«ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ, ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ» Ημερίδα του Γραφείου Διαμεσολάβησης «Οι Καινοτομικές Δραστηριότητες στην Ποιότητα Παραγωγής και στην Βελτίωση του Περιβάλλοντος» Ι. Χατζηκιάν, Επιστ. Συνεργάτης ΤΕΙ Α Αθήνα, 3 Οκτωβρίου 2007
Ο ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΟΝΑΣ Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης, έθεσε τον παρακάτω στρατηγικό στόχο: «να καταστεί μέχρι το 2010 η πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία σε παγκόσμιο επίπεδο, βασισμένη στη γνώση, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή» (Σύνοδος Κορυφής Λισσαβόνας-Μάρτιος 2000)
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Δείκτης Χρόνος Μέσος όρος Ε.Ε. Ελλάδα Ακαθάριστη Εγχώρια Δαπάνη για Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη ως προς το ΑΕΠ Σήμερα 2010 1,9% 3,0% 0,68% 1 1,5% Συμμετοχή των επιχειρήσεων στην Ακαθάριστη Εγχώρια Δαπάνη για ΕΤΑ Σήμερα 2010 50% 66,7% 24% 1 40% 1 στοιχεία 2004
ΒΑΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΟΝΑΣ Παράγοντες κλειδιά για την επίτευξη του παραπάνω στόχου είναι η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας και η προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος. Η εμπειρία έως σήμερα έχει δείξει, ότι η καινοτομία που βασίζεται στη Γνώση, είναι εκείνη που δημιουργεί τα πιο ανταγωνιστικά προϊόντα, υπηρεσίες ή διαδικασίες και παρέχει στην επιχείρηση ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
ΚΟΙΝΩΝΙΑ Ή ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Πηγή πλούτου ΗΝέαΟικονομίαδηλαδή η Οικονομία ή Κοινωνία της Γνώσης χαρακτηρίζεται από τη μεταστροφή του ανταγωνισμού που στηρίζεται στις τιμές, στον ανταγωνισμό που βασίζεται στις νέες ιδέες, δηλαδή στη διαφοροποίηση και βελτίωση των προϊόντων ή υπηρεσιών Κρίσιμος παράγοντας της Νέας Οικονομίας είναι η «Γνώση». Η καινοτομική δραστηριότητα στρέφεται ολοένα και περισσότερο σε τομείς «έντασης γνώσης» όπως είναι η πληροφορική και το λογισμικό, η βιοτεχνολογία, κ.ά.
Η Ε&Τ ΔΑΠΑΝΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΟΥ ΑΕΠ * 0,7 0,68 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,36 0,47 0,49 0,51 0 1991 1993 1995 1997 2004 * πηγή ΓΓΕΤ
Πίνακας 1 : Δαπάνες ΕΤΑ ως ποσοστό (%) του ΑΕΠ, 1991 2000 Χώρα 1991 1993 1995 1997 2000 ΕΕ 1,94 1,92 1,84 1,82 1,93 Βέλγιο 1,62 1,58 1,58 1,58 1,96 Δανία 1,64 1,74 1,83 1,89 2,09 Γερμανία 2,54 2,42 2,31 2,31 2,44 Ελλάδα 0,36 0,47 0,49 0,51 0,68 Ισπανία 0,84 0,91 0,85 0,86 0,88 Γαλλία 2,37 2,45 2,34 2,24 2,18 Ιρλανδία 0,93 1,2 1,36 1,43 1,21 Ιταλία 1,23 1,14 1,01 1,0 1,04 Ολλανδία 1,97 2,0 2,07 2,12 2,02 Αυστρία 1,47 1,49 1,59 1,82 1,83 Πορτογαλία 0,51 0,62 0,58 0,65 0,76 Φινλανδία 2,04 2,21 2,35 2,78 3,22 Σουηδία 2,79 3,39 3,59 3,85 3,78 Μ. Βρετανία 2,07 2,15 2,02 1,87 1,85 ΗΠΑ - - 2,53* 2,56 2,64 Ιαπωνία - - 2,77* 2,83 2,94
Στο πλαίσιο της έρευνας του ΤΕΙ Αθήνας : Κίτσος, κ.ά. (2006). Γυναίκα και Καινοτομία : Εμπειρική διερεύνηση των προσδιοριστικών παραγόντων και εμποδίων της καινοτομίας των Ελληνικών επιχειρήσεων : 2000-2003, ΕΠΕΑΕΚ ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ.
