ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 12.3 ΚΙΜΟΥΡΙΩΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΤΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 12.3 ΚΙΜΟΥΡΙΩΤΗΣ Μελετητές : ΤΖΑΝΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΡΗΤΣΩΤΑΚΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ / ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ / ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΚΩΣΤΑΝΤΗ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Ο μικρός οικισμός του Κιμουριώτη έχει διαμορφωθεί σε φυσικό πλάτωμα σε υψόμετρο 200μ. που προστατεύεται βορειοδυτικά και νότια από υψηλότερους σχηματισμούς του εδάφους. Η επικρατούσα καλλιεργήσιμη βλάστηση του οικισμού είναι οι ελαιώνες, ακολουθούν οι αμπελώνες και τα εσπεριδοειδή σε μικρότερο ποσοστό. Δυτικά και βόρεια του οικιστικού συνόλου διέρχεται καταπράσινο ρέμα βάθους 6μ. περίπου. Στο παρελθόν, το ρέμα διέτρεχε νερό, ιδιαίτερα τους μήνες του χειμώνα, ύστερα από γεώτρηση που έγινε στην περιοχή με σκοπό την ύδρευση της Σητείας, το ρέμα στέρεψε. Η βλάστηση στη ρεματιά είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένη όπου απαντούν πολλά πλατανοειδή δέντρα. Στη δυτική παρειά του οικιστικού συνόλου βρίσκονται δύο κλίμακες, η μία στο νότιο και η άλλη στο βόρειο όριο και οδηγούν στο επίπεδο του ρέματος (εικ.1). Τέλος, γίνεται αναφορά για την ύπαρξη αρχαίου ιερού ονομαζόμενου Λαψανάρι 1 (εικ.2). Το μοναδικό ιστορικό γεγονός που εντοπίστηκε σχετίζεται με τον Ιούνιο του 1821 που οι Τούρκοι συγκέντρωσαν στα Αχλάδια τους χριστιανούς από τα γύρω χωριά, Χαμαίζι, Σκοπή, Κιμουριώτη, Σκλαβεδιάκου και τους έσφαξαν Εικόνα 1 1 Faure Paul, Sur trois sorte de sanctuaries cretois, Bulletin de correspodance Hellenic, Volume 93, 1969, 205-207.

όλους 2. Το 1881 ο οικισμός αναφέρεται σε απογραφή για πρώτη φορά με το όνομα Κυμουριώτης με 60 χριστιανούς κάτοικους και το 1900 με 75 κάτοικους. Το 1920 αναφέρεται ως Κιμουργιώτης στην κοινότητα Αχλαδιών με 72 κάτοικους, το 1928 ως Κυμπουργιώτης στην κοινότητα Σκοπής με 70 κάτοικους, το 1940 ως Κιμουριώτης στην κοινότητα Αχλαδιών με 67 κάτοικους, το 1951 με 66 κάτοικους, το 1961 με 25 κάτοικους, το 1971 με 13 κάτοικους, το 1981 με 6 κάτοικους και το 2001 με 26 κάτοικους 3. Κατά την επίσκεψή μας στον οικισμό πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει ένας μόνο πραγματικός μόνιμος κάτοικος, από τους υπόλοιπους ιδιοκτήτες της περιουσίας του οικισμού οι περισσότεροι κατοικούν στη Σητεία και λιγότεροι σε άλλες πιο μακρινές πόλεις. Ο Κιμουριώτης είναι οικισμός 5ου επιπέδου του νομού Λασιθίου και ανήκει στο δήμο Σητείας στο δημοτικό διαμέρισμα των Αχλαδιών. Βρίσκεται σε απόσταση 8χλμ από τη πόλη της Σητείας, σε διακλάδωση από τον εθνικό οδικό άξονα προς Άγιο Νικόλαο πριν το χωριό Σκοπή και προσεγγίζεται μέσω επαρχιακής οδού που απέχει 1,5χλμ από τον εθνικό οδικό άξονα Αγίου Νικολάου-Σητείας (εικ.3). Σε αυτόν τον οδικό άξονα η συγκοινωνία των υπεραστικών λεωφορείων είναι συχνή και εξυπηρετεί τον οικισμό αφήνοντας Εικόνα 2 2 Σπανάκης Σ., Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, Τόμος Α, Ηράκλειο 2001, 169. 3 Σπανάκης Σ., op.c., Τόμος Α, Ηράκλειο 2001, 398.

τους επιβάτες στην έναρξη της επαρχιακής οδού. Η σύνδεση του Κιμουριώτη με τη Σητεία, τα άλλα δημοτικά διαμερίσματα και τους οικισμούς τους γίνεται μέσω των εθνικών, επαρχιακών ή δημοτικών οδών που στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι ασφαλτοστρωμένοι. Όμως στο μεγαλύτερο μέρος της η οδοποιία είναι παλαιών προδιαγραφών και απαιτείται η βελτίωση της ή και η επαναχάραξή της 4. Συγκεκριμένα ο επαρχιακός δρόμος προς τον Κιμουριώτη έχει ικανοποιητικό πλάτος σε αντίθεση με τους γύρω αγροτικούς όπου η διασταύρωση δύο οχημάτων γίνεται με ιδιαίτερη δυσκολία. 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Tο μεγαλύτερο μέρος του ενεργού πληθυσμού στην χωρική ενότητα της Σητείας είναι προσανατολισμένος στο τριτογενή τομέα παραγωγής, δηλαδή με τις υπηρεσίες στην πόλη της Σητείας (ΕΣΥΕ 2001). Ο δεύτερος τομέας σε δυναμική είναι ο πρωτογενής, προσανατολισμένος προς τη γεωργία, κυρίως με την παραγωγή ελαιολάδου και κρασιού και σε μικρότερο βαθμό με την κτηνοτροφία, την αλιεία και τη μελισσοκομία. Ο τομέας που απορροφά τον μικρότερο αριθμό εργαζομένων είναι ο δευτερογενής. Το δημοτικό διαμέρισμα των Αχλαδιών, όπου ανήκει ο Κιμουριώτης παρουσιάζει περισσότερο Εικόνα 3 4 Διαδύκτιο: www.sitia.gr/files/8/.../dimos_siteias_-_epiheirisiako_programma-_final.doc, 46-48.

