ΑΕΡΟΠΛΟΙΟ Πτητικό όχηµα που χρησιµοποιεί για την ανύψωσή του έναν ειδικό αεροθάλαµο, µέσα στον οποίο περιέχεται αέριο (αρχικά υδρογόνο και αργότερα ήλιον) ελαφρύτερο του αέρα. Το αερόπλοιο µπορεί και κινείται στον αέρα χάρη στους µικρούς κινητήρες που καταλήγουν σε έλικες και οι οποίοι βρίσκονται στο πίσω µέρος της καµπίνας. Ιστορία. Η ιστορία των αερόπλοιων αρχίζει από τότε που ο άνθρωπος, αφού πέτυχε την ανύψωσή του µε το αερόστατο, προσπάθησε να το κυβερνά και να το οδηγεί στην κατεύθυνση που θέλει. Έτσι άρχισαν οι δοκιµές για την κατασκευή των πρώτων αερόπλοιων.
Πρώτος ο Γάλλος µηχανικός Ερρίκος Ζιφάρ πέταξε από το Παρίσι στις 24 Αυγούστου 1852 µε αερόπλοιο που ο κινητήρας του ήταν ατµοµηχανή ισχύος 3 ίππων και έβαλε σε κίνηση µία έλικα. Το 1852 ο Άγγλος Τζέιµς Νάι χρησιµοποίησε, για την προώθηση, πυραύλους που ήταν όµως πολύ επικίνδυνοι, επειδή από τα θερµά αέρια που εκτόξευαν ήταν πιθανό να πάρει φωτιά το εύφλεκτο υδρογόνο που χρησιµοποιούσαν τα αερόπλοια σαν ανυψωτικό αέριο. Το πρώτο ηλεκτροκίνητο αερόπλοιο που πέταξε το 1885, ήταν κατασκευασµένο από τους Γάλλους Ρενάρ και Κραπς. Η µηχανή, όµως, που θα έδινε τη λύση των προβληµάτων έµελλε να είναι ο βενζινοκινητήρας που χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1880. Μεγάλη ώθηση στην κατασκευή αερόπλοιων έδωσε ο Βραζιλιανός Σάντος
Ντυµόν, που κατασκεύασε 14 ηµιστερεά αερόπλοια. Τα αερόπλοια διαιρούνται στα: α) τύπου Ρarseνal ή µη στερεά, β) ηµιστερεά και γ) στερεά. Στον πρώτο τύπο ανήκουν αυτά που δεν έχουν σκελετό. Το σχήµα τους δίνεται από την πίεση του αέρα στους αεροθαλάµους και τον τρόπο που δένεται η λέµβος. Ακόµα και η έλικα, που αποτελείται από ύφασµα, παίρνει την κατάλληλη µορφή από τη φυγόκεντρη δύναµη που δηµιουργείται κατά την περιστροφή της.
Στις Η.Π.Α. κατασκευάστηκαν δύο αερόπλοια τύπου Ρarseνal, τα "Άκρον" και "Αµερική", µε σκοπό να περάσουν τον Ατλαντικό, αλλά απότυχαν. Στον Α' Παγκόσµιο Πόλεµο τα µη στερεά αερόπλοια έπαιξαν πολύ σηµαντικό ρόλο, κάνοντας περιπολίες από τη Μάγχη ως τη Βόρεια θάλασσα. Στη συνέχεια εµφανίστηκε ο πιο τέλειος τύπος αερόπλοιων, τα ηµιστερεά αερόπλοια. Είναι κατασκευασµένα από στερεή ή εύκαµπτη τρόπιδα, που σε συνδυασµό µε την εσωτερική πίεση δίνουν το σχήµα στο σκάφος, ενώ το µπροστινό τµήµα είναι µεταλλικός κώνος. Ένα από τα πρώτα αερόπλοια αυτού του τύπου είναι το "Λα Ζον", που κατασκευάστηκε από το Λεµποντί το 1902. Ένα παρόµοιο είναι το Grοss (1907), που είχε χωρητικότητα 5.200 m3, µήκος 74 µ. και 2 µηχανές µε 74 ίππους η
καθεµιά. Το Grοss πέταξε από το Ράδενοου στο Μαγδεµβούργο, δηλ. απόσταση 300 χλµ., σε 13 ώρες. Στην Ιταλία που οι κατασκευές γίνονταν µε την καθοδήγηση του στρατηγού Ουµβέρτου Νόµπιλε, κατασκευάστηκε το "Νόρκε", το πρώτο αερόπλοιο που πέρασε από το Βόρειο Πόλο στις 12 Μαΐου 1926. Ξεκίνησε από τη Σπιτσβέργη και καταλήγοντας στο Τέλερ της Αλάσκας, διάνυσε µια απόσταση 4.827 χλµ. Όταν το 1928 ο Νόµπιλε πήγε στη Ρωσία, η Ιταλία έχασε το ρυθµό προόδου της στον τοµέα των αερόπλοιων. Τη σκυτάλη της προόδου την πήρε η Ρωσία, που κατασκεύασε 9 τέτοια αερόπλοια. Στις πτήσεις αυτές έγιναν πολλά δυστυχήµατα γιατί τα χρησιµοποιούµενα αέρια ήταν εύφλεκτα. Στις Η.Π.Α. τα αερόπλοια αυτά χρησιµοποιήθηκαν σε επάκτιες περιπολίες, ώσπου στις 21 Φεβρουαρίου του 1922 έγινε ανάφλεξη του αερόπλοιου
