TΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ / 46 Ο TEYXOΣ / ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014

TΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΠΕΡΙΟ ΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ / 46 Ο TEYXOΣ / ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΑΡΘΡΟ 04-07 ΕΡΕΥΝΑ 08-23 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ 24-37 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 38-43 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 44-49 Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 50-52 ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΡΕΘΥΜΝΟ ΡΕΤΡΟ ΕΙΚΟΝΕΣ 53-54 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΥΛΛΟΓΩΝ 55-56 Τιμή: 0,01 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ KΩΔIKOΣ: 7327 Ιδιοκτήτης έκδοσης Επιμελητήριο Ρεθύμνης, Εμμ. Πορτάλιου 23 Τηλ.: 28310.22214 Fax: 28310.55086 e-mail: manager@eber.gr www.eber.gr Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο Γεώργιος Γιακουμάκης Πρόεδρος Επιμελητηρίου Ρεθύμνης Συντακτική επιτροπή Πρόεδρος: Δημήτριος Προβιάς Μέλη: Μιχαήλ Βασιλακάκης Σπύρος Καλαϊτζαντωνάκης Ευάγγελος Κουμεντάκης Απόστολος Περπυράκης Εμμανουήλ Σκλαβουνάκης Ιωάννης Σταγκουράκης Συντονισμός έκδοσης Δημήτριος Προβιάς Ευάγγελος Κουμεντάκης Υπεύθυνος διαφημίσεων Δημήτριος Προβιάς τηλ. 6932.75.74.70 Σχεδιασμός εντύπου - Ηλεκτρονική σελιδοποίηση www.yellowteam.gr Εκτύπωση Γραφοτεχνική Κρήτης Α.Ε.Ε. 3 o χλμ. Εθνικής οδού Pεθύμνου - Χανίων Τα επώνυμα άρθρα εκφράζουν απόψεις των συντακτών τους Το περιοδικό εκδίδεται σε 6.500 αντίτυπα και διανέμεται δωρεάν στα μέλη του Επιμελητηρίου, σε οργανισμούς και δημόσιες αρχές.

2 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ Διοικητική Επιτροπή: Πρόεδρος: Γιακουμάκης Γεώργιος Α Αντιπρόεδρος: Ψαρουδάκης Εμμανουήλ Β Αντιπρόεδρος: Μανιουδάκης Ευάγγελος Γεν. Γραμματέας: Δαφνομήλης Ιωάννης Οικ. Επόπτης: Πολιουδάκης Γεώργιος Μέλη: Ανδρεδάκη Καλλιόπη Βαρδάκης Κων/νος Βουρλάκης Κων/νος Καλαϊτζαντωνάκης Σπύρος Μπιρικάκης Εμμανουήλ Νίνος Θεόδωρος Παπαδάκης Ιωάννης Παπαδογιάννης Θωμάς Περνιεντάκης Δημήτριος Προβιάς Δημήτριος Σκλαβουνάκης Εμμανουήλ Σπυριδάκης Κων/νος Σταγκουράκης Ιωάννης Περπυράκης Απόστολος Τσομπανάκης Απόστολος Χαροκόπος Νικήστρατος Από το Νόμο Μέλη: Μπιρλιράκης Εμμανουήλ Ξυδάκης Ηρακλής Αγγελιδάκη Μαριλένα Αριστείδην Μέλη: Βασιλακάκης Μιχαήλ Τζανακάκης Εμμανουήλ Τριποδιανός Ιωάννης Φραγκάκος Κων/νος ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΣΕ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ: ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ Ν. ΡΕΘΥΜΝΗΣ Κων/νος Βαρδάκης, ως τακτικός Πλακιάς Αγ. Βασιλείου, 74060 Πλακιάς, τηλ. 2832031851, Βουρλάκης Κων/νος, ως αναπληρωματικός Β. Καλλέργη 15, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831024977 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Γεώργιος Γιακουμάκης Νέα Σφαγεία, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831022737, fax 2831022573 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΦΙΛΙΚΟΥ ΔΙΑΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ Δημήτριος Προβιάς, ως τακτικός Μ. Πορτάλιου 34, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831022029 Μιχαήλ Μαρκουλιδάκης, ως αναπληρωματικός Αρκαδίου 247, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831028059 ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ & ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Κωνσταντίνος Πολυχρονάκης, ως τακτικός Κουντουριώτου 54, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831054448 Κωνσταντίνος Σαριδάκης, ως αναπληρωματικός Κουντουριώτου 160, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831052720 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ ΦΟΡΤΟΕΚΦΟΡΤΩΣΕΩΝ ΛΙΜΕΝΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Κων/νος Σπυριδάκης, ως τακτικός, Μαργαρίτες Μυλοποτάμου, 74052 Μαργαρίτες, τηλ. 28340 23616 Εμμανουήλ Μπιρικάκης, ως αναπληρωματικός, Μάχης Κρήτης 98, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 28310 21411 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΡΕΘΥΜΝΗΣ (Ο.Κ.Ε.) Ευάγγελος Μανιουδάκης, ως τακτικός Σταμαθιουδάκη 90, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831023806, fax 2831029590 Προβιάς Δημήτριος, ως αναπληρωματικός Πανεπιστημίου Κρήτης 8, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831057070, fax 2831022029 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΔ/ΤΗΣΗΣ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ ΣΤΑΣΙΜΟΥ ΚΑΙ ΠΛΑΝΟΔΙΟΥ ΕΜΠ. Δ. ΡΕΘΥΜΝΗΣ Σπύρος Καλαϊτζαντωνάκης, ως τακτικός, Στ. Μανιουδάκη & Τσαγγρή 30, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831024847 Εμμανουήλ Χλιαουτάκης, ως αναπληρωματικός, Κ. Παλαιολόγου 25, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831054695 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΛΑΪΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ ΔΗΜΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ Εμμανουήλ Σκλαβουνάκης, ως τακτικός, Πέραμα Μυλοποτάμου, 74052 Πέραμα, τηλ. 2834023321 Κων/νος Φραγκάκος, ως αναπληρωματικός, Εθν. Αντιστάσεως 36, 74100 Ρέθυμνο, τηλ. 2831052836 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Π.Ε. ΡΕΘΥΜΝΗΣ Γεώργιος Πολιουδάκης, ως τακτικός Παγκαλοχώρι Ρεθύμνης, 74100 Παγκαλοχώρι, τηλ. 2831072072 Δημήτριος Περνιεντάκης, ως αναπληρωματικός, 4 χλμ. Ε.Ο. Ρεθύμνου-Χανίων 74100 Ατσιπόπουλο, τηλ. 2831052785

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /3 ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΩΝ Σύμφωνα με πράξη νομοθετικού περιεχομένου που εκδόθηκε το 2012, σε εφαρμογή μνημονιακών υποχρεώσεων της Χώρας μας, η εγγραφή των επιχειρήσεων στα Επιμελητήρια της Ελλάδας γίνεται εθελοντική από τον Ιανουάριο 2015. Βάσει πρόσφατων νομοθετημάτων, τα Επιμελητήρια επωμίσθηκαν πρόσθετες και σημαντικές λειτουργίες, αφού η προσπάθεια για ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και απορρόφησης ευρωπαϊκών πόρων πρέπει να ενδυναμωθεί. Τέτοιες σημαντικές λειτουργίες είναι η τήρηση και εφαρμογή του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (Γ.Ε.ΜΗ.), η παροχή υπηρεσιών Μιας στάσης στην ίδρυση εταιρειών. Η βιωσιμότητα των Επιμελητηρίων απειλείται ήδη σήμερα, καθώς 5 Επιμελητήρια της χώρας έχουν κηρύξει στάση πληρωμών και με βάση τις προβλέψεις, εάν εφαρμοστεί η μη υποχρεωτική εγγραφή των επιχειρήσεων στα Επιμελητήρια, μέχρι τον Μάιο του 2015, τα μισά περίπου Επιμελητήρια θα κηρύξουν στάση πληρωμών. Αίτημα όλων των Επιμελητηρίων είναι να συνεχιστεί η υποχρεωτική εγγραφή των επιχειρήσεων στα Επιμελητήρια, ή τουλάχιστον η αναβολή της εφαρμογής της κατάργησης για κάποιο διάστημα, έως ότου τα Επιμελητήρια βρουν άλλους τρόπους και δυνατότητες για να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους. Τα Επιμελητήρια εξυπηρετούν όλες ανεξαιρέτως τις επιχειρήσεις, εισηγούνται μέτρα και πολιτικές που εκφράζουν το σύνολο του επιχειρηματικού κόσμου και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην Ελλάδα, όπως και σε άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε. Τα Επιμελητήρια πρέπει να γίνουν η κοιτίδα της Επιχειρηματικότητας, να λειτουργούν Κέντρα Εξυπηρέτησης Επιχειρήσεων, με τη λογική των ΚΕΠ και με αρμοδιότητες πλήρους εξυπηρέτησης των μελών του, να δημιουργηθούν θερμοκοιτίδα νεοφυών επιχειρήσεων, δίνοντας στήριξη σε νέους επιχειρηματίες ή βοηθώντας για ένα νέο ξεκίνημα ή μια δεύτερη ευκαιρία, σε απάντηση της κρίσης, που αυτή τη στιγμή έχει τελματώσει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων. Στόχος όλων μας είναι η συνέχιση των εργασιών και της προσφοράς των υπηρεσιών και των 59 επιμελητηρίων της χώρας για μια «επόμενη μέρα» που θα διασφαλίσει καλύτερες συνθήκες επιχειρηματικότητας σε όλους τους ανθρώπους της αγοράς. Εάν πάψει η λειτουργία των Επιμελητηρίων, οι επιχειρήσεις θα στερηθούν έναν πολύτιμο συνεργάτη, ενώ η πολιτεία θα απολέσει ένα σύμβουλο που δεν επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Είναι δεδομένο ότι το κενό που θα προκύψει, θα καλυφθεί από φορείς αμφιβόλου αντικειμενικότητας και αξιοπιστίας και χωρίς να επιτυγχάνεται η διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος. Στις εκκλήσεις των Επιμελητηρίων να μην εφαρμοστεί η άρση της υποχρεωτικής εγγραφής από 1/1/2015 και ταυτόχρονα η άρνηση για συζήτηση με τις Διοικήσεις των Επιμελητηρίων για πιθανούς τρόπους ανεύρεσης νέων εσόδων, οι οποίοι θα τους δώσουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να παρέχουν τις θεσμοθετημένες από το κράτος υπηρεσίες και παροχές προς τα μέλη τους, τα συναρμόδια υπουργεία δεν ανταποκρίθηκαν. Γεώργιος Γιακουμάκης ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ

