμνοθάλασσα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι τα τελευταία 15 χρόνια η λιμνοθάλασσα σταμάτησε να δέχεται μεγάλη ποσότητα γλυκού νερού από την νοτιοανατολική πλευρά της λόγω κατασκευής τάφρου που οδηγεί τα όμβρια ύδατα από την περιοχή «Λάντζες» στην θάλασσα. Θερμοκρασία Νερού Το νερό της λίμνης υφίσταται ευρεία θερμική διακύμανση μεταξύ 8 ο C 15 ο C τον χειμώνα, και 30 ο C 36 ο C. Από τις παραπάνω τιμές φαίνεται ότι το νερό της λιμνοθάλασσας κατά την διάρκεια του καλοκαιριού έχει υψηλή θερμοκρασία, ενώ κατά τη διάρκεια του χειμώνα η αντίστοιχη τιμή είναι χαμηλή. Αλμυρότητα. Ο υψηλός ομβρομετρικός δείκτης της περιοχής προκαλεί σημαντική αραίωση των αλμυρών υδάτων κατά την διάρκεια του φθινοπώρου, του χειμώνα και της άνοιξης
(35 ο /οο), ενώ κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, ένεκα της υψηλής εξάτμισης, η αλμυρότητα ανεβαίνει σε μεγάλα επίπεδα (55 ο /οο) στα κεντρικά σημεία και 73 ο /00 0 στην περιφέρεια. C.5.1.4 Φυτοπλαγκτόν Το φυτοπλαγκτόν της λίμνης είναι ποιοτικά φτωχό. Επικρατούν τα πυροφύκη και τα Διάτομα. C.5.1.5 Ζωοπλαγκτόν Το ζωοπλαγκτόν της λιμνοθάλασσας αποτελείται κυρίως από Κωπήποδα. Ιδιαίτερα μεγάλος είναι ο αριθμός του είδους Artemia salina. C.5.1.6 Χλωρίδα Παρόχθια υδροχαρής βλάστηση Δεν υπάρχει μεγάλη ποικιλία παρόχθια βλάστησης ένεκα έλλειψης πηγών γλυκού νερού. Τα κυριότερα είδη που υπάρχουν στις όχθες της λιμνοθάλασσας είναι: Καλάμια Ψαθί Αλμυρίκια Αλμυρίχα. Υπάρχουν αρκετά άλλα παρόχθια φυτικά είδη που συνοδεύουν τα υδροχαρή Υδρόβια βλάστηση Η υδρόβια βλάστηση της λιμνοθάλασσας είναι ποιοτικά φτωχή (κυρίως Ζόστερ νάνα) λόγω των ασταθών συνθηκών του νερού από απόψεως θερμοκρασίας, οξυγόνου και αλμυρότητας. C.5.1.7 Υδρόβια Πανίδα Τα κυριότερα ζωικά είδη της λιμνοθάλασσας είναι τα εξής:
Ασπόνδυλα Γαρίδα ψιλή Καβούρια Στρείδια Ιχθύες Σαργός Τσιπούρα Λαβράκι Κέφαλος Χέλι Ζαχαριάς C.5.1.8 Ιδιοκτησιακό καθεστώς της λιμνοθάλασσας Πριν από την εφαρμογή του «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ» η λιμνοθάλασσα ήταν ιδιοκτησία των παρακάτω 11 κοινοτήτων: Αγίου Νικολάου Αγίου Ματθαίου Αργυράδων Βασιλάτικων Βιταλάδων Κουσπάδων Μωραϊτίκων Περιβολίου Πετριτή Χλωμοτιανών
Χλωμού Μετά την εφαρμογή του «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ» η λιμνοθάλασσα ήταν ιδιοκτησία των Δήμων: Κορισσίων Λευκιμμαίων Μελιτειέων Μετά την εφαρμογή του σχεδίου «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» η λιμνοθάλασσα αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου Κέρκυρας. C.5.1.9 Λιμνοθαλάσσιο Ιχθυοτροφείο Η λιμνοθάλασσα λειτουργεί σαν Δημοτικό ιχθυοτροφείο εκτατικής μορφής Τα είδη που εκτρέφονται είναι τα εξής; Χέλια Κέφαλοι Μαυράκι Μυξινάρι
Αθερίνα Τσιπούρα Λαβράκι Γαρίδα Καβούρια Από τους θηλυκούς Κέφαλους παρασκευάζεται το Αυγοτάραχο.
C.5.1.10 Πιθανές πηγές ρύπανσης της λίμνης Ένεκα της απομόνωσης της λιμνοθάλασσας από κατοικημένες περιοχές, η ρύπανση που προέρχεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα είναι αρκετά μικρή Παρ όλα αυτά θα μπορούσαν να δημιουργηθούν συνθήκες οικολογικής υποβάθμισης του λιμνοθαλάσσιου οικοσυστήματος εάν δεν προσεχθούν και αντιμετωπιστούν εγκαίρως ορισμένες επικίνδυνες πηγές ρύπανσης όπως: 1. Η αλματώδη τουριστικοποίηση κοντινών περιοχών όπως στον Άγιο Γεώργιο και Λάντζες και σε μικρότερο βαθμό Χαλικούνα Αγίου Ματθαίου. 2. Τα γεωργικά παραπροϊόντα (φυτοφάρμακα και λιπάσματα) που χρησιμοποιούνται στις γύρω από την λίμνη καλλιέργειες 3. Γεωργικά Απόβλητα: Προκειμένου να αυξηθεί η γεωργική παραγωγή γίνεται χρήση χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων που η μη ορθολογική χρήση τους μπορεί να προκαλέσει οικολογική υποβάθμιση στην λιμνοθάλασσα καθώς η βροχή τα παρασέρνει απευθείας ή μέσω του υδροφόρου ορίζοντα στην λιμνοθάλασσα. Τμήμα της έκτασης, ιδιαίτερα τα εδάφη που βρίσκονται πλησίον της λιμνοθάλασσας θα πρέπει να προσανατολιστούν προς της ποιοτική παραγωγή αγροτικών προϊόντων (Βλέπε παρακάτω την πρόταση για Οικοτουρισμό και ποιοτική ή/και βιολογική αγροτική παραγωγή της ευρύτερης περιοχής.