ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Α ΤΗΣ 5 ης ΓΕΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΗΣ 15 ης ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 -----ο----- Μ Ε Λ Η : Ιωάννης Καραβοκύρης, Πρόεδρος, Νικόλαος Αγγελάρας, Φλωρεντία Καλδή, Ανδρονίκη Θεοτοκάτου, Σωτηρία Ντούνη, Μιχαήλ Ζυμής και Ευφροσύνη Κραμποβίτη, Αντιπρόεδροι, Γαρυφαλλιά Καλαμπαλίκη, Ευάγγελος Νταής, Χρυσούλα Καραμαδούκη, Μαρία Βλαχάκη, Νικόλαος Μηλιώνης, Άννα Λιγωμένου, Γεώργιος Βοΐλης, Γεωργία Μαραγκού, Βασιλική Ανδρεοπούλου, Μαρία Αθανασοπούλου, Ασημίνα Σαντοριναίου, Ελένη Λυκεσά, Ευαγγελία - Ελισσάβετ Koυλουμπίνη, Σταμάτιος Πουλής, Κωνσταντίνα Ζώη, Δημήτριος Πέππας, Αγγελική Μυλωνά, Γεωργία Τζομάκα, Αργυρώ Λεβέντη, Στυλιανός Λεντιδάκης, Αντώνιος Κατσαρόλης, Χριστίνα Ρασσιά, Κωνσταντίνος Εφεντάκης, Αγγελική Μαυρουδή, Βασιλική Σοφιανού και Αγγελική Πανουτσακοπούλου, Σύμβουλοι. Οι Αντιπρόεδροι Ευστάθιος Ροντογιάννης και Γεώργιος Κωνσταντάς και οι Σύμβουλοι Κωνσταντίνος Κωστόπουλος, Δέσποινα Καββαδία Κωνσταντάρα, Θεολογία Γναρδέλλη και Βιργινία Σκεύη, απουσίασαν δικαιολογημένα. ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ : Διονύσιος Λασκαράτος. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ : Ιωάννα Αντωνογιαννάκη, Γενική Συντονίστρια, που ασκεί και καθήκοντα αναπληρώτριας Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου στη Γραμματεία του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Με την έναρξη της συνεδριάσεως η Σύμβουλος Χρυσούλα Καραμαδούκη, η οποία ορίσθηκε από τον Πρόεδρο εισηγητής, φέρει προς συζήτηση το 6877/2.2.2012 έγγραφο του Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Υπουργείο Οικονομικών για να γνωμοδοτήσει η Ολομέλεια επί του θέματος που περιλαμβάνεται σε αυτό, το περιεχόμενο του οποίου (εγγράφου) έχει ως εξής : «Κύριε Πρόεδρε, Στο άρθρο 98 του ισχύοντος Συντάγματος ορίζεται : «1. Στην αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκουν ιδίως : α. Ο έλεγχος των δαπανών του Κράτους, καθώς και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου στο καθεστώς αυτό». Περαιτέρω, στο π.δ. 774/1980 «Περί κωδικοποιήσεως εις ενιαίον κείμενον των περί Ελεγκτικού Συνεδρίου διατάξεων υπό τον τίτλον Οργανισμός Ελεγκτικού Συνεδρίου» (ΦΕΚ Α 189) ορίζεται, στο άρθρο 15 παρ. 1, ότι : «Το Ελεγκτικόν Συνέδριον : Ασκεί τον κατά το άρθρον 98 του Συντάγματος έλεγχον επί των εξόδων του Κράτους, ως και επί των δια νόμων εις τον έλεγχον αυτού υπαγομένων εκάστοτε Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοικήσεως ή άλλων Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου». Με το άρθρο 27 παρ. 1 του ν. 3871/2010 (ΦΕΚ Α 141) ορίζεται ότι : «Όλες οι δαπάνες του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (πρώτου και δεύτερου βαθμού) και των λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και τα έσοδα αυτών, υπόκεινται σε έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με τις διατάξεις που το διέπουν και τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα». Με το άρθρο 1 του π.δ. 136/2011 (ΦΕΚ Α 267/31.12.2011) καθορίστηκαν τα παρακάτω : Άρθρο 1
Κατώτατο όριο ελεγχόμενων δαπανών 1. α. Ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο (Ε.Σ.) προληπτικός έλεγχος διενεργείται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα επί δαπανών που υπερβαίνουν κατά χρηματικό ένταλμα τα όρια τα οποία καθορίζονται κατά κατηγορία ελεγχόμενων φορέων ως ακολούθως: i) Δαπάνες Κεντρικής Διοίκησης (άρθρο 1Β, παρ. 4, ν.2362/1995): Από του ποσού των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ΕΥΡΩ και άνω. ii) Δαπάνες ΝΠΔΔ (όπου ασκείται προληπτικός έλεγχος): Από του ποσού των δέκα χιλιάδων (10.000) ΕΥΡΩ και άνω. iii) Δαπάνες ΟΤΑ α βαθμού (Δήμων): Από του ποσού των πέντε χιλιάδων (5.000) ΕΥΡΩ και άνω. iv) Δαπάνες ΟΤΑ β βαθμού [Περιφερειών, μετά την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 275 του ν.3852/2010 (Α.87)]: Από του ποσού των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ΕΥΡΩ και άνω. β. Στα ποσά της προηγούμενης παραγράφου συμπεριλαμβάνεται και ο αναλογών Φ.