4 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΑΡΘΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2014-2020 του κ. Εμμανουήλ Ψαρουδάκη Α Αντιπρόεδρου Επιμελητηρίου Ρεθύμνης Χθες - Σήμερα - Αύριο Στις 23/5/2014 εγκρίθηκε το νέο ΕΣΠΑ 2014 2020 συνολικού ποσού 20,84 δις (κοινοτική συνδρομή), 26 δις (δημόσια δαπάνη), το οποίο συγχρηματοδοτείται από τα Ταμεία ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, Ταμείο Συνοχής, ΕΓΤΑΑ και ΕΤΘΑ, ενώ την 17 η Ιουλίου 2014 υποβλήθηκαν επίσημα από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα νέα Επιχειρησιακά Προγράμματα για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020. Οι προτεραιότητες που θα υποστηριχτούν από το νέο ΕΣΠΑ είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, η ανάπτυξη και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, η προστασία του περιβάλλοντος και η μετάβαση σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον, η ανάπτυξη, ο εκσυγχρονισμός και η συμπλήρωση των υποδομών πρόσβασης και η βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στην προσπάθεια καλύτερης κατανόησης του πλαισίου για τη νέα προγραμματική περίοδο καθώς και τη μεγαλύτερη δυνατή συμμετοχή όλων των φορέων και των επιχειρηματιών στην υλοποίηση του, παραθέτω μερικά χρήσιμα στατιστικά δεδομένα αλλά και τον στρατηγικό σχεδιασμό για την Περιφέρεια Κρήτης για την κατά το δυνατόν καλύτερη αξιοποίηση των προγραμμάτων του. Ας ξεκινήσουμε από την στατιστική αποτίμηση του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης εστιάζοντας στα κεφάλαια που αφορούν την Περιφέρεια Κρήτης: Οι συνολικοί χρηματοδοτικοί πόροι του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης 2000-2006 και του Ταμείου Συνοχής ανέρχονται σε 48,30 δις ευρώ. Η συνολική δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 37,67 δις ευρώ και η εκτιμώμενη ιδιωτική συμμετοχή ανέρχεται σε 10,63 δις ευρώ. Πηγή: Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών. Τα αντίστοιχα ποσά του ΠΕΠ Κρήτης για την ίδια περίοδο είναι 788.935.211 ευρώ συνολικά, ενώ η συνολική δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 696.022.498 ευρώ και η συνολική ιδιωτική συμμετοχή ανέρχεται σε 92.952.713 ευρώ Στη συνέχεια ας δούμε την αποτίμηση της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου (ΕΣΠΑ) αναφορικά με τα ποσά που διατέθηκαν τόσο στην Περιφέρεια Κρήτης, όσο και στο Νομό Ρεθύμνης:

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /5 ΕΣΠΑ: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ - ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ: Προϋπολογισμός Συμβάσεις Πληρωμές Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού 269.580.593 245.621.947 162.580.010 Αστική αναγέννηση 143.916.278 77.413.811 34.916.911 Διοικητική μεταρρύθμιση 6.042.810 3.851.223 2.259.078 Δράσεις περιβάλλοντος 396.081.183 214.955.713 110.886.255 Εκπαίδευση & δια βίου μάθηση 265.833.072 240.850.514 169.203.247 Ενέργεια 61.100.856 50.524.131 36.926.616 Επιχειρηματικότητα 381.591.606 379.415.714 212.257.111 Έρευνα & τεχνολογία 21.831.927 12.368.852 8.065.405 Μεταφορές 656.978.342 452.562.432 259.777.702 Ναυτιλία 12.979.068 8.684.090 8.513.662 Πολιτισμός 85.602.239 73.129.359 45.216.534 Τουρισμός 10.098.561 7.460.870 3.724.019 Υγεία και κοινωνική μέριμνα 77.179.211 31.748.469 16.874.959 Ψηφιακή σύγκλιση 155.691.841 75.821.322 48.343.355 ΣΥΝΟΛΑ ΠΕΡΙΦ. ΚΡΗΤΗΣ: 2.137 έργα - 8.095 ενισχύσεις ΕΣΠΑ: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ - Ν. ΡΕΘΥΜΝΗΣ: Προϋπολογισμός Συμβάσεις Πληρωμές Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού 16.917.758 16.800.449 8.022.022 Αστική αναγέννηση 27.629.315 16.234.550 4.141.522 Δράσεις περιβάλλοντος 40.069.984 14.507.425 5.250.959 Εκπαίδευση & δια βίου μάθηση 22.192.276 22.068.873 13.154.433 Ενέργεια 7.772.911 4.702.584 1.378.670 Επιχειρηματικότητα 68.882.959 67.577.959 32.568.774 Έρευνα & τεχνολογία 845.045 184.000 25.530 Μεταφορές 110.449.846 29.702.767 25.552.930 Ναυτιλία 893.718 822.221 822.221 Πολιτισμός 5.666.046 5.377.845 2.529.393 Τουρισμός 1.610.000 750.304 641.206 Υγεία και κοινωνική μέριμνα 4.370.391 4.313.974 4.133.365 Ψηφιακή σύγκλιση 6.437.567 5.679.235 2.911.584 ΣΥΝΟΛΑ Ν ΡΕΘΥΜΝΗΣ: 145 έργα - 1485 ενισχύσεις

6 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΑΡΘΡΟ Από το σύνολο των δράσεων του ΕΣΠΑ που αφορούν στην ενίσχυση των επιχειρήσεων της Κρήτης η πλέον σημαντική είναι η δράση: «Ενίσχυση Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων στους τομείς μεταποίησης, τουρισμού, εμπορίου - υπηρεσιών» στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013». Αυτό το πρόγραμμα αποτελεί το μεγαλύτερο από πλευράς δημόσιων πόρων, άρα και ενισχύσεων πρόγραμμα που έχει προκηρυχτεί τα τελευταία χρόνια, και αφορά επενδυτικά σχέδια 16.911 συνολικά επιχειρήσεων σε επίπεδο χώρας. Από αυτές, οι 1.464 είναι κρητικές επιχειρήσεις, που αντιστοιχούν σε ένα ποσοστό της τάξης του 9 περίπου τοις εκατό του συνόλου. Τα επιχειρηματικά σχέδια των επιχειρήσεων που εγκρίθηκαν σαν άμεσα ή έμμεσα δικαιούχες, αντιστοιχούν σε συνολικό προϋπολογισμό σχεδόν διακοσίων εκατομμυρίων ευρώ από τα οποία τα μισά, δηλαδή πάνω από ενενήντα πέντε εκατομμύρια ευρώ, αποτελούν επιχορήγηση. Τέλος, σε ότι αφορά τη νέα προγραμματική περίοδο, το νέο ΠΕΠ Κρήτης 2014-2020 περιλαμβάνει δράσεις συνολικής δημόσιας συμμετοχής 434.883.000 Ευρώ. Από αυτά, στον άξονα 1, δηλαδή στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομικότητας και επιχειρηματικότητας της Κρήτης αναλογούν 51.622.000 Ευρώ, ενώ συμπληρωματικά, για την προώθηση της απασχόλησης αλλά 5,5 περίπου εκατομμύρια ευρώ. Συμπερασματικά, γίνεται φανερό από την ανάγνωση των παραπάνω δεδομένων ότι τα παραπάνω χρηματοδοτικά εργαλεία αποτέλεσαν και θα αποτελέσουν βασικούς πυλώνες ανάπτυξης και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής οικονομίας. Σε ότι αφορά τη νέα περίοδο, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στους έντεκα θεματικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», στους οποίους και θα βασιστούν οι Συμφωνίες Εταιρικής Σχέσης - ΣΕΣ (δηλαδή τα νέα ΕΣΠΑ των Κρατών-Μελών) και τα επιχειρησιακά προγράμματα. Στόχος του στρατηγικού σχεδιασμού της Περιφέρειας, είναι να γίνει η Κρήτη υπόδειγμα βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης με την παραγωγή «πράσινων» προϊόντων και υπηρεσιών, τα οποία θα ικανοποιούν τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της αγοράς και των καταναλωτών και θα διασφαλίζουν την αξιοπρεπή και ποιοτική διαβίωση των κατοίκων της Κρήτης. Αντίστοιχα, οι πυλώνες που αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την ανάπτυξη της Κρήτης στα πλαίσια του ΣΕΣ, είναι οι εξής: τουρισμός πρωτογενής τομέας και η διαχείριση των προϊόντων του οι περιβαλλοντικές δράσεις που έχουν σχέση με τον τομέα της ενέργειας, της διαχείρισης της βιομάζας καθώς και τη διαχείριση των αποβλήτων έρευνα και καινοτομία.

