ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 12 Κατάλογος Ενδεικτικών Συστάσεων 1
Περιγράφονται ενδεικτικές συστάσεις επεμβάσεων που μπορούν να εφαρμοστούν στο κτιριακό κέλυφος και στις Η/Μ εγκαταστάσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου. Ενδεικτικές συστάσεις για τον περιορισμό των θερμικών και ψυκτικών φορτίων 1. Περιορισμός του αερισμού από την διείσδυση αέρα στις χαραμάδες των ανοιγμάτων μέσω αεροστεγάνωσης, όπου υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής. 2. Αντικατάσταση των παλιών ανοιγμάτων με νέα ανοίγματα διπλών υαλοστασίων και με θερμομονωμένο πλαίσιο. Τα ανοιγόμενα πλαίσια (παράθυρα, μπαλκονόπορτες) περιορίζουν στο ελάχιστο την διείσδυση αέρα σε σχέση με τα συρόμενα και επάλληλα. Τα συρόμενα παράθυρα επιφέρουν συνεχή αερισμό της θερμομόνωσης και επιταχύνουν την γήρανσή της. 3. Η τοποθέτηση εξωτερικών παραθυρόφυλλων περιορίζει ακόμα περισσότερο τις απώλειες ανοιγμάτων και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υψηλής ανεμόπτωσης. Παράλληλα η μερική ή ολική χρήση τους την θερινή περίοδο περιορίζει και τα ηλιακά κέρδη και κατά συνέπεια τα ψυκτικά φορτία ενός χώρου. 4. Θερμομόνωση των δομικών στοιχείων του κελύφους που έρχονται σε επαφή με τον ατμοσφαιρικό αέρα αλλά και με μη θερμαινόμενους χώρους, όπου υπάρχει δυνατότητα εφαρμογής. Η θερμομόνωση οροφής και των βορεινών τοίχων, είναι πιο αποδοτικές επεμβάσεις για τον περιορισμό των απωλειών. Η εξωτερική θερμομόνωση, που καλύπτει ενιαία το κτιριακό κέλυφος, περιορίζει και τις θερμογέφυρες που δημιουργούντες κυρίως στις συναρμογές (φέροντα οργανισμού και τοιχοποιίας), περιορίζοντας και τα φαινόμενα συγκέντρωσης υγρασίας. Επίσης μπορεί να εφαρμοστεί εσωτερική μόνωση - με συνέπεια την μείωση της εσωτερικής επιφάνειας του κτιρίου - αλλά απαιτείται μεγάλη προσοχή στην επιλογή των θερμομονωτικών υλικών που τοποθετούνται σε εσωτερικούς χώρους. Εναλλακτικά σε περίπτωση λιθοδομής ή εξωτερικών επιφανειών όπου δεν δύναται να εφαρμοστεί εξωτερική μόνωση, η επιδιόρθωση των αρμών (αρμολόγηση) και η επικάλυψη με αδιαβροχοποιητικές επιστρώσεις και διαφανή θερμοκεραμικά χρώματα (ανακλαστικά ή ενεργειακά) περιορίζουν σημαντικά τις θερμικές απώλειες και τις θερμογέφυρες. Τα θερμοκεραμικά χρώματα (ανακλαστικά ή ενεργειακά) εφαρμόζονται εύκολα στις εξωτερικές επιφάνειες (κάθετες ή οριζόντιες), έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και συμβάλουν στην θερμομόνωση του κτιρίου. Για την κλι ματικήζώνη Α και Β ενδείκνυται η επικάλυψη του εξωτερικού κτιριακού κελύφους με βαφές υψηλής ανακλαστικότητας και υψηλής εκπομπής θερμικής ακτινοβολίας (κοινώς ψυχρά υλικά), όπως ο παραδοσιακός ασβέστης, που συμβάλουν στον περιορισμό των ηλιακών κερδών και τη μερική μείωση των ψυκτικών φορτίων. Τα υλικά αυτά λειτουργούν αρνητικά κατά τη χειμερινή περίοδο όπου είναι απαραίτητος ο ηλιασμός. 2