Π.Α. 2. α. Κατ εξαίρεση, δαπάνες, οι οποίες απορρέουν από συμβάσεις εκτέλεσης δημόσιων έργων, μελετών ή προμηθειών και υπηρεσιών με συμβατικό προϋπολογισμό που υπερβαίνει τα όρια της προηγούμενης παραγράφου, ελέγχονται προληπτικά, κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού και μόνο, ανεξαρτήτως του ύψους αυτού. Κατά τον ίδιο τρόπο ελέγχονται και οι τυχόν παρατάσεις και ανανεώσεις των συμβάσεων του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής, καθώς και οι συμπληρωματικές συμβάσεις παροχής υπηρεσιών και έργων.
β. Ελέγχονται επίσης προληπτικά, ανεξαρτήτως ποσού οι δαπάνες για: i) μισθοδοσία του πάσης φύσεως προσωπικού και μόνο όσον αφορά στο πρώτο χρηματικό ένταλμα, ii) πρόσθετες αμοιβές (υπερωρίες και αποζημιώσεις για κάθε αιτία) και iii) επιχορηγήσεις σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. 3. Οι ανωτέρω ρυθμίσεις δεν καταλαμβάνουν δαπάνες οι οποίες, με ειδικές διατάξεις, έχουν εξαιρεθεί από τον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ. Με το αριθμ. πρωτ. 2/4170/0026/13.1.2012, με ΑΔΑ ΒΟΧ4Η-2ΓΘ, έγγραφό του το Υπουργείο Οικονομικών (Δ/νση 26 η Συντονισμού και Ελέγχου Εφαρμογής Δημοσιολογιστικών Διατάξεων) εξέδωσε διευκρινίσεις και οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή του π.δ. 136/2011. Στη σελίδα 4 επομ. του εν λόγω εγγράφου με τίτλο «ΙΙΙ. Τελικές διευκρινίσεις», αναφέρονται τα παρακάτω : 1.α. Οι κοινοποιούμενες διατάξεις αφορούν και στη θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής και των επιτροπικών ενταλμάτων, καθώς και των συμψηφιστικών χρηματικών ενταλμάτων του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του οικ. έτους 2011 και εξής. β. Για τις συνεχιζόμενες. από το Ε.Σ. 2. Τα αντίγραφα των χρηματικών ενταλμάτων, τακτικών, επιτροπικών και προπληρωμής του Κρατικού Προϋπολογισμού, που δεν υπόκεινται κατά τις κοινοποιούμενες διατάξεις στον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ., μετά των συνημμένων σ αυτά δικαιολογητικών, διαβιβάζονται στις οικείες Υπηρεσίες Επιτρόπου του Ε.Σ. για την άσκηση του κατασταλτικού ελέγχου, σύμφωνα με την ακόλουθη διαδικασία : α. Τα τακτικά χρηματικά εντάλματα μαζί με τα συνημμένα σ αυτά δικαιολογητικά αποστέλλονται εντός του επομένου από την έκδοση αυτών μήνα και συνοδεύονται από κατάσταση, στην οποία αναγράφονται τα ακόλουθα στοιχεία :
Αύξων αριθμός Αριθμός χρηματικού εντάλματος Ονοματεπώνυμο δικαιούχου Ποσό χρηματικού εντάλματος Παρατηρήσεις Οι παραπάνω καταστάσεις καταρτίζονται κατά οικονομικό έτος και φορέα, χωριστά για κάθε κατηγορία χρηματικών ενταλμάτων (κυρίου διατάκτη, δευτερεύοντα διατάκτη, προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων). Στη στήλη των παρατηρήσεων και έναντι από το χρηματικό ένταλμα που τυχόν δεν αποστέλλεται στο Ε.Σ. αναγράφονται οι λόγοι της μη αποστολής του. β. Τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής και τα επιτροπικά εντάλματα, μαζί με τις εγκριτικές αποφάσεις του διατάκτη, αποστέλλονται μέσα στην ανωτέρω προθεσμία και συνοδεύονται από κατάσταση, στην οποία αναγράφονται για μεν τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής τα στοιχεία της προηγούμενης παραγράφου και επιπλέον η χρονολογία λήξης της προθεσμίας απόδοσης λογαριασμού, για δε τα επιτροπικά εντάλματα ο αύξων αριθμός, ο αριθμός του επιτροπικού, ο δευτερεύων διατάκτης και το ποσό. γ. Οι καταστάσεις της προηγούμενης παραγράφου συντάσσονται σε δύο (2) αντίτυπα και παραδίδονται στον οικείο Επίτροπο του Ε.Σ., ο οποίος κρατά το ένα και επιστρέφει το δεύτερο αυθημερόν στην αποστέλλουσα υπηρεσία, με βεβαιωτική πράξη επί της κατάστασης περί της παραλαβής των χρηματικών ενταλμάτων (τακτικών και προπληρωμής), καθώς και των επιτροπικών ενταλμάτων.