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /7 Για την βιώσιμη αναπτυξη του νησιού, πρωταρχικής σημασίας στόχοι αποτελούν: Η αύξηση της βιολογικής παραγωγής (γεωργία - κτηνοτροφία) Η αύξηση της μεταποιητικής δραστηριότητας των γεωργικών προϊόντων και η πιστοποίηση τους. Η ενίσχυση της απασχόλησης. Η αύξηση του εισοδήματος του παραγωγού του αγροτοδιατροφικού τομέα. Για όλα τα παραπάνω, το Επιμελητήριο Ρεθύμνης έχει, και θα συνεχίσει να έχει στο προσεχές διάστημα σημαντικό γνωμοδοτικό και υποστηρικτικό ρόλο μέσα από την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων που αφορούν στις επιμέρους δράσεις ενίσχυσης των επιχειρήσεων μελών του και της τοπικής οικονομίας γενικότερα. Συμπληρωματικά ως προς αυτά, κατά την ταπεινή μου γνώμηεπίσης ότι θα πρέπει άμεσα, όλοι οι φορείς που έχουμε ρόλο στην τοπική ανάπτυξη, να συντονίσουμε τις επιμέρους προσπάθειες ούτως ώστε να καταφέρουμε να αναδείξουμε ως συγκριτικό πλεονέκτημα της Ρεθεμνιώτικης οικονομίας μας τα εξής: 1 ον την πράσινη επιχειρηματικότητα, που αποσπά παντού αυξανόμενα μερίδια αγοράς, δηλαδή την επιχειρηματικότητα που λειτουργεί με σεβασμό ως προς το περιβάλλον, αξιοποιώντας την αναγνωρισμένη ποιότητα των τοπικών προϊόντων, από την γεωργία, την κτηνοτροφία, την ενέργεια, τα σκουπίδια κ.α.. 2 ον την διασύνδεση των τοπικών προϊόντων και του τουριστικού τομέα της Κρήτης με στόχο αφενός την υποκατάσταση των εισαγόμενων προϊόντων που σήμερα απαιτούνται για την εξυπηρέτηση των αναγκών των επισκεπτών και αφετέρου την ενίσχυση της εξωστρέφειας της τοπικής μας παραγωγής, πρέπει να εισάγουμε κατανάλωση και να εξάγουμε προϊόντα. Τέλος, ειδικά για την γρήγορη απορρόφηση των χρηματοδοτικών πόρων της περιόδου 2014-2020 και μια και το περιβάλλον στην επιχειρηματικότητα δεν είναι «εύκρατο» και υγιεινό, θεωρούμε ότι απαιτείται η δημιουργία ενός τραπεζικού οργανισμού ειδικού σκοπού τον οποίο επιβάλλεται να στηρίξουμε ως τοπικοί φορείς. Αυτή η επενδυτική τράπεζα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως φορέας κάλυψης των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων είτε μέσα από τη διάθεση κεφαλαίων είτε κυρίως μέσα από την παροχή εγγυήσεων για την υλοποίηση των ιδιωτικών επενδύσεων των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων της χώρας.

8 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΕΡΕΥΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ 3 ης ΓΙΟΡΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ 2014 Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Επιμελητήριο μας σε συνεργασία με τους λοιπούς διοργανωτές (Π.Ε. Ρεθύμνης και Δήμος Ρεθύμνης) κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων της 3 ης Γιορτής Κρητικής Διατροφής (27 Ιουνίου - 5 Ιουλίου 2014) με σκοπό την αποτύπωση του βαθμού ικανοποίησης των επισκεπτών της, αλλά και των δυνατοτήτων περαιτέρω διείσδυσης των τοπικών μας προϊόντων στις αγορές. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου, μέσω προσωπικής συνέντευξης των επισκεπτών, Ελλήνων και αλλοδαπών. Συνολικά, επιλέχθηκε ένα, κατά το δυνατόν, αντιπροσωπευτικό δείγμα 160 επισκεπτών, που συγκεντρώθηκε καθ όλες τις ημέρες λειτουργίας της Γιορτής. Από το σύνολο του δείγματος ένα ποσοστό 73% ανήκε σε Έλληνες επισκέπτες, ενώ το υπόλοιπο 27% των ερωτηματολογίων συμπληρώθηκε από αλλοδαπούς. Σε ότι αφορά το δημογραφικό προφίλ των αλλοδαπών, αυτό συνίσταται σε 17 πολίτες Μεγ. Βρετανίας, 8 Γαλλίας, ενώ οι υπόλοιποι κατανέμονται μεταξύ των πολιτών της Γερμανίας, των ΗΠΑ και των Σκανδιναβικών χωρών. Επιπλέον, Ευρωπαίοι, εκτός Ευρωζώνης, ήταν το 25% των αλλοδαπών, κύρια από χώρες όπως η Τσεχία, η Ρωσία κ.α. Αντίστοιχα, για τους Έλληνες επισκέπτες, η προέλευση τους καταγράφεται ως εξής: οι 7 στους 10 (όπως είναι αναμενόμενο) προέρχονται από την πόλη του Ρεθύμνου και τα προάστια. Ένα επιπλέον ποσοστό 10% προέρχεται από περιοχή της ενδοχώρας του νομού Ρεθύμνης, ενώ οι επισκέπτες από άλλους νομούς της Κρήτης αποτελούν ισομερώς από περίπου 4% του συνόλου των Ελλήνων. Τέλος, οι εκτός Κρήτης Έλληνες επισκέπτες, προερχόμενοι κυρίως από την Αθήνα, αποτελούν το 8,3% του συνόλου των Ελλήνων που απάντησαν στα ερωτηματολόγια. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Τα ερωτήματα που τέθηκαν στο πρώτο μέρος της έρευνας αφορούν στο επίπεδο ικανοποίησης από τη διοργάνωση γενικά, από τα προϊόντα που παρουσιάστηκαν και τέλος από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στα πλαίσια της διοργάνωσης (συναυλίες, παράλληλες εκδηλώσεις κλπ). Στο σημείο αυτό, η ανταπόκριση των επισκεπτών που συμμετείχαν στην έρευνα μας, ήταν περισσότερο από θετική. Συγκεκριμένα, στην πρώτη ερώτηση: Είστε ικανοποιημένος από το επίπεδο διοργάνωσης; Περισσότερο από το 90% του συνόλου απάντησε πολύ ή αρκετά. Το ποσοστό αυτό μάλιστα είναι ακόμη υψηλότερο στους έλληνες επισκέπτες, φθάνοντας το 95%. Σε ότι αφορά δε το επίπεδο ικανοποίησης από τα τοπικά προϊόντα που παρουσιάστηκαν, πολύ ή αρκετά ικανοποιημένοι ήταν αντίστοιχα υψηλό (89,8) με το ποσοστό αυτό που ήταν πολύ ικανοποιημένοι να ανέρχεται στο 53%, υψηλότερο από όλες τις άλλες μετρήσεις ικανοποίησης. Μια σημαντική διαφοροποίηση εδώ, καταγράφεται μεταξύ των ελλήνων και των αλλοδαπών επισκεπτών: πολύ ικανοποιημένο από τα προϊόντα μας βρέθηκε το 65,1% των αλλοδαπών έναντι του 48,2% των Ελλήνων. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι, το ποσοστό αυτών που έμειναν λίγο ή καθόλου ικανοποιημένοι από τα προϊόντα μας είναι πολύ χαμηλό (8,3% λίγο, ενώ καθόλου μόλις 1,3% - ή δύο σε σύνολο 158 επισκεπτών. Τέλος, πολύ ή αρκετά ικανοποιημένο από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στα πλαίσια της διοργάνωσης (συναυλίες, παράλληλες εκδηλώσεις κλπ) βρέθηκε το 81,8% του συνόλου, με τους έλληνες να εμφανίζονται περισσότερο ικανοποιημένοι από το σύνολο του δείγματος ( 86,1% πολύ ή αρκετά έναντι 72% των αλλοδαπών επισκεπτών). Σχετικά με την πρόθεση αγοράς κάποιων από τα προϊόντα που παρουσιάστηκαν, τα ευρήματα εμπνέουν αισιοδοξία για την πορεία τοποθέτησης τους στις αγορές, μιας και, επιθυμία να αγοράσει μελλοντι-