ανεπτυγμένο τον πρωτογενή τομέα. Από τα 121 άτομα τα 92 ασχολούνται με τον πρωτογενή, τα 6 με το δευτερογενή και τα 20 με τον τριτογενή 5. 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ Όταν η προσέγγιση στον οικισμό γίνει με αυτοκίνητο είναι υποχρεωτική η στάθμευση εκτός του οικιστικού ιστού ή στην είσοδό του γύρω από τους ελεύθερους χώρους του ναού, όπου μπορούν να φιλοξενηθούν το πολύ τρία με τέσσερα αυτοκίνητα. Η κυκλοφορία εντός του οικισμού γίνεται μέσω ενός δικτύου δρόμων πλάτους 1,5-2,5μ. Σε αυτούς τους δρόμους είναι εφικτό να κυκλοφορήσουν μόνο δίκυκλα και τρίκυκλα οχήματα. Η έκταση εντός ορίων οικισμού ελιναι μεγάλη, 95 στρέμματα περίπου, με το συνεκτικό του τμήμα (ο πραγματικός οικιστικός) να καταλαμβάνει τα 5 από αυτά. Εξαιτίας της μικρής κλίμακας του Κιμουριώτη, πολύ συχνά, διάφορα στοιχεία σχετικά με αυτόν εντάσσονται σε αυτά της Σκοπής ή των Αχλαδιών, οπότε είναι δύσκολο να γνωρίζουμε με σιγουριά την εξέλιξη του οικιστικού συνόλου. Το πιθανότερο είναι να εγκαταστάθηκε εκεί μικρός αριθμός οικογενειών τα χρόνια της τουρκοκρατίας με σκοπό την καλλιέργεια της γης. Η Εικόνα 4 5 Διαδύκτιο: www.sitia.gr/files/8/.../dimos_siteias_-_epiheirisiako_programma-_final.doc, 37-45 και http://www.statistics.gr/portal/page/portal/esye/bucket/a1602/other/a1602_sam04_tb_dc_00_ 2001_32_F_GR.pdf Εικόνα 5

εξάρτηση του οικισμού σε επίπεδο υπηρεσιών από τα γύρω χωριά είναι εμφανής αφού δεν υφίσταται πέρα από την εκκλησία καμία δημόσια λειτουργία (πλατεία, καφενείο, αγορά). Η εικόνα του οικισμού είναι παρόμοια με αυτήν ενός συγκροτήματος κατοικιών. Στην απογραφή των οικοδομώνκτιρίων του 2000 στον Κιμουριώτη υπάρχουν 47 οικοδομές-κτίρια από τα οποία οι 16 είναι κατοικίες. Σήμερα από όλες τις κατοικίες μονάχα μία κατοικείται μόνιμα, όλες οι άλλες λειτουργούν ως εξοχικές κατοικίες. Τα υπόλοιπα κτίσματα είναι είτε εγκαταλελειμμένες κατοικίες είτε αποθηκευτικοί χώροι (εικ.4). Παρατηρώντας την κατάσταση διατήρησης συμπεραίνουμε ότι μετά την τελευταία απογραφή έχουν γίνει αρκετές εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης σε κτίρια του οικισμού (εικ.5, 6), ενώ υπάρχει και μία κατοικία υπό επισκευή στην οποία έχει προστεθεί δεύτερος όροφος (εικ.7). Στο παρελθόν ο οικισμός διέθετε ελαιοτριβείο, ο ιδιοκτήτης του όμως σήμερα το έχει διαμορφώσει σε αποθήκη. Εικόνα 6 Εικόνα 7 Εικόνα 8 Εικόνα 9 4. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ Τα πιο πολλά κτίρια του οικισμού είναι ισόγεια. Ωστόσο, υπάρχουν και διώροφα, που ο δεύτερος όροφός τους όμως φαίνεται να έχει προστεθεί σε σύγχρονη οικοδομική φάση (εικ.8). Ο τύπος που επικρατεί είναι το μονόχωρο ορθογώνιο πλατυμέτωπο μακρινάρι (εικ.9). Στον οικισμό διακρίνονται κοινά Εικόνα 10 Εικόνα 11

οικοδομικά στοιχεία σε όλα τα κτίρια. Οι τοίχοι όλων σχεδόν των κτισμάτων του οικισμού είναι από φέρουσα τοιχοποιία λιθοδομής τοπικού λίθου. Αλλού υπάρχει συνδετικό κονίαμα και αλλού όχι, ενώ μερικά κτίσματα ή τμήματα τους είναι σοβατισμένα με ασβεστοκονίαμα (εικ.10-12). Τα ανοίγματα των κτιρίων του οικισμού έχουν κοινό χαρακτηριστικό τα πλαίσια από επιμελημένους λαξευτούς λίθους. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα κουφώματα είναι ξύλινα, υπάρχουν όμως και νεότερα αλουμινίου. Τα παράθυρα έχουν τζαμιλίκια ή παραθυρόφυλλα ανοιγόμενα προς το εσωτερικό και σιδεριές ασφαλείας (εικ.13). Πολλές θύρες, όπως και παράθυρα, σχηματίζουν καμάρες χαμηλόκορφες (εικ.14). Σε ένα δίχωρο κτίριο που βρίσκεται σε κεντρική θέση στον οικισμό και είναι σε ερειπωμένη κατάσταση απαντά οξυκόρυφη καμάρα με λυτό λαξευμένο διάκοσμο στη γένεση του τόξου (εικ.15). Όλα τα κτίσματα του οικισμού έχουν επίπεδα δώματα. Παλαιότερα οι στέγες ήταν ξύλινες με φέροντα στοιχεία τα δοκάρια που εντοιχίζονταν στη λιθοδομή, είχαν επικάλυψη από καλάμια, άχυρα και λάσπη θηραϊκή (εικ.16). Ακόμα διέθεταν ξύλινες οροφές (εικ.17). Σήμερα όλες οι στέγες που έχουν επισκευαστεί έχουν φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα. Άλλα σημαντικά στοιχεία του οικισμού που αξίζει να αναφερθούν είναι οι Εικόνα 12 Εικόνα 13 Εικόνα 14 Εικόνα 15

υδρορροές-κάναλοι (εικ.18) και ένας υπαίθριος φούρνος σε εξωτερικό τοίχο κατοικίας (εικ.19). 5. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ. Για την διατήρηση της αυθεντικής φυσιογνωμίας του οικισμού, την αντιμετώπιση περιπτώσεων αποκατάστασης και επανάχρησης παλαιότερων κατασκευών και την οικοδόμηση νέων δίπλα, μέσα ή πάνω στα υφιστάμενα, προϋποθέτεται ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο ερμηνείας και εφαρμογής του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και «ιδεατού» τρόπου οικιστικής ανάπτυξης. Ειδικότερα για τον Κιμουριώτη: Δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η κατεδάφιση, αλλοίωση ή η καταστροφή των παραδοσιακών κτιρίων του οικισμού, όπως επίσης και των επιμέρους οικοδομικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων αυτών. Σε περιπτώσεις προσθηκών, δεν θα πρέπει να επιτρέπονται κατασκευές με νέα, πρόχειρα και ασύμβατα δομικά στοιχεία (π.χ. εξώστες σε όλο το μήκος της όψης και επικάλυψή τους στον όροφο με κεραμίδι) (εικ.8,12). Ο βασικός στόχος πρέπει να είναι η αναζωογόνηση του οικισμού και η εξυπηρέτηση της ανάγκης για σύγχρονες κατασκευές που θα σέβονται τυπολογικά και μορφολογικά τα ήδη υπάρχοντα παραδοσιακά χαρακτηριστικά του οικισμού, χωρίς όμως να αποτελούν μία γραφική απομίμηση. Μέσα στο πλαίσιο της Εικόνα 16 Εικόνα 17 Εικόνα 18 Εικόνα 19