6. Εξωτερική υγρομόνωση (μεμβράνες ή αδιαβροχοποιητικές επικαλύψεις) και σύστημα αποστράγγισης για τον περιορισμός της υγρασίας σε υπόγειους χώρους που εφάπτονται με το έδαφος. Οι τοιχοποιίες και τα δάπεδα που εφάπτονται με το έδαφος, λειτουργούν σαν πηγή θερμότητας (χειμώνα) και δροσισμού (καλοκαίρι) μέσα στο χώρο που περιβάλλουν. 7. Σκίαση του κτιριακού κελύφους και κυρίως των ανοιγμάτων με την χρήση εξωτερικών σκιαδίων. Τα εξωτερικά σκιάδια μπορεί να είναι σταθερά, όπως πρόβολοι, μπαλκόνια, περιστρεφόμενες (μη αναρτώμενες) περσίδες, πέργκολες, ή κνητά, ι όπως τέντες, παντζούρια, ρολά κ.α. Τα εσωτερικά σκιάδια, όπως κουρτίνες και περσίδες, περιορίζουν ελάχιστα τα ηλιακά κέρδη από τα ανοίγματα. Η σκίαση είναι αποδοτικότερη όταν καλύπτει όλη την εξωτερική επιφάνεια ενός κτιρίου και όχι μόνο τα ανοίγματα. Τα σταθερά σκιάδια πρέπει να σχεδιάζονται σύμφωνα με το ηλιακό ύψος της περιοχής, ώστε να υπάρχει περιορισμός των ηλιακών κερδών το καλοκαίρι και δυνατότητα αξιοποίησής τους τον χειμώνα, με βέλτιστη λύση την τοποθέτηση εξωτερικής πέργκολας με φυλλοβόλα φύτευση. Εναλλακτικά για τον περιορισμό των ηλιακών κερδών την θερινή περίοδο δύναται να τοποθετηθούν αυτοκόλλητες μεμβράνες (φιλμ) πάνω στα υαλοστάσια. 8. Φύτευση του περιβάλλοντα χώρου με φυλλοβόλα δένδρα για τον περιορισμό του ηλιασμού του κτιρίου και την βελτίωση του μικροκλίματος. Τα αναρριχητικά φυτά συμβάλουν στην σκίαση του κελύφους αλλά προκαλούν ζημιές στο κτιριακό κέλυφος. 9. Φύτευση οροφής για τον περιορισμό των θερμικών απωλειών και την βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής. Πρέπει να προηγείται στατική μελέτη της οροφής, και εφαρμογή αποστράγγισης και υγρομόνωσης. Τα φυτά που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως ποικιλίες με χαμηλή απαίτηση σε νερό (παχύφυλλα, κακτοειδή). 10. Ο διαμπερής και νυχτερινός αερισμός περιορίζουν τα ψυκτικά φορτία την θερινή περίοδο. Η ύπαρξη ανοιγμάτων οροφής (φεγγίτες, φωταγωγοί, ηλιακές καμινάδες κ.α) συμβάλουν στον αερισμός και απομάκρυνση της θερμότητας (ανοδική όδευση) που εγκλωβίζεται μέσα στους χώρους. 11. Εγκατάσταση ανεμιστήρων οροφής για την μείωση των ψυκτικών φορτίων και την βελτίωση της θερμικής άνεσης κατά την θερινή περίοδο. 12. Ενσωμάτωση παθητικών ηλιακών συστημάτων (θερμοκήπια, τοίχοι μάζας, τοίχοι trombe) στο κτιριακό κέλυφος για την αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας κατά την χειμερινή περίοδο. Ενδεικτικές συστάσεις για εφαρμογή ΑΠΕ 1. Εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών για την παραγωγή ΖΝΧ, αν υπάρχει διαθέσιμος χώρος. 2. Εφαρμογή ηλιακής ψύξης/θέρμανσης αν υπάρχει διαθέσιμος χώρος, με την χρήση αντλιών θερμότητας απορρόφησης/προσρόφησης. 3
