ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1

ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΙΙ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 1

ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ II 1.ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ. 2.ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΥΓΙΩΝ, ΑΠΟΣΑΘΡΩΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΡΡΗΓΜΕΝΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ. 3.ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΒΡΑΧΟΜΑΖΑΣ. 4.ΑΔΡΑΝΗ ΥΛΙΚΑ. 5.ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ. 6.ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΕΣ ΝΕΡΟΥ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κύριος σκοπός της Τεχνικής Γεωλογίας: 1. Η συμβολή στην ασφαλή, οικονομική και ορθολογική κατασκευή των τεχνικών έργων, και 2. Η εξασφάλιση της λειτουργικότητά τους (στο χρόνο ζωής τους), αναγνωρίζοντας τους φυσικούς κινδύνους που τα απειλούν και προτείνοντας τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπισή τους. Η προσπάθεια επίπονη αφού: υπάρχει ιδιομορφία εδαφικών και βραχωδών σχηματισμών (έδαφος θεμελίωσης ή πηγές δανειοδότησης), που δυσκολεύει την ολοκλήρωση της αναγκαίας και ορθής γεωτεχνικής έρευνας. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 3

Τα μέσα διερεύνησης των προβλημάτων: Η υπαίθρια έρευνα με : τεχνικογεωλογικές και λοιπές χαρτογραφήσεις, Επιτόπου δοκιμές και συλλογή δειγμάτων γεωφυσικές μέθοδοι έρευνας, εγκατάσταση οργάνων παρακολούθησης και Οι εργαστηριακές δοκιμές. βοηθά στην καλύτερη κατανόηση των διαφόρων σχηματισμών με σκοπό τη διαμόρφωση του πλέον εφικτού κατασκευαστικού προγράμματος, από πλευράς οικονομίας και ασφάλειας του έργου κατά την κατασκευή αλλά και κατά τη λειτουργία του. Εξασφαλίζεται έτσι καλή γνώση της αλληλεπίδρασης του στενού γεωλογικού περιβάλλοντος - τεχνικού έργου, τόσο κατά τη διάρκεια της κατασκευής του όσο και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του. και ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 4

Σαν στενό γεωλογικό περιβάλλον ενός τεχνικού έργου αναφέρεται: η ζώνη θεμελίωσης των επιφανειακών τεχνικών έργων ή και ο χώρος διάνοιξης των υπόγειων τεχνικών έργων. Αλλά τι γίνεται με την αλληλεπίδραση του ευρύτερου γεωλογικού περιβάλλοντος και των τεχνικών έργων?? είναι σημαντική!!! Π.χ.: 1. σεισμικό συμβάν μακριά από το χώρο ενός έργου μπορεί να έχει μεγάλες επιπτώσεις, λόγω δομής και σύστασης του μεταξύ τους γεωτεκτονικού περιβάλλοντος ή αντίθετα πολύ μικρές αν η δομή είναι τέτοια που βοηθά στην απορρόφηση η εκτροπή της σεισμικής ενέργειας. 2. Επίδραση φράγματος στο υδρολογικό καθεστώς. Σημαντική στα κατάντι, ακόμη και μακριά από τη λεκάνη (στέρευση πηγών, πτώση στάθμης υπόγειων νερών, αχρήστευση υδροληπτικών έργων κ.τ.λ.) ή πλευρικά (ανύψωση στάθμης υπόγειων νερών - πλήρωση υπόγειων τεχνικών και μεταλλευτικών έργων). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 5

Γεωλογικό περιβάλλον και μεταβολές 1.Το γεωλογικό περιβάλλον γενικά μεταβάλλεται αργά, κάτω από την σύνθετη και αθροιστική δράση διαφόρων φυσικών παραγόντων, όπως η αποσάθρωση, η διάβρωση, τα φυσικά καταστροφικά φαινόμενα (σεισμοί, κατολισθήσεις, πλημμύρες) κλπ. 2.Στηθέσηκατασκευήςόμωςενόςτεχνικούέργουημεταβολήγίνεται με διαφορετικό ρυθμό. Η όποια επιτάχυνση, επιβράδυνση ή και προσωρινή ανακοπή της φυσιολογικής εξέλιξης πρέπει να προβλέπονται και να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό, μελέτη και κατασκευή ενός τεχνικού έργου για πρόληψη των επιπτώσεων και αυτό αποτελεί μέρος της ευθύνης της Τεχνικής Γεωλογίας (ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ). 3.Άρα, η προστασία του γεωλογικού περιβάλλοντος στην περίπτωση κατασκευής τεχνικών έργων, αναφέρεται στην ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων από την κατασκευή (άμεσα η έμμεσα, π.χ. απειλή της ζωής του ανθρώπου, υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής, απειλή της οικονομικής του υπόστασης, κλπ). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 6

Παραδείγματα αλληλεπιδράσεων τεχνικού έργου και γεωλογικού περιβάλλοντος (στενού και ευρύτερου). α. Επιπτώσεις μιας μεγάλης κατολίσθησης σε κατοικημένη περιοχή π.χ. Μικρό Χωριό Ευρυτανίας ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 7