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /9 κά κάποια από αυτά από καταστήματα, δηλώνει το 94% του συνόλου των συμμετεχόντων. Από αυτά, τις περισσότερες προτιμήσεις για μελλοντική αγορά συγκεντρώνουν κατά σειρά τα: Μέλι: 22,4%, τυριά: 20,6%, λοιπά τρόφιμα (αρτοποιήματα, σαλιγκάρια κλπ): 18,7%, καλλυντικά και σαπούνια: 16,5%, λάδι: 13% και είδη λαϊκής χειροτεχνίας: 6,2%. Άλλο (κύρια προϊόντα ελιάς προτίμησε το 3%). Λόγω της σημαντικότητας της σχετικής ερώτησης στη συνέχεια παραθέτουμε τα αντίστοιχα ποσοστά που καταγράφηκαν στις προτιμήσεις των αλλοδαπών επισκεπτών: Μέλι: 25,8%, τυριά: 19,6%, λάδι: 18,6% λοιπά τρόφιμα: 17,5%, καλλυντικά και σαπούνια: 11,3%, και είδη λαϊκής χειροτεχνίας: 2,1%. Άλλο: 5,2%). Εξυπακούεται ότι η πλειονότητα των ερωτηθέντων δήλωσαν περισσότερα του ενός προϊόντα ως πιθανές αγορές στο μέλλον, απλά η ιεραρχική κατάταξη τους προτιμήθηκε για λόγους στατιστικής αποτύπωσης. Αναφορικά με τα επιμέρους χαρακτηριστικά των προϊόντων μας στο σύνολο τους, και τους αντίστοιχους δείκτες ικανοποίησης των επισκεπτών από αυτά, πολύ ικανοποιημένο από την ποιότητα τους έμεινε το 63,1%, αρκετά το 32,2%, λίγο το 1,3% (μόλις δύο σχετικές απαντήσεις) ενώ καθόλου ευχαριστημένος κανείς. Σχετικά με τις τιμές διάθεσης τους, πολύ ικανοποιημένο έμεινε το 21,6% (24,4 για τους αλλοδαπούς και 20,4% για τους Έλληνες), αρκετά το 45,3%, λίγο το 22,3% (25,7% για τους Έλληνες) ενώ καθόλου ευχαριστημένο δήλωσε το 2% του συνόλου. Τέλος, σε σχέση με την ποικιλία των προϊόντων της εκδήλωσης, πολύ ικανοποιημένο έμεινε το 41,1%, αρκετά το 37%, λίγο το 15,8% ενώ καθόλου ευχαριστημένο δήλωσε το 2,7%. Μια επίσης σημαντική ερώτηση της έρευνας μας ήταν η ακόλουθη: Ποια από τα παρακάτω προϊόντα που προβάλλονται στην έκθεση θα θέλατε να βρίσκονται στα ράφια των Super Markets της περιοχής σας; Τα ποσοστά εδώ ακλουθούν σε γενικές γραμμές αυτά της ερώτησης για την προτίμηση κατά είδος των προϊόντων μας. Συγκεκριμένα στα Super Markets των περιοχών προέλευσης των επισκεπτών θα ήθελαν να υπάρχουν: Ρεθυμνιώτικο Μέλι: 20,6%, τυρί: 20,9%, λάδι: 18,4% λοιπά τρόφιμα: 17,4%, καλλυντικά και σαπούνια: 16,4%, και είδη λαϊκής χειροτεχνίας: 3,2%. Παρατηρούμε εδώ μια σχετική αύξηση των ποσοστών που συγκέντρωσαν το λάδι και τα καλλυντικά και σαπούνια που όμως εξηγείται αν αναλογιστούμε το πόσο δύσκολη είναι η εύρεση αυτών των προϊόντων από το Ρέθυμνο σε καταστήματα της Αθήνας και των άλλων περιοχών εκτός Νομού. Το επόμενο τμήμα της έρευνας, αφορά στην αναγνωρισιμότητα της, αλλά και στην αποτελεσματικότητα των μεθόδων προβολής που χρησιμοποιήθηκαν αλλά και στην εν γένει εμβέλεια της. Στην ερώτηση, λοιπόν,: Από που μάθατε για τη διοργάνωση της Γιορτής Κρητικής Διατροφής; οι απαντήσεις κατά προέλευση επισκεπτών ταξινομούνται ως εξής: από αφίσες:41% και 24,5% έλληνες και αλλοδαποί αντίστοιχα, από το διαδίκτυο: 24,6% και 26,5% αντίστοιχα από εφημερίδα (μόνο για τους έλληνες): 13,1% τηλεόραση: (μόνο για τους έλληνες): 5% ραδιόφωνο: 1,6% από το ξενοδοχείο μου (μόνο για τους αλλοδαπούς): 28,6% από φίλους (μόνο για τους αλλοδαπούς):8,2% τυχαία:4,9% και 8,2% έλληνες και αλλοδαποί αντίστοιχα, και: από αλλού 9,2%. Επίσης, στην ερώτηση: Είναι η πρώτη φορά που επισκέπτεστε τη Γιορτή Κρητικής διατροφής; για τους μεν αλλοδαπούς το ποσοστό των θετικών απαντήσεων ανέρχεται στο 83% ενώ αυτό των Ελλήνων στο 31,3%.

10 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΕΡΕΥΝΑ Βλέπουμε συνεπώς ότι σε μεγάλο βαθμό η διοργάνωση της τη Γιορτής Κρητικής διατροφής δημιουργεί επαναλαμβανόμενους, άρα ικανοποιημένους επισκέπτες. Αυτό άλλωστε προκύπτει και από τις απαντήσεις στην επόμενη ερώτηση: Θα θέλατε να επισκεφτείτε τη Γιορτή και στην επόμενη διοργάνωσή της; όπου οι αντίστοιχες θετικές απαντήσεις για τους Έλληνες ανέρχονται στο εντυπωσιακό 97,3% ενώ για τους αλλοδαπούς στο 75,6% και αυτό μόνο διότι όπως δήλωσαν οι περισσότεροι από αυτούς που απάντησαν αρνητικά, δεν περιλαμβάνουν την Κρήτη στα σχέδια διακοπών τους για το επόμενο έτος. Σε ότι αφορά στον τόπο προέλευσης των επισκεπτών που συμμετείχαν στην έρευνα, όπως αναφέρθηκε και στην αρχή, συνίσταται σε: Ρέθυμνο (πόλη): 71%, περιοχή της ενδοχώρας του Ν. Ρεθύμνης: 9,1% λοιποί νομοί της Κρήτης 10,8%, μέρος της Ελλάδας, εκτός Κρήτης: 8,2%, αλλοδαποί: 27%. Οι χώρες προέλευσης των αλλοδαπών επισκεπτών είναι: Ηνωμένο Βασίλειο (Μεγάλη Βρετανία):41,5%, Γαλλία 19,5% Σκανδιναβικές χώρες: 2,4% άλλες χώρες της Ε.Ε. : 24,4%, ΗΠΑ: 4,9% λοιπές μη Ευρωπαϊκές χώρες: 2,4% Ένα σημαντικό τέλος ερώτημα που αφορά την διενέργεια της επόμενης διοργάνωσης αφορά στα σχόλια και υποδείξεις των επισκεπτών. Στην ερώτηση: Υπήρξε κάτι που σας ενόχλησε πάρα πολύ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής σας στη Γιορτή; τα ελάχιστα παράπονα που καταγράφηκαν ήταν για τους μεν αλλοδαπούς οι μεγάλες ουρές στην είσοδο του δημοτικού κήπου (εισιτήρια) και η ένταση της μουσικής ενώ για τους Έλληνες αναφέρθηκε η υψηλή τιμή του εισιτηρίου εισόδου αλλά και η υπόδειξη για φιλοξενία ακόμη μεγαλύτερου αριθμού παραγωγών. ΚΥΡΙΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Περιληπτικά, τα κύρια συμπεράσματα της παραπάνω έρευνας θα μπορούσαν να ανακεφαλαιωθούν ως εξής: 1. Η Γιορτή Κρητικής Διατροφής αποτελεί άριστο συνδυασμό εκθεσιακού γεγονότος προβολής των ποιοτικών τοπικών προϊόντων και, συγχρόνως, διοργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων. Η δυνατότητα που παρέχεται στον επισκέπτη για περιήγηση στα περίπτερα υπό τους ήχους της μουσικής και, στη συνέχεια η παρακολούθηση κάποιας παρουσίασης ή καλλιτεχνικής εκδήλωσης γίνεται ευχάριστα αποδεκτή από τη συντριπτική πλειοψηφία των επισκεπτών. 2. Ιδανικό, επίσης, φαίνεται και το χρονικό διάστημα διοργάνωσής της Γιορτής (καλοκαίρι), όπως και ο τόπος πραγματοποίησής της (Δημοτικός Κήπος). 3. Η Γιορτή υστερεί στην προσέλκυση τουριστών και κατοίκων από άλλους Νομούς της Κρήτης. Αυτό, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, φαίνεται να οφείλεται στην ελλιπή πραγματοποιηθείσα διαφημιστική προβολή της εκδήλωσης. Κατά τις επόμενες διοργανώσεις θα πρέπει να ενταθεί η διαφημιστική προβολή, ιδιαίτερα εκείνη που απευθύνεται στους τουρίστες με έμφαση στην προβολή της εκδήλωσης στα ξενοδοχειακά καταλύματα που διαμένουν, αφού η προώθηση και προβολή των προϊόντων στους αλλοδαπούς επισκέπτες μας είναι ο κύριος στόχος της Γιορτής. 4. Οι επισκέπτες της Γιορτής θα ήθελαν να παρουσιάζεται μεγαλύτερη ποικιλία τοπικών προϊόντων, Στόχος των επόμενων διοργανώσεων θα πρέπει να είναι η προσέλκυση όχι μόνο μεγαλύτερου αριθμού παραγωγών, αλλά και ο εμπλουτισμός της διοργάνωσης με περισσότερα κατηγορίες και ποικιλίες τοπικών προϊόντων. 5. Οι επισκέπτες της Γιορτής διαπιστώνουν την ποιότητα των παρουσιαζομένων τοπικών προϊόντων και προτίθενται να τα προτιμήσουν στις αγορές τους. Επισημαίνουν, ωστόσο, ότι θα ήθελαν τις προσφερόμενες τιμές τους περισσότερο ανταγωνιστικές. 6. Το μέλι, το τυρί και άλλα τρόφιμα φαίνεται να προκαλούν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον των επισκεπτών, ενώ το ελαιόλαδο, το κύριο αγροτικό προϊόν του Νομού, συγκεντρώνει πολύ μικρό ενδιαφέρον. Το μικρό ενδιαφέρον στην αγορά ελαιολάδου οφείλεται, κυρίως, στο γεγονός ότι οι επισκέπτες της Γιορτής, στη μεγάλη τους πλειοψηφία Ρεθεμνιώτες είναι οι ίδιοι ελαιοπαραγωγοί. 7. Οι ουρές, για την έκδοση εισιτηρίου, στην είσοδο της Γιορτής φαίνεται ότι αποτελεί πρόβλημα και προδιαθέτει δυσμενώς, αν δεν αποτρέπει τους επισκέπτες. Η αντιμετώπιση του προβλήματος θεωρείται εύκολη, είτε με την τοποθέτηση δεύτερου ταμείου, είτε με την καθιέρωση και δεύτερης εισόδου στη Γιορτή.

