ORAL PRESENTATIONS IN GREEK

1 ORAL PRESENTATIONS IN GREEK TOLERANCE OF SEAGRASS Cymodocea nodosa PHOTOSYNTHETIC ACTIVITY ΣΟ SALINITY Tsioli S.* 1, Papathanasiou V. 1, Katsaros C. 2, Exadactylos A. 3, Orfanidis S. 1 Benthic Ecology & Technology Laboratory, Fisheries Research Institute (Hellenic Agricultural Organization-DEMETER), 64007, Nea Peramos, Kavala, Greece 2 Department of Botany, Faculty of Biology, National and Kapodistrian University of Athens, 15784, Athens, Greece 3 Department of Ichthyology & Aquatic Environment, School of Agricultural Sciences, University of Thessaly, Fytokou 38, 38446, Volos, Greece ABSTRACT The tolerance of Cymodocea nodosa photosynthetic activity to salinity was studied to understand key mechanisms of its physiology in the Kavala Gulf, Northern Aegean. Shoots of the plant were placed in Plexiglas aquariums with different salinities (5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60) for 20 days. The effective quantum yield (ΓF/Fm') was measured every fourth day and the chlorophyll-a (Chl-a) leaf content was estimated at the end of the experiment. The experiment was conducted in a constant temperature chamber (21-22 μ C) with controlled lighting conditions (70-90 ιmol photons m -2 s -1, 14 hours light). The results reveal that the species has rather euryhaline characteristics and high physiological plasticity, with both ΓF/Fm' and leaf Chl-a yielding lower values in extreme salinities (<15, >45). The results are in agreement with the literature and explain the presence in coastal waters and absence in the lagoons of Eastern Macedonia and Thrace. They also provide insight on possible future changes in its distribution due to climate change in the region. Key words: Effective quantum yield, chlorophyll-a, Kavala Gulf *Corresponding author: Soultana Tsioli (stsioli@inale.gr) 1 ΑΝΟΥΖ ΣΖ ΦΧΣΟΤΝΘΔΣΗΚΖ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΑ ΣΟΤ ΘΑΛΑΗΟΤ ΑΓΓΔΗΟΠΔΡΜΟΤ Cymodocea nodosa ΣΖΝ ΑΛΑΣΟΣΖΣΑ Σζηψιε.* 1, Παπαζαλαζίνπ Β. 1, Καηζαξφο Υ. 2, Δμαδάθηπινο Α. 3 Οξθαλίδεο. 