3. Η αποστολή των χρηματικών ενταλμάτων των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, που δεν υπόκεινται επίσης στον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ., διενεργείται σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία. 4. α. Επί των χρηματικών ενταλμάτων, που δεν αποστέλλονται προς θεώρηση στο Ε.Σ., θα πρέπει να τίθεται είτε μηχανογραφικά είτε κατά άλλο τρόπο η ένδειξη «Αθεώρητο από το Ελεγκτικό Συνέδριο βάσει του π.δ. 136/2011». β. Για τις δαπάνες που ελέγχονται προληπτικά κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού ή κατά την έκδοση του πρώτου χρηματικού εντάλματος, αναγράφεται επί των επόμενων χρηματικών ενταλμάτων, ο αριθμός του χρηματικού εντάλματος που ελέγχθηκε προληπτικά και θεωρήθηκε από το Ε.Σ. Με τα Πρακτικά της 2 ης Γ.Σ. της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 31.1.2001 καθορίστηκαν οι αρμοδιότητες κάθε Υπηρεσίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (είτε Κεντρικής είτε Περιφερειακής Υπηρεσίας) και το είδος του ελέγχου αυτών (κατασταλτικός ή προληπτικός έλεγχος). Κατόπιν όλων των ανωτέρω, εφόσον κρίνετε σκόπιμο, παρακαλούμε, κ. Πρόεδρε, να προκαλέσετε τη γνώμη της Ολομέλειας, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 131 του π.δ. 1225/1981, προκειμένου να μας δοθούν σαφείς οδηγίες για τα παρακάτω ερωτήματα : α) Εφαρμόζονται οι διατάξεις του π.δ. 136/2011 περί του ορίου και στα συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα δημοσίων επενδύσεων οικ. έτους 2011 που εκδόθηκαν μετά την 1.1.2012, λαμβανομένου υπόψη ότι το άρθρο 1 παρ. 1α του π.δ. 136/2011 ομιλεί για ασκούμενο προληπτικό έλεγχο; Σε περίπτωση δε καταφατικής απάντησης, σε τι συνίσταται ο κατασταλτικός έλεγχος στα συγκεκριμένα Χ.Ε., δεδομένου ότι θα έχουν διενεργηθεί οι συμψηφιστικές εγγραφές και ουσιαστικά («ελλείψει ελλείμματος διαχείρισης») θα έχουν απαλλαχθεί οι υπόλογοι ;
β) Ποια είναι η «οικεία» Υπηρεσία Επιτρόπου να ασκήσει κατασταλτικό έλεγχο χρηματικών ενταλμάτων, όταν αυτά δεν ελέγχθηκαν προληπτικά, και μάλιστα με τη διαδικασία που αναφέρεται στη σελ. 5 του διευκρινιστικού εγγράφου του Γ.Λ.Κ. ; Ποιος θα θεωρείται υπόλογος, δεδομένου ότι τα Χ.Ε. έχουν εξοφληθεί μετά τη θεώρησή τους από τις οικείες ΥΔΕ, οι οποίες βάσει του άρθρου 4 του π.δ. 113/2010 είναι επιφορτισμένες με τον κατ αρχήν έλεγχο νομιμότητας; Επισημαίνεται, τέλος, ότι με τον τρόπο που περιγράφει την όλη διαδικασία το έγγραφο του Γ.Λ.