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /11 ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΨΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΑΙΧ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ Του ΓΙΑΝΝΗ ΛΥΒΙΑΚΗ Ικανοποιημένοι από την κρητική φιλοξενία και από τα καταστήματα εστίασης, αλλά δυσαρεστημένοι από την κακή κατάσταση του οδικού δικτύου, την ελλιπή σήμανση, αλλά και τις τιμές σε καφέ - φαγητό στο αεροδρόμιο, εμφανίζονται οι περισσότεροι τουρίστες που επισκέφτηκαν το καλοκαίρι του 2014 τα Χανιά. Την ίδια ώρα τα τοπικά προϊόντα κερδίζουν έδαφος στις προτιμήσεις των ξένων επισκεπτών με ποσοστό 40% να προτιμά κρασί, φυσικό χυμό πορτοκαλιού και ελαιόλαδο. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από τις απαντήσεις που έδωσαν περίπου 4.000 τουρίστες σε ερωτηματολόγια στο πλαίσιο νέας μεγάλης έρευνας που συντονίστηκε από το τμήμα Οικονομίας και Διοίκησης του Μ.Α.Ι.Χ., σε συνεργασία με το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης και το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Όπως προέκυψε από τις απαντήσεις, «αναφορικά με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, το 90% των επισκεπτών μένουν απόλυτα ικανοποιημένοι από τις υπηρεσίες του καταλύματος, αλλά και από τη συμπεριφορά των ντόπιων ανθρώπων, όπως επίσης και από τις ταβέρνες/εστιατόρια. Κοντά στο 80% μένει ικανοποιημένο από τις υπηρεσίες των λεωφορείων, από τις καφετέριες, αλλά και από την ασφάλεια που του προσφέρει η περιοχή. Αντίθετα, ένας στους τρεις μένει δυσαρεστημένος από τις υπηρεσίες των ταξί, την καθαριότητα αλλά και από τα

12 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΕΡΕΥΝΑ διαθέσιμα πάρκα. Τα πιο σημαντικά προβλήματα όμως εξακολουθούν να είναι η κακή κατάσταση του οδικού δικτύου & η ελλιπής σήμανση καθώς και οι υπηρεσίες του αεροδρομίου αναφορικά με τις τιμές καφέ/φαγητού στα κυλικεία, αλλά και με τον περιορισμένο αριθμό καθισμάτων και τουαλετών στο χώρο του αεροδρομίου, με περισσότερο από τους μισούς αλλοδαπούς επισκέπτες να εκφράζουν έντονα τα παράπονα και τη δυσαρέσκεια τους». ΤΑ ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Βλέποντας τα ποσοστά αγοράς τοπικών προϊόντων, οι αλλοδαποί τουρίστες φαίνεται να προβαίνουν περισσότερο στην αγορά κρασιού, φρέσκου χυμού πορτοκαλιού και ελαιόλαδου με ποσοστά λίγο πάνω από το 40%. Κοντά στο 30% τουριστών αγοράζει τοπικά τυριά, μέλι, τσικουδιά, λαχανικά και σαπούνι από ελαιόλαδο. Μικρότερα αλλά σημαντικά ποσοστά εμφανίζονται στην αγορά παξιμαδιού καθώς και των αρωματικών φυτών με 16% και 8%, αντίστοιχα. ΕναλλακτικΟς τουρισμος Σχετικά με τον εναλλακτικό τουρισμό, παρατηρείται υψηλή προτίμηση για το γαστρονομικό τουρισμό και τον αγροτουρισμό, αφού οι μισοί αλλοδαποί επισκέπτες εξέφρασαν έντονα το ενδιαφέρον τους. Τέσσερις στους δέκα θα ενδιαφερόντουσαν για φυσιολατρικό, αρχαιολογικό/μοναστηριακό αλλά και θαλάσσιο τουρισμό, ενώ ένας στους τρεις για ορειβατικό τουρισμό. Οι μη Σκανδιναβοί είναι εκείνοι που θα ενδιαφερόντουσαν περισσότερο για όλες τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, εκτός από το θαλάσσιο τουρισμό, τομέα όπου οι Σκανδιναβοί δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση. έρευνας υπήρξε επικοινωνία και υποστήριξη από την Περιφέρεια Κρήτης, την Ένωση Ξενοδόχων Χανίων, το Οικονομικό Επιμελητήριο Δυτικής Κρήτης, το Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Χανίων και το Διεθνή Αερολιμένα Χανίων Δασκαλογιάννης. Η ομάδα συγγραφής και ανάλυσης της έρευνας αποτελείται από τους: Δρ. Γεώργιος Μπαουράκης (διευθυντής Μ.Α.Ι.Χ.), Γεώργιος Αγγελάκης (Ερευνητής Μ.Α.Ι.Χ.), καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης (Πολυτεχνείο Κρήτης - Audencia Nantes School of Management, Γαλλία), Περικλής Δράκος (Ε.Δ.Ι.Π. Πανεπιστήμιο Κρήτης), Γεώργιος Ατσαλάκης, οικονομολόγος - λέκτορας Πολυτεχνείου Κρήτης. Σύμφωνα με την έρευνα, από το σύνολο των αλλοδαπών τουριστών που προτιμούν το αεροδρόμιο Χανίων ως τελικό προορισμό των διακοπών τους, το 82% παραμένει στον Ν. Χανίων για να περάσει τις διακοπές του, το 14% προτιμάει το Ρέθυμνο, ενώ μικρότερα ποσοστά επιλέγουν τους Νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου. Σχετικά με τις ομάδες ηλικιών παρατηρείται μια ομοιόμορφη κατανομή μέχρι την ηλικία των 65 ετών. Τέσσερις στους πέντε επισκέπτες είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ όσον αφορά τα εισοδηματικά κλιμάκια σχεδόν ένας στους πέντε δηλώνει υψηλό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα πάνω από 80.000 ευρώ. Η συντριπτική πλειοψηφία των αλλοδαπών επισκεπτών άντλησε πληροφορίες για τον τελικό του προορισμό από το διαδίκτυο αλλά και από συγγενείς και φίλους που είχαν επισκεφτεί τον τόπο προορισμού στο παρελθόν. Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η έρευνα είχε σκοπό να διερευνήσει και να αξιολογήσει το προφίλ του αλλοδαπού τουρίστα που επιλέγει το αεροδρόμιο Χανίων ως τελικό προορισμό του, συγκεντρώνοντας πρωτογενή στοιχεία από σχεδόν 4.000 έγκυρα ερωτηματολόγια (μεταφρασμένα σε εννέα γλώσσες). Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο αεροδρόμιο Χανίων Δασκαλογιάννης, στις εξόδους αναχώρησης των αλλοδαπών τουριστών καθ όλη τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, από 20 μεταπτυχιακούς φοιτητές προερχόμενοι από τις κυριότερες χώρες του δείγματος αλλά και από ερευνητές του Μ.Α.Ι.Χ., του Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Κρήτης. Επιπλέον, αναφορά γίνεται στις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών που έχουν δημοσιευθεί από τις Υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας Χανίων και Ηρακλείου, Λιμεναρχείο Σούδας, με σκοπό να αξιολογήσει την έως τώρα φετινή τουριστική κίνηση στα Χανιά αλλά και γενικότερα στην Κρήτη και να τη συγκρίνει με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Για τη δόμηση του ερωτηματολογίου και καθ όλη την πορεία της

