Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ

Κατά τους αιώνες η σημερινή πρωτεύουσα της Βουλγαρίας φέρει το όνομα Σέρντικα, Τριάντιτσα, Σρεντέτς και Σόφια. Με την τωρινή της ονομασία η Σόφια είναι η μόνη πόλη στον κόσμο που φέρει το όνομα της Σοφίας του Θεού. Όντας αδιάλειπτα σημαντικό διοικητικό και πολιτιστικό κέντρο, αλλάζει την μορφή της σε κάθε εποχή. Η τύχη της πόλης που έχει πολλά γυρίσματα, παρουσιάζεται σ αυτά τα τρία βιβλία, αφιερωμένα στην αρχαία, την μεσαιωνική και την μοντέρνα ιστορία της Σόφιας. Παίρνοντας στα χέρια σας κάθε ένα από τα βιβλία θα μάθετε για τον πολιτισμό των Σερδών και των Ρωμαίων, θα νιώσετε τον απόηχο από την μεγαλοπρέπεια της μεσαιωνικής πόλης και θα εισπνεύσετε τον ευρωπαϊκό αέρα των δρόμων της σύγχρονης πρωτεύουσας.

Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ Û Εκκλησία της Μποϊάνα «Αγ. Νικόλαος και Αγ. Παντελεήμονας», τοιχογραφία, ХІІІ αιώνας Μεσαίωνας είναι μια δυναμική εποχή και το μεσαιωνικό παρελθόν της Ο Σόφιας συνδέεται με περιόδους άνθησης και παρακμής. Στον ρού των αιώνων η πόλη αλλάζει αρκετές φορές όνομα, εξαιτίας των πολιτικών συγκυριών και την αλλαγή της κρατικής εξουσίας. Η αρχή της μεσαιωνικής Σέρντικα, σημειώνεται με τις αβαρο-σλαυικές επιθέσεις και τον καταστροφικό σεισμό, στα τέλη του VI αιώνα. Οι περιορισμένες πληροφορίες μας αποκαλύπτουν μόνο επεισόδια από την ιστορία της πόλης, αυτήν την εποχή. Στις αρχές του VII αιώνα υπό την πίεση του εξωτερικού κινδύνου και των συνεπειών του σεισμού, υπάρχουν ενδείξεις για μετανάστευση κατοίκων από την Σέρντικα προς την Θεσσαλονίκη. Φαίνεται πως η ανικανότητα της αυτοκρατορίας να υπερασπιστεί αυτά της τα εδάφη αναγκάζει μέρος των κατοίκων να αναζητήσουν άσυλο προς το νότο. Η εικόνα της μαζικής καταστροφής και της παρακμής φαίνεται και από τις ανασκαφές. Παρά τις μακροχρόνιες αρχαιολογικές έρευνες, ως τώρα έχουν βρεθεί μόνο μεμονομένα ευρήματα από την περίοδο του VII και του VIII αιώνα. Έχουν μελετηθεί μεσαίου μεγέθους κατοικίες από ξαναχρησιμοποιημένα τούβλα και πέτρες δίχως κονίαμα, χτισμένες μέσα στα ερείπια των μεγάλων αρχαίων κτιρίων. Τα ευρήματα δεν μπορούν να χρονολογηθούν με ακρίβεια αλλά υπάρχουν υποθέσεις για αυτή τη δύσκολη μεταβατική περίοδο. 01 Þ Δαχτυλίδι του Όδορου από τον τάφο 4, ХІV αιώνας, ανακαλύφτηκε στην νεκρόπολη της βασιλικής «Αγ. Σοφία», Εθνικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο με Μουσείο Εθνική Ακαδημία των Επιστημών