Κ. δεν θα είναι, πιθανόν, δυνατή η εγγραφή των χρηματικών ενταλμάτων που θα μας αποστέλλονται για κατασταλτικό έλεγχο (αν είμεθα τελικώς αρμόδιοι) στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Δεν θα είναι δυνατή η παρακολούθηση των εξόδων των ελεγχόμενων φορέων. Αθήνα, 31 Ιανουαρίου 2012 Με τιμή Ο ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ» Η Εισηγητής Σύμβουλος Χρυσούλα Καραμαδούκη εισηγείται ως ακολούθως : 1. Με το ανωτέρω έγγραφο του Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο αρμοδίως εισάγεται ενώπιον της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου από τον Πρόεδρο του Δικαστηρίου σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 131 παρ. 3 του π.δ. 1225/1981, ζητείται η γνώμη της επί των ακόλουθων ζητημάτων : Α. (α) Εάν οι διατάξεις του π.δ. 136/2011, με το οποίο περιορίστηκε, κατ εξουσιοδότηση των διατάξεων του άρθρου 27 παρ. 1 του ν. 3871/2010, ο
προληπτικός έλεγχος που ασκείται κατά το Σύνταγμα και τους νόμους από το Ελεγκτικό Συνέδριο μόνο στις δαπάνες που υπερβαίνουν τα ειδικώς αναφερόμενα κατά φορέα και χρηματικό ένταλμα στο π.δ/μα αυτό ποσά, έχουν εφαρμογή και στα συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα που εκδίδονται σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, λαμβανομένου υπόψη ότι στην περίπτωση αυτή η δαπάνη έχει ήδη διενεργηθεί και η «θεώρηση» του χρηματικού εντάλματος συνεπάγεται την απαλλαγή του οικείου υπολόγου από τη σχετική του ευθύνη και αποβλέπει στην εμφάνιση της δαπάνης αυτής στον κρατικό προϋπολογισμό μέσω της συμψηφιστικής εξόφλησης του χρηματικού εντάλματος από τον Υπόλογο Συμψηφισμών. (β) Σε περίπτωση που ήθελε γίνει δεκτό ότι οι διατάξεις του π.δ. 136/2011 έχουν εφαρμογή και στα ως άνω συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα, ποιο θα είναι το περιεχόμενο του ασκούμενου επ αυτών κατασταλτικού ελέγχου, δοθέντος ότι με βάση το σχετικό χρηματικό ένταλμα, που θα είναι «αθεώρητο από το Ελεγκτικό Συνέδριο βάσει του π.δ. 136/2011», θα έχει γίνει η αντίστοιχη συμψηφιστική εγγραφή και η τακτοποίηση της διαχείρισης του οικείου υπολόγου. Β. (α) Ποια είναι αρμόδια («οικεία») Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση κατασταλτικού ελέγχου στις δαπάνες που θα έχουν πληρωθεί με χρηματικά εντάλματα «αθεώρητα από το Ελεγκτικό Συνέδριο βάσει του π.δ. 136/2011», ενόψει των διαλαμβανόμενων στη διευκρινιστική εγκύκλιο του Υπουργείου Οικονομικών σχετικά με την τηρητέα διαδικασία αποστολής των χρηματικών αυτών ενταλμάτων για την άσκηση κατασταλτικού ελέγχου. (β) Ποιος θα ευθύνεται ως υπόλογος για τη νομιμότητα της δαπάνης που θα έχει πληρωθεί με χρηματικό ένταλμα «αθεώρητο από το Ελεγκτικό Συνέδριο βάσει του π.δ. 136/2011», δοθέντος ότι η εξόφλησή του θα έχει γίνει μετά από σχετικό έλεγχο νομιμότητας από την αρμόδια ΥΔΕ σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 4 του π.δ. 113/2010.