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /13 ΟΙ ΤΙΜΕΣ Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, όσον αφορά τις τιμές σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, σχεδόν δύο στους τρεις θεωρούν τις τιμές κανονικές. Διακρίνοντας τους αλλοδαπούς επισκέπτες ανά εθνικότητα, παρατηρούμε ότι οι Σκανδιναβοί επισκέπτες είναι υψηλού οικογενειακού εισοδήματος, αφού σχεδόν οι μισοί δηλώνουν ετήσιο οικογενειακό εισόδημα πάνω από 60.000 ευρώ, σε αντίθεση με τους μη Σκανδιναβούς, οι οποίοι προέρχονται εξίσου από όλες τις κατηγορίες εισοδημάτων. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αλλοδαπών επισκεπτών και σχεδόν δύο στους τρεις αλλοδαπούς επισκέπτες προτιμάνε να διαμένουν σε ξενοδοχεία, το 25% σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα / δωμάτια / στούντιο, το 4% σε ιδιόκτητα σπίτια, εξοχικά, κάμπινγκ ή φιλοξενείται, ενώ αντίστοιχο είναι και το ποσοστό που διαμένει σε ενοικιαζόμενες βίλες. Τρεις στους τέσσερις Σκανδιναβούς, σε αντίθεση με τους μισούς σχεδόν μη Σκανδιναβούς επιλέγουν να διαμένουν σε ξενοδοχεία. Σχετικά με τις κατηγορίες ξενοδοχείων, σχεδόν τρεις στους τέσσερις προτιμάνε να διαμένουν σε 3 & 4 αστέρων ξενοδοχειακά καταλύματα, το 14% σε πεντάστερα και το υπόλοιπο 10% κυρίως σε ξενοδοχεία 2 αστέρων. Όσον αφορά τα ξενοδοχειακά «πακέτα» το λεγόμενο all inclusive package επιλέγεται σχεδόν από το ένα τρίτο των αλλοδαπών επισκεπτών με τους μη Σκανδιναβούς να δείχνουν ιδιαίτερη προτίμηση. Ο μέσος όρος διάρκειας των διακοπών είναι 9 ημέρες, με τους μη Σκανδιναβούς να διαμένουν κατά μέσο όρο μία ημέρα παραπάνω. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι δύο στους τρεις Σκανδιναβούς προτιμούν τις διακοπές διάρκειας μίας εβδομάδας σε σύγκριση με τους μη Σκανδιναβούς, οι οποίοι ένας στους τρεις επιλέγουν τις εβδομαδιαίες διακοπές. ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Στον Ν. Χανίων, οι πιο δημοφιλείς περιοχές διαμονής είναι ο Πλατανιάς και η Αγία Μαρίνα με ποσοστό 62%, με τους Σκανδιναβούς να τις προτιμούν περισσότερο, σε διπλάσιο μάλιστα ποσοστό σε σχέση με τους μη Σκανδιναβούς. Στο κέντρο των Χανίων μένει το 18%, Αποκόρωνα και Γεωργιούπολη πάει το 7%, ενώ αντίστοιχο είναι και το ποσοστό που επιλέγουν το Καστέλι αλλά και τις νότιες περιοχές του Νομού Χανίων, όπως αυτές των Σφακίων/Παλαιόχωρας και Σούγιας. Οι κρατήσεις των ξενοδοχειακών καταλυμάτων έγιναν κατά 55% μέσω ταξιδιωτικού γραφείου και πράκτορα, ενώ οι μη Σκανδιναβοί είναι αυτοί που χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο το διαδίκτυο (με «νικητή» το booking.com) για την κράτηση των δωματίων τους. Καταλυτικό ρόλο στην απόφαση τους να επιλέξουν τον τελικό προορισμό τους, συνεχίζουν να παίζουν το κλίμα, καθώς και οι φυσικές ομορφιές του τόπου κατά 97%. Σημαντικός παράγοντας επίσης είναι η κρητική κουζίνα κατά 81% και ακολουθούν με μικρότερα αλλά σημαντικά ποσοστά οι αρχαιολογικοί χώροι με 42%, η διασκέδαση και ψυχαγωγία με 27%. ΚΟΡΥΦΑΙΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟ ΕΛΑΦΟΝΗΣΙ Σύμφωνα με τους ερευνητές, κορυφαίος προορισμός για τους αλλοδαπούς επισκέπτες που προσγειώνονται στο αεροδρόμιο Χανίων, αναδείχτηκε με διαφορά το Ελαφονήσι, το οποίο επισκέφθηκε ένας στους τρεις τουρίστες. Ακολουθούν οι επισκέψεις στα μουσεία, για τα οποία ένας στους τέσσερις έδειξε ιδιαίτερη προτίμηση. Ένας στους έξι επισκέφτηκε το Μπάλο, τα Φαλάσαρνα, την Κνωσσό καθώς και το φαράγγι της Σαμαριάς. Τέλος, μικρότερο αλλά σημαντικό είναι το ποσοστό των αλλοδαπών επισκεπτών που προτίμησαν τη Σούγια, και τους αρχαιολογικούς χώρους της Φαιστού και της Απτέρας. Σε όλους τους παραπάνω προορισμούς, οι μη Σκανδιναβοί είναι εκείνοι, που πραγματοποίησαν περισσότερες επισκέψεις σε σχέση με τους Σκανδιναβούς. Αυτό εξηγείται με το γεγονός ότι πολλοί από τους Σκανδιναβούς έχουν ξαναέρθει στα Χανιά και γενικότερα στην Κρήτη, οπότε έχουν επισκεφτεί αυτούς τους προορισμούς κατά το παρελθόν.

14 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΕΡΕΥΝΑ ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ Σχετικά με τη χρήση των μεταφορικών μέσων, το 58% επί του συνόλου των αλλοδαπών επισκεπτών χρησιμοποίησε τα λεωφορεία για τις μετακινήσεις του, ακολουθούν τα ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα/δίκυκλα, τα οποία προτιμήθηκαν από το 55% των τουριστών, ενώ το 44% των επισκεπτών χρησιμοποίησε ταξί. Δύο στους τρεις σχεδόν Σκανδιναβούς προτίμησε τη χρήση λεωφορείων για τις μετακινήσεις τους, ενώ ένας στους δύο χρησιμοποίησε ταξί. Το τελευταίο επιλέγεται λιγότερο από τους μη Σκανδιναβούς, δυο στους τρεις των οποίων ενοικίασε αυτοκίνητο/δίκυκλο κατά τη διάρκεια των διακοπών του. Τα αυτοκίνητα/δίκυκλα ενοικιάζονται κατά μέσο όρο για 6 ημέρες από τους αλλοδαπούς τουρίστες, με τους μη Σκανδιναβούς να είναι αυτοί που τα ενοικιάζουν κατά 3 ημέρες περισσότερο σε σχέση με τους Σκανδιναβούς. Αναφορικά με τη χρήση των λεωφορείων, οι αλλοδαποί επισκέπτες τα χρησιμοποιούν κατά μέσο όρο 3 ημέρες κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, με τους μη Σκανδιναβούς να τα χρησιμοποιούν κατά μία ημέρα παραπάνω σε σύγκριση με τους Σκανδιναβούς. Τέλος, τα ταξί τα προτιμούν οι τουρίστες κατά μέσο όρο 2-3 ημέρες, ανεξαρτήτου εθνικότητας. ΞΟΔΕΥΟΥΝ ΕΩΣ 80 ΗΜΕΡΗΣΙΩΣ Σύμφωνα με την αρχική επεξεργασία των στοιχείων της έρευνας και με τις πρώτες ενδείξεις που έχουμε, η μεγάλη πλειοψηφία των αλλοδαπών (ενήλικων) τουριστών ξοδεύει κατά μέσο όρο από 60 έως 80 ευρώ ημερησίως κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το κόστος των αεροπορικών του εισιτηρίων αλλά και του τουριστικού καταλύματος του, δαπανώντας αναλογικά το μεγαλύτερο μέρος από αυτά, στις ταβέρνες και καφετέριες. Αναφορικά με τις δαπάνες που πραγματοποίησαν οι αλλοδαποί τουρίστες κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, το 87% των επισκεπτών προτίμησε να ξοδέψει τον προϋπολογισμό του στις ταβέρνες/εστιατόρια και καφετέριες, το 56% στην αγορά διαφόρων τοπικών προϊόντων και σουβενίρ, καθώς και στα μεταφορικά μέσα, όπως είναι η ενοικίαση μέσου μεταφοράς αλλά και η χρήση λεωφορείου και ταξί. Σχεδόν ένας στους τρεις επέλεξε να δαπανήσει τα χρήματα του πραγματοποιώντας ημερήσιες εκδρομές, ενώ μόλις ένας στους οκτώ προτίμησε τις νυκτερινές εξόδους σε κλαμπ & μπαρ. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΦΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΧΑΝΙΩΝ Οι αφίξεις αλλοδαπών επισκεπτών για την περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2014 στο αεροδρόμιο Χανίων έχουν φτάσει τις 863.168, σημειώνοντας μια αύξηση σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2013 (781.830 αφίξεις) της τάξης του 10,4%. Η αύξηση αυτή οφείλεται εξίσου τόσο στους Σκανδιναβούς όσο και στους μη Σκανδιναβούς επισκέπτες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στα συμπεράσματα της έρευνας αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Ο μέσος τουρίστας που προτιμάει το αεροδρόμιο Χανίων ως τελικό προορισμό των διακοπών του θεωρεί τις τιμές κανονικές σε σχέση με άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς, ενώ προτιμά τις οικογενειακές διακοπές. Εκτός από το κλίμα και τη φυσική ομορφιά του τόπου, τα οποία συνεχίζουν να αποτελούν καταλυτικό παράγοντα στην επιλογή του τελικού προορισμού του, η κρητική κουζίνα κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στην τελική επιλογή του αλλοδαπού τουρίστα. Ο τελευταίος δε αντλεί πληροφορίες για τον τόπο διακοπών του κυρίως από το διαδίκτυο αλλά και από συγγενείς και φίλους. Σχετικά με τις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών στο αεροδρόμιο Χανίων και με βάση τα πρόσφατα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας Χανίων για την περίοδο Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2014, καταγράφεται αύξηση αφίξεων αλλοδαπών τουριστών κατά 10,4% φτάνοντας στο ιστορικά υψηλό νούμερο των 863.168 αφίξεων, με το 53% των συνολικών αφίξεων να προέρχεται από τις Σκανδιναβικές Χώρες (Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Φινλανδία), ποσοστό το οποίο παραμένει στα ίδια επίπεδα με πέρυσι, μετά και τη δυναμική εμφάνιση της αεροπορικής εταιρίας Ryanair, μεταφέροντας κατά 88% μη Σκανδιναβούς επιβάτες.