Σε γενικές γραμμές η εντύπωση που μένει είναι για συρρίκνωση της ζωής της πόλης και για έλλειψη οικονομικής ανάπτυξης. Ανεξάρτητα όμως από την αρνητική εικόνα, η πόλη φαίνεται να κρατάει τη σημασία της γιατί στις επισκοπικές λίστες μεταξύ του 733 787 μ. Χ. συνεχίζει να αποτελεί έδρα του επισκόπου της Εσωτερικής Δακίας. Βασική στιγμή για την πρώιμη μεσαιωνική ιστορία της πόλης είναι ο IX αιώνας όταν η Σέρντικα γίνεται μέρος των εδαφών του Πρώτου Βουλγάρικου Βασιλείου. Στην λογική συνέχεια της εξωτερικής πολιτικής του Βυζαντίου για την ανάκτηση του ελέγχου στις βαλκανικές περιοχές, η στρατηγική θέση της Σέρντικα, παίζει σημαντικό ρόλο. Φαίνεται πως ήδη από το δεύτερο μισό ή προς το τέλος του VIII αιώνα από την πλευρά της Κωνσταντινούπολης λαμβάνονται μέτρα για την συντήρηση και την οχύρωση κάποιων σημαντικών σημείων στα κεντρικά και δυτικά Βαλκάνια τα οποία να χρησιμοποιηθούν σαν ορμητήρια κατά της Βουλγαρίας. Ένα από αυτά τα σημεία αναφοράς είναι η Σέρντικα στην οποία εγκαθίσταται φρουρά και αρχίζουν έργα αναδόμησης. Ο Χαν Κρουμ (803 814 μ. Χ.) αισθάνεται τον κίνδυνο από τα δυτικά και ξεκινά προληπτική εκστρατεία. Û Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος», ІV αιώνας Ý Λεπτομέρεια από το συγκρότημα γύρω από την Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος», ІІ-ІІІ αιώνας

Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ Û Σρεντέτς, έργο του Ι. Όμπερμπάουερ, ακουαρέλα, Πολιτιστικό Ινστιτούτο του Δήμου «Μουσείο της Ιστορίας της Σόφιας» Το 809 μ. Χ. επιτίθεται ξαφνικά στη Σέρντικα, καταστρέφει μέρος των τειχών και κατατροπώνει τον βυζαντινό στρατό που αποτελείται από 6.000 άτομα. Έπειτα αποτραβιέται αλλά οι ενέργειές του αναγκάζουν τον αυτοκράτορα Νικηφόρο I (802 811 μ. Χ.) να ξαναπάρει οχυρωματικά μέτρα για την Σέρντικα. Δύο χρόνια αργότερα μετά την αποφασιστική νίκη του Κρουμ, που αποβαίνει μοιραία για τον Νικηφόρο, η Σέρντικα γίνεται μέρος του βουλγάρικου κράτους. Η νέα πολιτική κατάσταση αλλάζει και το όνομα της πόλης η οποία πλέον αποκαλείται Σρεντέτς, που στα σλαύικα σημαίνει κέντρο και μέση. Μετά την κατάληψη της πόλης, στην επικράτειά της μένει σλαύικη φρουρά. Με τις ανασκαφές γύρω από την δυτική πύλη και τα τείχη ανακαλύπτονται σλαύικες προχωματικές κατοικίες από τον IX αιώνα. Μετά τον εκχριστιανισμό του βουλγάρικου βασιλείου, στα μέσα του IX αιώνα, η επισκοπική έδρα του Σρεντέτς είναι υπό την δικαιοδοσία του βούλγαρου πατριάρχη στο Πρεσλάβ. Κεντρική εκκλησία της πόλης γίνεται η ροτόντα «Αγ. Γεώργιος». Γεγονός μέγιστης σημασίας είναι η μεταφορά των λειψάνων του αγ. Ιωάννη της Ρίλα που κάνει διάσημη την πόλη. Αρχικά η λειψανοθήκη βρίσκεται στην εκκλησία «Αγ. Λουκάς» και αργότερα χτίζεται ναός αφιερωμένος στο όνομα του αγίου. 05 Ο Χάνος Κρούμ γιορτάζει τη νίκη του επί του αυτοκράτορα Νικηφόρου, μινιατούρα από την βουλγάρικη μετάφραση της Χρονικής του Μανάσιου, ХІV αιώνας Û