1 Δνβαζηήνζμ Βεκεζηήξ Οζημθμβίαξ & Σεπκμθμβίαξ, Ηκζηζημφημ Αθζεοηζηήξ Ένεοκαξ (ΔΛΓΟ- ΓΖΜΖΣΡΑ), 64007, Νέα Πέναιμξ, Κααάθα, Δθθάδα 2 Σμιέαξ Βμηακζηήξ, Σιήια Βζμθμβίαξ, Δεκζηυ Καπμδζζηνζαηυ Πακεπζζηήιζμ Αεδκχκ, 15784, Αεήκα, Δθθάδα 3 Σιήια Γεςπμκίαξ Ηπεομθμβίαξ & Τδάηζκμο Πενζαάθθμκημξ, πμθή Γεςπμκζηχκ Δπζζηδιχκ, Πακεπζζηήιζμ Θεζζαθίαξ, Φοηυημο 38, 38446, Βυθμξ, Δθθάδα Πεξίιεςε Μεθεηήεδηακ ηα υνζα ακμπήξ ηδξ θςημζοκεεηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ ημο είδμοξ Cymodocea nodosa ζηζξ ιεηααμθέξ ηδξ αθαηυηδηαξ, ςξ ιζα πνμζπάεεζα ηαηακυδζδξ ααζζηχκ ιδπακζζιχκ ηδξ μζημθοζζμθμβίαξ ημο πθδεοζιμφ ημο είδμοξ ζηδ εαθάζζζα πενζμπή ημο Κυθπμο ηδξ Κααάθαξ, Βυνεζμ Αζβαίμ. Βθαζημί ημο θοημφ ημπμεεηήεδηακ ζε εκοδνεία Plexiglas δζαθμνεηζηχκ αθαημηήηςκ (5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60) βζα 20 ιένεξ, ηαηά ηδ δζάνηεζα ηςκ μπμίςκ ιεηνμφκηακ δ εκενβυξ θςημκζαηή ημοξ απυδμζδ (ΓF/Fm'), εκχ ζημ ηέθμξ ημο πεζνάιαημξ ιεηνήεδηε δ πενζεηηζηυηδηα ηςκ θφθθςκ ζε πθςνμθφθθδ-α (Chl-a). Σμ πείναια δζελήπεδ ζε εάθαιμ ηαθθζένβεζαξ ζηαεενήξ εενιμηναζίαξ (21-22 μ C) ηαζ θςηζζιμφ (70-90 ιmol θςημκίςκ m -2 s -1, 14 χνεξ θςξ). Σα απμηεθέζιαηα ηδξ ενβαζίαξ έδεζλακ υηζ ημ είδμξ έπεζ ιάθθμκ εονφαθα (euryhaline) παναηηδνζζηζηά ηαζ ορδθή θοζζμθμβζηή πθαζηζηυηδηα ιε ιείςζδ ηδξ ΓF/Fm' ηαζ ηδξ Chl-α ηςκ θφθθςκ ζηζξ αηναίεξ αθαηυηδηεξ (<15, >45). Σα απμηεθέζιαηα είκαζ ζε ζοιθςκία ιε ηδ δζεεκή αζαθζμβναθία ηαζ ελδβμφκ ηδ ζδιενζκή ελάπθςζδ ημο είδμοξ ζηζξ αηηέξ, αθθά υπζ ζηζξ θζικμεάθαζζεξ ηδξ Ακαημθζηήξ 175

Μαηεδμκίαξ & Θνάηδξ, εκχ δίκμοκ ηδ δοκαηυηδηα πνυβκςζδξ ηςκ πζεακχκ ιεθθμκηζηχκ ιεηααμθχκ ηδξ ηαηακμιήξ ελαζηίαξ ηςκ ηθζιαηζηχκ αθθαβχκ ζηδκ εονφηενδ πενζμπή. Λέξειρ κλειδιά: Δλεξγόο θσηνληαθή απόδνζε, ρισξνθύιιε-α, Κόιπνο Καβάιαο *οββναθέαξ Δπζημζκςκίαξ: Σζζχθδ μοθηάκα (stsioli@inale.gr) 1. ΔΗΑΓΧΓΖ Σα εαθάζζζα αββεζυζπενια ή θακενυβαια εεςνμφκηαζ μνβακζζιμί «ηθεζδζά» ζε πμθθά αααεή πενζαάθθμκηα, υπςξ είκαζ ηα ιεηαααηζηά ηαζ πανάηηζα φδαηα, βζαηί δδιζμονβμφκ ζφκεεηα, ιςζασημφ ηφπμο, ορδθήξ μζημθμβζηήξ ηαζ μζημκμιζηήξ ζδιαζίαξ εκδζαζηήιαηα (Costanza et al. 1997, Heck et al. 2003, Bloomfield & Gillanders 2005). ηα εαθάζζζα πενζαάθθμκηα, δ αθαηυηδηα εεςνείηαζ έκαξ ηαηά πνμζέββζζδ ζηαεενυξ πανάβμκηαξ, βεβμκυξ πμο ελδβεί βζαηί ηα οδνυαζα αββεζυζπενια είκαζ, ζε βεκζηέξ βναιιέξ, ζηεκυαθα είδδ (den Hartog & Kuo 2006). Χζηυζμ, επεζδή μζ ηζιέξ ηδξ αθαηυηδηαξ ζηα αααεή πανάηηζα ηαζ ιεηαααηζηά φδαηα ηδξ οδνμβείμο είκαζ ζδζαίηενα εοιεηάαθδηεξ, ηα είδδ ηςκ βεκχκ Cymodocea, Zostera ηαζ Ruppia πμο επζηναημφκ παναηηδνίγμκηαζ απυ ορδθή θαζκμηοπζηή πθαζηζηυηδηα (phenotypic