Εξετάστηκαν και οι επιπτώσεις της καινοτομίας μεταξύ 2000-2003 2003 Μεταξύ άλλων ερωτημάτων, ετέθη το ερώτημα για τις διάφορες επιπτώσεις, π.χ. τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, που μπορεί να έχει η καινοτομική δραστηριότητα στην επιχείρησή τους. Το ερώτημα αφορούσε το χρονικό διάστημα μεταξύ 2000-2003.
Επίσης,, τέθηκαν τα ερωτήματα που αφορούσαν : τη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών ή υπηρεσιών. τη βελτίωση της παραγωγικής ευελιξίας, για το ίδιο χρονικό διάστημα μεταξύ 2000-2003.
Πίνακας 1. Επιπτώσεις της καινοτομίας μεταξύ 2000-2003 2003, Κίτσος,, κ.ά. (2006). Επίπτωση Χαμηλή (%) Μέτρια (%) Υψηλή (%) Αύξηση του φάσματος των αγαθών ή υπηρεσιών 9,4 25,0 21,0 Αύξηση του μεγέθους της αγοράς ή του μεριδίου αγοράς 10,2 23,7 20,4 Βελτίωση της ποιότητας των αγαθών ή υπηρεσιών 4,8 20,2 31,2 Βελτίωση της παραγωγικής ευελιξίας 7,8 21,5 21,8 Αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας 8,6 24,7 18,0 Μείωση του εργατικού κόστους ανά μονάδα προϊόντος Μείωση του κόστους πρώτων υλών και ενέργειας ανά μονάδα προϊόντος Βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή άλλων θεμάτων που σχετίζονται με την υγεία και την ασφάλεια 14,2 15,9 20,7 12,9 19,6 6,5 8,9 12,4 20,4 Εκπλήρωση κανονισμών ή προδιαγραφών 4,8 13,7 28,5
Διαπιστώνουμε ότι : Όσον αφορά τις επιπτώσεις της καινοτομίας, το μεγαλύτερο ποσοστό συγκεντρώνουν η βελτίωση της ποιότητας των αγαθών και των υπηρεσιών (31,2%, υψηλή επίπτωση) και η εκπλήρωση κανονισμών ή προδιαγραφών (28,5%, υψηλή επίπτωση) (Πίνακας 1).
Επίσης, αρκετά υψηλά ποσοστά (περίπου 20%, υψηλή επίπτωση) συγκεντρώνουν η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η βελτίωση της παραγωγικής ευελιξίας, η αύξηση του φάσματος των αγαθών ή υπηρεσιών και η αύξηση του μεγέθους της αγοράς ή του μεριδίου αγοράς.
Επιπτώσεις της καινοτομίας κατά κλάδο μεταξύ 2000-2003 2003, Κίτσος,, κ.ά. (2006). Επίπτωση Μεταποίηση (%) Υπηρεσίες (%) Σύνολο (%) X M Y X M Y X M Y Αύξηση του φάσματος των αγαθών 13,9 45,6 34,2 15,8 37,5 33,6 15,2 40,3 33,8 Αύξηση του μεγέθους της αγοράς 20,0 37,5 32,5 14,3 37,7 32,5 16,2 37,6 32,5 Βελτίωση της ποιότητας των αγαθών ή υπηρεσιών 3,8 28,8 61,3 9,8 34,0 43,8 7,7 32,2 49,8 Βελτίωση της παραγωγικής ευελιξίας 10,1 44,3 36,7 14,5 31,0 35,9 12,9 35,7 36,2 Αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας 15,4 42,3 33,3 13,8 40,7 28,3 14,3 41,3 30,0 Μείωση του εργατικού κόστους 19,2 48,7 15,4 30,8 27,3 14,0 26,7 34,8 14,5 Μείωση του κόστους πρώτων υλών και ενέργειας Βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 21,8 48,7 11,5 22,3 25,2 10,8 22,1 33,6 11,1 6,4 26,9 48,7 19,3 17,2 26,2 14,8 20,6 34,1 Εκπλήρωση κανονισμών 8,9 10,1 69,6 7,7 30,3 35,9 8,1 23,1 48,0
Όσον αφορά τις επιπτώσεις της καινοτομίας κατά οικονομικό τομέα, τόσο η μεταποίηση όσο και οι υπηρεσίες θεωρούν ως τις πλέον σημαντικές επιπτώσεις τη βελτίωση της ποιότητας των αγαθών και των υπηρεσιών (61,3%, και 43,8 αντίστοιχα, υψηλή επίπτωση) και την εκπλήρωση κανονισμών ή προδιαγραφών (69,0%, και 35,9% αντίστοιχα, υψηλή επίπτωση) με σαφώς χαμηλότερα ποσοστά στις υπηρεσίες.