β. Η καταστροφή μεγάλου φράγματος, όπως π.χ. αυτή του φράγματος Vajont λόγω κατολίσθησης. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 8

γ. Ακόμα σημαντικά είναι τα προβλήματα και οι οικονομικές επιπτώσεις που προκάλεσε η κατολίσθηση στην περιοχή της Μαλακάσας στο γραμμικό έργο της Ε.Ο. Αθηνών Λαμίας, αλλά και αυτά που προκάλεσε παλαιότερα η μεγάλη κατολίσθηση της Παναγοπούλας στην Εθνική οδό Κορίνθου-Πατρών. Μαλακάσα Παναγοπούλα ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 9

δ. Επιπλέον νωπές είναι ακόμα οι επιπτώσεις του σεισμού του 1999 στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών. Καταρρεύσεις οικοδομών στην περιοχή του Μενιδίου ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 10

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 11

ε. Τέλος, ας μην ξεχνάμε, τα σημαντικά προβλήματα που προκαλεί κάθε χειμώνα η διακοπή της επικοινωνίας των χωριών σε συγκεκριμένες ορεινές περιοχές λόγω κατολισθήσεων, όπως στους οδικούς άξονες επικοινωνίας χωριών της Ευρυτανίας, Αργιθέας κλπ. Αστοχίες πρανών στην περιοχή της Ευρυτανίας ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 12

Η Τεχνική Γεωλογία συνεπώς εξετάζει τη συμπεριφορά του γεωλογικού περιβάλλοντος, για την οικονομία και ασφάλειά κάθε τεχνικού έργου, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος. Όμως θέσεις εγκατάστασης ενός τεχνικού έργου με ιδανικές γεωλογικές συνθήκες είναι μάλλον σπάνιες. Συνεπώς, οι αποκλίσεις των γεωλογικών συνθηκών από τις απαιτήσεις του έργου θα πρέπει να επισημαίνονται με ακρίβεια, έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται κατάλληλα με τεχνικά μέσα βελτιώσεων αντιστηρίξεων. Άρα, αρχικά αναγκαία η καλή γνώση των παραμέτρων εκείνων που βοηθούν τις διεργασίες: κερματισμού διάβρωσης, αποσάθρωσης ή / και αποσύνθεσης των υγιών βραχωδών σχηματισμών, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 13

αφού έτσι δημιουργούνται οι μορφές του γεωλογικού περιβάλλοντος (π.χ. κατηγορίες βραχομάζας, ομάδες εδαφικών σχηματισμών, κλπ). Αυτό για τον Τεχν. Γεωλόγο ή Γεωτεχνικό απαιτεί καλή περιγραφή και ταξινόμηση των βραχομαζών αλλά και των εδαφικών σχηματισμών. Η γνώση και εμπειρία για αυτό το καθήκον σημαντική, καθώς οι εδαφικές συνθήκες π.χ. σε μια εκσκαφή, είναι συνάρτηση της φύσης των σχηματισμών (εδαφικών ή/και βραχωδών), που συναντώνται. Συνεπώς, λάθη ή ανακρίβειες στην περιγραφή οδηγούν σε σημαντικές παρερμηνείες για τα τεχνικογεωλογικά προβλήματα που μπορεί να συναντηθούν (σωστή περιγραφή και ταξινόμηση των σχηματισμών μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τη γεωτεχνική έρευνα). Καθώς στην Τεχνική Γεωλογία Ι δόθηκαν οι περιγραφές και οι ταξινομήσεις των εδαφικών σχηματισμών, εδώ θα γίνει αναλυτική παρουσίαση των περιγραφών και ταξινομήσεων των βραχωδών σχηματισμών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 14

ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ Εισαγωγή Από τα προηγούμενα γίνεται αντιληπτή η σημαντικότητα της σχέσης γεωλογικού περιβάλλοντος και ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Η αλληλεπίδραση τεχνικογεωλογικού περιβάλλοντος και ανθρώπινων κατασκευών με τη μορφή, αστοχιών πρανών, καθιζήσεων, εδαφικών υποχωρήσεων, σεισμών, πλημμύρων κλπ, μπορεί να είναι είτε άμεση (φυσική εκδήλωση) είτε έμμεση (από ανθρωπογενή δράση). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 15

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 16

Η επίδραση αυτή χρειάζεται κατάλληλη διερεύνηση, προκειμένου να διαμορφωθούν τα πλέον κατάλληλα μέτρα αντιμετώπισης των συνεπειών στα τεχνικά έργα. Άρα σημαντικά είναι: η αναγνώριση και περιγραφή των γεωλογικών σχηματισμών, η περιγραφή των γεωτεχνικών χαρακτήρων της βραχομάζας και της γεωμηχανικής συμπεριφοράς των εδαφικών σχηματισμών, οι συνθήκες του υπόγειου νερού, καθώς και το δυναμικό εξέλιξης φαινομένων όπως: διαβρώσεις, πλημμύρες, κατολισθήσεις, καθιζήσεις, εδαφικές υποχωρήσεις, σεισμοί κλπ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 17