plasticity) (Hemminga & Duarte 2000) ηαζ δοκαηυηδηεξ ειθάκζζδξ ημπζηχκ βεκεηζηχκ δμιχκ (Alberto et al. 2005). Σα είδδ αοηά εηηυξ ηςκ θοζζμθμβζηχκ αθθαβχκ ελαζηίαξ ηδξ επμπζηυηδηαξ ηαζ ηςκ νεοιάηςκ, ιπμνεί κα δέπμκηαζ ηδκ επίδναζδ ορδθχκ ιεηααμθχκ ηδξ αθαηυηδηαξ πμο μθείθμκηαζ είηε ζε έιιεζεξ (ηθζιαηζηέξ αθθαβέξ) είηε ζε άιεζεξ (απυννζρδ θοιάηςκ άθιδξ απυ ιμκάδεξ αθαθάηςζδξ) ακενςπμβεκείξ δναζηδνζυηδηεξ (Fernandez-Torquemada et al. 2009, Gacia et al. 2007, Koch et al. 2013). Αοηέξ μζ αθθαβέξ, ιυκεξ ημοξ ή ζοκδοαζηζηά, ιπμνμφκ κα μδδβήζμοκ ζε ηαηαπυκδζδ (stress), επδνεάγμκηαξ ηδ αζςζζιυηδηα ηςκ εαθάζζζςκ θζααδζχκ (Waycott et al. 2009). Με ζημπυ ηδκ αεζθμνζηή πνμζηαζία ημοξ ζηζξ ζδιενζκέξ ηαζ ιεθθμκηζηέξ πενζααθθμκηζηέξ ζοκεήηεξ, δδιζμονβείηαζ δ ακάβηδ πεναζηένς ιεθέηδξ ηδξ μζημ-θοζζμθμβίαξ ηςκ εαθάζζζςκ αββεζμζπένιςκ ζηζξ πενζααθθμκηζηέξ ηαηαπμκήζεζξ πμο πνμηαθμφκ αοημί μζ πανάβμκηεξ. H Cymodocea nodosa είκαζ έκα είδμξ ιε ζδιακηζηή ελάπθςζδ ζηδ Μεζυβεζμ Θάθαζζα ηαζ ζηζξ Κακάνζεξ Νήζμοξ (Mascaró et al. 2009) ηαζ ακαπηφζζεηαζ ζε πμθθέξ πενζμπέξ ηδξ πχναξ, ηονίςξ ζε αιιχδεζξ πνμθοθαβιέκεξ πενζμπέξ, π.π. ηθεζζημί ηυθπμζ, ή πενζμπέξ ιε ιέηνζμ οδνμδοκαιζζιυ, υπμο ηαζ ζπδιαηίγεζ ιςζασημφ ηφπμο θζαάδζα (Orfanidis et al. 2005). Δπίζδξ, έπεζ εονεία ελάπθςζδ ζε ζοκεήηεξ αολακυιεκδξ θοζζηήξ (ηθίζδ αθαηυηδηαξ: Nikolaidou et al. 2005) ηαζ ακενςπμβεκμφξ (ηθίζδ νφπακζδξ: Orfanidis et al. 2010, Malea & Kevrekidis 2013, Papathanasiou, 2013) ηαηαπυκδζδξ. ημπυξ ηδξ πανμφζαξ ιεθέηδξ είκαζ μ πνμζδζμνζζιυξ ηςκ μνίςκ ακμπήξ ηδξ θςημζοκεεηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ ημο θακενυβαιμο Cymodocea nodosa ζε ζπέζδ ιε ηδκ ααζμηζηή πανάιεηνμ αθαηυηδηα, ςξ ιζα πνμζπάεεζα ηαηακυδζδξ ααζζηχκ ιδπακζζιχκ ηδξ θοζζμθμβίαξ ημο πθδεοζιμφ ημο είδμοξ ζηδ εαθάζζζα πενζμπή ημο Κυθπμο ηδξ Κααάθαξ, Βυνεζμ Αζβαίμ. Χξ πανάιεηνμξ απυηνζζδξ πνδζζιμπμζήεδηε δ εκενβυξ θςημκζαηή απυδμζδ ηςκ αθαζηχκ, δ μπμία ααζίγεηαζ ζημ θεμνζζιυ ηδξ πθςνμθφθθδξ-α (Ralph et al. 1995). 2. ΤΛΗΚΑ ΜΔΘΟΓΟΗ 2.1 οθθμβή, εβηθζιαηζζιυξ θοηχκ: Πναβιαημπμζήεδηε ζοθθμβή αθαζηχκ Cymodocea nodosa αάεμοξ 3 ιέηνςκ απυ ημ Αηνςηήνζμ Βναζίδαξ (νιμξ Δθεοεενχκ, Κυθπμξ Κααάθαξ) ζηζξ 31/05/2013. Αημθμφεδζε ημπμεέηδζδ ημοξ ζε εκοδνείμ Plexiglas 6 lt ενεπηζημφ ιέζμο (ΘΜ) ηαζ ιεηαθμνά ζε εάθαιμ ηαθθζένβεζαξ ζηαεενήξ εενιμηναζίαξ (21-22 μ C) ηαζ θςηζζιμφ (60 ιmol θςημκίςκ m -2 s -1, 14 χνεξ θςηυξ) ιε ζημπυ ημκ εβηθζιαηζζιυ βζα ιζα εαδμιάδα. Σμ ΘΜ δδιζμονβήεδηε απυ ηδκ πνμζεήηδ αθαηζμφ εκοδνείςκ (Münster Meersalz) ζε απζμκζζιέκμ (ζηήθδ νδηίκδξ) κενυ φδνεοζδξ ηαζ ενεπηζηχκ αθάηςκ. Ζ αθαηυηδηα ημο ΘΜ ήηακ 33,5 ηαζ δ ζοβηέκηνςζδ αγχημο ηαζ θςζθυνμο 0,3 ιmol/lt N-ΝΟ 3 ηαζ 0,02 ιmol/lt P-PO 4, ακηίζημζπα. 