Û Βασιλική «Αγ. Σοφία» Για την ανάπτυξη του Σρεντέτς τις τελευταίες δεκαετίες του X αιώνα δεν υπάρχουν πηγές, πράγμα που κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει ειρήνη και ευημερία. Το τελευταίο τέταρτο του X και στις αρχές του XI αιώνα το Βυζάντιο ανακτά κάποια από τα πρώην εδάφη του. Το 971 μ. Χ. καταλαμβάνεται η βουλγάρικη πρωτέυουσα Πρεσλάβ και η βορειοανατολική Βουλγαρία. Το πολιτικό και πνευματικό κέντρο του κράτους μεταφέρεται στα νοτιοδυτικά όπου διοικούν οι γιοί του κομητατζή Νικόλα ο Δαυίδ, ο Μοϋσέι, ο Αρόν και ο Σαμουήλ. Το 986 μ. Χ. το Σρεντέτς είναι έδρα του Αρόν, ενώ ο αδερφός του Σαμουήλ γίνεται βασιλιάς (997 1014 μ. Χ.) και κάνει πρωτεύουσα την Πρέσπα. Αυτά τα ταραγμένα χρόνια συνεχών πολέμων μεταξύ της Βουλγαρίας και του Βυζαντίου, η έδρα του βούλγαρου πατριάρχη μεταφέρεται στο Ντράσταρ (σήμερα Σιλίστρα) και έπειτα στην Πρέσπα. Υπάρχουν υποθέσεις πως ο πατριάρχης Νταμιάν μένει για λίγο στο Σρεντέτς από μια ελληνική επιγραφή από τον νότιο τοίχο της βασιλικής «Αγ. Σοφία» που εύχεται «χρόνους πολλούς στον πατριάρχη». Η σημασία της πόλης φαίνεται από τις στρατιωτικές εκστρατείες του αυτοκράτορα Βασίλειου II (976 1025 μ. Χ.), ο οποίος μεταξύ του 986 και του 1016 μ. Χ. κάνει τρεις ανεπιτυχείς προσπάθειες να την καταλάβει, πράγμα που επιτυγχάνεται μόλις το 1018 μετά το Û Βασιλική «Αγ. Σοφία» - εσωτερική διακόσμηση και λεπτομέρειες από την νεκρόπολη

Ý Άγγελος, λεπτομέρεια από τοιχογραφία, ХІ αιώνας, Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος»

Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ θάνατο του τελευταίου βούλγαρου βασιλιά της εποχής, του Ιβάν Βλαντισλάβ και της ολοκληρωτικής κατάκτησης της Βουλγαρίας από το Βυζάντιο. Τα αρχαιολογικά ίχνη αυτής της πρώτης περιόδου της Σέρντικα είναι περιορισμένα και χάνονται κάτω από τα επόμενα κτίρια και ερείπια. Εκτός από την σλαύικη παρουσία γύρω από τα τείχη, παρατηρούνται και έργα συντήρησης που συνδέονται με την βουλγάρικη περίοδο της πόλης (π.χ. η μετατροπή του στρογγυλού βορειοανατολικού πύργου σε τετράγωνο). Τα επόμενα 176 χρόνια από την ιστορία της πόλης (1018 1194 μ. Χ.) σημαδεύονται από τις πολιτικές αλλαγές. Το Σρεντέτς μετατρέπεται σε διοικητικό κέντρο του Βυζαντινού κράτους γίνεται θέμα και έδρα του διοικητή της δούκα κατεπάνου. Η πόλη ονομάζεται Τριάντιτσα και η εποχή σημαδεύεται από την εικονογράφηση της ροτόντας στης οποίας τον τρούλο μπορούμε να δούμε και σήμερα έναν άγγελο με εμπνευσμένα χαρακτηριστικά. Κατά τις περιγραφές, η Τριάντιτσα, τον ΧΙ αιώνα, είναι μια πλούσια επαρχιακή πόλη την οποία συχνά επισκέπτονται οι αυτοκράτορες. Το 1040 μ. Χ. έρχεται ο Μιχαήλ IV Παφλαγόνιος σε σχέση με την καταστολή της εξέγερσης του Πέταρ Ντελιάν και οι βυζαντινοί χρονικοί περιγράφουν το θάρρος των 09 Προφήτες, λεπτομέρεια από τοιχογραφία, ХІV αιώνας, Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος» Þ

βούλγαρων υπερασπιστών του κάστρου της Μποϊάνα, στα νοτιοδυτικά της πόλης. Στα μέσα του XI αιώνα διοικητής της πόλης (πριν να γίνει αυτοκράτορας) είναι ο στρατηγός Ρωμανός Διογένης. Από εδώ ο Ισαάκ I Κομνηνός ξεκινά την εκστρατεία του ενάντια στους Πετσενέγους, ενώ ο Μανουήλ I και αυτός από την δυναστεία των Κομνηνών, συχνά χρησημοποιεί την πόλη σαν ορμητήριο κατά των Ούγγρων, τον XII αιώνα. Αυτήν την εποχή στην πόλη ζει ο Γεώργιος Σκυλίτσης συγραφέας και ποιητής της αυλής που περιγράφει τον βίο του αγ. Ιωάνη της Ρίλα και την θαυματουργή ίαση του αυτοκράτορα όταν αγγίζει τα λείψανά του. Οι επίσκοποι της Τριάντιτσα καταβάλουν προσπάθειες για να κερδίσουν την εύνοια των αυτοκρατόρων. Ευαγγελισμός, τοιχογραφία, ХІІ αιώνας, Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος» Û Η δεύτερη ζώνη των τοιχογραφιών της ροτόντας είναι από αυτήν την περίοδο (1160 70 μ. Χ.) και σήμερα μπορούμε να δούμε τις μορφές 16 προφητών κάτω από τον τρούλο και λευκή επιγραφή για τον ευεργέτη (το όνομα του επισκόπου δεν διασώζεται) σε έμμετρο λόγο, με λεκτικές εικόνες χαρακτηριστικές για τα έργα από την Κωνσταντινούπολη. 10

Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ Û Γέννηση Χριστού, τοιχογραφία, ХІІ αιώνας, Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος» Û Άγιοι, τοιχογραφία, ХІІ αιώνας, Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος»

Û Ναός «Αγ. Πέτκα των σαμαράδων» Η πόλη όμως συχνά γίνεται έρμαιο ταραχών τον XI αιώνα στα περίχωρά της εγκαθίστανται Πετσενέγοι, εξαπλώνονται και οι Βογόμιλοι που συχνά επαναστατούν ενάντια στις αρχές. Το 1096 μ. Χ. από εδώ περνούν οι στρατιές της Πρώτης Σταυροφορίας και οι κάτοικοι κρύβονται μαζί με τα τρόφιμα και τις περιουσίες τους. Οι επόμενες δύο σταυροφορίες (1147 και 1189 μ. Χ.) επίσης δημιουργούν ανασφάλεια και αναταραχές. Το 1183 μ. Χ. η πόλη καταλαμβάνεται και καταστρέφεται από τον Ούγγρο βασιλιά Μπέλλα III ο οποίος αρπάζει και τη λειψανοθήκη του αγ. Ιωάννη της Ρίλα η οποία επιστρέφεται στη πόλη από τον βούλγαρο βασιλιά Ασέν Ι που την μεταφέρει μετά στη νέα πρωτεύουσα το Τάρνοβο. Το 1194 μ. Χ. η Τριάντιτσα, χάρη στον βασιλιά Ασέν Ι, γίνεται πάλι μέρος του βουλγάρικου κράτους και λέγεται ξανά Σρεντέτς. Η επισκοπή της βρίσκεται υπό την δικαιοδοσία της Μητρόπολης του Τάρνοβο. Η πολιτική πρόοδος του

Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ βουλγάρικου βασιλείου το πρώτο μισό του XIII αιώνα έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την πόλη. Χτίζονται εκκλησίες και κτίρια, συντηρούνται τα τείχη. Από αυτήν την περίοδο είναι οι εκκλησίες «Αγ. Παρασκευή παλιά», «Αγ. Νικόλαος από τα Μύρα της Λυκίας» και η εκκλησία στο νότιο μέρος της λεωφόρου «Πριγκίπισσα Μαρία Λουίζα». Το δεύτερο μισό του XIV αιώνα υπάρχουν υποθέσεις πως χτίζονται οι εκκλησίες «Αγ. Πέτκα των σαμαράδων» και ο «Αγ. Σπας» όπως και οι μεσαιωνικές εκκλησίες κάτω από τον σημερινό καθεδρικό ναό «Αγ. Κυριακή». Ο επισκοπικός ναός παραμένει η ροτόντα «Αγ. Γεώργιος» που είναι και η μεγαλύτερη εκκλησία της εποχής. Την περίοδο της βασιλείας του βασιλιά Ιβάν Ασέν II (1218 1241 г.), το Σρεντέτς διοικείται από τον αδερφό του σεβαστοκράτορα Αλέξανδρο. Γύρω στα μέσα του XIII αιώνα εδώ έρχεται ο σεβαστοκράτορας Καλοϊάν, ξάδερφος του βασιλιά Κωνσταντίνου του Τιχ Ασέν (1257 1277 μ. Χ.). 13 Τοιχογραφία, λεπτομέρεια, ХІІІ αιώνας, ναός «Αγ. Πέτκα παλιά» Þ