Στάδια και φάσεις γεωτεχνικών μελετών. Στο πλάνο διεξαγωγής μιας έρευνας στοιχείων ασφαλούς και οικονομικής κατασκευή ενός τεχνικού έργου, διακρίνονται τα ακόλουθα στάδια: 1. Στάδιο πρώτο: Μελετώνται οι γενικές γεωλογικές συνθήκες με τη βοήθεια αρχικά υπαρχόντων στοιχείων (γνωματεύσεων, εκθέσεων και μελετών, διαφόρων θεματικών χαρτών, αεροφωτογραφιών ή/και δορυφορικών εικόνων). Τα στοιχεία αυτά συμπληρώνονται ή και επικαιροποιούνται με τις πρώτες αναγνωριστικές έρευνες της περιοχής αλλά και την σύνθεση τεχνικογεωλογικών και υδρογεωλογικών χαρτών, προσαρμοσμένων από πλευράς κλίμακας, σκοπού και περιεχομένου στις ανάγκες του έργου. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 18

Στις αεροφωτογραφίες, ακόμα και χωρίς τη χρήση επιδιασκόπιου μπορεί κανείς να διακρίνει πολύ χαρακτηριστικά μορφολογικά, γεωλογικά και τεκτονικά στοιχεία (το βραχώδες υπόβαθρο με έντονες τις γραμμές διάβρωσης (ρέματα), το πεδινό τμήμα με διαφοροποιήσεις στο χρωματισμό των καλλιεργειών στα ιζήματα της νεογενούς λεκάνης, τους δρόμους και βέβαια τον οικιστικό χώρο στο άνω αριστερό τμήμα αυτού, καθώς και το περιθωριακό ρήγμα μεταξύ τους. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 19

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 20

2. Στάδιο δεύτερο. Αφορά την σε βάθος διερεύνηση των σχηματισμών που εμπλέκονται στο έργο με τη βοήθεια: 1. δειγματοληπτικών γεωτρήσεων 2. ερευνητικών ορυγμάτων, 3. γεωφυσικών διασκοπήσεων, αλλά και 4. φρεάτων, ερευνητικών στοών, σε περιπτώσεις που η έρευνα αναφέρεται σε έργο σημαντικό και μεγάλης σπουδαιότητας. Ερευνητικό όρυγμα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 21

Δοκιμή εισπίεσης. Πενετρόμετρο τσέπης & μικρή συσκευή αστράγγιστης διατμητικής αντοχής. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 22

Σε κάποιες από τις γεωτρήσεις τοποθετούνται πιεζόμετρα για την παρακολούθηση των διακυμάνσεων του υδροφόρου ορίζοντα, ενώ σε άλλες κλισιόμετρα για την παρακολούθηση και έλεγχο αστοχιών πρανών. Τέλος, γεωτρήσεις ειδικών μελετών όπως οι μικροζωνικές, προετοιμάζονται κατάλληλα για την εκτέλεση ειδικών δοκιμών εδαφοδυναμικής, όπως οι δοκιμές Cross - hole και Down - hole. Προετοιμασία της δοκιμής Cross-hole. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 23

Σχηματική διάταξη δοκιμών Cross-hole και Down-hole. Επιπρόσθετα σε σημαντικά έργα μέσα στις γεωτρήσεις εκτελούνται καιοιακόλουθεςδοκιμές: πρεσσιομετρήσεις, πενετρομετρήσεις, radial jacking, και φόρτισης πλάκας (για τα μέτρα ελαστικότητας και παραμορφωσιμότητας), δοκιμές δοκιμαστικών τσιμεντενέσεων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 24

Αντίστοιχα, στις δοκιμαστικές στοές μπορεί να πραγματοποιηθούν δοκιμές, όπως: διάτμησης βραχομάζας, συγκλίσεων, φόρτισης πλάκας, παραμορφωσιμότητας, ελέγχου διαφόρων μορφών αντιστήριξης για την επιλογή της καταλληλότερης. γεωφυσικές μέθοδοι π.χ. σεισμική και ηλεκτρική που συνήθως επικουρούν τις λοιπές υπαίθριες έρευνες στα μεγάλα έργα. έρευνα του επιφανειακού και υπόγειου νερού. Το επιφανειακό νερό διαβρώνει τους γεωλογικούς σχηματισμούς, με ρυθμό που εξαρτάται από την ταχύτητα ροής του νερού, αλλά και το βαθμό κερματισμού και αποσάθρωσης της γεωμάζας. Έτσι: προκαλεί υποσκαφές σε τεχνικά έργα όπου και η αναμόχλευση των σχηματισμών είναι εντονότερη, αυξάνει την αποσάθρωση (ανάλογα με τις ποσότητες που κατεισδύουν) και τη χαλάρωση (με τις χημικές αντιδράσεις) που οδηγεί σε συνθήκες αυξημένης κατείσδυσης και ο κύκλος συνεχίζεται. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 25