Αρκετά υψηλά ποσοστά συγκεντρώνουν η βελτίωση της παραγωγικής ευελιξίας, η αύξηση του φάσματος των αγαθών ή υπηρεσιών, η αύξηση του μεγέθους της αγοράς ή του μεριδίου αγοράς, και η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή άλλων θεμάτων που σχετίζονται με την υγεία και την ασφάλεια (47,8%, και 26,2% αντίστοιχα, υψηλή επίπτωση).
Επίσης, η μεταποίηση διαφοροποιείται από τις υπηρεσίες ως προς την βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δεδομένου ότι οι υπηρεσίες θεωρούνται κατά βάση χαμηλής όχλησης δραστηριότητες.
Συμπερασματικές προτάσεις (Ι) Tο μεγαλύτερο ποσοστό συγκεντρώνουν η βελτίωση της ποιότητας των αγαθών και των υπηρεσιών (31,2%, υψηλή επίπτωση) και η εκπλήρωση κανονισμών ή προδιαγραφών (28,5%, υψηλή επίπτωση).
Συμπερασματικές προτάσεις (ΙΙ) H βελτίωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων παρουσιάζει, επίσης, υψηλό ποσοστό (20,4%, υψηλή επίπτωση) και η βελτίωση της παραγωγικής ευελιξίας (21,8%, υψηλή επίπτωση).
Συμπερασματικές προτάσεις (ΙΙΙ) Τα στοιχεία αυτά δηλώνουν ότι οι Ελληνικές επιχειρήσεις που καινοτομούν, στο πλαίσιο του τοπικού και διεθνούς ανταγωνισμού, έχουν συνειδητοποιήσει τις ανάγκες τους σε σημαντικό βαθμό.
Συμπερασματικές προτάσεις (ΙV) Οι Ελληνικές επιχειρήσεις, που καινοτομούν, προσανατολίζονται προς την άσκηση σωστής και αποτελεσματικής διοίκησης, και σε περιβαλλοντικά θέματα και σε θέματα βελτίωσης της παραγωγικής διαδικασίας και της ποιότητας των προϊόντων τους, παρά τις ελλείψεις τους.
Συμπερασματικές προτάσεις (V)( Και τούτο είναι ένα θετικό σημείο, και πράγματι χαροποιεί την ερευνητική ομάδα. Επί πλέον το υψηλό ποσοστό ικανοποίησης από το υπάρχον management ίσως να οφείλεται και στον παράγοντα αυτό : πραγματοποιήθηκαν αλλαγές, άρα η διοίκηση πράττει έργο.
Τα θέματα αυτά αναλύθηκαν εκτενώς σε : Κίτσος Π. Χ., Χατζηκιάν Ι, Κορρές Μ. Γ. (2006). Συνεργασίες μεταξύ ερευνητικών και παραγωγικών φορέων για την ανάπτυξη καινοτομιών : Η Περίπτωση της Ελλάδα. ΤΕΙ Αθήνας Συνέδριο ΕΠΕΑΚ ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ, 22-24 Νοεμβρίου 2006, Αθήνα.
Κίτσος Π. Χ., Κορρές Μ. Γ., και Χατζηδήμα Σ. (2006). «Οικονομικά Στοιχεία και Ανάλυση της Γυναικείας Επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα». ΤΕΙ Αθήνας Συνέδριο ΕΠΕΑΚ ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ, 22-24 Νοεμβρίου 2006, Αθήνα.
Kitsos, C. P, Hatzikian, Y. (2006). Innovation Management and Greek Entrepreneurship, 17th ISPIM Annual Conference, Athens, Greece, 11-14 June 2006. In Proceedings e- volume.