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /15 Ωστόσο ανησυχητική είναι η τραγική μείωση των αφίξεων των κρουαζιερόπλοιων στο Νομό Χανίων, γεγονός που πρέπει να προκαλέσει την αφύπνιση, κινητοποίηση και εγρήγορση των αρμόδιων φορέων, ούτως ώστε να μη χαθεί ο τουρισμός της κρουαζιέρας, ο οποίος μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να αποφέρει στην τοπική οικονομία. Στο αεροδρόμιο Ηρακλείου, για την ίδια περίοδο (Ιανουάριος - Σεπτέμβριος 2014), παρατηρούμε ότι υπάρχει μικρότερη αύξηση των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών κατά 3,75%, ποσοστό το οποίο μπορεί να είναι πολύ μικρότερο από αυτό του μέσου όρου αυξήσεων της Ελλάδας, που είναι γύρω στο 16%, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και ρεκόρ αφίξεων στο αεροδρόμιο Ηρακλείου. Στο Ηράκλειο, το 61% των συνολικών διεθνών αφίξεων προέρχεται από τη Γερμανία, Ρωσία, Αγγλία και Γαλλία. Από αυτές τις χώρες, αξιοσημείωτη είναι η μείωση των Ρώσων επισκεπτών κατά 11%, συγκριτικά με την περυσινή περίοδο, χάνοντας την πρώτη θέση, που είχαν κατακτήσει για πρώτη φορά πέρυσι. Η πτώση των Ρώσων οφείλεται κυρίως στη επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ στη Ρωσία αλλά και στο γεγονός ότι ρωσικά ταξιδιωτικά πρακτορεία κήρυξαν πτώχευση με αποτέλεσμα να επηρεάσει αρνητικά τις αφίξεις των Ρώσων επισκεπτών. Σχετικά με τις υπόλοιπες εθνικότητες που προτιμούν το αεροδρόμιο Ηρακλείου, σημαντική είναι η αύξηση των Πολωνών, Ελβετών και Γερμανών, ενώ αντίθετα ανησυχητική είναι η μείωση των Ισραηλινών. Ο αλλοδαπός επισκέπτης του Ν. Χανίων αισθάνεται εξαιρετικά ικανοποιημένος από τη φιλική συμπεριφορά των ντόπιων κατοίκων, αλλά και από τις υπηρεσίες που του προσφέρει το ξενοδοχείο στο οποίο διαμένει κατά μέσο όρο σχεδόν 9 ημέρες. Ωστόσο συνεχίζει να νιώθει σχετικά ανασφαλής για την κατάσταση του οδικού δικτύου και την οδική σήμανση, καθώς και απογοητευμένος σχετικά με τις υψηλές τιμές φαγητού/καφέ στα κυλικεία του αεροδρομίου, αλλά και το συνωστισμό εξαιτίας της εξάντλησης των ορίων δυναμικότητας των υποδομών που παρατηρείται στις πύλες αναχώρησης κυρίως. Αναφορικά όμως με το τελευταίο ζήτημα, οι εργασίες επέκτασης του αεροδρομίου, αναμένεται να ολοκληρωθούν το επόμενο έτος, γεγονός που πρόκειται να δώσει πνοή ανάπτυξης και λύσεις σε πολλά προβλήματα. Για τις μετακινήσεις του χρησιμοποιεί τα λεωφορεία αλλά ενοικιάζει και αυτοκίνητα/δίκυκλα για τις μεταφορές του κατά τη διάρκεια των διακοπών του, επιλέγοντας το Ελαφονήσι ως κορυφαίο τουριστικό προορισμό. Σχετικά με την αγορά τοπικών προϊόντων, ο αλλοδαπός τουρίστας φαίνεται να προτιμάει περισσότερο το τοπικό κρασί, το φυσικό χυμό πορτοκαλιού αλλά και το ελαιόλαδο. Ο γαστρονομικός τουρισμός καθώς και ο αγροτουρισμός είναι οι μορφές εναλλακτικού τουρισμού που θα τον ενδιέφεραν περισσότερο». (Χανιώτικα νέα - 13.10.2014) Link: http://www.haniotika-nea.gr/filoxenos-alla-ipoanaptiktos-proorismos/#

16 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΕΡΕΥΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΣΕΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ. Αναμφισβήτητα, ο τουρισμός και το εμπόριο διαδραματίζουν ιστορικά σημαντικό ρόλο στην ελληνική οικονομία, με τη συνεισφορά του πρώτου να ενισχύεται ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα. Είναι επίσης αλήθεια πως οι αφίξεις από το εξωτερικό, όπως έχουν εξελιχθεί από τις αρχές του έτους έως και τον Ιούλιο, παρουσιάζουν αύξηση κατά 16,5% 1 συγκριτικά με πέρυσι (στοιχεία από ιστοσελίδα ΣΕΤΕ). Οι επιχειρήσεις στον κλάδο του τουρισμού εκφράζουν την ικανοποίησή τους για τη φετινή κίνηση ενώ οι αρμόδιοι φορείς εκτιμούν πως ο στόχος ρεκόρ για περισσότερους από 19 εκατ. ξένους επισκέπτες στη χώρα θα επιτευχθεί. Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν σε αύξηση κατά 12,6% του πλεονάσματος του ταξιδιωτικού ισοζυγίου το πρώτο εξάμηνο του 2014, έναντι του αντίστοιχου εξαμήνου για το 2013. Οι εμπορικές επιχειρήσεις ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές, είναι λογικό να αναδεικνύονται σε βασικούς ωφελούμενους από την ανάπτυξη του τουρισμού. Ωστόσο, οι εμπορικές τουριστικές επιχειρήσεις δεν μπόρεσαν να καρπωθούν ουσιαστικά μέρος έστω των αυξημένων εσόδων από την τουριστική δραστηριότητα για πολλούς λόγους: Μπορεί στην Ελλάδα να εισέρευσε μεγαλύτερος αριθμός τουριστών φέτος αλλά φαίνεται πως ανήκαν σε χαμηλότερη εισοδηματική τάξη. Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος 2 για τις εξελίξεις στο Ταξιδιωτικό Ισοζύγιο Πληρωμών, την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουνίου 2014, η μέση κατά ταξίδι δαπάνη μειώθηκε κατά 10 ευρώ ή 1,7%. Συνεπώς, η «αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων οφείλεται κυρίως στην αύξηση των αφίξεων». Έχουν μεταβληθεί τα πρότυπα των διακοπών με αποτέλεσμα ένα μεγάλο τμήμα των επισκεπτών να προτιμούν τη διαμονή σε καταλύματα τύπου «all inclusive», με αποτέλεσμα το τοπικό εμπόριο να μην επωφελείται ουσιαστικά. Τα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία έχουν δημιουργήσει μία στρεβλή εικόνα για την ελληνική αγορά. Ειδικότερα, πολλοί ξένοι επισκέπτες θεωρούν πως η οικονομική κρίση θα έχει οδηγήσει τα προϊόντα στη χώρα να πωλούνται σχεδόν σε εξευτελιστικές τιμές. Αποτέλεσμα αυτής της στρεβλής εικόνας που έχει δημιουργηθεί στους τουρίστες στις χώρες προέλευσής τους είναι να απογοητεύονται όταν διαπιστώνουν πως οι τιμές δεν έχουν συρρικνωθεί όσο θα επιθυμούσαν, παρά τις μειώσεις που έχουν όντως κατα γραφεί το τελευταίο ενάμιση χρόνο. Τέλος, ένας ιδιαίτερα σοβαρός λόγος δεν είναι άλλος από την «έλλειψη» του Έλληνα τουρίστα ο οποίος είτε μείωσε τις ημέρες παραμονής του είτε δεν πήγε καθόλου διακοπές και ο οποίος αποδεικνύεται ότι είχε συμβάλλει κατά το παρελθόν στην τόνωση της ζήτησης. 1 Αφορά διεθνείς τουριστικές αφίξεις στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας. Οι αφίξεις στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης περιλαμβάνουν εκτός από τους αλλοδαπούς και τους Έλληνες επιβάτες. http://www.bankofgreece.gr/pages/el/bank/news/pressreleases/dispitem.aspx?item_id=4683&list_id= 1af869f3-57fb-4de6-b9ae-bdfd83c66c95&Filter_by=DT

