Τίτλος Μαθήματος: Μάθηση με τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας Κωδικός Μαθήματος: ΘΠ0811 Διδάσκων: Ηλίας Καρασαββίδης, ikaras@uth.gr Είδος Μαθήματος: Επιλογής Εξάμηνο: 6ο Μονάδες ECTS: 5 Διαδικτυακός Τόπος Μαθήματος: http://elearn.ece.uth.gr Περιγραφή και σκοπός μαθήματος. Το μάθημα περιλαμβάνει θεωρητική και πρακτική κατάρτιση σε ζητήματα που αφορούν τη μάθηση με τις ΤΠΕ. Το μάθημα προσεγγίζει την τεχνολογία με μαθησιακούς όρους, διερευνώντας την επίδραση των διαφόρων γνωστικών παραδόσεων στη διαμόρφωση αντίστοιχων κατηγοριών εκπαιδευτικού λογισμικού. Στα πλαίσια του μαθήματος οι ΤΠΕ προσεγγίζονται ως γνωστικά εργαλεία και εξετάζεται η συνεισφορά τους στη μάθηση. Απώτερη επιδίωξη είναι ο διδακτικός σχεδιασμός μαθησιακών περιβαλλόντων τα οποία θα υλοποιούνται αξιοποιώντας οργανικά ποικίλα υπολογιστικά εργαλεία. Στόχοι: Μετά την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση να: περιγράφουν τις βασικές κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού κατανοούν την συσχέτιση μεταξύ γνωστικών παραδόσεων και κατηγοριών εκπαιδευτικού λογισμικού διακρίνουν τη ρητή/άρρητη αντίληψη για τη μάθηση που ενσωματώνει ένα εκπαιδευτικό λογισμικό κατατάσσουν ένα εκπαιδευτικό λογισμικό σε κάποια κατηγορία με βάση την αντίληψη για τη μάθηση που εμπερικλείει το τελευταίο αναλύουν τη μαθησιακή συνεισφορά του εκπαιδευτικού λογισμικού ως γνωστικού εργαλείου σχεδιάζουν ένα διδακτικό σενάριο το οποίο θα βασίζεται οργανικά σε ένα εκπαιδευτικό λογισμικό (ή σε συνδυασμό εκπαιδευτικών λογισμικών) υλοποιούν το παραπάνω σενάριο αναστοχαζόμενοι πάνω στην προστιθέμενη αξία του εκπαιδευτικού λογισμικού Περιεχόμενο: Η θεωρητική κατάρτιση περιλαμβάνει την εξοικείωση τόσο με την έννοια του εκπαιδευτικού λογισμικού (κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού) όσο και με τις γνωστικές θεωρίες που λανθάνουν πίσω από κάθε τύπο εκπαιδευτικού λογισμικού, (συμπεριφορισμό, πιαζετική θεωρία, γνωσιακή επιστήμη, πλαισιοθετημένη νόηση, κατανεμημένη νόηση,
κοινωνικοπολιτισμική θεωρία). Βασική επιδίωξη στα πλαίσια της θεωρητικής κατάρτισης είναι το να καταστούν οι φοιτήτριες/τές ικανές/οί να αντιλαμβάνονται και να περιγράφουν μια διδακτική μαθησιακή κατάσταση με όρους μαθησιακής επιστημολογίας, δηλαδή σε επίπεδο αντιλήψεων για τη μάθηση. Η τεχνολογία θα προσεγγιστεί ως ψυχολογικό/γνωστικό εργαλείο από τη σκοπιά της κοινωνικοπολιτισμικής θεωρίας. Μέσα από μια τέτοια προοπτική, η τεχνολογία θα εξεταστεί ως προς το πως μπορεί να υποστηρίξει σειρά νοητικών δεξιοτήτων και μαθησιακών αναγκών γενικότερα σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα. Η πρακτική κατάρτιση έχει ως σκοπό το να καταστήσει τις/τους φοιτήτριες/ές ικανές/ούς να σχεδιάζουν, να υλοποιούν και να αξιολογούν μια θεματική ενότητα με τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού και/ή υπολογιστικών περιβαλλόντων υποστήριξης μάθησης γενικότερα. Αξιολόγηση: Η αξιολόγηση βασίζεται στα παραδοτέα και είναι πολυεπίπεδη: (α) σχεδιασμός σεναρίου διδασκαλίας και πρακτική εφαρμογή του (25%), (β) προφορική υποστήριξη σεναρίου (25%) και (γ) συμμετοχή σε Wiki μαθήματος και on line δραστηριότητες (50%). Διδακτική Μεθοδολογία: Στα πλαίσια του μαθήματος χρησιμοποιούνται συνδυαστικά διάφορες διδακτικές μέθοδοι όπως (α) διαλέξεις (παρουσίαση εννοιών, παραδείγματα, εφαρμογές), (β) συζητήσεις και ασκήσεις σε μικρές ομάδες, (γ) προβολή, ανάλυση και συζήτηση βιντεοσκοπημένων διδασκαλιών, (δ) εργαστηριακές συναντήσεις (παρουσίαση