ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα Β: Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΠΟΥ ΤΗΝ ΠΑΡΕΧΟΥΝ Γιώργος Κ. Ζαρίφης
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 10 ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ-ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΩΝ
Εκπαιδευτές ενηλίκων Οι εκπαιδευτικοί που διδάσκουν στην τυπική εκπαίδευση ενηλίκων ανήκουν στον ίδιο κλάδο -δημόσιων ή ιδιωτικών εκπαιδευτικών με τους εκπαιδευτικούς της «συμβατικής» επίσημης εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευτές-επιμορφωτές της μη-τυπικής εκπαίδευσης ενηλίκων είναι ωρομίσθιοι που προσλαμβάνονται, για κάθε συγκεκριμένο πρόγραμμα, αφού παρακολουθήσουν ειδικά - κατά περίπτωση επιμορφωτικά σεμινάρια. 5
Παρά τις προσπάθειες για ανάπτυξη των υλικοτεχνικών υποδομών από το 1980 και μετά, δεν υπάρχει κάποια σαφής δράση που να αφορά στην εκπαίδευση των εκπαιδευτών, γεγονός που επιδρά αρνητκά στην ποιότητα των προγραμμάτων (ακόμη και η οργάνωση προγραμμάτων μέσω των ΚΕΚ είναι ευκαιριακή και δεν καλύπτει πάγιες ανάγκες, ενώ η πρόσφατη οργάνωση του Μητρώου Εκπαιδευτών του ΕΚΕΠΙΣ είναι ακόμη στην αρχή της ενώ το πλαίσιο πάνω στο οποίο στηρίζεται δεν διαφοροποιείται από την παλαιότερη τάση για «εγκατάσταση» των εκπαιδευτικών της τυπικής εκπαίδευσης στη Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση). 6
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ πρόγραμμα «Εκπαίδευση εκπαιδευτών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης» του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. πρόγραμμα «Επιμόρφωση εκπαιδευτών ενηλίκων» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. πρόγραμμα «Εκπαίδευση εκπαιδευτών ενηλίκων» του Ι.Δ.ΕΚ.Ε. πρόγραμμα «Εκπαίδευση εκπαιδευτών σε ηλεκτρονική μάθηση» του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. πρόγραμμα «Επιμόρφωση εκπαιδευτών δημόσιων και ιδιωτικών Ι.Ε.Κ.» του Ο.Ε.Ε.Κ. 7
Εκπαίδευση εκπαιδευτών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης» του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. Το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης ιδρύθηκε βάσει του Άρθρου 22 του Νόμου 2469/199779 και εποπτεύεται από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας. 8
Οι σκοποί του Κέντρου είναι οι εξής: Η ανάπτυξη και εφαρμογή του εθνικού Συστήματος Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ.Ε.Κ.) και Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών (Σ.Υ.Υ.), που περιλαμβάνει ειδικότερα την πιστοποίηση των φορέων και δομών Σ.Ε.Κ., του ανθρώπινου δυναμικού Σ.Ε.Κ., δηλαδή εκπαιδευτές και στελέχη Σ.Υ.Υ., των προγραμμάτων Σ.Ε.Κ., καθώς και των κέντρων παροχής Σ.Υ.Υ. Η ανάπτυξη και καθιέρωση της τυπικής πιστοποίησης της Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, με στόχο την αναγνώριση και κατοχύρωση ειδικοτήτων της παρεχόμενης συνεχιζόμενης κατάρτισης, σύμφωνα με τα δεδομένα και τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς εργασίας, αλλά και τα όσα ισχύουν, σχετικώς, στα Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 9
Η εν γένει εναρμόνιση του Συστήματος Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης με το Σύστημα της Αρχικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Η μελέτη και ανάπτυξη των προδιαγραφών και κριτηρίων πιστοποίησης των Δομών Σ.Ε.Κ. και Σ.Υ.Υ., των προγραμμάτων Σ.Ε.Κ., των εκπαιδευτών Σ.Ε.Κ. και στελεχών Σ.Υ.Υ. και της παρεχόμενης κατάρτισης σπουδών των καταρτιζομένων. 10
Η μελέτη και ο προγραμματισμός των αναγκών σε Πιστοποιημένες Δομές Σ.Ε.Κ. και Σ.Υ.Υ. στο επίπεδο χώρας, περιφέρειας και νομού, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και άλλους συναρμόδιους φορείς, κέντρα και ινστιτούτα. Η εξασφάλιση των προϋποθέσεων και η εξυπηρέτηση των στόχων, που ρητά αναφέρονται στα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης για την Ελλάδα και αφορούν τον Άξονα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού και Προώθηση της Απασχόλησης» και ειδικότερα την ανάπτυξη του συστήματος πιστοποίησης. 11