Οι δράσεις του νερού απαιτούν εντοπισμό και αντιμετώπιση με δραστικά μέτρα, ιδιαίτερα σε πρανή επιρρεπή σε αστοχία ή και σε χώρους θεμελίωσης τεχνικών έργων. Το νερό που κατεισδύει, εμποτίζει τους σχηματισμούς και αν συναντήσει αργιλικούς ορίζοντες ιδιαίτερα με διογκώσιμα αργιλικά ορυκτά, προκαλεί αστοχίες στα τεχνικά έργα, όπου αυτές οι άργιλοι έρχονται με τις εκσκαφές στην επιφάνεια. Επίσης, η δράση του νερού αυτού σαν λιπαντικό σε διεπιφάνειες περατών και ημιπερατών σχηματισμών αλλά και με την αύξηση της πίεσης του νερού των πόρων οδηγεί στην εκδήλωση κατολισθήσεων. Άρα, προσοχή στα τεχνητά πρανή (ιδιαίτερα στα υψηλά) όπου η πιθανότητα έκθεσης οριακών διεπιφανειών είναι αυξημένη. Επιπρόσθετα, η παρουσία ή όχι υδροφόρου ορίζοντα αποτελεί κυρίαρχο χαρακτηριστικό, καθώς μαζί με τις τεχνικογεωλογικές συνθήκες (λιθοστρωματογραφία, συμπεριφορά των σχηματισμών, κλπ) διαμορφώνουν το γεωτεχνικό περιβάλλον του έργου. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 26

Σε υπόγειο τεχνικό έργο που διανοίγεται κάτω από τον υδροφόρο ορίζοντα οι εισροές των νερών μέσα σε αυτό: Δυσχεραίνουν εργασίες διάνοιξης και απαιτούν σχετικές διευθετήσεις, Προκαλούν ανεπιθύμητες διογκώσεις ή και ρευστοποιήσεις σε ορισμένους σχηματισμούς. Υδροφόροι ορίζοντες, έστω και επικρεμάμενοι πάνω από υπόγειο έργο, μπορεί να προκαλέσουν ροές εδαφικών υλικών μέσα στο έργο και καταστροφικές εδαφικές υποχωρήσεις. Κλασσικό παράδειγμα η εδαφική υποχώρηση στη Δουκίσσης Πλακεντίας με τη διέλευση της σήραγγας του ΜΕΤΡΟ. Τα έργα που απαιτούνται στις παραπάνω περιπτώσεις αυξάνουν το κόστος. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 27

Οι διακυμάνσεις του φρεάτιου υδροφόρου ορίζοντα μπορεί να επηρεάσουν και τεχνικά έργα στην επιφάνεια (π.χ. ένα δρόμο). Η άνοδος της στάθμης το χειμώνα, επιφέρει ύγρανση των σχηματισμών σε μικρό βάθος (τριχοειδής ανύψωση), που με θερμοκρασία κάτω από το μηδέν υπάρχει διόγκωση-άσκηση πιέσεων, άρα ρωγματώσεις και καταστροφή του οδοστρώματος. Άρα η παρουσία υπόγειου νερού δυσχεραίνει την κατασκευή τεχν. έργων. Πρέπει συνεπώς, στο στάδιο αυτό να διερευνώνται πλήρως τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα μεόσοτοδυνατόνπερισσότερες χρονοσειρές, για καθορισμό των πλημμυρικών παροχών, αλλά και των συνθηκών του υπόγειου νερού με: τη μελέτη της υδρογεωλογικής συμπεριφοράς των σχηματισμών, τον προσδιορισμό των ορίων υδρολογικών λεκανών και τη διερεύνηση των πλευρικών τροφοδοσιών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 28

την αναζήτηση, καταγραφή και αποτύπωση σε σχετικούς χάρτες των σημείων υπόγειων νερών (πηγές, πηγάδια και γεωτρήσεις). την εκτέλεση δειγματοληψιών νερού για σχετικές αναλύσεις. Τέλος αναφέρεται ότι, η ακρίβεια της συλλογής των παραπάνω πληροφοριών, είναι συνάρτηση της φύσης και της σπουδαιότητας του μελετούμενου τεχνικού έργου. 3. Τρίτο στάδιο. Το στάδιο αυτό αφιερώνεται στη συλλογή κατάλληλων δειγμάτων από την ύπαιθρο αλλά και από τις ερευνητικές στοές, ορύγματα και γεωτρήσεις για δοκιμές αναγνώρισης των εδαφικών και βραχωδών σχηματισμών, αλλά κυρίως προσδιορισμού των φυσικομηχανικών χαρακτηριστικών αυτών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 29

Πυρήνες γεωτρήσεων για συλλογή εργαστηριακών δειγμάτων. 4. Τέταρτο στάδιο. Κατά το στάδιο αυτό εκτελούνται οι εργαστηριακές δοκιμές στα δείγματα που έχουν συγκεντρωθεί. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 30

Τα αποτελέσματα των δοκιμών αυτών συναξιολογούνται με τα αποτελέσματα των επιτόπου δοκιμών και παρατηρήσεων και έτσι οι γεωλογικοί σχηματισμοί που έχουν εντοπιστεί ομαδοποιούνται κατάλληλα για τις ανάγκες του έργου που πρόκειται να εκτελεστεί. Οι κύριες κατηγορίες των δοκιμών που εκτελούνται είναι: 1. Ορυκτολογικές, πετρογραφικές και παλαιοντολογικές για την πλήρη αναγνώριση της λιθοστρωματογραφίας του χώρου. 2. Δοκιμές προσδιορισμού της σύστασης του υπόγειου νερού (νιτρικά, θειώδη, θειικά κλπ). 3. Δοκιμές εδαφομηχανικής και βραχομηχανικής. Δοκίμια αργιλομάργας μετά την εκτέλεση τριαξονικής δοκιμής. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 31