εκπαιδευτικών λογισμικών και άσκηση στην κατάρτιση διδακτικών σεναρίων), και (ε) ασύγχρονες on line δραστηριότητες (Wiki). Αναλυτικό Περίγραμμα Μαθήματος #1. Διδασκαλία & Μάθηση με τις ΤΠΕ Θεμελιώδεις έννοιες, Μάθηση, ΤΠΕ, Ιστορική Αναδρομή Εφαρμογών ΤΠΕ στην Εκπαίδευση, Μοντέλα Ένταξης ΤΠΕ σε Εκπαιδευτικά Συστήματα, Παράγοντες Επιτυχίας/Αποτυχίας Βοσνιάδου, Σ. (2006). Παιδιά, σχολεία και υπολογιστές. Αθήνα: εκδόσεις Gutenberg. Bransford, J.D., Brown, A.L. & Cocking, R.R. (1999). How people learn. Brain, mind, experience, and school (expanded edition). Washington, DC: National Academy Press. Newby, T.J., Stepich, D.A., Lehman, J.D., Russel, J.D. (2009). Εκπαιδευτική τεχνολογία για διδασκαλία και μάθηση. Αθήνα: Εκδόσεις Επίκεντρο.
Vosniadou, S., De Corte, E., Glaser, R. & Mandl, H. (Eds.), (1996). International perspectives on the design of technology supported learning environments. Mahwah, NJ: LEA. Αβούρης, Ν., Καραγιαννιδης, Χ. & Κομης, Β. (2009). (Επιμέλεια). Συστηματα Και Μοντελα Συνεργασιας Για Εργασια, Μαθηση, Κοινοτητες Πρακτικης Και Δημιουργια Γνωσης. Αθήνα: Εκδόσεις Κλειδάριθμος. #2. Οι ΤΠΕ στην Προσχολική Εκπαίδευση Οι ΤΠΕ στην Προσχολική Εκπαίδευση, Υποστηρικτές Επικριτές, Βιβλιογραφικά Δεδομένα, Μελέτη Περίπτωσης, Πληροφορική & ΔΕΠΠΣ, Άξονες Ένταξης Πληροφορικής στο Νηπιαγωγείο, η Πληροφορική στον Οδηγό της Νηπιαγωγού Νικολοπούλου, Κ. (2009). Οι τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών στην προσχολική εκπαίδευση: ένταξη, χρήση και αξιοποίηση. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. #3. Συμπεριφορισμός & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Συμπεριφορισμός & Μάθηση, Κλασική Χειριστική Ενίσχυση, Συμπεριφοριστικό Λογισμικό (Διδακτικό & Άσκησης Εξάσκησης), Θετικά/Αρνητικά Στοιχεία Συμπεριφοριστικού Λογισμικού, το Συμπεριφοριστικό Λογισμικό στην Προσχολική Εκπαίδευση Skinner, B.F. (2012). Περί συμπεριφορισμού (επιμέλεια: Ρ. Μελλον). Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο. #4. Πιαζετική Θεωρία & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Θεωρία Jean Piaget, Μοντέλο Νοημοσύνης, Γνωστική Σύγκρουση, Seymour Papert, LOGO, Εφαρμογές Λογισμικού που βασίζεται στην Πιαζετική Θεωρία στην Προσχολική Εκπαίδευση
Κυνηγός, Χ. & Δημαράκη, Ε. (Eds.) (2002). Νοητικά Εργαλεία και Πληροφορικά Μέσα. Παιδαγωγική Αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής. Αθήνα: Καστανιώτης. Παπαμιχαήλ, Γ. (1988). Μάθηση και Κοινωνία. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας. Piaget, J. (1977). The development of thought. Equilibration of cognitive structures (A. Rosin trans.). Basil Blackwell. Papert, S. (1980). Mindstorms: Children, computers and powerful ideas. NY: Basic books. #5. Γνωσιακή Επιστήμη & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Γνωσιακής Επιστήμη, Ορισμός & Μοντέλα, η Νόηση ως Υπολογιστική Διαδικασία, Αναπαράσταση & Υπολογισμοί, Τεχνητή Νοημοσύνη, Έμπειρα Συστήματα, Νοήμονα Διδακτικά Συστήματα, Εφαρμογές Λογισμικού που βασίζεται στην Γνωσιακή Επιστήμη στην Προσχολική Εκπαίδευση Posner, M.I. (Ed.)(1989). Foundations of cognitive science. MIT press. Βοσνιάδου, Σ. (2004). (Επιμέλεια). Γνωσιακή Επιστήμη: Η νέα επιστήμη του νου. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg. Gardner, H. (1987). The mind s new science. A history of the cognitive revolution. New York: Basic Books. Bransford, J.D., Brown, A.L. & Cocking, R.R. (1999). How people learn. Brain, mind, experience, and school (expanded edition). Washington, DC: National Academy Press. #6. Πλαισιοθετημένη/Κατανεμημένη Νόηση & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Πλαίσιο και Νοητική Δραστηριότητα, η Μάθηση ως Μαθητεία, η Μάθηση ως Συμμετοχή σε Κοινότητες, η Νόηση ως Κατανεμημένη διαδικασία, Κοινωνική και Υλική Κατανομή της Νόησης, Επιδράσεις Πλαισιοθετημένης/Κατανεμημένης Νόησης στον Σχεδιασμό και την Αξιοποίηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού στην στην Προσχολική Εκπαίδευση Lave, J. (1988). Cognition in Practice. Mind, Mathematics and Culture in Everyday life. N.Y.: Cambridge University Press. Lave, J. & Wenger, E. (1991). Situated Learning. Legitimate Peripheral Participation. Cambridge: Cambridge University Press. Kirshner, D. & Whitson, D.A. (Eds.) (1997). Situated cognition theory: social, semiotic and psychological perspectives. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Hutchins, E. (1995). Cognition in the Wild. Cambridge, Massachusetts: MIT press. Salomon, G. (Ed.) (1993). Distributed Cognitions. Psychological and Educational Considerations. NY: Cambridge University Press. #7. Κοινωνικοπολιτισμική Θεωρία & Εκπαιδευτικό Λογισμικό Γενικός Γενετικός Νόμος Πολιτισμικής Ανάπτυξης, Διαμεσολάβηση, Ψυχολογικά Εργαλεία, Ζώνη Επόμενης Ανάπτυξης, Επιστημονικές/Καθημερινές Έννοιες, Παιχνίδι, Επιδράσεις Κοινωνικοπολιτισμικής Θεωρίας στον Σχεδιασμό Εκπαιδευτικού Λογισμικού στην Προσχολική Εκπαίδευση Δαφέρμος, Μ. (2002). Η Πολιτισμική Ιστορική Θεωρία του Vygotsky. Φιλοσοφικές Ψυχολογικές Παιδαγωγικές Διαστάσεις. Αθήνα: Ατραπός. Παπαμιχαήλ, Γ. (1988). Μάθηση και Κοινωνία. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας. Rogoff, B. (1990). Apprenticeship in Thinking. Cognitive Development in Social Context. NY: Oxford University Press. Vygotsky, L.S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes (M. Cole, V. John Steiner, S. Scribner & E. Souberman, Eds. & Translators). Harvard University Press. Vygotsky, L.S. (1987). The Collected Works of L.S. Vygotsky. Vol. 1. Problems of General Psychology (Rieber, R.S. & Carton, A.S. Eds.;. N. Minick Trans). NY: Plenum Press. #8. Οι ΤΠΕ ως Νοητικά Εργαλεία Οι ΤΠΕ ως Νοητικά Εργαλεία, Ενίσχυση (Παραγωγικότητα Αντικειμενικοποίηση) Μετασχηματισμός, Εφαρμογές σε Προσχολική Εκπαίδευση σε διάφορες κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού Lajoie, S.D. & Derry, S.J. (Eds.). (1993). Computers as Cognitive Tools. LEA. Jonassen, D.H. (1996). Computers in the Classroom. Mindtools for Critical Thinking. NJ: Prentice Hall. Kozulin, A. (1998). Psychological Tools. A Socio Cultural Approach to Education. Cambridge, Massachusetts: Cambridge University Press. Μικρόπουλος, Τ. (2006). Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Αθήνα: Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.
Κυνηγός, Χ. & Δημαράκη, Ε. (Eds.) (2002). Νοητικά Εργαλεία και Πληροφορικά Μέσα. Παιδαγωγική Αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής. Αθήνα: Καστανιώτης. #9 13 Εργαστηριακές Συναντήσεις Παρουσίαση ενδεικτικών εκπαιδευτικών λογισμικών ανά κατηγορία, εξοικείωση με βασικά χαρακτηριστικά των λογισμικών, εργασία σε ομάδες για την κατάρτιση σεναρίων διδασκαλίας, ομαδική παρουσίαση και ανάλυση σεναρίων Σημείωση: Το περιεχόμενο του μαθήματος και η σειρά παρουσίασής του είναι ενδεικτική. Ο διδάσκων ενδέχεται να τροποποιήσει μερικώς το περιεχόμενο του μαθήματος ανάλογα με τον αριθμό των εγγεγραμμένων φοιτητών και τις τρέχουσες ανάγκες.