2. Με το άρθρο 27 του ν. 2362/1995 (Α 247), όπως αντικαταστάθηκε με το ταυτάριθμο άρθρο του ν. 3871/2010 (Α 141), ορίζεται ότι «1. Όλες οι δαπάνες του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (πρώτου και δεύτερου βαθμού) και των λοιπών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και τα έσοδα αυτών, υπόκεινται σε έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, σύμφωνα με τις διατάξεις που το διέπουν και τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα. 2. Ο ασκούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικός έλεγχος διενεργείται σύμφωνα με τις παραπάνω διατάξεις και πραγματοποιείται σε δαπάνες, το κατώτατο ύψος των οποίων προσδιορίζεται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου». Κατ εξουσιοδότηση των διατάξεων της παραγράφου 2 του ως άνω άρθρου και μετά από τη σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που διατυπώθηκε στα Πρακτικά της 28 ης Γεν. Συνεδρίασής της στις 7 Δεκεμβρίου 2011 (Θέμα Α ), εκδόθηκε το π.δ. 136/2011 «Καθορισμός κατώτατου ύψους δαπανών που ελέγχονται από το Ελεγκτικό Συνέδριο» (Α 267/31.12.2011), με το οποίο, πλην άλλων, καθορίστηκε κατά χρηματικό ένταλμα και φορέα (Κεντρική Διοίκηση, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ α και β βαθμού) το ποσό, πέραν του οποίου θα ασκείται ο προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της οικείας δαπάνης από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ακολούθησε το 2/4170/0026/13.1.2012 έγγραφο του Αναπληρωτή Υπουργού του Υπουργείου Οικονομικών Φίλιππου Σαχινίδη (26 η Διεύθυνση Συντονισμού και Ελέγχου Εφαρμογής Δημοσιολογιστικών Διατάξεων), με το οποίο κοινοποιήθηκε στις διάφορες Υπηρεσίες το π.δ. 136/2011 και παρασχέθηκαν διευκρινίσεις για την εφαρμογή του. Μεταξύ άλλων, στο έγγραφο αυτό, υπό στοιχείο ΙΙΙ και με τον τίτλο «Τελικές διευκρινίσεις», αναγράφεται ότι «Οι κοινοποιούμενες διατάξεις αφορούν και στη θεώρηση των χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής και των επιτροπικών ενταλμάτων, καθώς και των συμψηφιστικών χρηματικών ενταλμάτων του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του οικ. έτους 2011 και εξής» (παρ. 1α), ότι «Τα αντίγραφα των χρηματικών ενταλμάτων, τακτικών, επιτροπικών και
προπληρωμής του Κρατικού Προϋπολογισμού, που δεν υπόκεινται κατά τις κοινοποιούμενες διατάξεις στον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ., μετά των συνημμένων σ αυτά δικαιολογητικών, διαβιβάζονται στις οικείες Υπηρεσίες Επιτρόπου του Ε.Σ. για την άσκηση του κατασταλτικού ελέγχου, σύμφωνα με την ακόλουθη διαδικασία : α. Τα τακτικά χρηματικά εντάλματα μαζί με τα συνημμένα σ αυτά δικαιολογητικά αποστέλλονται εντός του επομένου από την έκδοση αυτών μήνα και συνοδεύονται από κατάσταση, στην οποία αναγράφονται τα ακόλουθα στοιχεία : αύξων αριθμός, αριθμός χρηματικού εντάλματος, ονοματεπώνυμο δικαιούχου, ποσό χρηματικού εντάλματος και παρατηρήσεις. Οι παραπάνω καταστάσεις καταρτίζονται κατά οικονομικό έτος και φορέα, χωριστά για κάθε κατηγορία χρηματικών ενταλμάτων (κυρίου διατάκτη, δευτερεύοντα διατάκτη, προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων). Στη στήλη των παρατηρήσεων και έναντι από το χρηματικό ένταλμα που τυχόν δεν αποστέλλεται στο Ε.Σ. αναγράφονται οι λόγοι της μη αποστολής του. β. Τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής και τα επιτροπικά εντάλματα, μαζί με τις εγκριτικές αποφάσεις του διατάκτη, αποστέλλονται μέσα στην ανωτέρω προθεσμία και συνοδεύονται από κατάσταση, στην οποία αναγράφονται για μεν τα χρηματικά εντάλματα προπληρωμής τα στοιχεία της προηγούμενης παραγράφου και επιπλέον η χρονολογία λήξης της προθεσμίας απόδοσης λογαριασμού, για δε τα επιτροπικά εντάλματα ο αύξων αριθμός, ο αριθμός του επιτροπικού, ο δευτερεύων διατάκτης και το ποσό. γ. Οι καταστάσεις της προηγούμενης παραγράφου συντάσσονται σε δύο (2) αντίτυπα και παραδίδονται στον οικείο Επίτροπο του Ε.