Εισαγωγή... 23 Μέρος Α Αξιολόγηση επιχειρήσεων και οργανισμών: Διοίκηση ποιότητας και επιχειρηματική αριστεία 27 Ευάγγελος Γρηγορούδης Εισαγωγή... 27 1.1. Διοίκηση ολικής ποιότητας... 29 1.1.1. Βασικές αρχές... 29 1.1.2. Θεωρητικές προσεγγίσεις... 32 1.2. Συστήματα διαχείρισης ποιότητας... 37 1.2.1. Διασφάλιση ποιότητας... 37 1.2.2. Σειρά προτύπων ISO 9000... 39 1.3. Συγκριτική αξιολόγηση... 49 1.4. Αυτοαξιολόγηση επιχειρήσεων και οργανισμών... 53 1.5. Επιχειρηματική αριστεία... 56 1.5.1. Γενικά... 56 1.5.2. Βραβείο ποιότητας Deming... 57 1.5.3. Βραβείο ποιότητας Malcolm Baldrige... 60 1.5.4. Ευρωπαϊκό βραβείο ποιότητας... 62 Αναφορές... 68 9
ΜΕΡΟΣ B Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις σήμερα Επενδυτική και χρηματοοικονομική διαχείριση των περιουσιακών τους στοιχείων 71 Φωτεινή Βούλγαρη 2.1. Εισαγωγή... 71 2.2. Χρηματοοικονομικός σχεδιασμός... 72 2.3. Κόστος έναρξης...74 2.3.1. Η χρηματοδότηση του κόστους έναρξης και το χρηματοδοτικό σχήμα μιας ΜΜΕ...74 2.3.2. Προγράμματα της ΕΕ... 75 2.4. Σύνταξη επιχειρηματικού σχεδίου... 77 2.5. Χρηματοοικονομική διαχείριση... 84 2.5.1. Αποφάσεις επενδύσεων... 86 2.5.2. Κόστος κεφαλαίου... 92 2.5.3. Βέλτιστη κεφαλαιακή δομή...100 2.5.4. Αποδοτικότητα της εκμετάλλευσης... 102 2.5.5. Δείκτες ταχύτητας κυκλοφορίας...104 2.5.6. Ρευστότητα των επιχειρήσεων...105 2.5.7. Χρηματοοικονομική μόχλευση... 107 2.5.8. Λόγοι που οι επιχειρήσεις συνάπτουν δάνεια...108 2.5.9. Το ταμειακό κύκλωμα...109 2.5.10. Αποφυγή κινδύνου πτώχευσης...112 2.5.11. Στρατηγική αποφυγής κινδύνου πτώχευσης λόγω υψηλού δανεισμού...115 2.6. Σύνταξη κατάστασης πηγών και χρήσεων κεφαλαίων... 116 2.7. Ανάπτυξη της επιχείρησης... 118 2.7.1. Ποσοστό ισόρροπης ανάπτυξης... 120 2.8. Διατήρηση βιωσιμότητας Αναδιάρθρωση... 123 2.9. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν... 124 2.9.1. Προβλήματα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων... 124 2.9.2. Συμπεράσματα και στρατηγικές επιβίωσης και ανάπτυξης των ελληνικών ΜΜΕ... 127 Αναφορές... 133 10
ΜΕΡΟΣ Γ Συνεργατικοί σχηματισμοί, δίκτυα και συσσωματώματα επιχειρήσεων 135 Μιχάλης Καθαράκης, Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης 3.1. Συνεργατικοί σχηματισμοί... 135 3.1.1. Bασικές αρχές και ιστορική αναδρομή... 135 3.1.2. Λειτουργική περιφέρεια... 137 3.1.3. Νέα αστική οικονομική θεωρία... 137 3.1.4. Δυναμική της αγοράς... 138 3.1.5. Κλασική θεώρηση και μοντέλα κλίμακας... 138 3.1.6. Πηγές οφέλους επιχειρήσεων από τη συσπείρωση (εισροές-εκροές)... 139 3.1.7. Αίτια δημιουργίας συσσωματώσεων (οικονομίες κλίμακας)...140 3.1.8. Μορφές θετικών επιπτώσεων... 141 3.1.9. Αποδοτικά και καινοτόμα clusters... 143 3.1.10. Βιωσιμότητα του cluster...144 3.1.11. Οικονομική ανάπτυξη... 145 3.1.12. Επιπτώσεις από τη συνύπαρξη επιχειρήσεων...146 3.1.13. Οικονομίες τοπικής ιδιαιτερότητας...146 3.1.14. Βιομηχανικά clusters και καινοτομία... 