5. Πέμπτο στάδιο. Στοστάδιοαυτόπραγματοποιούνταιοι εργασίες εγκατάστασης και αρχικής παρακολούθησης όλων των οργάνων ελέγχου μεταβολών που επιφέρει η κατασκευή στο έδαφος θεμελίωσης και στην απόκριση του τελευταίου σε αυτές. Μηκυνσιόμετρα, διαστολόμετρα, κελιά πίεσης, αποκλισιόμετρα, όργανα μέτρησης συγκλίσεων κλπ, τοποθετούνται ανάλογα με τη φύση του έργου και παρακολουθούνται συστηματικά κατά τη φάση της κατασκευής αλλά (στις περιπτώσεις μεγάλων έργων) και κατά τη φάση της λειτουργίας. Τα παραπάνω κύρια στάδια μπορεί να επαναλαμβάνονται σε διάφορες φάσεις, για να διευκρινισθούν προβληματισμοί που προέκυψαν από μια προηγούμενη φάση ή και για να μελετηθούν λεπτομερέστερα περιοχές που αποδείχτηκε ότι χρήζουν περαιτέρω μελέτης. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 32

Οι κύριες φάσεις που σύμφωνα με τη διεθνή πρακτική μπορεί να διαιρεθεί μια γεωτεχνική έρευνα, είναι οι εξής: Φάση δυνατότητας της κατασκευής, Προκαταρκτική φάση σχεδιασμού, Τελική φάση σχεδιασμού, Φάση κατασκευής, Μετακατασκευαστική φάση (λειτουργίας συντήρησης), Α. Η φάση δυνατότητας της κατασκευής Είναι αναγκαία όπου: δεν υπάρχουν ικανοποιητικά και επαρκή στοιχεία σε πρώτη διερεύνηση για την συγκεκριμένη περιοχή (π.χ. περιοχή αναξιοποίητη) ή στην περίπτωση πολύ μεγάλων και σημαντικών έργων. Έτσι, διαπιστώνεται αν υπάρχουν σοβαρά γεωτεχνικά προβλήματα (π.χ. δύσκολοι σχηματισμοί επιρρεπείς σε καθιζήσεις ή και εδαφικές υποχωρήσεις, ασταθή πρανή, ενεργά ρήγματα, κλπ). Συνεπώς μπορεί να περιλάβει δραστηριότητες, πέρα από αυτές του πρώτου σταδίου, και μερικές από τα στάδια δεύτερο και τρίτο. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 33

Η φάση είναι σημαντική για οριστική απόφαση συνέχισης του έργου στον υπόψη χώρο ή μεταφοράς του σε άλλη ασφαλέστερη. Αν η περιοχή κριθεί οριακή, ότι έχει γίνει επανεξετάζεται με αυξημένη προσοχή, για την τελική απόφαση συνέχισης του έργου ή όχι, με το λιγότερο κόστος βελτίωσης των συνθηκών. Τέλος, αν ηαπόφασηγιατηνεγκατάστασητουέργουστηθέση οριστικοποιηθεί, τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν θα βοηθήσουν σημαντικά στην καλή διάρθρωση των υπολοίπων φάσεων της έρευνας. Β. Η προκαταρκτική φάση σχεδιασμού, η οποία διερευνά: τις τεχνικογεωλογικές και υδρογεωλογικές συνθήκες, την γεωτεχνική συμπεριφορά των σχηματισμών, την εκτίμηση των επικίνδυνων συνθηκών που μπορεί να υπάρχουν στην περιοχή. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 34

Οι δραστηριότητες είναι αυτές που αναφέρθηκαν στο δεύτερο, τρίτο και τέταρτο στάδιο. Τα στοιχεία που συλλέγονται, χρησιμοποιούνται: (α) στη διαχείριση της ευστάθειας των πρανών, (β) στον έλεγχο του υπόγειου νερού, (γ) στην επιλογή του τρόπου θεμελίωσης (δ) στον καθορισμό του συστήματος αντιστήριξης, αλλά και στην αποφυγή εδαφικών υποχωρήσεων στην περίπτωση των υπόγειων έργων. Γ. Η τελική φάση σχεδιασμού Είναι αναγκαία σε περιπτώσεις δύσκολών εδαφών θεμελίωσης. Εκεί, η συγκεκριμένη φάση μπορεί να βοηθήσει στην επιλογή καταλληλότερης θέσης ή στη μεταβολή των διαστάσεων του έργου με τη χορήγηση συμπληρωματικών στοιχείων, που τα συγκεντρώνει χρησιμοποιώντας τις δραστηριότητες του δεύτερου, τρίτου και τέταρτου σταδίου. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 35