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /17 Πίνακας 1: Εξέλιξη του Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στο Λιανικό Εμπόριο* και στον Τουρισμό**, απόλυτες τιμές και ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές (y-o-y), 2010 = 100,0 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ - Επεξεργασία στοιχείων ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ *: Εξαιρουμένων των καυσίμων και των λιπαντικών. **: Περιλαμβάνει Εστίαση και Καταλύματα. Για λόγους συγκρισιμότητας με το Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) του Τουρισμού, ο ΔΚΕ στο λιανικό εμπόριο υπολογίζεται ως ο μέσος όρος για κάθε τρίμηνο, ενώ οι συγκρίσεις γίνονται με βάση το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (y-o-y). Τα στοιχεία για του ΔΚΕ του λιανικού για το μήνα Ιούνιο είναι προσωρινά. Η ανάλυση των στοιχείων για τον κύκλο εργασιών υποδηλώνει πως ενώ ο κλάδος του τουρισμού ανακάμπτει από το δεύτερο τρίμηνο του 2013, το εμπόριο εξακολουθεί να καταγράφει πτώση του τζίρου (Πίνακας 1 και Γράφημα 1). Βέβαια, η ύφεση που σημειώνει το εμπόριο έχει επιβραδυνθεί, συγκριτικά με τα προηγούμενα τρίμηνα, και σε αυτήν την εξέλιξη σίγουρα έχει συνεισφέρει θετικά η αύξηση των αφίξεων από το εξωτερικό. Ωστόσο, δεν παύει όμως να προβληματίζει το γεγονός πως το εμπόριο δεν φαίνεται να επωφελείται ουσιαστικά από την είσοδο στη χώρα ενός σημαντικού αριθμού τουριστών/ επισκεπτών καθώς ο τζίρος συνεχίζει να υποχωρεί. Η παρατήρηση αυτή υπογραμμίζει, μεταξύ άλλων, το μέγεθος των επιπτώσεων που επέφεραν οι πολιτικές λιτότητας και συρρίκνωσης του εισοδήματος στον ημεδαπό πληθυσμό. Σίγουρα, για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων θα πρέπει να εξεταστούν τα στατιστικά δεδομένα και για τα επόμενα τρίμηνα, μόλις αυτά καταστούν διαθέσιμα. Γράφημα 1: Εξέλιξη του ποσοστιαίων ρυθμών μεταβολής του Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στο Λιανικό Εμπόριο* και στον Τουρισμό** Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Επεξεργασία στοιχείων ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ *: Εξαιρουμένων των καυσίμων και των λιπαντικών. **: Περιλαμβάνει Εστίαση και Καταλύματα. Για λόγους συγκρισιμότητας με το Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) του Τουρισμού, ο ΔΚΕ στο λιανικό εμπόριο υπολογίζεται ως ο μέσος όρος για κάθε τρίμηνο, ενώ οι συγκρίσεις γίνονται με βάση το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (y-o-y). Τα στοιχεία για του ΔΚΕ του λιανικού για το μήνα Ιούνιο είναι προσωρινά.

18 / ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 ΕΡΕΥΝΑ Η ενίσχυση του Δείκτη Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) του Τουρισμού το β τρίμηνο του 2014 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους υστερεί έναντι του α τριμήνου αλλά παραμένει σημαντική, όταν ο ΔΚΕ του Λιανικού υποχωρεί αδιάλειπτα. Αντίθετα στον Τουρισμό, ο τζίρος κινείται ανοδικά για πέμπτο συνεχές τρίμηνο. Οι φορείς της τουριστικής αγοράς εκτιμούν πως μέχρι το τέλος του έτους οι διεθνείς αφίξεις, συμπεριλαμβανομένης εκείνων της κρουαζιέρας, μπορεί να ανέλθουν σε 21,5 εκατ. επισκέπτες. Η επιβεβαίωση αυτής της πρόβλεψης θα σημάνει πως φέτος θα εισέλθουν στην Ελλάδα περίπου 3,5 εκατ. περισσότεροι ξένοι επισκέπτες συγκριτικά με πέρυσι. Εάν οι ξένοι επισκέπτες κατανέμονταν ομοιόμορφα κατά το ημερολογιακό έτος και με την υπόθεση ότι ο μέσος χρόνος διαμονής τους στην Ελλάδα είναι 10 ημέρες, τότε ο αριθμός των καταναλωτών στη χώρα θα αυξανόταν κατά σχεδόν 100.000 άτομα κάθε ημέρα συγκριτικά με πέρυσι. Βέβαια, η τουριστική κίνηση κορυφώνεται κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Ωστόσο, όπως επεσήμανε και τεκμηρίωσε επιστημονικά η ΕΣΕΕ σε πρόσφατη έρευνά της, τα αποτελέσματα των θερινών (Ιούλιος - Αύγουστος) εκπτώσεων ήταν ιδιαίτερα απογοητευτικά, παρά τις προσδοκίες για την εξαιρετική φετινή χρονιά για τον τουρισμό, σε όρους αφίξεων. Συνεπώς, η αύξηση των ξένων επισκεπτών δεν συνεπάγεται αυτομάτως και τόνωση του ελληνικού εμπορίου, ιδιαίτερα σε μία τόσο δυσχερή μακροοικονομική και επιχειρηματική συγκυρία για τη χώρα. Αντίθετα, τα φτωχά αποτελέσματα στον κύκλο εργασιών του εμπορίου υπογραμμίζουν το μέγεθος και τη σφοδρότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής που έπληξε νοικοκυριά και επιχειρήσεις και συνεχίσει να πιέζει την ελληνική κοινωνία. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις περιπτώσεις των δημοφιλέστερων τουριστικών προορισμών του φετινού καλοκαιριού. Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Βασίλης Κορκίδης δήλωσε: «Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ελπίζουμε να συμβάλουν στον εντοπισμό λαθών και παραλείψεων τόσο από τον κλάδο του εμπορίου όσο και από εκείνον του τουρισμού. Το ελληνικό εμπόριο θα πρέπει - εδώ εντοπίζεται και η μεγάλη συμβολή του ΕΣΕΕ στις επιχειρήσεις μέλη της- να πλησιάσει τον τουρίστα και να του προσφέρει ακόμα περισσότερο ελκυστικά προϊόντα, με έμφαση στην ελληνική παράδοση. Αλλά και ο τουρισμός θα πρέπει να καταβάλει προσπάθειες για να αναδείξει και να προβάλλει νέα πιο ποιοτικά μοντέλα τουριστικού προϊόντος, υψηλότερων προδιαγραφών, προσφέροντας ταυτόχρονα περισσότερες εναλλακτικές επιλογές επισκέψεων και αγορών».

ΕΠΙ + ΕΠΙ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2014 /19 ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΘΕΡΙΝΩΝ ΕΚΠΤΩΣΕΩΝ 2014 Η ΕΣΕΕ πραγματοποίησε την περιοδική έρευνα για τις καλοκαιρινές εκπτώσεις. Η έρευνα ήταν τηλεφωνική με χρήση δομημένου ερωτηματολογίου σε τυχαίο δείγμα 250 εμπορικών επιχειρήσεων σε παραδοσιακές εμπορικές αγορές αστικών κέντρων της χώρας. Επίσης, καταγράφηκαν οι απόψεις πολλών Εμπορικών Συλλόγων από όλη τη χώρα. Εκπτώσεις Συνολικά, η καλοκαιρινή εκπτωτική περίοδος από την άποψη των πωλήσεων των εμπορικών καταστημάτων κινήθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα από την αντίστοιχη περσινή. Το 53,9% των εμπόρων πραγματοποίησε χαμηλότερες πωλήσεις από τις περσινές, ενώ το 31,7% είδε τις φετινές πωλήσεις στη διάρκεια των εκπτώσεων να παραμένουν στα ίδια επίπεδα με πέρσι ενώ μόλις το 13,6% σημείωσε αύξηση. Ωστόσο, η εικόνα αυτή δεν ήταν η ίδια σε όλους τους κλάδους. Διαφοροποιείται ανάλογα με τις καταναλωτικές συνήθειες σε συνδυασμό με το διαθέσιμο εισόδημα. Πιο συγκεκριμένα, ο κλάδος των καλλυντικών παρουσιάζει μια ιδιαίτερη δυναμική, ενώ διακρίνεται αισθητά η ένδυση από την υπόδηση με τη δεύτερη να κινείται σε σαφώς καλύτερα επίπεδα. Η μείωση στις πωλήσεις δεν αφορά όλες τις επιχειρήσεις με την ίδια ένταση αν και οι περισσότεροι έμποροι δήλωσαν μείωση άνω του 40%.