Η έπαυλη του Καλοϊάν μάλλον βρισκόταν στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης στη θέση του ρωμαϊκού διοικητικού συγκροτήματος. Η συλλογική μνήμη διαφυλλάττει το όνομα του σεβαστοκράτορα με το όνομα οικισμού που ιδρύεται επί τουρκοκρατίας ενώ σήμερα στην πόλη υπάρχει δρόμος με το όνομά του. Û Καλοϊάν και Ντεσισλάβα, τοιχογραφία, ХІІІ αιώνας, εκκλησία της Μποϊάνα «Αγ. Αγ. Νικόλαος και Παντελεήμονας» Το όνομα του Καλοϊάν δεν συνδέεται μόνο με την διοίκηση της πόλης αλλά και με ένα μοναδικό μνημείο της μεσαιωνικής τέχνης την εκκλησία της Μποϊάνα που βρίσκεται γύρω στα 8 χμ. νοτιοδυτικά του Σρεντέτς, στον σημερινό οικισμό Μποϊάνα και που μάλλον ήταν μέρος της εξοχικής επικράτειας του σεβαστοκράτορα. Χτισμένη τον XI αιώνα, σαν μικρό σταυροειδές κτίριο, το 1259 μ. Χ. η εκκλησία διευρύνεται και εικονογραφείται με εντολή και πόρους του Καλοϊάν του οποίου η μορφή μαζί με αυτή της όμορφης συζύγου του Ντεσισλάβα κοσμούν την εκκλησία απέναντι από τις μορφές του βασιλιά Κωνσταντίνου και της Συζύγου του Ειρήνης. Με μαστοριά μοναδική είναι ζωγραφισμένες οι μορφές και σαν μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς συμπεριλαμβάνονται στη λίστα της UNESCO. Οι εργασίες συντήρησης των τελευταίων χρόνων αποκάλυψαν το όνομα του ζωγράφου. Με την αφαί-

ρεση της ζωγραφισμένης επιφάνειας αποκαλύφτηκε επιγραφή με κάρβουνο που λέει: «εγώ ο Βασίλιος έγραψα». Το όνομα ταυτοποιείται με το όνομα του ζογκράφ Βασίλειου απο τα κατάστιχα της εκκλησίας. Οι πρώτες δεκαετίες του ΧΙV αιώνα σημαδεύονται ξανά από σεισμό ο οποίος ρίχνει τον τρούλο της ροτόντας. Καθεδρικός γίνεται ο ναός της Αγ. Σοφίας σε λόφο ανατολικά της πόλης. Αυτή η αλλαγή σημειώνεται στο Ευαγγέλιο του Σρεντέτς από το 1331 μ. Χ. και κατά πάσα πιθανότητα στην εντυπωσιακή εκκλησία οφείλει η Σόφια το νέο της όνομα. Για πρώτη φορά η νέα ονομασία αναφέρεται στην ευεργετική επιστολή του βασιλιά Ιβάν Σισμάν για το μοναστήρι του Ντραγκαλέβτσι από το 1378 μ. Χ. Προς το τέλος του XIV αιώνα αναδομείται ο τρούλος της ροτόντας και από τότε χρονολογείται η τρίτη ζώνη τοιχογραφιών. Από πηγές του XV αιώνα μαθαίνουμε πως ο «Αγ. Γεώργιος» ξαναγίνεται κύρια εκκλησία της πόλης. Από τις τοιχογραφίες της περιόδου διαφυλάσσονται η μορφή του Χριστού Παντοκράτορα και 22 προφητών. Παρά τις διαμάχες των τελευταίων αρχόντων της Βουλγαρίας των αδερφών Ιβάν Σισμάν και Ιβάν Σρατσιμίρ, που συχνά διαπληκτίζονται για την Σόφια, η πόλη γνωρίζει περίοδο πολιτιστικής και οικονομικής άνθησης, πριν την Οθωμανική κατοχή. Το 1372 μ. Χ. οι Οθωμανοί προσεγγίζοντας τη Σόφια, κατακτούν τα κάστρα του Ιχτιμάν και του Σάμοκοβ. Τότε πεύτει και το κάστρο Ούρβιτς παρά την υπεράσισή του από τον Ιβάν Ασέν V αδερφό του βασιλιά Ιβάν Σισμάν. Û Η νεκρόπολη της βασιλικής «Αγ. Σοφία»

Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ Û Δαχτυλίδι του Βιτομίρ, πρώτο μισό του ХІV αιώνα, βασιλική «Αγ. Σοφία», Εθνικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο με Μουσείο Εθνική Ακαδημία των Επιστημών Û Χρυσό δαχτυλίδι από τον τάφο 9, βασιλική «Αγ. Σοφία», Εθνικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο με Μουσείο Εθνική Ακαδημία των Επιστημών