3. Εφαρμογή γεωθερμικής αντλίας ψύξης/θέρμανσης με την αξιοποίηση της γεωθερμίας του εδάφους ή πιθανού υπόγειου υδάτινου ρεύματος. 4. Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων για την κάλυψη ηλεκτρικών φορτίων. Συνίσταται κυρίως σε κτίρια με διαθέσιμο περιβάλλοντα χώρο, καθώς και σε κτίρια που είναι απομακρυσμένα από το ηλεκτρικό δίκτυο. 5. Εγκατάσταση ενεργειακών τζακιών για την κάλυψη των θερμικών φορτίων τον χειμώνα, κυρίως σε κτίρια κατοικιών (αγροτικές περιοχές), όπου η χρήση βιομάζας είναι ο μοναδικός τρόπος θέρμανσης χώρων. Ενδεικτικές συστάσεις για συστήματα φωτισμού 1. Αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού ιδιαίτερα στους χώρους εργασίας όπου τα απαιτούμενα επίπεδα φωτισμού είναι πολύ υψηλά. Ο τεχνητός φωτισμός στους μεγάλους χώρους πρέπει να γίνεται κατά ζώνες, ανάλογα με τα επίπεδα φυσικού φωτισμού της εκάστοτε ζώνης του χώρου. Οι εσωτερικές περσίδες ή κουρτίνες πρέπει να είναι ανοιχτού χρώματος για την αποφυγή περιορισμού του φυσικού φωτισμού. 2. Η χρήση αυτοματισμών (λουξόμετρα) για τον έλεγχο των επιπέδων φωτισμού και της λειτουργίας του τεχνητού φωτισμού ενός χώρου συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας. 3. Εγκατάσταση των παλιών λαμπτήρων πυράκτωσης με λαμπτήρες υψηλής φωτιστικής ικανότητας και χαμηλής ισχύος, όπως λαμπτήρες φθορισμού. Οι λαμπτήρες αυτοί ενδείκνυνται Ιδιαίτερα σε χώρους με συνεχή φωτισμό, όπως εξωτερικοί χώροι, γραφεία κ.α. Τα ηλεκτρονικά στραγγαλιστικά πηνία είναι ενεργειακά αποδοτικότερα από τα μαγνητικά. 4. Εγκατάσταση φωτιστικών με ανακλαστικές ιδιότητες που ενισχύουν την φωτιστική ισχύ των λαμπτήρων. Ενδεικτικές συστάσεις για συστήματα Θέρμανσης Ψύξης Κλιματισμού 1. Αντικατάσταση του παλιού λέβητα με νέο υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης (πετρελαίου ή φυσικού αερίου με πιστοποίηση), μονοβάθμιο ή πολυβάθμιο για την αποδοτική λειτουργία σε μερικά ή/και ολικά φορτία. Τα μερικά φορτία μπορούν να αντιμετωπιστούν και με την χρήση περισσότερων του ενός λέβητα με διαφορετικές θερμαντικές αποδόσεις Σε περίπτωση ανακαίνισης του κτιρίου (θερμομόνωση, αεροστεγάνωση κ.α.) θα απαιτηθεί επαναδιαστασιολόγηση του συστήματος θέρμανσης. 2. Συστηματική συντήρηση και έλεγχος του συστήματος θέρμανσης όπως, καθαρισμός καυστήρα, λέβητα, καμινάδας, δεξαμενής καυσίμου, καυσανάλυση κ.α., για την αύξηση της απόδοσης του λέβητα. 3. Συστηματική συντήρηση και αναβάθμιση του δικτύου διανομής, όπως θερμομόνωση σωλήνων, έλεγχος αντλιών, έλεγχος σωμάτων καλοριφέρ, εξαέρωση δικτύου, διαρροές, 4
έλεγχος κλιματιστικών μονάδων κ.α., για τον περιορισμό των απωλειών του δικτύου διανομής θερμότητας. 4. Θερμομόνωση σωληνώσεων δικτύου διανομής και ιδιαίτερα κατά την διέλευσή τους από μη θερμαινόμενους χώρους. 5. Το σύστημα θέρμανσης θα πρέπει να καλύπτει και τις ανάγκες για ΖΝΧ, αφού οι ηλεκτρικοί θερμοσίφωνες καταναλώνουν την τριπλάσια πρωτογενή ενέργεια για την κάλυψη του ίδιου φορτίου. 6. Τοποθέτηση αυτοματισμών ελέγχου του συστήματος θέρμανσης, όπως αντιστάθμιση θερμότητας, χρονοδιακόπτης θέρμανσης, θερμοστάτης χώρων, ρυθμιστής στροφών (inverter) κ.