2.2 Πείναια, ιέηνδζδ θςημζοκεεηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ: Μεηά ημκ εβηθζιαηζζιυ (06-06- 2013), ηα θοηά ημπμεεηήεδηακ ζε εκοδνεία 3 θίηνςκ απυ Plexiglas ζπήιαημξ μνεμβςκίμο παναθθδθεπζπέδμο, ηαεέκα απυ ηα μπμία πενζείπε 3 δεζιίδεξ ημο θοημφ Cymodocea nodosa ηαζ 1 θίηνμ ΘΜ, υιμζμ ιε αοηυ ηδξ θάζδξ εβηθζιαηζζιμφ. Σμ πείναια δζελήπεδ ζε εάθαιμ ηαθθζένβεζαξ ζηαεενήξ εενιμηναζίαξ, 21-22 μ C. Οζ ζοκεήηεξ - αθαηυηδηεξ πμο ιεθεηήεδηακ πνμζδζμνίζηδηακ ιε θμνδηυ αθαηυιεηνμ (WTW) ηαζ ήηακ μζ ελήξ: 5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40, 45, 50, 55, 60. Μεθεηήεδηακ 6 δεζιίδεξ (επακαθήρεζξ, replicates) βζα ηάεε ζοκεήηδ πεζνάιαημξ. Σμ πείναια δζήνηδζε 20 διένεξ. Γζα ηζξ ζοκεήηεξ θςηζζιμφ πνδζζιμπμζήεδηακ ζςθδκμεζδείξ θαιπηήνεξ θεμνζζιμφ 110 cm πμο ελαζθάθζγακ 70-90 ιmol θςημκίςκ m -2 s -1 ζηδκ επζθάκεζα ηςκ δμπείςκ ηαθθζένβεζαξ, 14 χνεξ ηδκ διένα. Ζ αθθαβή ΘΜ πναβιαημπμζμφκηακ ηάεε δφμ (2) ιένεξ ηαζ δ ιέηνδζδ ηδξ εκενβμφξ θςημκζαηήξ απυδμζδξ (ΓF/F m ') ζημ κευηενμ θφθθμ, πενίπμο 2 εη. απυ ημκ 176

ιίζπμ, ηάεε ηέζζενζξ (4) ιένεξ, ιε ηδ πνήζδ οπμανφπζμο θεμνζυιεηνμο (Underwater Diving-PAM, Walz, GmbH, Effeltrich, Germany). ημ ηέθμξ ημο πεζνάιαημξ ηναηήεδηακ δείβιαηα ζηδκ ηαηάρολδ (-20 μ C) βζα ακάθοζδ πενζεηηζηυηδηαξ ζε πθςνμθφθθδ α (Chl-α) ζημ θφθθμ ιέηνδζδξ ηδξ ΓF/F m '. 2.3 Ακάθοζδ πενζεηηζηυηδηαξ θφθθμο ζε πθςνμθφθθδ-α: Γζα ηδκ ακάθοζδ ηδξ ζοβηέκηνςζδξ ηδξ πθςνμθφθθδξ ζηα θφθθα ηδξ C. nodosa αημθμοεήεδηε δ ιέεμδμξ ηςκ Granger & Lizumi (2001) 2.4 ηαηζζηζηή ακάθοζδ: Ζ ζηαηζζηζηή επελενβαζία ηςκ δεδμιέκςκ πναβιαημπμζήεδηε ιε ιμκηέθα ιζηηχκ επζδνάζεςκ (mixed effects models) ζε πενζαάθθμκ R. 3. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ημ πήια 1α δίκμκηαζ μζ ιέζεξ ηζιέξ ηςκ ηζιχκ ηδξ εκενβμφξ θςημκζαηήξ απυδμζδξ (ΓF/Fm') πμο ιεηνήεδηακ ηαευθδ ηδ δζάνηεζα ημο πεζνάιαημξ ζηζξ δζαθμνεηζηέξ αθαηυηδηεξ. Δκχ μζ ορδθυηενεξ ιέζεξ ηζιέξ ΓF/Fm' ιεηνήεδηακ ζηζξ αθαηυηδηεξ απυ 25 ιέπνζ 50 (0,734-0,720), μζ παιδθυηενεξ ιέζεξ ηζιέξ ιεηνήεδηακ ζηζξ αθαηυηδηεξ 5 (0,432) ηαζ 60 (0,515). Με αάζδ ημ ζπήια 1 α, ηα θοηά ζηδκ αθαηυηδηα 5 δείπκμοκ κα ηαηαπμκήεδηακ ακεπακυνεςηα ζηδ δζάνηεζα ημο πεζνάιαημξ, ιε απμηέθεζια ηδ δναιαηζηή ιείςζδ ηδξ ΓF/Fm ζημ ηέθμξ ημο πεζνάιαημξ. Μάθζζηα δφμ απυ ημοξ 6 αθαζημφξ δεκ άκηελακ ιέπνζ ημ ηέθμξ ημο πεζνάιαημξ ηαζ απμιαηνφκεδηακ απυ ηα εκοδνεία. Ακηίεεηα, υζμκ αθμνά ζημοξ αθαζημφξ ζηζξ αθαηυηδηεξ 55 ηαζ 60, εκχ ζηδκ ανπή δ ΓF/Fm επδνεάγεηαζ ανκδηζηά, ζηδ ζοκέπεζα θαίκεηαζ κα επακαηάιπηεζ, πςνίξ ςζηυζμ κα επακένπεηαζ ζηα ανπζηά επίπεδα (πήια 1β, διένεξ 16, 20). φιθςκα ιε ηδ ζηαηζζηζηή ακάθοζδ (δεκ δίκεηαζ) οπάνπεζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηή δζαθμνμπμίδζδ ακάιεζα ζηζξ αθαηυηδηεξ πμο ελεηάζηδηακ ςξ πνμξ ηδκ 5, εηηυξ απυ ηδκ αθαηυηδηα 60 (p<0,05). ημ πήια 1δ δίκμκηαζ μζ ιέζεξ ηζιέξ ηδξ πενζεηηζηυηδηαξ ημο θφθθμο ζε Chl-α ζηζξ δζαθμνεηζηέξ αθαηυηδηεξ. Δκχ μζ ορδθυηενεξ ιέζεξ ηζιέξ Chl-α ιεηνήεδηακ ζηζξ αθαηυηδηεξ 25 (3,94 ιg/g) ηαζ 35 (3,96 ιg/g), μζ παιδθυηενεξ ιέζεξ ηζιέξ ιεηνήεδηακ ζηζξ αθαηυηδηεξ 5 (1,2 ιg/g) ηαζ 60 (1,4 ιg/g. ηδκ αθαηυηδηα 5 δ Chl-α ιεηνήεδηε ιυκμ ζε 4 αθαζημφξ (αθ. παναπάκς). φιθςκα ιε ηδ ζηαηζζηζηή ακάθοζδ (δεκ δίκεηαζ) οπάνπεζ ζηαηζζηζηά ζδιακηζηή δζαθμνμπμίδζδ ακάιεζα ζηζξ αθαηυηδηεξ πμο ελεηάζηδηακ ςξ πνμξ ηδκ 5 (p<0,05). ρήκα 1: α) Μέζε ηηκή ΓF/F m ' (± ηππηθφ ζθάικα-σ, n=42) γηα θάζε πεηξακαηηθή ζπλζήθε, β) Γηαθχκαλζε ηηκψλ ΓF/F m ' (Μέζε Σηκή ± Σ, n=6) αλά εκέξα κέηξεζεο γηα ηηο αιαηφηεηεο 5-30, γ) Γηαθχκαλζε ηηκψλ ΓF/F m ' (ΜΣ ± Σ, n=6) αλά εκέξα κέηξεζεο γηα ηηο αιαηφηεηεο 35-60 θαη 177

δ) Μέζε ηηκή ρισξνθχιιεο-α ζηα θχιια (± Σ, n=4-6) ζην ηέινο ηνπ πεηξάκαηνο γηα θάζε πεηξακαηηθή ζπλζήθε. 4. ΤΕΖΣΖΖ Σα απμηεθέζιαηα ηδξ ενβαζίαξ έδεζλακ υηζ ημ είδμξ C. nodosa έπεζ ιάθθμκ εονφαθα (euryhaline) παναηηδνζζηζηά, πανμοζζάγμκηαξ ιείςζδ ηδξ ΓF/Fm' ηαζ ηδξ Chl-α ηςκ θφθθςκ ιυκμ ζηζξ αηναίεξ αθαηυηδηεξ (<15, >45). Πανυιμζα απμηεθέζιαηα ανέεδηακ ηαζ απυ άθθμοξ ζοββναθείξ. Γζα πανάδεζβια, μζ Pagès et al. (2010) πμο ιεθέηδζακ ηδκ επίδναζδ ηδξ αθαηυηδηαξ ζηδκ C. nodosa ζε πείναια ιζηνυημζιμο βζα 17 ιένεξ ζοιπέναζκακ, υηζ άκηελε ζηδκ 44 πςνίξ ειθακή αθάαδ, αθθά δ αζςζζιυηδηα ιεζχεδηε ζηζξ 54 ηαζ 62. Οζ Sandoval-Gil et al. (2012) ιεθέηδζακ ηδκ επίδναζδ ηδξ αθαηυηδηαξ ζηδ θςημζφκεεζδ, ηδκ ακάπηολδ ηαζ ηδκ επζαίςζδ ηδξ C. nodosa ζε πείναια ιεζυημζιμο βζα 47 