Δ. Η φάση κατασκευής. Κατ αυτήν μπορεί να αντιμετωπιστούν προβλήματα που δεν είχαν αντιμετωπιστεί στις προηγούμενες φάσεις και τα οποία μπορεί να σχετίζονται με συνθήκες βαθιών εκσκαφών ή θεμελιώσεων. Έτσι και κατά τη φάση αυτή είναι αναγκαίες έρευνες που αναφέρθηκαν στα στάδια 2, 3 και 4. Επιπλέον οι κατασκευές που περιλαμβάνει η φάση αυτή όπως επιχώματα, υπόγειες κατασκευές κλπ απαιτούν και δραστηριότητες που εντάσσονται στο πέμπτο στάδιο δηλαδή παρακολούθηση της συμπεριφοράς αυτών, όπως καθιζήσεων, εδαφικών υποχωρήσεων κλπ. Ε. Η μετακατασκευαστική φάση Είναι η φάση που ενσωματώνει τις δραστηριότητες του πέμπτου σταδίου, δηλαδή την παρακολούθηση και τον έλεγχο της συμπεριφοράς των κατασκευών. Οι μετρήσεις αυτές οδηγούν σε ένα πολύ εκτεταμένο σύστημα ενημέρωσης σε περιοχές με ιδιαίτερα προβλήματα, πουβοηθάστηνασφάλειατουέργουκαι στην οικονομική κατασκευή παρόμοιων έργων μελλοντικά. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 36

Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι ένας από τους βασικούς στόχους της έρευνας πεδίου (στάδια 1 και 2), είναι 1. η ομαδοποίηση των γεωλογικών σχηματισμών με βάση τη φυσική τους κατάσταση, τη γεωτεχνική συμπεριφορά τους και τους υδρογεωλογικούς χαρακτήρες τους και 2. η αποτύπωση των ομάδων αυτών πάνω σε τοπογραφικούς χάρτες διαφόρων, αλλά γενικά μεγάλων κλιμάκων. Τεχνικογεωλογικοί χάρτες. Μεθοδολογία εκπόνησης και αναφορά στην διεθνή πρακτική. Έτσι δημιουργούνται οι τεχνικογεωλογικοί χάρτες, που καταγράφουν όλες τις ιδιαιτερότητες των γεωλογικών σχηματισμών και τα προβλήματα που μπορεί αυτές να προκαλέσουν. Ειδικότερα οι πληροφορίες που παρέχει ένας τεχνικογεωλογικός χάρτης, σύμφωνα με τους Dearman - Matula, 1976, πρέπει: ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 37

να είναι αυτές ακριβώς που χρειάζονται για τον ακριβή προσδιορισμό των γεωτεχνικών παραμέτρων του περιβάλλοντος αναφοράς του, να παρουσιάζονται κατά τέτοιο τρόπο που να γίνονται εύκολα κατανοητές από επαγγελματίες χρήστες που δεν είναι γεωλόγοι, και τέλος να διευκολύνουν την πρόβλεψη των μεταβολών που είναι δυνατόν να προκύψουν από την επίδραση της κατασκευής στο τεχνικογεωλογικό και υδρογεωλογικό περιβάλλον. Ανατρέχοντας στη βιβλιογραφία διαπιστώνει κανείς ότι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ολοκληρωμένη διεθνής πρακτική για τον τρόπο σύνταξης τεχνικογεωλογικών χαρτών στις διάφορες κλίμακες. Σε διεθνές επίπεδο, η πλέον ολοκληρωμένη προσπάθεια παρουσίασης των γενικών αρχών των τεχνικογεωλογικών χαρτογραφήσεων έγινε το 1976 με τον οδηγό τεχνικογεωλογικών χαρτών που συνέταξε η Επιτροπή τεχνικογεωλογικών χαρτογραφήσεων της Ι.Α.Ε.G. και εξέδωσε η UNESCO. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 38

Η σύσταση της Επιτροπής αυτής, με εκπροσώπους από την Αγγλική, Τσεχοσλοβακική, Ρωσική, Αμερικανική, Γερμανική και Γαλλική Σχολή, δηλαδή των πλέον προηγμένων στο τομέα χωρών, αποτελεί την καλύτερη εγγύηση της αξίας και χρησιμότητας του οδηγού. Με βάση τις αρχές του οδηγού της UNESCO/ I.A.E.G.(1976) οι διάφοροι τεχνικογεωλογικοί χάρτες ταξινομούνται σύμφωνα με : τον σκοπό για τον οποίο συντάσσονται, το περιεχόμενο την κλίμακα. 1. Σκοπός σύνταξης Σύμφωνα με το σκοπό σύνταξης, μπορεί να υπάρχουν χάρτες που χαρακτηρίζονται: Ειδικού σκοπού. Αυτοί που κατασκευάζονται π.χ. για δρόμους, φράγματα, σήραγγες κ.λ.π.). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 39