147 3.1.15. Τυπολογίες συσπειρώσεων clusters...148 3.1.16. Απόφαση προσέγγισης ενός cluster... 150 3.1.17. Εμπόδια στη διαδικασία clustering... 155 3.1.18. Φάσεις στη διαδικασία clustering... 155 3.1.19. Διαχωρισμός μεταξύ cluster και δικτυώσεων...160 3.1.20. Δυναμική και ανταγωνιστικότητα συστάδων... 162 3.2. Προβολή δεδομένων στην ελληνική πραγματικότητα... 163 3.2.1. Αναφορά στο ελληνικό επίπεδο... 163 3.2.2. Το μοντέλο της Κρήτης... 165 3.2.3. Διδάγματα και πιθανή στρατηγική ανάπτυξης... 175 3.3. Παραδείγματα δράσεων επιτυχημένων ευρωπαϊκών clusters... 176 3.3.1. Ένα δίδαγμα από τις προσπάθειες clustering στην Άνω Αυστρία... 176 3.3.2. Cluster NanoBioNet (Γερμανία)... 177 3.3.3. Cluster NCE Maritime (Νορβηγία)... 178 3.3.4. Cluster RoboCluster (Δανία)... 178 11
3.3.5. Cluster Medical Valley EMN (Γερμανία)... 179 3.3.6. Cluster Tourism and Experience Management Competence (Φινλανδία)...180 3.3.7. Η πρωτοβουλία CORALLIA (Ελλάδα)...180 Αναφορές...182 Μέρος Δ Μεθοδολογικό πλαίσιο χρηματοδότησης και χαρακτηριστικά αποδοτικότητας και μόχλευσης επιχειρήσεων 185 Χρήστος λεμονάκης Εισαγωγή...185 Θεωρητικό Υπόβαθρο 4.1. Τραπεζικό σύστημα και επιχειρήσεις...186 4.2. Βασικά χαρακτηριστικά των χρηματοδοτήσεων...188 4.2.1. Η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων...188 4.2.2. Η χρηματοδότηση των ιδιωτών...189 4.2.3. Βασικές κατηγορίες δανειοδοτήσεων...189 4.2.4. H πίστωση ως μεθοδολογικό πρόβλημα...190 4.2.5. Στάδια ανάπτυξης και χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων... 192 4.3. Διαδικασία χορήγησης επιχειρηματικών δανείων... 195 4.3.1. Κριτήρια αξιολόγησης πιστοδοτήσεων... 197 4.3.2. Χρήση χρηματοοικονομικών δεικτών...201 4.3.3. Πρόβλημα πιστωτικής απόφασης...202 4.3.4. Υπόδειγμα πιστωτικού κινδύνου Πιστωτικό γεγονός...204 4.4. Βασιλεία ΙΙ: οι τρεις πυλώνες...208 4.4.1. Πρώτος πυλώνας Ελάχιστα όρια κεφαλαιακής επάρκειας...208 4.4.2. Δεύτερος πυλώνας Εποπτική επιθεώρηση της επάρκειας και του εσωτερικού ελέγχου ενός χρηματοοικονομικού οργανισμού από τις εποπτικές Αρχές...209 4.4.3. Τρίτος πυλώνας Πειθαρχία μέσω της αγοράς ως μηχανισμού ενδυνάμωσης της φερεγγυότητας των ΠΙ...209 12
4.4.4. Γενικά χαρακτηριστικά κατά τον υπολογισμό των κεφαλαιακών απαιτήσεων... 210 4.4.5. O δείκτης LTV... 211 4.4.6. Από τη Βασιλεία ΙΙ στη Βασιλεία ΙΙΙ... 214 4.5. Τα δάνεια στην ελληνική πραγματικότητα της περιόδου 2009-2012... 214 4.5.1. Ανάλυση της πορείας των επιχειρηματικών δανείων... 214 4.5.2. Υπολογισμός κεφαλαιακών απαιτήσεων δανειακού χαρτοφυλακίου... 216 Εμπειρική Ανάλυση 4.6. Δείγμα... 219 4.7. Μεθοδολογία...223 4.8. Αποτελέσματα της εμπειρικής ανάλυσης...225 4.8.1. Αγροτικός κλάδος...226 4.8.2. Κατασκευαστικός κλάδος...228 4.8.3. Κλάδος τροφίμων - ποτών...229 4.8.4. Κλάδος ενέργειας...230 4.8.5. Κλάδος σκυροδέματος...231 4.8.6. Συγκεντρωτικά αποτελέσματα...232 4.9. Συμπεράσματα...235 Αναφορές...237 13