Σ., ο οποίος κρατά το ένα και επιστρέφει το δεύτερο αυθημερόν στην αποστέλλουσα υπηρεσία, με βεβαιωτική πράξη επί της κατάστασης περί της παραλαβής των χρηματικών ενταλμάτων (τακτικών και προπληρωμής), καθώς και των επιτροπικών ενταλμάτων» (παρ. 2), ότι «Η αποστολή των χρηματικών ενταλμάτων των λοιπών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, που δεν υπόκεινται επίσης στον προληπτικό έλεγχο του Ε.Σ., διενεργείται σύμφωνα με την ισχύουσα διαδικασία» (παρ. 3) και ότι «Επί των χρηματικών ενταλμάτων, που δεν αποστέλλονται προς θεώρηση στο Ε.Σ., θα πρέπει να τίθεται είτε
μηχανογραφικά είτε κατά άλλο τρόπο η ένδειξη Αθεώρητο από το Ελεγκτικό Συνέδριο βάσει του π.δ. 136/2011» (παρ. 4 α). 3. Στο ν. 2362/1995 «Περί Δημοσίου Λογιστικού, ελέγχου δαπανών του Κράτους και άλλες διατάξεις» (Α 247) ορίζεται, στο άρθρο 7 παρ. 1, ότι «Οι δημόσιες επενδύσεις διέπονται από τις ειδικές γι αυτές διατάξεις» και στην παρ. 7 του ίδιου άρθρου, όπως αυτή προστέθηκε με το άρθρο 10 του ν. 3871/2010 (Α 141), ότι «Οι διαχειριστές των έργων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων ευθύνονται κατά τις διατάξεις περί υπολόγων χρηματικών ενταλμάτων προπληρωμής και περί δημοσίων υπολόγων», ενώ στο μεν άρθρο 40 παρ. 2 του ν. 2362/1995 ορίζεται ότι «Οι υπόλογοι ενταλμάτων προπληρωμής ευθύνονται για δόλο ή βαρεία αμέλεια κατά την πληρωμή μη νομίμων δαπανών. Για τη νομιμότητα των αποδεικτικών πληρωμής και πληρότητα δικαιολογητικών αυτής ευθύνονται για αμέλεια», στο δε άρθρο 45 του ίδιου νόμου ότι «Οι διατάξεις που ισχύουν για τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες των υπολόγων των ενταλμάτων προπληρωμής εφαρμόζονται και σε όσους διαχειρίζονται με οποιονδήποτε τρόπο δημόσια χρήματα, που προκαταβάλλονται με υποχρέωση αποδόσεως λογαριασμού, έστω και χωρίς έκδοση εντάλματος προπληρωμής». Σύμφωνα δε με τις ειδικές περί δημοσίων επενδύσεων διατάξεις (ν. 2212/1952, ν.δ. 2957/1954, ν.δ. 4355/1964, β.δ. 120/1060, β.δ. 498/1960, β.δ. 40/1972, καθώς και τις υπουργικές αποφάσεις που έχουν εκδοθεί κατ εξουσιοδότησή τους), οι πληρωμές των δαπανών του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων πραγματοποιούνται με επιταγές που εκδίδονται από εκείνον που έχει ορισθεί διαχειριστής του κατά περίπτωση «έργου», που έχει ενταχθεί για χρηματοδότηση στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων, σε βάρος του οικείου λογαριασμού που τηρείται στην Τράπεζα της Ελλάδος, για δε την εμφάνισή τους στον κρατικό προϋπολογισμό εκδίδεται στο όνομα του διαχειριστή του «έργου» χρηματικό ένταλμα (τακτικό ή προπληρωμής) σε βάρος των πιστώσεων του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων. Σημειώνεται ότι τα μεν τακτικά συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα εκδίδονται, μέχρι την 31 η
Μαρτίου του έτους που έπεται εκείνου κατά το οποίο έγιναν οι πληρωμές (βλ. άρθρο 7 παρ. 6 του ν. 2362/1995, όπως αυτή έχει προστεθεί με το άρθρο 10 του ν. 3871/2010), όταν έχουν συγκεντρωθεί όλα τα δικαιολογητικά των πληρωμών που έχουν διενεργηθεί μέχρι 31 Δεκεμβρίου, τα δε συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα προπληρωμής, μέχρι την 31 η Μαρτίου του επόμενου έτους, με προθεσμία απόδοσης λογαριασμού γι αυτά μέχρι την 31 η Μαΐου του επόμενου έτους (βλ. άρθρο 42 του ν. 2362/1995, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 32 του ν. 3871/2010), όταν για οποιοδήποτε λόγο δεν καθίσταται δυνατή η συγκέντρωση όλων των δικαιολογητικών των μέχρι 31 Δεκεμβρίου διενεργηθεισών δαπανών. Τα συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα (τακτικά και προπληρωμής) διαβιβάζονται με τα δικαιολογητικά των δαπανών που έχουν πραγματοποιηθεί αρχικά στην αρμόδια Υ.Δ.