Πολλαπλού σκοπού. Χάρτες των τεχνικογεωλογικών συνθηκών π.χ. για περιφερειακή ανάπτυξη και σχεδιασμό. 2. Περιεχόμενο Σύμφωνα με το περιεχόμενο, διακρίνονται επίσης τέσσερις τύποι τεχνικογεωλογικών χαρτών, ως ακολούθως : Αναλυτικοί. Δίνουν λεπτομερή στοιχεία για συγκεκριμένο παράγοντα του τεχνικογεωλογικού περιβάλλοντος (π.χ. χάρτες κατολισθήσεων, σεισμικής επικινδυνότητας κ.λ.π.). Συνοπτικοί. Χάρτες που περιέχουν και περιγράφουν όλα τα βασικά στοιχεία του τεχνικογεωλογικού περιβάλλοντος. Βοηθητικοί Τεχνικογεωλογικοί χάρτες. Περιλαμβάνουν βασικά δεδομένα ορισμένου ορίζοντα (π.χ. χάρτες ισοβαθών υποβάθρου) κ.λ.π. Συμπληρωματικοί. Συνοδευτικοί των τεχνικογεωλογικών, με έμφαση στη γεωμορφολογία τη γεωφυσική την υδρογεωλογία κ.λ.π. Περιέχουν δηλαδή βασικά στοιχεία του γεωπεριβάλλοντος και βοηθούν στην κατανόηση των τεχνικογεωλογικών συνθηκών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 40

3. Κλίμακα Σύμφωνα με την κλίμακα, οι τεχνικογεωλογικοί χάρτες διακρίνονται σε : Μεγάλης κλίμακας: (1:10.000 και μεγαλύτερη). Μεσαίας κλίμακας: (<1:10.000 και > 1:100.000). Μικρής κλίμακας: (1:100.000 και μικρότερη). 4. Τεχνικογεωλογικές ενότητες των σχηματισμών σε χάρτες διαφόρων κλιμάκων Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για καλή παρουσίαση των τεχνικογεωλογικών χαρτών είναι η σωστή ταξινόμηση των σχηματισμών σε ενότητες, σύμφωνα με την κλίμακα. Έτσι, ηομάδαεργασίαςτηςi.a.e.g. προτείνει τον ακόλουθο τρόπο ομαδοποίησης, που βασίζεται στη λιθολογία και προέλευση των σχηματισμών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 41

Τεχνικογεωλογικός τύπος (ΕΤ). Αναφέρεται σε χάρτες κλίμακας μεγαλύτερης από 1:5.000. έχει το μεγαλύτερο βαθμό φυσικής ομοιογένειας. παρουσιάζει συνεπώς ομοιομορφία στο λιθολογικό χαρακτήρα και στη φυσική κατάσταση. άρα δίνονται, στατιστικά προσδιορισμένες τιμές κύριων φυσικών και μηχανικών ιδιοτήτων. Λιθολογικός τύπος (LT). Εφαρμόζεται για χάρτες κλίμακας 1:5.000 έως 1:10.000. περιλαμβάνει υλικά με ομοιογένεια στη σύσταση, δομή και υφή, αλλά με διαφορές στη φυσική κατάσταση. έτσι μόνο η γενική εικόνα των φυσικών και μηχανικών ιδιοτήτων μπορεί να δοθεί, με το εύρος των τιμών τους. Π.χ. ένας τύπος γρανίτη περιλαμβάνει διάφορους τεχνικογεωλογικούς τύπους που διαφέρουν στο βαθμό αποσάθρωσης. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 42

Λιθολογική ενότητα (LC). Διαμορφώνεται σε χάρτες κλίμακας 1:10.000 έως 1:200.000. είναι σύνολο λιθολογικών τύπων (LT) κοινής προέλευσης που δημιουργήθηκαν κάτω από ειδικές γεωτεκτονικές και παλαιογεωγραφικές συνθήκες. έτσι, δεν είναι δυνατόν να καθορισθούν επακριβώς οι φυσικές και μηχανικές ιδιότητες του συνόλου. άρα πληροφορίες μόνο για τους επιμέρους λιθολογικούς τύπους και τη γενική τεχνικογεωλογικής συμπεριφορά. Με άλλα λόγια μέσα στην Ενότητα, η διευθέτηση στο χώρο των Λιθολογικών τύπων είναι ομοιόμορφη και διακριτή, αλλά η Ενότητα δεν είναι απαραίτητα ομοιόμορφη από πλευράς λιθολογίας ή φυσικής κατάστασης. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 43

Λιθολογική ακολουθία (LS). Έχει εφαρμογή σε χάρτες κλίμακας μικρότερης από 1:200.000. αποτελείται από αρκετές λιθολογικές ενότητες που έχουν δημιουργηθεί κάτω από ευρύτερα παρόμοιες γεωτεκτονικές και παλαιογεωγραφικές συνθήκες. συνεπώς, μόνο πολύ γενικά τεχνικογεωλογικά χαρακτηριστικά είναι δυνατόν να δοθούν στην περίπτωση αυτή. Συσχέτιση - αλληλουχία διαφόρων τεχνικογεωλογικών ενοτήτων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 44