διατήρησης των παραδοσιακών στοιχείων του οικισμού και μιας υγιούς οικιστικής ανάπτυξης οφείλει να ενταχθεί η διαφύλαξη του οικιστικού περιβάλλοντος και η αρμονική συνύπαρξη με το φυσικό τοπίο. ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ α. ΚΥΡΙΑΡΧΗ (ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΣΑ) ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΚΤΙΡΙΑΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ Στον Κιμουριώτη η κυρίαρχη επικρατούσα κτιριακή μονάδα είναι το μονόχωρο δωματοσκέπαστο πλατυμέτωπο μακρινάρι, που προέκυψε από αυτενέργεια του κατοίκου εκφράζοντας σε κτιριακή δομή το αναγκαίο και ουσιώδες. Παρατηρούνται και πιο σύνθετες μορφές κατοίκησης λόγω μεταγενέστερων αναγκών, βασισμένες στον τύπο του πλατυμέτωπου μακρυναριού, που προκύπτουν από κατ έκταση προσθήκες σε διάταξη «Γ» σχηματίζοντας προστατευμένη αυλή για υπαίθριες δραστηριότητες που συνήθως στεγάζεται με πέργκολα κρεβατίνα. Τα περισσότερα κτίσματα του οικισμού είναι ισόγεια, ενώ στις ελάχιστες περιπτώσεις κτισμάτων δύο ορόφων, πιθανότατα είναι μεταγενέστερες προσθήκες (εικ.8-9). Εικόνα 20 Εικόνα 21

β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΜΕ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ Ως πολύ μικρός οικισμός ο Κιμουριώτης, οικοδομήθηκε οργανικά, «χωρίς σχέδιο», με αυτενέργεια του κατοίκου - οικιστή, παράγοντας σε πρώτη φάση ένα οικιστικό σύνολο ενταγμένο πλήρως στο τοπίο, αποτελούμενο σχεδόν μόνο από κατοικίες, που αρκετές από αυτές σήμερα είναι εγκαταλελειμμένες. Στο νότιο όριο όπου βρίσκεται η μοναδική είσοδος στον οικισμό έχει χωροθετηθεί η εκκλησία του χωριού. Η δομή του οικισμού είναι στοιχειώδης, υπάρχουν 5-6 οδοί, κυρίως στενά πλάτους 1,5-2,5μ, που εξυπηρετούν την κυκλοφορία. Παρατηρούνται δύο περιπτώσεις μετάβασης από το ιδιωτικό στο δημόσιο. Στη μία περίπτωση ανάμεσα στην κατοικία και το δρόμο παρεμβάλλεται ως ημι-ιδιωτικός και μεταβατικός ο χώρος της αυλής (εικ.20), ενώ στην άλλη περίπτωση που είναι και η επικρατέστερη, η μετάβαση από το ιδιωτικό στο δημόσιο είναι άμεση κατά μήκος του δρόμου και του μετώπου του κτίσματος (εικ.9,11). Εικόνα 20 γ. ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ & ΔΟΜΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Ο Κιμουριώτης βρίσκεται σε φυσικό πλάτωμα με χαμηλό υψόμετρο 200μ. και το χειμώνα τα χιόνια είναι σπάνια. Για αυτό το λόγο δεν απαιτούνται και δεν υπάρχουν κεκλιμένες στέγες παρά μόνο επίπεδα δώματα. Σημαντικό Εικόνα 21

χαρακτηριστικό της περιοχής είναι το ρέμα που διέρχεται δυτικά και βόρεια από το οικιστικό σύνολο. Ιδιαίτερα στο παρελθόν το ρέμα παρείχε νερό στον οικισμό και αυτός είναι ο λόγος που παρατηρείται απουσία στερνών συλλογής όμβριων υδάτων. Στο ρέμα η βλάστηση είναι ανεπτυγμένη και πιθανότατα από εκεί να προέρχεται η δομική ξυλεία των κτισμάτων. δ. Η ΦΥΣΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΩΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. Ο οικισμός του Κιμουριώτη έχει αναπτυχθεί σε φυσικό πλάτωμα που περιγράφεται βόρεια και δυτικά από το ρέμα και νότια από τον επαρχιακό δρόμο. Τα στοιχεία αυτά λειτουργούν ως φυσικά όρια του πραγματικού οικισμού με μία πιθανή οικιστική ανάπτυξή του να αναμένεται προς τα ανατολικά. Η οργανική εξέλιξη ενός οικισμού σε επίπεδο έδαφος πετυχαίνει την αποφυγή των δυσκολιών που αντιμετωπίζονται στις περιπτώσεις των οικισμών σε επικλινή εδάφη. Η χωρίς προδιαγραφές και ειδικούς κτιριοδομικούς περιορισμούς οικοδόμηση του οικισμού, οδηγεί σε τυχαία σχεδόν αυτενέργεια του κατοίκου και στην οργανική οικιστική ανάπτυξη μέσα στο χρόνο, σύμφωνα με τη θέση, το σχήμα και το μέγεθος της κάθε ιδιοκτησίας. Εικόνα 22

ε. ΣΥΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΑΣΥΝΕΧΕΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Ο οικισμός του Κιμουριώτη είναι ιδιαίτερα μικρός σε όγκο οικιστικής ανάπτυξης, όπου μόνο 1-2 μικρά τμήματα του (η αρχική περίοδος οικοδόμησής του) μπορεί να χαρακτηρισθεί από συνέχεια, μετωπική διάταξη κτισμάτων και οργανική συνεκτικότητα. Σε μερικές περιπτώσεις, σύγχρονες κατ έκταση ή καθ ύψος προσθήκες, καθώς δεν ακολουθούν την παραδοσιακή κλίμακα και τα παραδοσιακά οικοδομικά χαρακτηριστικά (λιθοδομή από τοπική πέτρα, ξύλινα κουφώματα, δοκίδες δωμάτων από ξύλο και μέταλλο) αλλοιώνουν σημειακά την οργανική συνέχεια και συνεκτικότητα του οικισμού (εικ.8,12). 2. ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ α. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η βασική γεωμετρία που παρατηρείται στα κτίσματα είναι οι απλοί ορθογωνικοί όγκοι, τις περισσότερες φορές ισόγειοι και με το μήκος των μεγαλύτερων πλευρών τους να μην ξεπερνά τα 7-8μ. Η διάταξη των όγκων είναι γραμμική, ορισμένες περιπτώσεις διαθέτουν αυλές στον περιβάλλοντα χώρο τους και λίγες είναι αυτές που διαθέτουν διαμορφωμένα βατά δώματα. Στα κελύφη των κτισμάτων υπερέχουν τα πλήρη. Σχηματίζονται μικρά ανοίγματα με αναλογίες που τονίζουν των κατακόρυφο άξονα, 1 προς 2 για τις