α. Η θέση των θερμοστατών πρέπει να επιλέγεται προσεκτικά και να είναι μακριά από σώμα καλοριφέρ ή άλλη τερματική μονάδα, ή στόμια προσαγωγής αέρα. Επιλογή κατάλληλης θερμοκρασίας χώρου. 7. Θέρμανση, ψύξη και αερισμός ενός κτιρίου ανάλογα με τις απαιτήσεις των επιμέρους χώρων (ζώνες). Ο διαχωρισμός και κλιματισμός ενός κτιρίου κατά ζώνες περιορίζει την κατανάλωση ενέργειας. 8. Τα θερμαντικά σώματα και οι λοιπές τερματικές μονάδες ψύξης/θέρμανσης δεν πρέπει να καλύπτονται από τυχόν εμπόδια, γιατί περιορίζεται η απόδοσή τους. 9. Αντικατάσταση των παλιών ή προβληματικών συστημάτων ψύξης, όπως ψύκτες ή αντλίες θερμότητας, με νέα υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης συστήματα, μονοβάθμια ή πολυβάθμια για την αποδοτική λειτουργία σε μερικά και ολικά φορτία. Τα μερικά φορτία μπορούν να αντιμετωπιστούν και με την χρήση περισσότερων του ενός ψύκτη/αντλία θερμότητας, με διαφορετικές ψυκτικές αποδόσεις, ή με την χρήση δεξαμενών αδράνειας. Σε περίπτωση ανακαίνισης του κτιρίου (θερμομόνωση, αεροστεγάνωση, σκίαση κ.α.) θα απαιτηθεί επαναδιαστασιολόγηση των συστημάτων ψύξης. Για τα τοπικά κλιματιστικά (αντλίες θερμότητας διαιρούμενου ή μη τύπου), προτείνεται η χρήση συστημάτων με απόδοση EER>3. Τα συστήματα με ενσωματωμένο ρυθμιστή στροφών (inverter) που περιορίζουν την κατανάλωση σε περιπτώσεις απαίτησης μερικών φορτίων, προτείνονται μόνο στην περίπτωση συνεχούς λειτουργίας των συστημάτων για ψύξη και όχι για συστήματα που λειτουργούν περιστασιακά όπως σε περιπτώσεις καύσωνα. 10. Εναλλακτικά με τους συμβατικούς ψύκτες, δύναται να γίνει χρήση συστημάτων αξιοποίησης της γεωθερμίας ή/και των υπόγειων υδάτινων ρευμάτων νερού και υφάλμυρου νερού, ή/και θαλασσινού νερού. Η αξιοποίηση υδάτινων ρευμάτων μπορεί να συνδυαστεί με συστήματα ύδρευσης και άρδευσης, ή/και συστήματα αφαλάτωσης. 11. Συστηματική συντήρηση και έλεγχος του συστήματος ψύξης και διανομής ψύξης όπως, έλεγχος της πίεσης και θερμοκρασίας ψυκτικού μέσου, καθαρισμός των μονάδων και ιδιαίτερα των πύργων ψύξης, απολύμανση συστημάτων, αντικατάσταση φίλτρων ΚΚΜ, εξισορρόπηση υδραυλικού συστήματος διανομής, κ.α. 5
12. Ανάκτηση θερμότητας μέσω εναλλακτών στα συστήματα ψύξης/θέρμανσης. Εναλλάκτες ανάκτησης δύναται να τοποθετηθούν στου συμπυκνωτές των ψυκτών/αντλιών, στις κεντρικές κλιματιστικές μονάδες κ.α. Ενδεικτικές συστάσεις για λοιπά συστήματα Η/Μ εγκαταστάσεων 1. Εγκατάσταση συστήματος ΣΗΘ για την ταυτόχρονη παραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας. Ενδείκνυται για κτίρια με υψηλά θερμικά φορτία χειμώνα καλοκαίρι, όπως νοσοκομεία, ξενοδοχεία. 2. Εγκατάσταση συστήματος διαχείρισης ενέργειας (BEMS) σε κτίρια με πολύπλοκες εγκαταστάσεις και ειδικές απαιτήσεις λειτουργίας. Σε χώρους ξενοδοχείων ενδείκνυται η χρήση ηλεκτρονικής κάρτας στα δωμάτια για τον περιορισμό της άσκοπης κατανάλωσης ενέργειας. 6