Ε. για έλεγχο και εκκαθάριση, στη συνέχεια στην αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για έλεγχο και «θεώρηση» και τέλος, μετά τη θεώρησή τους, αποστέλλονται στον Υπόλογο Συμψηφισμών, από τον οποίο και εξοφλούνται συμψηφιστικώς, τακτοποιούνται δηλαδή λογιστικώς και μόνο. Εφόσον δε απαιτείται για την (συμψηφιστική) εξόφληση των ως άνω συμψηφιστικών (τακτικών ή προπληρωμής) χρηματικών ενταλμάτων η προηγούμενη «θεώρησή» τους από το αρμόδιο όργανο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, θα μπορούσε εκ πρώτης όψεως να υποστηριχθεί η άποψη ότι η σχετική διαδικασία ελέγχου της οικείας δαπάνης εντάσσεται στο στάδιο του προληπτικού ελέγχου. Πλην όμως, στην ουσία πρόκειται για κατασταλτικό έλεγχο, αφού η μεν δαπάνη έχει ήδη διενεργηθεί, τυχόν δε μη νομιμότητά της συνεπάγεται τη μη «θεώρηση» του χρηματικού εντάλματος και τον καταλογισμό του οικείου υπολόγου-διαχειριστή, ο οποίος, σύμφωνα με τις προαναφερόμενες διατάξεις, έχει τις ευθύνες του υπολόγου χρηματικού εντάλματος προπληρωμής και γενικά του δημοσίου υπολόγου. Μάλιστα δε, όταν το αρμόδιο Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίνει, μετά την τήρηση της οριζόμενης στα άρθρα 21 παρ. 1 ή 34 παρ. 2 του π.δ. 774/1980 διαδικασίας, ότι το συμψηφιστικό χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί, αρμόδιος για τον καταλογισμό του υπολόγου διαχειριστή, επ ονόματι του οποίου έχει αυτό εκδοθεί, είναι ο
Επίτροπος της Υπηρεσίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που είναι αρμόδια για τον έλεγχο των δικαιολογητικών του και κατ επέκταση για τη θεώρησή του (βλ. άρθρα 34 και 35 του π.δ. 774/1980 και Πρακτικά της 19 ης Συνεδρίασης της Ολομέλειας Ελεγκτικού Συνεδρίου της 16.5.1983, Θέμα Β ). Ο ίδιος Επίτροπος είναι αρμόδιος για τον καταλογισμό του υπολόγου διαχειριστή και σε περίπτωση απόρριψης μέρους ή του συνόλου των δαπανών, στις οποίες αφορά το εκδοθέν συμψηφιστικό χρηματικό ένταλμα, όταν δεν ανακύπτει διαφωνία μεταξύ αυτού και της αρμόδιας Υ.Δ.Ε. (βλ. και άρθρο 145 του π.δ. 1225/1981, πρβλ. Πρακτικά 48 ης Συνεδρίασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου στις 30.11.1981 θέμα Α ). Από αυτά παρέπεται ότι, εφόσον στην περίπτωση των δαπανών του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, στις οποίες και αφορούν τα συμψηφιστικά χρηματικά εντάλματα (τακτικά ή προπληρωμής), ο έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν ασκείται σε δύο στάδια (ένα πριν από τη διενέργεια της δαπάνης και ένα μετά τη διενέργειά της), αλλά σε ένα και μόνο στάδιο μετά τη διενέργεια της δαπάνης, δεν μπορούν να τύχουν εφαρμογής οι διατάξεις του π.δ. 136/2011 για την εξαίρεση ορισμένων δαπανών από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον στην εν λόγω περίπτωση δεν καταλείπεται άλλο στάδιο ελέγχου (όπως συμβαίνει με τα τακτικά χρηματικά εντάλματα του κρατικού προϋπολογισμού, που τυχόν είναι, λόγω ποσού, «αθεώρητα από το Ελεγκτικό Συνέδριο βάσει του π.δ. 136/2011» και στα οποία ασκείται σε κάθε περίπτωση κατασταλτικός έλεγχος), με συνέπεια η αντίστοιχη δαπάνη να παραμένει ανέλεγκτη. Άλλωστε, πρόσφορο κριτήριο για τον χαρακτηρισμό του ελέγχου που ασκείται επί των συμψηφιστικών χρηματικών ενταλμάτων του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων ως προληπτικού ή κατασταλτικού δεν είναι η διαδικασία που ακολουθείται, η οποία και προσιδιάζει σε αυτή του προληπτικού ελέγχου (έλεγχος από τον αρμόδιο Επίτροπο και θεώρηση ή σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ αυτού και της οικείας Υ.Δ.Ε. πράξη του αρμοδίου Τμήματος κατά τις διατάξεις των άρθρων 21 παρ. 1 ή 34 παρ. 2 του π.δ. 774/1980 για τη θεώρηση ή μη). Κρίσιμος είναι ο χρόνος που ασκείται ο έλεγχος (πριν ή μετά τη διενέργεια της δαπάνης) και οι συνέπειες του ελέγχου