θύρες και 1 προς 1,5 για τα παράθυρα. Το πλάτος των θυρών είναι 1μ. περίπου και των παραθύρων συνήθως δεν ξεπερνά τα 80εκ. Κοινό χαρακτηριστικό των ανοιγμάτων είναι τα πλαίσια από επιμελημένους λαξευτούς λίθους που σε αρκετές περιπτώσεις θυρών σχηματίζουν καμάρες. Σε ένα ερειπωμένο κτίσμα απαντά οξυκόρυφη καμάρα με λυτό λαξευμένο διάκοσμο στη γένεση του τόξου (εικ.15). Το βασικό υλικό κατασκευής είναι ο λίθος. Οι τοίχοι όλων σχεδόν των κτισμάτων του οικισμού είναι από φέρουσα τοιχοποιία λιθοδομής τοπικού λίθου. Αλλού υπάρχει συνδετικό κονίαμα και αλλού όχι, ενώ μερικά κτίσματα ή τμήματα τους είναι σοβατισμένα με ασβεστοκονίαμα (εικ.10-12). Σε νεότερες προσθήκες παρατηρούνται οπτοπλινθοδομές με σκελετούς από οπλισμένο σκυρόδεμα. Όλα τα κτίσματα του οικισμού έχουν επίπεδα δώματα. Παλαιότερα οι στέγες ήταν ξύλινες με φέροντα στοιχεία τα δοκάρια που εντοιχίζονταν στη λιθοδομή, είχαν επικάλυψη από καλάμια, άχυρα και λάσπη (εικ.16). Ακόμα διέθεταν ξύλινες οροφές (εικ.17). Σήμερα όλες οι στέγες που έχουν επισκευαστεί έχουν φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα.

β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΚΑΙ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΩΡΟ. Η παραδοσιακή οικοδόμηση του οικισμού, με το πλάτωμα στην είσοδό του και την εκκλησία της Αγίας Τριάδας, με τα ισόγεια μονόχωρα, τα χαμηλά διώροφα κτίσματα και τα συνθετότερα σε διάταξη «Γ» με την αυλή, είτε μεμονωμένα είτε σε συνεχή διάρθρωση διαμορφώνουν ένα στοιχειώδες αλλά πλούσιο σε χωρικές ποιότητες οικιστικό σύνολο, οργανικά ενταγμένο στο φυσικό τοπίο με την πυκνή βλάστηση του ρέματος και τους ελαιώνες (εικ.21). Επιπλέον η ένταξη του οικισμού στο τοπίο επιτυγχάνεται με τη χρήση των τοπικών υλικών στην κατασκευή των κτισμάτων και τη φύτευση. Παρατηρούνται όμως και εξαιρέσεις, όπως η κατοικία με την επένδυση στον όροφο με τα πλακίδια που αντιγράφουν είδος πλακόστρωσης (εικ.22). γ. ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ Στη σημερινή εποχή έχουν γίνει επεμβάσεις αποκατάστασης κτισμάτων στον οικισμό, αρκετές από αυτές δείχνουν σεβασμό στα τοπικά χαρακτηριστικά του οικισμού, αλλά δεν λείπουν και οι λάθος χειρισμοί που προέρχονται από βιαστικές και πρόχειρες λύσεις συντήρησης και από έλλειψη κάποιου πιο αναλυτικού με περιορισμούς και δεσμευτικού θεσμικού πλαισίου.

δ. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΙΣΧΥΟΝΤΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ Ο Κιμουριώτης ως οριοθετημένος οικισμός οικοδομείται σύμφωνα με το ισχύον εντός οικισμού καθεστώς δόμησης και τον ισχύοντα ΓΟΚ χωρίς ουσιαστικό κτιριοδομικό και μορφολογικό περιορισμό ή έλεγχο. Η εξέλιξη και αναβάθμιση του δημόσιου χώρου του οικισμού, επαφίεται σχεδόν αποκλειστικά στο ενδιαφέρον και τη φροντίδα του κατοίκου. Προτάσεις για μέτρα ανάδειξης του δημόσιου χώρου, του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, συνοπτικά, μπορούν να είναι οι εξής: 1. Η ζώνη του ρέματος που διέρχεται δίπλα στον οικισμό, θα ήταν δυνατό να αποτελέσει αντικείμενο ειδικής μελέτης προστασίας, ανάδειξης και διαχείρισης των αξιών του, προκειμένου να καταστεί περισσότερο ελκυστική στον επισκέπτη, απομακρύνοντας τις τυχόν ασύμβατες και κακές για το περιβάλλον κατασκευές. Προς τούτο είναι σκόπιμο να σχεδιαστεί ένα δίκτυο διαδρομής με στοιχεία υπαίθριου εξοπλισμού για περίπατο με στάσεις ανάπαυσης και θέας. 2. Στους ελεύθερους χώρους του Ναού της Αγίας Τριάδας είναι δυνατό να σχεδιαστεί μία πλατεία που θα φιλοξενεί υπαίθριες εκδηλώσεις, ένα στοιχείο που απουσιάζει από τον οικισμό.