Το πρόγραμμα «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης» του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. (2006-2007) Στο πλαίσιο του Άξονα 3 «Προώθηση και Βελτίωση της Επαγγελματικής Κατάρτισης και της παροχής συμβουλών» και του Μέτρου 1 «Ενίσχυση Δράσεων Πιστοποίησης (μονάδων, φορέων, προγραμμάτων και εκπαιδευτών κατάρτισης) καθώς και Υπηρεσιών Δημιουργίας και Τυποποίησης Προγραμμάτων Κατάρτισης» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση» 2000-2006, υλοποιήθηκε το Πρόγραμμα «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης». 12
Τα προγράμματα που υλοποιήθηκαν χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες: στα προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών για τους εκπαιδευτές θεωρητικής κατάρτισης. Η κατηγορία αυτή προγραμμάτων απευθυνόταν στους εκπαιδευτές που ήταν ενταγμένοι στο Μητρώο Α του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. και ήταν πτυχιούχοι Α.Ε.Ι. ή Τ.Ε.Ι. στα προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών για τους εκπαιδευτές πρακτικής άσκησης. Αυτή η κατηγορία προγραμμάτων απευθυνόταν σε όσους από τους ενταγμένους εκπαιδευτές δεν ήταν πτυχιούχοι Α.Ε.Ι. ή Τ.Ε.Ι. 13
Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε βασιζόταν στις σύγχρονες τεχνικές εκπαίδευσης ενηλίκων, προωθώντας την ενεργητική και βιωματική μάθηση, τη μάθηση μέσω της πράξης και την αλληλεπίδραση εκπαιδευομένων-εκπαιδευτή. 14
Το πρόγραμμα «Επιμόρφωση Εκπαιδευτών Ενηλίκων» Του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (2006-2008) Το πρόγραμμα «Επιμόρφωση Εκπαιδευτών Ενηλίκων» υλοποιήθηκε για πρώτη φορά κατά το ακαδημαϊκό έτος 2006 2007 και έκτοτε συνεχίζεται με συχνότητα ένα κατ έτος. Σκοπός του προγράμματος αυτού είναι η αναβάθμιση των προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται στην εκπαίδευση και την επιμόρφωση ενηλίκων. 15
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε κάθε ενδιαφερόμενο που σκοπεύει να ασχοληθεί με την εκπαίδευση, κατάρτιση και επιμόρφωση ενηλίκων, καθώς και σε εργαζόμενους των φορέων παροχής Δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης του νόμου 3369/2005, όπως Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης, Σχολές Γονέων, Ινστιτούτα Δια Βίου Εκπαίδευσης, Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης, Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και άλλα. 16
Οι εισηγητές του προγράμματος είναι μέλη του Διδακτικού και Επιστημονικού Προσωπικού (Δ.Ε.Π.) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και άλλων Πανεπιστημίων, καθώς και εξωτερικοί συνεργάτες και στελέχη επιχειρήσεων με πολύχρονη εμπειρία αλλά και εξειδικευμένη θεωρητική γνώση στον τομέα της διοίκησης ανθρώπινων πόρων. Ημορφή διδασκαλίας που έχει επιλεχθεί είναι οι διαλέξεις με τη χρήση σύγχρονων εποπτικών μέσων, εναλλακτικών τεχνικών και σύγχρονων εκπαιδευτικών μεθόδων. 17
Το πρόγραμμα «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων» του Ι.Δ.ΕΚ.Ε. (2007-2008) Βασικό σκοπό του προγράμματος «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων» αποτελεί η επικαιροποίηση των γνώσεων των εκπαιδευομένων σε θέματα μεθοδολογίας στην εκπαίδευση ενηλίκων. 18
Ειδικότεροι στόχοι είναι: η εξοικείωση με την εκπαίδευση ενηλίκων,. η επιμόρφωση εκπαιδευτών διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων σε θέματα ανίχνευσης εκπαιδευτικών αναγκών ενηλίκων, σχεδιασμού μαθημάτων και παραγωγής πρότυπου εκπαιδευτικού υλικού, αξιολόγησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκπαιδευομένων. η δυνατότητα κατανόησης της διεργασίας και της εξέλιξης της εκπαιδευτικής ομάδας. η εκπαίδευση ενηλίκων με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. 19
Για την υλοποίηση του Προγράμματος επιλέχθηκε η μεθοδολογία εκπαίδευσης ενηλίκων από απόσταση. Στο πλαίσιο της κάθε διδακτικής ενότητας πραγματοποιείται μία συντονιστική εκπαιδευτική συνάντηση δια ζώσης, η διάρκεια της οποία είναι 5 ώρες, και μία συντονιστική εκπαιδευτική συνάντηση στο τέλος του Προγράμματος, διάρκειας 4 ωρών. 20
Στο Πρόγραμμα δικαίωμα συμμετοχής έχουν στελέχη και εκπαιδευτές ανεξαρτήτως θέσεως, ειδικότητας, θεματικής περιοχής ή διδακτικού αντικειμένου που συνδέονται με τις δομές και τα προγράμματα που υλοποιεί το Ι.Δ.ΕΚ.Ε. Προϋπόθεση συμμετοχής αποτελεί η γνώση χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών σε θέματα επεξεργασίας κειμένου, χρήσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και πλοήγησης στο Διαδίκτυο. 21