"Ρώµη" στη βάση Λάνγλεϊ της Βιρτζίνιας µε αποτέλεσµα το θάνατο 34 ατόµων. Μετά από αυτό οι ΗΠΑ απαγόρεψαν τη χρήση του υδρογόνου στα αερόπλοια. Τα πιο γνωστά αερόπλοια είναι το τρίτο είδος, τα στερεά πηδαλιουχούµενα και µάλιστα τα "Ζέπελιν". Στερεό αερόπλοιο είναι αυτό που αποτελείται ολόκληρο από µεταλλικό δικτυωτό σκελετό, καλυµµένο µε αδιάβροχο υλικό. Μέσα στο σκελετό υπάρχουν οι σάκοι του ηλίου, που δίνουν την άνωση. Οι κινητήρες εκτός από την προώθηση δίνουν και ελάχιστη άνωση. Το σχήµα των αερόπλοιων αυτών µοιάζει απόλυτα µε άτρακτο, που έχει ουραία
πτερύγια σταθεροποιήσεως. Ονοµάζονται "Ζέπελιν" από το όνοµα του Γερµανού κόµητα Φερδινάνδου Φον Ζέπελιν, που πρωτοκατασκεύασε τα στερεά αερόπλοια, αφού προηγουµένως επισκέφτηκε τις ΗΠΑ και γνώρισε τις εκεί εξελίξεις. Το πρώτο "Ζέπελιν" είχε ανεξάρτητους σάκους αερίων, σκελετό αλουµινίου µε σχήµα κυλινδρικό και κωνικά άκρα. Η πρώτη πτήση του έγινε στις 2 Ιουλίου 1900 από τη λίµνη Κωνσταντία. Η πρώτη αεροπορική εµπορική γραµµή του κόσµου µε αερόπλοια εγκαινιάστηκε στη Γερµανία το 1910. Κατά τον Α Παγκόσµιο Πόλεµο οι Γερµανοί
κατασκεύασαν πάνω από 100 αερόπλοια, που βοµβάρδισαν το Λονδίνο. Αργότερα, όµως, η αγγλική άµυνα έγινε τόσο ισχυρή, που δεν τολµούσαν να πλησιάσουν. Μετά τη λήξη του πολέµου, οι σύµµαχοι όχι µόνο µοίρασαν τα αερόπλοια της Γερµανίας µεταξύ τους, αλλά άρχισαν και οι ίδιοι την παραγωγή τους. Στις 2 Ιουλίου 1916 το αγγλικό R - 34 αναχώρησε από το Ηστ Φόρτσουν της Μ. Βρετανίας και µετά πολλές περιπέτειες έφτασε στη Μινοέλα της Ν. Υόρκης σε 108 ώρες κάλυψε δηλ. απόσταση 5.800 χλµ. µε ταχύτητα 53 χλµ/ώρα. Το Μ - 34 είχε µήκος 204 µ., διάµετρο 24,4, χωρητικότητα 55.000 κυβικά µ., µηχανές ισχύος 1.350 ίππων και πλήρωµα συνολικά 30 άτοµα. Στις 12 Οκτωβρίου 1924 ένα νέο "Ζέπελιν", το ΖR - ΙΙΙ, αναχώρησε από τη λίµνη Κωνσταντία και
έφτασε στη Ν. Υόρκη σε 80 ώρες και 17 λεπτά, διανύοντας 8.150 χλµ. µε µέση ταχύτητα 100 χλµ/ώρα. Είχε µήκος 200 µ., πλάτος 27,6, ύψος 31 µ., µηχανές ισχύος 2.000 ίππων και µετέφερε 58 άτοµα. Η αξία του ήταν 2.200.000 δολάρια. Οι Άγγλοι µετά την καταστροφή του R - 38 στις 24 Αυγούστου του 1921 και του R -
101 στις 5 Οκτωβρίου 1930 σταµάτησαν κάθε κατασκευή. Η µεγαλύτερη, όµως, καταστροφή στην ιστορία των αερόπλοιων είναι του αερόπλοιου "Χίντεµπουργκ", που σήµανε και το τέλος των αερόπλοιων. Η κατασκευή του "Χίντεµπουργκ" άρχισε το 1933, είχε όγκο 7 εκατοµµύρια κυβικά πόδια και στοίχισε 2.600.000 δολάρια. Ύστερα από υπερατλαντικές πτήσεις 14 µηνών, στις 6 Μαΐου 1937, ενώ ετοιµαζόταν να προσδεθεί στον ιστό της Λέικχορστ της Ν. Υόρκης, πήρε φωτιά το υδρογόνο του, µετά από µια ατµοσφαιρική ηλεκτρική εκκένωση, και κάηκε µε θεαµατικό τρόπο. Τα νέα "Ζέπελιν" έπαψαν να κάνουν άλλες υπερατλαντικές πτήσεις, γιατί παραγωγή ηλίου είχαν µόνο οι ΗΠΑ. Το "Κόµης Ζέπελιν ΙΙ" ήταν το τελευταίο αερόπλοιο που, µαζί µε το "Κόµης Ζέπελιν Ι", καταστράφηκε στο υπόστεγό του κατά το Β Παγκόσµιο Πόλεµο, για να µην πέσει στα χέρια των