3. Προτείνεται να απομακρυνθεί η κίνηση των οχημάτων από τον οικιστικό ιστό, εξαιρώντας τις περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, να εντοπιστεί θέση για το χώρο στάθμευσης κοντά στην είσοδό του και να σχεδιαστεί. 4. Στη βελτίωση της εικόνας του οικισμού μπορεί να συμβάλει ο εκ νέου σχεδιασμός του οδικού δικτύου του οικισμού, με διαμορφώσεις που θα δίνουν έμφαση στη χρήση των τοπικών υλικών (π.χ. αναβαθμοί, πεζούλια, επιστρώσεις από τοπική πέτρα). ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Στον οικισμό του Κιμουριώτη δεν προτείνεται κάποιο μεμονωμένο κτίριο για κήρυξη διατηρητέου, αλλά να αντιμετωπιστεί ενιαία ως παραδοσιακό οικιστικό σύνολο σύμφωνα με τους όρους δόμησης του Π.Δ. 19.10.1978 παραθέτοντας κάποιες συμπληρώσεις : 1. Σε περίπτωση κατασκευής κτιρίου με ανάπτυγμα όψης άνω των 8μ., αυτή διασπάται μορφολογικά σε επιμέρους ενότητες, ώστε να εκφράζουν σε κάναβο, τις ογκοπλαστικές αναλογίες και την αρχιτεκτονική ποικιλία των παραδοσιακών τοπικών προτύπων. 2. Η επιστέγαση να γίνεται με δώμα. Να μην επιτρέπονται προεξοχές και προστεγάσματα με επικάλυψη από κεραμίδι. Στις περιπτώσεις βατών

δωμάτων επιτρέπονται μόνο ελαφριές κατασκευές όπως πέργκολες (ξύλινες ή μεταλλικές) με καλαμωτή και όχι με κεραμίδια. 3. Πάνω από το μέγιστο υλοποιούμενο ύψος του κτιρίου δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε προεξοχή πλην των στηθαίων, των καπνοδόχων και της απόληξης του κλιμακοστασίου. 4. Η τοποθέτηση ηλιακού θερμοσίφωνα, συσκευών κλιματισμού και ντεπόζιτων επιτρέπονται στο δώμα μόνο εφόσον ενσωματώνονται στο κτίριο και δεν είναι ορατά από τον ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο. Εναλλακτικά μπορούν να τοποθετηθούν σε επιλεγμένα σημεία του ακάλυπτου χώρου ή εσωτερικά ώστε να μην είναι ορατά από τους χώρους προσπέλασης. 5. Η κατασκευή των εξωτερικών τοίχων των ισογείων να γίνεται από τοπική λιθοδομή, είτε φέρουσα, είτε επένδυση σε σκελετό οπλισμένου σκυροδέματος. Δεν επιτρέπονται οποιεσδήποτε άλλες επενδύσεις π.χ. με πλακίδια. 6. Οι όψεις πρέπει να φέρουν γενικώς κατακόρυφα ορθογωνικά ανοίγματα (θύρες παράθυρα) διατηρώντας τα τοπικά πρότυπα, τις αναλογίες ανοιγμάτων και τη σχέση πλήρους και κενού. 7. Δεν επιτρέπονται οι περιμετρικοί εξώστες. Το ανάπτυγμα του κάθε εξώστη δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 2/5 του αναπτύγματος κάθε όψης.

8. Τα κουφώματα των κτιρίων να είναι ξύλινα κατά τα παραδοσιακά πρότυπα. 9. Οι χρωματισμοί των εξωτερικών τοίχων πρέπει να τονίζουν τα φυσικά χαρακτηριστικά των υλικών κατασκευής και την ανάδειξη της γήινης αυτοχρωμίας τους, να εντάσσονται στο οικιστικό και φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Η λιθοδομή όταν είναι εμφανής να αποφεύγονται τονισμένοι αρμοί.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Faure Paul, Sur trois sorte de sanctuaries cretois, Bulletin de correspodance Hellenic, Volume 93, 1969, 205-207. Pashley R., Ταξίδια στην Κρήτη, Μετάφραση Επιμέλεια: Γόντικα Δ., Εκδόσεις: Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη, Ηράκλειο 1994. Σπανάκης Στ., Πόλεις και χωριά της Κρήτης, στο πέρασμα των αιώνων, Τόμος Α και Β, Εκδόσεις: Κρήτη, Παγκρήτια Εφημερίδα, Ηράκλειο 2001. www.sitia.gr/files/8/.../dimos_siteias_-_epiheirisiako_programma-_final.doc www.statistics.gr/portal/page/portal/esye/bucket/a1601/other/a1601 _SKT01_TB_DC_00_2000_05_F_GR.pdf

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Πρόταση συμπλήρωσης του ΦΕΚ για τον οικισμό Κιμουριώτη Ν. Λασιθίου. Εντός των ορίων του οικισμού Κιμουριώτη προτείνονται να ισχύσουν τα οριζόμενα στα άρθρα 3,4, 5, 6 του ΠΔ 19-10-1978 - ΦΕΚ 594δ 13-11-78 για τους παραδοσιακούς οικισμούς. Συμπληρωματικά επιβάλλονται οι εξής ρυθμίσεις και μορφολογικοί όροι: 1. Για τα οικοδομήματα εντός των ορίων του οικισμού Κιμουριώτη καθορίζονται οι παρακάτω όροι: α. Η ογκοπλαστική διάρθρωση του νέου κτιρίου, η διάταξή του μέσα στο οικόπεδο, οι αναλογίες και τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά, πρέπει να παραπέμπουν κατ αναλογία και χωρίς αντιγραφή, στα παραδοσιακά πρότυπα της τοπικής ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Γενικά το υπό ανέγερση κτίριο πρέπει να έχει καθαρούς όγκους, η σύνθεσή του να οργανώνεται σε διάφορα επίπεδα από μονώροφα και διώροφα τμήματα κτιρίου με τυπολογική αναφορά στην αυλή (ή αυλές). Σε περίπτωση κεκλιμένου εδάφους ενδείκνυται η βαθμιδωτή διάταξη των όγκων του με ακάλυπτους τις αυλές των δωμάτων. β. Οι όψεις πρέπει να φέρουν γενικώς ορθογωνικά ανοίγματα (θύρες παράθυρα) που να τονίζουν τον οριζόντιο ή κατακόρυφο άξονα, διατηρώντας τα τοπικά πρότυπα, τις αναλογίες ανοιγμάτων όπως και τη σχέση πλήρους και κενού. γ. Σε περίπτωση κατασκευής κτιρίου με ανάπτυγμα όψης άνω των 8.00μ αυτή διασπάται μορφολογικά σε επιμέρους ενότητες, ώστε να εκφράζουν σε κάναβο, τις ογκοπλαστικές αναλογίες και την αρχιτεκτονική ποικιλία των παραδοσιακών τοπικών προτύπων. δ. Η επιστέγαση γίνεται με δώμα. Δεν επιτρέπονται προεξοχές και προστεγάσματα με επικάλυψη από κεραμίδι. ε. Επιτρέπονται στον ακάλυπτο χώρο η κατασκευές με λεπτά μεταλλικά στοιχεία για την ανάπτυξη φυτών ή κρεβατίνας. ζ. Πάνω από το μέγιστο υλοποιούμενο ύψος του κτιρίου δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε προεξοχή πλην στηθαίων και καπνοδόχων και απόληξης του κλιμακοστασίου. Η τοποθέτηση ηλιακού θερμοσίφωνα επιτρέπεται μόνο εφόσον ενσωματώνεται και δεν είναι ορατός από τον ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο.