Μεσαιωνική ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ Û Χριστός Παντοκράτωρ, τοιχογραφία, ХІV αιώνας, Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος» Κάμποσα χρόνια αργότερα η Σόφια πολιορκείται επί τρεις μήνες από τον οθωμανό στρατηγό Λαλά Σαχίν. Η πόλη αντέχει χάρη στα γερά της τείχη και το θάρρος του βοεβόδα Ιάνκο που ηγείται των τελευταίων υπερασπιστών της Σόφιας αλλά οι εχθροί είναι πολυάριθμοι και δυνατοί. Το 1382 μ. Χ. η πόλη πεύτει στα χέρια των τούρκων και γίνεται μέρος της επικράτειας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η αρχαιολογική μελέτη αυτής της περιόδου αποκαλύπτει έργα συντήρησης της ανατολικής πύλης. Τα σημαντικότερα ευρήματα είναι από την νεκρόπολη της Αγ. Σοφίας όπου έχουν βρεθεί χρυσά κοσμήματα που δείχνουν την ανάπτυξη των τεχνιτών και την ευημερία των πολιτών. Οι σοδιές, το εμπόριο, η εξόρυξη σιδήρου στο Σάμοκοβ και η επεξεργασία των μη σιδηρούχων μετάλλων είναι βασικές πηγές πλουτισμού. Οι εκκλησίες της Σόφιας και της γύρω περιοχής είναι πολλές και αποτελούν το Άγιον Όρος της Σόφιας. Αυτά τα μνημεία είναι εμβληματικά για την πόλη αλλά έχουν και διαχρονική αξία για την πολιτιστική κληρονομιά της Βουλγαρίας. 19

Û N 4 1 2 3 6 5 Û Û Û

Μεσαιωνική ΥΠΟΜΝΗΜΑ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ 1 Ροτόντα «Αγ. Γεώργιος» 2 Ναός «Αγ. Πέτκα παλιά» 3 Ναός «Αγ. Νικόλαος από τα Μύρα της Λυκίας» 4 Ναός «Αγ. Πέτκα των σαμαράδων» 5 Εκκλησία της Μποϊάνα «Αγ. Νικόλαος και Αγ. Παντελεήμονας» ΣΟΦIΑ 6 Βασιλική «Αγ. Σοφία» 2013, Συγγραφείς: καθηγητής Μποζιντάρ Ντιμιτρόβ, καθηγητής Γκεόργκι Ιάνκοβ, καθηγητής διδάκτωρ Σβίλεν Στέφανοβ, διδάκτωρ Καλίνα Χρίστοβα, Ελίνκα Μποϊατζίεβα, επίκουρος καθηγητής διδάκτωρ Μάριο Ιβανόβ, Βαλεντίνα Νέντεβσκα, Καλλιτεχνική επιμέλεια: Κλούμπ 50

ΑΡΧΑΙΑ ΣΟΦΙΑ Ιστορική εξέλιξη της Σόφιας από την προϊστορία ως τα τέλη του VI αιώνα ΜΑΙΣΑΙΩΝΙΚΗ ΣΟΦΙΑ VII XIV ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΣΟΦΙΑ Πόλη σοφίας, πίστης και ελπίδας Αρχαία Μεσαιωνική Μοντέρνα ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΘΗΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΩΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗΣ ΤΑ ΤΕΛΗ ΤΟΥ VI ΑΙΩΝΑ VII XIV ΑΙΩΝΑΣ ΠΟΛΗ ΣΟΦΙΑΣ, ΠΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΕΛΠΙΔΑΣ Διανέμεται δωρεάν ΔΗΜΟΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ, ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ Οδός «Ομπόριστε» 44, 1505, Σόφια, τηλ.: 00359 (0) 2 943 47 28, fax: 00359 (0) 2 943 47 68, е-mail:opto@info-sofia.bg ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ ΣΟΦΙΑ Λεωφόρος «Τσαρ Οσβομποντίτελ» 22 (στην υπόγεια διάβαση μπροστά στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας «Αγ. Κλήμης της Αχρίδας», Σόφια, τηλ.: 00359 (0) 2 491 83 44, 00359 (0) 2 491 83 45, е-mail:tourist@info-sofia.bg, Fb: Information CentreSofia www.visitsofia.bg