Το πρόγραμμα «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών σε Ηλεκτρονική Μάθηση» του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. (2008) Οι εκπαιδευόμενοι του εν λόγω προγράμματος είναι στελέχη της δημόσιας διοίκησης, τόσο πανεπιστημιακής όσο και τεχνολογικής εκπαίδευσης, κυρίως μέσα από το Μητρώο Εκπαιδευτών του Ε.Κ.Δ.Δ.Α. που θα αξιοποιηθούν ως εκπαιδευτές ηλεκτρονικής μάθησης. Απώτερος σκοπός του προγράμματος είναι η επιμόρφωση ενός ικανού αριθμού εκπαιδευτών για την υλοποίηση δράσεων ηλεκτρονικής μάθησης (εξ αποστάσεως εκπαίδευση) στους φορείς του Δημοσίου. 22
Το πρόγραμμα «Επιμόρφωση Εκπαιδευτών Δημόσιων και Ιδιωτικών Ι.Ε.Κ.» του Ο.Ε.Ε.Κ. Η υλοποίηση του έργου «Επιμόρφωση Εκπαιδευτών Δημόσιων και Ιδιωτικών Ι.Ε.Κ.» εντασσόταν στην Κατηγορία Πράξεων 2.3.1.θ του Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ. ΙΙ και στόχευε στην ενίσχυση, εμπλουτισμό, εκσυγχρονισμό και ανανέωση των γνώσεων των εκπαιδευτών των Ι.Ε.Κ. στα επιστημονικά πεδία και γνωστικά αντικείμενα που διδάσκουν αναλόγως ειδικότητας160, καθώς και στην άμεση σύνδεση των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους με τις εξελίξεις της παραγωγικής διαδικασίας, τον τεχνολογικό μετασχηματισμό, την είσοδο των νέων τεχνολογιών σε όλους τους τομείς και κλάδους της παραγωγής, και τις αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας. Απώτερο σκοπό του έργου αποτελούσε η αναβάθμιση του πολυδιάστατου ρόλου των εκπαιδευτών και η παιδαγωγική διδακτική κατάρτισή τους, καθώς και η περαιτέρω επιστημονική, επαγγελματική και προσωπική εξέλιξη των εκπαιδευτών 23
Το έργο αφορούσε το σχεδιασμό, οργάνωση και εκτέλεση προγραμμάτων εκπαίδευσης εκπαιδευτών Ι.Ε.Κ. στους άξονες: Εκπαίδευση Ενηλίκων. Ευρωπαϊκός Προσανατολισμός Κατάρτισης. Εξελίξεις Τεχνολογίας ανά τομέα ειδικοτήτων. Το έργο απευθυνόταν στους εκπαιδευτές των δημόσιων και ιδιωτικών Ι.Ε.Κ. 24
ΑΛΛΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ http://www.inedivim.gr/index.php/2012-11-15-13-39-22/7-8-9 Το Έργο «Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης εκπαιδευτών και στελεχών διά βίου μάθησης» απευθύνοταν σε εκπαιδευτές ενηλίκων και στελέχη της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης (Γ.Γ.Δ.Β.Μ.) και του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (Ι.Δ.ΕΚ.Ε.). Φορέας υλοποίησης ήταν το Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων, το οποίο υποστήριζε τη λειτουργία των Δομών και των Προγραμμάτων μετά από ανάθεση της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης, μεριμνώντας έτσι για την προώθηση της Διά Βίου Εκπαίδευσης. 25
Το Έργο προάγει ευθέως την καινοτομία στο πεδίο της εκπαίδευσης εκπαιδευτών ενηλίκων. Βασικός σκοπός του Έργου ήταν η συνεχής αναβάθμιση των γνώσεων, των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων των εκπαιδευτών και των στελεχών της διά βίου μάθησης με το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την υλοποίηση προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για εκπαιδευτές ενηλίκων και στελέχη της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης και του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Το φυσικό αντικείμενο του έργου άρχισε την 12/12/2008 και ολοκληρώθηκε στις 31/12/2011. 26
Μεταπτυχιακά προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων Τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών που προσφέρονται από τα ελληνικά Α.Ε.Ι. είναι: μεταπτυχιακό πρόγραμμα του τομέα Παιδαγωγικής του τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ. μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών. μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. μεταπτυχιακό πρόγραμμα του τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. 27
Σύστημα Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης Το Σύστημα Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης σχεδιάστηκε από τον Εθνικό Οργανισμό Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, οριστικοποιήθηκε με τη συμμετοχή της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης και θεσμοθετήθηκε με την Υπουργική Απόφαση αριθμ. ΓΠ/20082/ΦΕΚ Β' 2844/23-10-2012. 28
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Τέλος Ενότητας Επεξεργασία: Φλωρεντία Αντωνίου Θεσσαλονίκη, Εαρινό Εξάμηνο 2014-2015