η. Η περίφραξη των οικοπέδων προς την πλευρά των κοινοχρήστων χώρων γίνεται από συμπαγή τοίχο ή κιγκλίδωμα μέγιστου ύψους 1μ. Η αυλόπορτα κατασκευάζεται χωρίς υπέρθυρο. Δεν επιτρέπεται η οποιαδήποτε περίφραξη των κοινόχρηστων χώρων, εκτός μετά από έγκριση της ΕΠΑΕ. θ. Όλες οι όψεις των προς ανέγερση οικοδομών πρέπει να αποπερατώνονται για λόγους ασφάλειας και δημόσιας αισθητικής μέσα σε οκτώ χρόνια από την ημερομηνία έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Η Επιτροπή Πολεοδομικού και Αρχιτεκτονικού Ελέγχου, δύναται να μεταβάλλει τα μορφολογικά στοιχεία του κτιρίου, εφόσον αυτά συμβάλλουν στην εναρμόνιση του νέου κτιρίου με τα τοπικά αρχιτεκτονικά πρότυπα και συμβάλουν στην ανάδειξη αξιόλογου φυσικού στοιχείου ή περιβάλλοντος χώρου, τα οποία αποτελούν την ιδιαίτερη οικιστική και αρχιτεκτονική ταυτότητα της περιοχής. 2. Παραδοσιακά κτίρια Οικοδομήματα ή σύνολα κτισμάτων, που αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της κτιριακής τυπολογίας και αρχιτεκτονικής μορφολογίας της περιοχής, θεωρούνται παραδοσιακά. Παραδοσιακό θεωρείται το εκάστοτε αρχικό κτίριο ή τμήμα του, καθώς και τα στοιχεία του περιβάλλοντος χώρου αυτού (μάντρες, αυλόθυρες, φούρνοι, κρήνες, κλπ), όπως και οι εναρμονιζόμενες με αυτό μεταγενέστερες προσθήκες. Δεν επιτρέπεται η κατεδάφιση, αλλοίωση ή η καταστροφή των παραδοσιακών κτιρίων του οικισμού, όπως επίσης και των επιμέρους οικοδομικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων αυτών. Στη περίπτωση προσθήκης (κατ έκταση ή καθ ύψος), αυτή πρέπει να συντείνει στη δημιουργία αρμονικού συνόλου μεταξύ των υφισταμένων κτισμάτων και των νέων προσθηκών, τόσο του οικοπέδου όσο και των ομόρων ιδιοκτησιών. Στη περίπτωση αυτή, είναι απαραίτητη η τήρηση των ογκοπλαστικών αναλογιών και ταυτόχρονα πρέπει να επιτυγχάνεται αναλογικά, ο διαχωρισμός του παλαιού υφιστάμενου τμήματος από τη νέα προσθήκη, με εμφανή διαφοροποίηση υλικών και οικοδομικών στοιχείων, μέσα στο πνεύμα των Διεθνών Συμβάσεων και Οδηγιών, (Χάρτες Προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς, μνημείων και συνόλων). Στην περίπτωση αυτή η πρόσοψη ή οι προσόψεις (εφόσον αυτή διασπάται σε επιμέρους μορφολογικές ενότητες) του κτιρίου, διαμορφώνονται με άξονες αναλογίας, παραπέμποντας στα αντίστοιχα πρότυπα της τοπικής ανώνυμης αρχιτεκτονικής.

Δεν επιτρέπονται στη νέα προσθήκη οι περιμετρικοί εξώστες. Το δε ανάπτυγμα του κάθε εξώστη δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 2/5 του αναπτύγματος κάθε όψης. Τα επιχρίσματα και οι χρωματισμοί των εξωτερικών όψεων των κτιρίων θα αναφέρονται στα πρότυπα της αρχικής ή μεταγενέστερης φυσιογνωμίας του οικισμού. Η διαμόρφωση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων πρέπει να συντείνει στην προστασία του υπάρχοντος φυσικού περιβάλλοντος του ιδίου οικοπέδου όπως και των ομόρων αυτού με την ελαχιστοποίηση των εκσκαφών και τη διατήρηση στοιχείων του φυσικού ανάγλυφου. 3. Εργασίες επισκευής και αποκατάστασης παραδοσιακού κτιρίου Οι εργασίες επισκευής, αποκατάστασης, επανάχρησης και εσωτερικών διαρρυθμίσεων παραδοσιακού κτιρίου,επιβάλλεται να ακολουθούν τους παρακάτω όρους: α. Επιτρέπονται οι εργασίες επισκευής, αποκατάστασης, αναστήλωσης των παραδοσιακών κτιρίων του οικισμού, κατά παρέκκλιση των επιτρεπόμενων όρων δόμησης. Κτίριο κατεστραμμένο, που βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση αλλά αποτελεί στοιχείο αξιόλογο της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας του οικισμού, η δε αποκατάστασή του θα συνέβαλε στην ολοκλήρωση του οικιστικού συνόλου, αποκαθίσταται στην αρχική του μορφή, κατά παρέκκλιση των όρων δόμησης, και με εμφανή διαφοροποίηση υλικών, ώστε να διακρίνεται το παλαιό αποκαταστημένο τμήμα από το νέο. β Η αποκατάσταση του φέροντα οργανισμού από τοιχοποιία του παραδοσιακού κτιρίου με εργασίες οπλισμένου σκυροδέματος (υποστυλώματα, δοκοί, πλάκες κλπ.) δεν επιτρέπεται. Η αντικατάσταση από οπλισμένο σκυρόδεμα ή από μεταλλικά φέροντα στοιχεία επιτρέπεται μόνο σε οριακές και κρίσιμες περιπτώσεις ετοιμορροπίας του κτιρίου και όταν οι παραδοσιακές μέθοδοι ή τεχνικές στερέωσης και αποκατάστασης δεν επαρκούν (περιπτώσεις καθίζησης θεμελίων, εκτεταμένης κατάρρευσης πέτρινης τοιχοποιίας κλπ.) και μετά από έγκριση της ΕΠΑΕ και σχετικό πρωτόκολλο από την αρμόδια Πολεοδομική Υπηρεσία.