ιένεξ. Σα απμηεθέζιαηά ημοξ έδεζλακ ιέηνζα, αθθά ειθακή ιείςζδ ηδξ θςημζοκεεηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ (12-17%) ζε υθεξ ηζξ ορδθέξ αθαηυηδηεξ (39-43). φιθςκα ιε ημοξ Caye & Meinesz (1986), δ ακάπηολδ ηςκ ζπενιάηςκ είκαζ ιεβαθφηενδ ιεηαλφ ηςκ αθαημηήηςκ 15 ηαζ 20, έκα εφνμξ αθαημηήηςκ πμο ζηδ Μεζυβεζμ ζοκδοάγεηαζ ιε βθοηά κενά ή πενζπηχζεζξ ηαηαζβίδςκ. Οζ ζοβηεηνζιέκμζ ζοββναθείξ πνμηείκμοκ υηζ μ πνμκζζιυξ ηδξ θφηνςζδξ ηαζ δ ηαηακμιή C. nodosa ζηδκ δοηζηή Μεζυβεζμ πενζμνίγμκηαζ απυ ηδκ ορδθή αθαηυηδηα. Απυ ηα παναπάκς θαίκεηαζ υηζ δ C. nodosa έπεζ ορδθή θοζζμθμβζηή πθαζηζηυηδηα ηαζ ζηακυηδηα κα ακαπηφζζεηαζ ζε πανάηηζα μζημζοζηήιαηα ιε εονεία αθθά υπζ αηναία επίπεδα αθαημηήηςκ. Σμ βεβμκυξ αοηυ ιάθθμκ ελδβεί ηδκ εονεία ελάπθςζδ ημο είδμοξ ιυκμ ζηζξ αηηέξ ηαζ υπζ ζηζξ πανάηηζεξ θζικμεάθαζζεξ ηδξ Πενζθένεζαξ Ακαημθζηήξ Μαηεδμκίαξ & Θνάηδξ, μζ αθαηυηδηεξ ηςκ μπμίςκ ηοιαίκμκηαζ ιεηαλφ 18 ηαζ 60 (Nikolaidou et al. 2005, Orfanidis et al. 2008). οκεπχξ, δ αφλδζδ ηδξ αθαηυηδηαξ, ζε ζοκδοαζιυ ιε ηδκ ακφρςζδ ηδξ ζηάειδξ ηδξ εάθαζζαξ ηαζ ηδξ ιείςζδξ ηςκ βθοηχκ κενχκ, ελαζηίαξ ηςκ ηθζιαηζηχκ αθθαβχκ, ιπμνεί κα ζοιαάθθεζ ηαηά πενίπηςζδ ζηδκ αθθαβή ηδξ ζδιενζκήξ ηαηακμιήξ (αθ. Short & Neckles, 1999). Γζα πανάδεζβια, εκχ ιάθθμκ εα αμδεήζεζ ζηδκ οπένααζδ ημο ζδιενζκμφ «θνάβιαημξ» ελάπθςζδξ ημο είδμοξ ζημκ πενζμνζζιέκμ (restricted type) ηφπμ θζικμεαθαζζχκ ηδξ πενζμπήξ, θαίκεηαζ υηζ εα πενζμνίζεζ ηδκ ακαπαναβςβή ηαζ ηδκ ηαηακμιή αοημφ ημο είδμοξ ζε άθθεξ θζικμεάθαζζεξ ηδξ Μεζμβείμο ηαζ ηδξ Δθθάδαξ ιε πενζζζυηενμ εαθάζζζα (leaky type) παναηηδνζζηζηά. οιπεναζιαηζηά, δ πεζναιαηζηή ιεθέηδ ηδξ θςημζοκεεηζηήξ δναζηδνζυηδηαξ αθαζηχκ ημο είδμοξ C. nodosa, δ μπμία ααζίζηδηε ζοκδοαζηζηά ζε ζφβπνμκεξ (θεμνζζιυξ ηδξ πθςνμθφθθδξ) ηαζ ηθαζζζηέξ (ζοβηέκηνςζδ πθςνμθφθθδξ) ιεευδμοξ ηδξ θοζζμθμβίαξ ηςκ θοηχκ, έδεζλε υηζ ιπμνεί κα αλζμπμζδεεί ζηδκ ηαηακυδζδ ηδξ οπάνπμοζαξ ηαζ ιεθθμκηζηήξ ηαηακμιήξ ημο είδμοξ ζηδκ εονφηενδ πενζμπή ηδξ Ακαημθζηήξ Μαηεδμκίαξ & Θνάηδξ. ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ: Ζ ενβαζία αοηή πναβιαημπμζήεδηε ιε ηδ ζοβπνδιαημδυηδζδ ημο πνμβνάιιαημξ «ΘΑΛΖ» (Σίηθμξ οπμένβμο «Ακμπή ηςκ εαθάζζζςκ αββεζμζπένιςκ ζε πενζααθθμκηζηέξ ηαηαπμκήζεζξ: ιεηααθδηυηδηα ηςκ θοζζμθμβζηχκ - ηοηηανζηχκ - αζμπδιζηχκ - ιμνζαηχκ ιδπακζζιχκ ζε ζπέζδ ιε είδμξ ηαζ εκδζαίηδια») απυ ηδκ Δονςπασηή Έκςζδ (Δονςπασηυ Κμζκςκζηυ Σαιείμ) ηαζ απυ εεκζημφξ πυνμοξ (Τπμονβείμ παζδείαξ, δζα αίμο ιάεδζδξ ηαζ ενδζηεοιάηςκ, Δζδζηή οπδνεζία δζαπείνζζδξ επζπεζνδζζαημφ πνμβνάιιαημξ εηπαίδεοζδ & δζα αίμο ιάεδζδ). ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Alberto F., Gouveia L., Arnaud Haond S., Pérez Lloréns J. L., Duarte C. M., Serrao E. A. (2005). Within population spatial genetic structure, neighbourhood size and clonal subrange in the seagrass Cymodocea nodosa. Molecular Ecology 14, 2669-2681. Bloomfield A. L., Gillanders B. M. (2005). Fish and invertebrate assemblages in seagrass, mangrove, saltmarsh, and nonvegetated habitats. Estuaries 28, 63-77. Costanza R., D'Arge R., De Groot R., Farber S., Grasso M., Hannon B., Limburg K., Naeem S., O'Neill R.V., Paruelo J., Raskin R.G., Sutton P., Van Den Belt M. (1997). The value of the world's ecosystem services and natural capital. Nature 387, 253-260. den Hartog C., Kuo J. (2006). Taxonomy and biogeography of seagrasses. In Seagrasses: Biology, Ecology and Conservation Larkum A. W. D., Orth R. J., Duarte C. M. (eds.), p. 1-23. Fernández-Torquemada Y., Gónzalez-Correa J.M., Loya A., Ferrero L.M., Díaz- Valdés M., Sánchez- Lizaso J.L. (2009). Dispersion of brine discharge from a seawater reverse osmosis desalination plants. Desalination and Water Treatment 5, 137-145. Gacia E., Invers O., Manzanera M., Ballesteros E., Romero J. (2007). Impact of the brine from a desalination plant on a shallow seagrass (Posidonia oceanica) meadow. Estuarine, Coastal and Shelf Science 72, 579-590. 178

Granger S., Lizumi H. (2001). Water quality measurement methods for seagrass habitat. Global seagrass research methods. Short F. T., Coles R. G., Short C. A. Amsterdam, Elsevier, 402-404. Heck Jr. K. L., Hays G., Orth R. J. (2003). Critical evaluation of the nursery role hypothesis for seagrass meadows. Marine Ecology Progress Series 253, 123-136. Hemminga M.A., Duarte, C.M. (2000). Seagrass Ecology. Cambridge University Press, Cambridge, UK, p. 298. Koch M., Bowes G., Ross C., Zhang X. (2013). Climate change and ocean acidification effects on seagrasses and marine macroalgae. Global Change Biology 19, 103 132. Malea P., Kevrekidis T. (2013). Trace element (Al, As, B, Ba, Cr, Mo, Ni, Se, Sr, Tl, U and V) distribution and seasonality in compartments of