Συµµάχων. Η ΕΣΣ στην περίοδο 1933-1938 κατασκεύασε πολλά αερόπλοια, µε σκοπό την εξερεύνηση της Αρκτικής. Η Αµερική στην αρχή αγόρασε από τη Γερµανία ορισµένα αερόπλοια για συγκοινωνιακούς σκοπούς. Σπουδαιότερα ήταν το "Λος Άντζελες", που παραδόθηκε στις ΗΠΑ το 1924, λειτούργησε κανονικά ως το 1939, οπότε και διαλύθηκε. Το "Σενάντο", µε ναυτική υπηρεσία 2 ετών, που το Σεπτέµβριο του 1925 κόπηκε σε 3 µέρη, όταν η ταχύτητα του ανέµου έφτασε στα 70 µίλια την ώρα. Από τους 43 επιβάτες σώθηκαν µόνο οι 29. Τέλος, το "Μέικον", που καταστράφηκε το 1935. Ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος απόδειξε την ανωτερότητα των αεροπλάνων. Έτσι µετά τον πόλεµο δεν ξαναχρησιµοποιήθηκαν αερόπλοια, παρά µόνο για επιστηµονικούς σκοπούς, κυρίως για την έρευνα των υψηλών στρωµάτων της ατµόσφαιρας, και για στρατιωτικούς σκοπούς ως εναέριοι
σταθµοί ραντάρ στις ακτές των ΗΠΑ, για την επισήµανση εχθρικών επιθέσεων κατά του ηπειρωτικού εδάφους τους. Το στρατιωτικό αυτό πρόγραµµα τερµατίστηκε στις 26 Ιουνίου του 1961. Στα επόµενα χρόνια τα αερόπλοια χρησιµοποιήθηκαν µόνο για ερευνητικούς ή διαφηµιστικούς σκοπούς. Σύγχρονες εξελίξεις. Σήµερα, εποχή των υπερηχητικών ταχυτήτων και των διαστηµικών πτήσεων, η προσπάθεια ανάπτυξης των αερόπλοιων προσανατολίζεται σε τρεις κυρίως τοµείς: α) στον αµυντικό τοµέα, β) στη µεταφορά φορτίου και γ) στη µεταφορά επιβατών.
Στον αµυντικό τοµέα το αερόπλοιο χρησιµοποιείται κυρίως για πτήσεις παρατήρησης και έγκαιρης προειδοποίησης. Η ικανότητά του να πετά σε χαµηλά ύψη, από 500 ως 2.000 πόδια, µε ταχύτητα 60 περίπου χλµ./ώρα, και να παραµένει σε περιπολία πολλές ώρες µε µικρή κατανάλωση καυσίµων, προσφέρει σηµαντικά πλεονεκτήµατα σε σχέση µε το αεροπλάνο. Ήδη η αµερικανική εταιρία Γουεστινγκχάουζ έχει διοχετεύσει στην αγορά αερόπλοια εφοδιασµένα µε ραντάρ, ικανά να καλύψουν µία έκταση έως και 500.000 τετραγωνικών χιλιοµέτρων. Οι δυνατότητες αυτές αποδεικνύονται ιδιαίτερα χρήσιµες για το ναυτικό και την ακτοφυλακή. Επιπλέον, τα αερόπλοια είναι δυνατόν να χρησιµοποιηθούν στον ανθυποβρυχιακό πόλεµο, στη ναρκοθέτηση και αλλού.
Όσον αφορά τις πολιτικές εφαρµογές των αερόπλοιων, οι ενδείξεις για το µέλλον είναι µάλλον αισιόδοξες. Τα συγκριτικά τους πλεονεκτήµατα απέναντι στα αεροπλάνα είναι πολλά. Το µικρό κόστος απόκτησης και συντήρησης και η ικανότητα απογείωσης και προσγείωσης σε οποιοδήποτε σηµείο καθιστούν πολύ πιθανή τη γενίκευση της χρήσης των αερόπλοιων στην πολιτική αεροπορία. Ήδη βρίσκονται υπό ανάπτυξη µοντέλα µε δυνατότητες µεταφοράς 200 περίπου επιβατών και ανάλογου φορτίου.