γ. Σε περίπτωση που το παραδοσιακό κτίριο χαρακτηρίζεται επικίνδυνα ετοιμόρροπο και επιβάλλεται η κατεδάφισή του, αποκαθίσταται το υπάρχων κτίριο και ανακατασκευάζεται το υπόλοιπο τμήμα, με εμφανή διαφοροποίηση υλικών ώστε να διακρίνεται εμφανώς το παλαιό αποκαταστημένο τμήμα από το νέο. Η επέμβαση γίνεται βάσει λεπτομερούς μελέτης αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης που απαιτείται πριν από την έκδοση άδειας κατεδάφισης του κτιρίου. δ. Εργασίες Αναστήλωσης επιτρέπονται μόνο μετά από έρευνα και μελέτη τεκμηρίωσης ως προς τον αρχική κτιριακή τυπολογία και αρχιτεκτονική μορφολογία του κτιρίου, από στοιχεία (φωτογραφίες, περιγραφές σε βιβλία ή συμβόλαια κλπ.) όπως και από στοιχεία που υπάρχουν στο έδαφος ή είναι αποτυπωμένα στους μεσότοιχους των όμορων κτιρίων (όπως θεμέλια, υπολείμματα τοίχων, περασιές, φωλιές δοκαριών κλπ.).

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΤΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ, ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ.. 12.3 ΚΙΜΟΥΡΓΙΩΤΗΣ Φωτογραφική Τεκμηρίωση ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ : ΤΖΑΝΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΡΗΤΣΩΤΑΚΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ / ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ / ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΚΩΣΤΑΝΤΗ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΤΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ, ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ.. 12.3 ΚΙΜΟΥΡΓΙΩΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ : ΤΖΑΝΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΡΗΤΣΩΤΑΚΗΣ ΛΕΥΤΕΡΗΣ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΑΚΗΣ ΜΑΝΟΛΗΣ / ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ / ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΚΩΣΤΑΝΤΗ / ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2010

1. H Εκκλησία του οικισμού Πρόσφατη επισκευή 2. Τυπικό ισόγειο κτίσμα, μονόχωρο, πλατυμέτωπο ` 3.Παλαιό ισόγειο κτίσμα ανακαινισμένο με σύγχρονη προσθήκη

` 4. Μετωπική ανάπτυξη σε δρόμο ` 5. Ισόγεια κτίσματα με σύγχρονη επισκευή 6. Ισόγειο κτίσμα ανακαινισμένο,με σύγχρονη εν προβόλω προσθήκη ορόφου

7. Ισόγειο κτίσμα ανακαινισμένο με αυλή 8. Στενό σοκάκι σε αναβίωση

9. Τυπικό λιθόκτιστο ισόγειο κτίσμα, πλατυμέτωπο 10. Τυπική γραμμική ανάπτυξη στενού δρόμου σοκάκι, από πλατυμέτωπα ισόγεια κτίσματα 11.Τυπικό λιθόκτιστο ισόγειο κτίσμα, πλατυμέτωπο

` 12. Τυπικό, λιθόκτιστο, ισόγειο κτίσμα, επισκευασμένο 13. Αρχετυπικό κτίσμα ερείπιο

14. Ισόγεια διάταξη κτισμάτος σε σοκάκι 15. ισόγεια γωνιακή διάταξη κτισμάτων σε αυλή

16. ισόγεια διάταξη κτισμάτος σε αυλή

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 12 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Κιμουριώτη α/α Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης 001 01.jpg H Εκκλησία του οικισμού Πρόσφατη επισκευή 4000 3000 Landscape sonydsc-w275 03/11/2010 003 02.jpg 003 03.jpg Τυπικό ισόγειο κτίσμα, μονόχωρο, πλατυμέτωπο Παλαιό ισόγειο κτίσμα ανακαινισμένο με σύγχρονη προσθήκη 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 4000 3000 Landscape sonydsc-w275 03/11/2010 004 04.jpg Μετωπική ανάπτυξη σε δρόμο 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 005 05.jpg Ισόγεια κτίσματα με σύγχρονη επισκευή 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 006 06.jpg Ισόγειο κτίσμα ανακαινισμένο,με σύγχρονη εν προβόλω προσθήκη ορόφου 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 007 07.jpg Ισόγειο κτίσμα ανακαινισμένο με αυλή 4000 3000 Landscape sonydsc-w275 03/11/2010 008 08.jpg Στενό σοκάκι σε αναβίωση 1664 2496 Portrait Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 009 09.jpg Τυπικό λιθόκτιστο ισόγειο κτίσμα, πλατυμέτωπο 1728 1152 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 010 10.jpg Τυπική γραμμική ανάπτυξη στενού δρόμου σοκάκι, από πλατυμέτωπα ισόγεια κτίσματα 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 011 11.jpg Τυπικό λιθόκτιστο ισόγειο κτίσμα, πλατυμέτωπο 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 012 12.jpg Τυπικό, λιθόκτιστο, ισόγειο κτίσμα, επισκευασμένο 4000 3000 Landscape sonydsc-w275 03/11/2010 013 13.jpg Αρχετυπικό κτίσμα ερείπιο 4000 3000 Landscape sonydsc-w275 03/11/2010 014 14.jpg Ισόγεια διάταξη κτισμάτος σε σοκάκι 1152 1728 Portrait Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 015 15.jpg Ισόγεια γωνιακή διάταξη κτισμάτων σε αυλή 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010 016 16.jpg Ισόγεια διάταξη κτισμάτος σε αυλή 2496 1664 Landscape Canon EOS 350D DIGITAL 03/11/2010