the seagrass Cymodocea nodosa. Science of the Total Environment 463 464, 611 623. Mascaro O., Oliva O., Pérez M., Romero J. (2009). Spatial variability in ecological attributes of the seagrass Cymodocea nodosa. Botanica Marina 52, 429-438. Nicolaidou A., Reizopoulou S., Koutsoubas D., Orfanidis S., Kevrekidis Th. (2005). Biological components of Greek lagoonal ecosystems: an overview. Mediterranean Marine Science 6, 31-50. Orfanidis S., Panayotidis P., Siakavara A. (2005). Benthic macrophytes: main trends in diversity and distribution. In State of the Hellenic Environment, Chapter VI. Biota of the sea bed, Papathanassiou E., Zenetos A. (Eds), pp. 226-235 HCMR Publication. Orfanidis S., Pinna M., Sabetta L., Stamatis N., Nakou K. (2008). Variation of structural and functional metrics in macrophyte communities within two habitats of eastern Mediterranean coastal lagoons: natural versus human effects. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems 18, S45-S61. Orfanidis S.,Papathanasiou V.,Gounaris S., Theodosiou T. (2010). Size distribution approaches for monitoring and conservation of coastal Cymodocea habitats. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems 20, 177-188. Pagès J. F., Pérez M., Romero J. (2010). Sensitivity of the seagrass Cymodocea nodosa to hypersaline conditions: A microcosm approach. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology 386, 34-38. Papathanasiou V. (2013). Cymodocea nodosa as a bioindicator of coastal habitat quality: an integrative approach from organism to community scale. School of Marine Science and Engineering. Plymouth, University of Plymouth. PhD. Ralph P. J., Burchett M. D. (1995). Photosynthetic responses of the seagrass Halophila ovalis (R. Br.) Hook. f. to high irradiance stress, using chlorophyll a fluorescence. Aquatic Botany 51(1-2), 55-66. Sandoval-Gil J. M., Marín-Guirao L., Ruiz J. M. (2012). The effect of salinity increase on the photosynthesis, growth and survival of the Mediterranean seagrass Cymodocea nodosa. Estuarine, Coastal and Shelf Science 115, 260-271. Schwinning S., Weiner J. (1998). Mechanisms determining the degree of size asymmetry in competition among plants. Oecologia 113, 447-455. Short F. T., Neckles H. A. (1999). The effects of global climate change on seagrasses. Aquatic Botany 63, 169-196. 179