(θεώρηση-έγκριση για την πληρωμή της δαπάνης ή θεώρηση-απαλλαγή του υπολόγου διαχειριστή από την ευθύνη του). Ακολούθως, ο έλεγχος που ασκείται επί των ως άνω ενταλμάτων είναι από τη φύση του κατασταλτικός, αφού η μεν «θεώρηση» του συμψηφιστικού χρηματικού εντάλματος (τακτικού ή προπληρωμής) συνεπάγεται την απαλλαγή του υπολόγου από την ευθύνη του, η δε «μη θεώρησή» του συνεπάγεται τον καταλογισμό του με το ποσό της δαπάνης που κρίνεται ότι δεν είναι νόμιμη. Γι αυτό και δεν μπορούν να τύχουν εφαρμογής επ αυτών οι διατάξεις του π.δ. 136/2011. Η δε διευκρινιστική εγκύκλιος, κατά το μέρος που αναφέρει ότι οι διατάξεις του εν λόγω π.δ/τος εφαρμόζονται και για τη θεώρηση των συμψηφιστικών χρηματικών ενταλμάτων του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, δεν είναι δεσμευτική, αφού τέτοια ρύθμιση δεν περιλαμβάνεται στο π.δ. 136/2011, ούτε άλλωστε θα μπορούσε να περιλαμβάνεται, αφού θα ήταν στην ουσία εκτός της εξουσιοδότησης που παρασχέθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 27 του ν. 2362/1995, όπως αντικαταστάθηκε με το ταυτάριθμο άρθρο του ν. 3871/2010. 4. Περαιτέρω, δεδομένου ότι με το π.δ. 136/2011 δεν επήλθαν μεταβολές ως προς τις αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί σε κάθε Υπηρεσία (κεντρική ή περιφερειακή) Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου τόσο όσον αφορά το περιεχόμενο του ελέγχου που ασκεί (προληπτικού ή κατασταλτικού), όσο και όσον αφορά τους ελεγχόμενους φορείς, αλλά απλώς εξαιρέθηκαν από την άσκηση προληπτικού ελέγχου δαπάνες κάτω από ορισμένο ποσό ανά χρηματικό ένταλμα και φορέα, τα χρηματικά εντάλματα, που εξοφλούνται χωρίς να υπαχθούν στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου με βάση τις διατάξεις του π.δ. 136/2011, αποστέλλονται στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου που είναι αρμόδια για την άσκηση κατασταλτικού ελέγχου επί της αντίστοιχης δαπάνης, η οποία (Υπηρεσία), ενώ μέχρι τώρα περιοριζόταν σε τυπικό και μόνο έλεγχο αυτής (στην ουσία σε έλεγχο της εξόφλησης του χρηματικού εντάλματος), εφόσον το οικείο χρηματικό ένταλμα είχε υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο και θεωρηθεί, υποχρεούται πλέον στην άσκηση πλήρους ελέγχου νομιμότητας. Από αυτά
παρέπεται ότι, αν είναι άλλη Υπηρεσία Επιτρόπου αρμόδια για την άσκηση προληπτικού ελέγχου στις δαπάνες ορισμένου φορέα και άλλη Υπηρεσία Επιτρόπου για την άσκηση κατασταλτικού ελέγχου επί των δαπανών του φορέα αυτού, τότε τα χρηματικά εντάλματα, που δεν υπάγονται κατ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ. 136/2011 στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, υποβάλλονται (αποστέλλονται) για την άσκηση κατασταλτικού ελέγχου στην Υπηρεσία Επιτρόπου που είναι αρμόδια για τον έλεγχο αυτό. 5. Τέλος, πέραν του ότι η εξόφληση χρηματικών ενταλμάτων χωρίς την προηγούμενη άσκηση προληπτικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο κατ εφαρμογή των διατάξεων του π.δ. 136/2011 δεν μεταβάλλει κατ αρχήν τον κύκλο των προσώπων που ευθύνονται σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις ως υπόλογοι, σε περίπτωση που στο στάδιο άσκησης κατασταλτικού ελέγχου επί των αντίστοιχων δαπανών διαπιστωθούν ότι δεν είναι νόμιμες, η διατύπωση γνώμης από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου στο ζήτημα αυτό ενδέχεται να αποτελέσει πρόκριμα των ελεγκτικών και δικαστικών αρμοδιοτήτων του (άρθρο 15 παρ. 10 του π.δ. 774/1980.) Η Ολομέλεια, μετά από διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών της και με τη σύμφωνη γνώμη του Γενικού Επιτρόπου Επικρατείας στο Ελεγκτικό Συνέδριο, την οποία ανέπτυξε προφορικά, αποδέχθηκε ομόφωνα την ανωτέρω εισήγηση. Μετά το τέλος της συνεδριάσεως συντάχθηκε το παρόν πρακτικό, το οποίο, αφού θεωρήθηκε και εγκρίθηκε από τον Πρόεδρο, υπογράφεται από τον ίδιο και τη Γραμματέα. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΙΩΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΓΙΑΝΝΑΚΗ Για την ακρίβεια
Η Γραμματέας ΙΩΑΝΝΑ ΑΝΤΩΝΟΓΙΑΝΝΑΚΗ