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας:12 ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΠΙΟΥ ή ΣΥΝΟΛΟΥ [που μπορεί να ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας] Αριθμός δελτίου: 01 ημερομηνία: 03.11.10 νομός: ΛΑΣΙΘΙΟΥ δήμος: Σητείας οικισμός: Κιμουριώτης διεύθυνση: επωνυμία ακινήτου : οικιστικό σύνολο Συνοικία ή θέση ιδιοκτησία /όροφο: άγνωστοι ιδιοκτήτες σημερινή χρήση /όροφο: κατοικίες, αποθήκες, εκκλησία, εγκαταλελειμμένα κτίρια αρχική χρήση /όροφο: κατοικίες, αποθήκες, εκκλησία, ελαιοτριβείο κατάσταση κτιρίου: καλή, μέτρια, κακή κωδικός ιστορική περίοδος 12.3.01 Τουρκοκρατία Φωτογραφίες οικιστικού συνόλου απόσπασμα χάρτη 1 2 αριθμός δελτίου 1/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας:12 περιγραφή: Οικιστικό σύνολο από μονώροφα κτίσματα, πλατυμέτωπα, μονόχωρα ή δίχωρα μακρινάρια με αρχιτεκτονικά στοιχεία παραδοσιακής κρητικής αρχιτεκτονικής. σύστημα δόμησης αριθμός οροφών Συνεχές 1-2 υπόγειο άλλο κτίριο/οικόπεδο προσθήκες-αλλοιώσεις ναι όχι ναι όχι κτίσμα στέγη βιτρίνα ισογείου εξώστης άλλο τι: ανοίγματα κηρυγμένο ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟΤ ΦΕΚ: μνημείο υπό κήρυξη νέο προτεινόμενο προτεινόμενη προστασία: χαρακτηρισμός Αναδιατύπωση όρων δόμησης κτιρίου τμήματος κελύφους κύριων όψεων συνοδεία ειδική ρύθμιση φωτογραφία λεπτομέρειας φωτογραφία λεπτομέρειας 3 4 αριθμός δελτίου 2/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας:12 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ κατάσταση διατήρησης καλή μέτρια κακή 1. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Φέρουσες λιθοδομές κατασκευασμένες από αργούς λίθους Ημιλαξευτή λιθοδομή Υποστηλώματα απο οπλισμένο σκυρόδεμα 2. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ξύλινοι δοκοί διατεταγμένοι παράλληλα Δοκάρια από οπλισμένο σκυρόδεμα 3. ΣΤΕΓΑΣΗ - ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ Καλάμια, άχυρα, λάσπη με επισκευές από σκυρόδεμα Πλάκες από οπλισμένο σκυρόδεμα 4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΗΡΩΣΗΣ οπτοπλινθοδομή 5. ΔΑΠΕΔΑ ΟΡΟΦΕΣ Δάπεδα από πατημένο χώμα Δάπεδα από κονίαμα Ξύλινες οροφές 6. ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ 7. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΞΟΧΗ 8. ΕΞΩΣΤΗΣ Ένας εξώστης σε νεώτερη προσθήκη 9. ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ - ΣΤΗΘΑΙΑ Μεταλλικά κιγκλιδώματα Ξύλινα κιγκλιδώματα Κτιστά στηθαία αριθμός δελτίου 3/4

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας:12 10. ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΣΚΟΥΡΑ Ξύλινα κουφώματα Κουφώματα αλουμινίου Ξύλινα σκούρα 11. ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ - τοίχοι: ισόγειο: τοπική πέτρα, όροφος: λευκό, γήινοι τόνοι - κουφώματα: ξύλο με βερνίκι, λευκό, γαλάζιο,πράσινο σκούρα: ξύλο με βερνίκι - κιγκλιδώματα: καφέ, μαύρο 12. ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Κάναλοι-υδρορροές Σιδεριές ασφαλείας παρατηρησεις: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ονομ/νυμο διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ΥΠΟΜΝΗΜΑ αριθμός δελτίου 4/4

1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Όνομα οικισμού: Κιμουριώτης (Ετυμολογία της λέξης) Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οικισμός : Ορεινός Ημιορεινός Πεδινός Παράλιος Φυσικό περιβάλλον ιδιαιτερότητες: Βασική βλάστηση: ελαιώνες, αμπελώνες, πλατανοειδή δέντρα και εσπεριδοειδή. Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν ; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ) Αναφέρατε : Ρέμα δυτικά και βόρεια του οικιστικού συνόλου. Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή; Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο; Αναφέρατε : Προστασία γύρω από την περιοχή του ρέματος Η περιοχή συνδέεται με κάποιο ιστορικό γεγονός ; Ναι Αναφέρατε : Τον Ιούνιο του 1821, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν στα Αχλάδια τους χριστιανούς από τα γύρω χωριά Χαμαίζι, Σκοπή, Κιμουριώτη, Σκλαβεδιάκου και τους έσφαξαν. Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του. 1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο: Ναός Αγίας Τριάδας (αναστηλώθηκε 1950) 2) Παραγόμενο προϊόν 3) Παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, οινοποιία) 4) Έθιμο 5) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος με την οποία ο οικισμός συνδέεται περισσότερο (π. χ. ρόλος του οικισμού σε επαναστάσεις); Όχι 1

Αναφέρεται (αν γνωρίζετε ) κάποιο έργο της πεζογραφίας ή της ιστορίας που αναφέρεται στον οικισμό. Όχι Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις 5 τελευταίες απογραφές). Αναφέρατε : 1951 με 66 κατοίκους 1961 με 25 -//- 1971 με 13 -//- 1981 με 6 -//- 2001 με 26 -//- Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου). Αναφέρατε : Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με : To τοπικό κέντρο της περιοχής: Ο οικισμός συνδέεται με τη Σητεία με επαρχιακή οδό 1,5χλμ. και εθνική 6,5χλμ. Τους γειτονικούς οικισμούς: Η σύνδεση γίνεται μέσω εθνικού, επαρχιακού ή τοπικού δικτύου. Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο Δημοτικό Γυμνάσιο ΥΓΕΙΑ : Λύκειο Υπάρχει στον οικισμό Κέντρο Υγείας Φαρμακείο Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις : (π. χ. παιδικός σταθμός, πολεοδομία, Κ. Ε. Π. τράπεζα κλπ.) Αναφέρατε : Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές ; ΝΑΙ ΟΧΙ (η στάση του λεωφορείου βρίσκεται σε απόσταση 1,5χλμ. από τον οικισμό) Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο ; ΝΑΙ ΟΧΙ (η στάση του λεωφορείου βρίσκεται σε απόσταση 1,5χλμ. από τον οικισμό) 2

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΣΤΟΥ (Αναφέρατε) Χτίζονται καινούργια κτίρια ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χτίζονται τουριστικές μονάδες ; ΝΑΙ ΟΧΙ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1. Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής ; ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( γεωργία κτηνοτροφία αλιεία ) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( υπηρεσίες και τουρισμός ) Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιό ; Μείωση πρωτογενή τομέα. 2. Υπάρχουν παραδοσιακές δραστηριότητες ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) (π. χ. υφαντουργία, κεραμική ) 3. Υπάρχει κάποιο επάγγελμα στην περιοχή που έχει σήμερα εκλείψει ; Αν ναι, ποιό ; ΝΑΙ ΟΧΙ 4. Νέες απασχολήσεις στην περιοχή ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) 5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης σ αυτές τις απασχολήσεις; 3

Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ 6. Γνωρίζετε αν έχουν δοθεί επιχορηγήσεις ή κάποια οικονομική ενίσχυση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ή για την ενίσχυση τοπικών «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων ; Αν ναι, σε ποιές ; ( Αναφέρατε ) Από ποια πηγή χρηματοδότησης; ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΑΙ ΟΧΙ 7. Υπάρχουν προβλήματα σήμερα στην κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών στην περιοχή σας. Αν ναι, ποιά ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ 8. Για ποιους λόγους γίνονται οι μετακινήσεις σας καθημερινά ; Συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες Υπηρεσίες Πρωτογενή τομέα (αγροτικά, κτηνοτροφικά) Υπηρεσίες Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές) Υπηρεσίες Τριτογενή τομέα (τουρισμός) 4