Τεχνικογεωλογικές τομές. Βασική ορολογία και εφαρμογές στην Τεχνική Γεωλογία. Α. Γενικές αρχές Ορισμοί Η ακριβής γεωλογική παρατήρηση που προκύπτει από τη συνεχή άσκηση αλλά και την εμπειρία που αποκτάται, μπορεί να αποκαλύψει πάρα πολλά χρήσιμα και ουσιαστικά στοιχεία στο Μηχανικό, σχετικά με το χώρο θεμελίωσης ή εγκατάστασης της κατασκευής του. Άλλο χρήσιμο στοιχείο προς αυτή την κατεύθυνση, είναι οι τεχνικογεωλογικές τομές, δηλαδή η απόδοση της γεωλογικής δομής, με βάση την τεχνικογεωλογική διάκριση στον χάρτη και την τεκτονική μιας περιοχής, πάνω στις τοπογραφικές τομές. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 45

Τεχνικογεωλογική τομή καλείται κάθε κατακόρυφη τομή στο στερεό φλοιό της γης στην οποία απεικονίζονται τα διάφορα τεχνικογεωλογικά και τεκτονικά στοιχεία που την χαρακτηρίζουν. Έτσι, σε κάθε τομή απεικονίζονται οι διάφοροι γεωλογικοί σχηματισμοί, με την οροφή τους και το δάπεδό τους. Β. Χαρακτηριστικά. Στις τομές διακρίνομε: την κλίμακα μηκών και την κλίμακα υψών. Η κλίμακα των μηκών συνήθως είναι αυτή του γεωλογικού χάρτη, ενώ αυτή των υψών συνήθως είναι μεγαλύτερη για την καλύτερη κατανόηση των διαφόρων χαρακτηριστικών, παρά την αναπόφευκτη παραμόρφωση. το πραγματικό πάχος. (η κάθετη απόσταση μεταξύ δαπέδου και οροφής του κάθε γεωλογικού στρώματος). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 46

το κατακόρυφο ή φαινόμενο πάχος. (η κατακόρυφη απόσταση μεταξύ αυτών). τις σύμφωνες επαφές. (οι γεωλογικές ενότητες χαρακτηρίζονται από παραλληλία των στρώσεων στην επαφή τους). τις ασύμφωνες επαφές. Όταν μια ενότητα επίκειται άλλης με διαφορετική διάταξη των στρωμάτων στο χώρο. Μια ασυμφωνία μπορεί να είναι κεκαλυμμένη (τα στρώματα της κατώτερης σειράς διατήρησαν την οριζόντια θέση τους) ή γωνιώδης (πτυχωμένα ή κεκλιμένα στρώματα). τα ρήγματα. Διακρίνονται κανονικά (η κύρια τάση κατακόρυφη, με αύξηση χώρου), ανάστροφα (η κύρια τάση οριζόντια, με μείωση χώρου), οριζόντια (η κύρια τάση οριζόντια, αλλά χωρίς κατακόρυφη μετακίνηση), επιμήκη, εγκάρσια ή και διαγώνια (συγκρίνοντας τη διεύθυνσή τους ως προς τη διεύθυνση των στρωμάτων). Σημαντική παράμετρος ακόμη το κατακόρυφο άλμα (η κατακόρυφη απόσταση δύο σημείων εκατέρωθεν του ρήγματος, που πριν συνέπιπταν). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 47

Ακόμα έχομε το οριζόντιο άλμα (η οριζόντια απόσταση της ίδιας παράταξης των δύο επιπέδων τμημάτων στα οποία διασπάστηκε χαρακτηριστική επιφάνεια ενός στρώματος) και το κάθετο άλμα, (η κάθετη απόσταση διακριτής επιφάνειας ενός στρώματος από τη μια μεριά του ρήγματος και από την άλλη).. Υποοριζόντιο ρήγμα αποτελεί η επαφή επωθημένου πάνω στο αυτόχθονο σύστημα, σε μια επώθηση. τις πτυχές. Αποτελούνται από τις πλευρές και το αξονικό επίπεδο και μπορεί να σχηματίζουν σύγκλινα ή και αντίκλινα, κύριο στοιχείο είναι ο άξονας, δηλαδή η τομή του αξονικού επιπέδου με το πτυχωμένο στρώμα. Μια πτυχή μπορεί να είναι κανονική ή συμμετρική (το αξονικό επίπεδο είναι κατακόρυφο και οι πλευρές έχουν την ίδια κλίση αλλά με αντίθετη φορά), ασύμμετρη (κεκλιμένο αξονικό επίπεδο και χωρίς ίδια τιμή οι κλίσεις των με αντίθετη φορά πλευρών), ανεστραμμένη (κεκλιμένο αξονικό επίπεδο και χωρίς ίδια τιμή οι κλίσεις των με ίδια φορά πλευρών), ισοκλινής (αξονικό επίπεδο οριζόντιο, με ίδια τιμή κλίσης και φορά οι πλευρές), κατακεκλιμένη (σχεδόν οριζόντιο αξονικό επίπεδο και χωρίς ίδια τιμή οι κλίσεις των με ίδια φορά πλευρών), κλπ. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 48

Γ. Εφαρμογές στην τεχνική γεωλογία Μεγάλη η σημασία των γεωλογικών τομών στις τεχνικογεωλογικές έρευνες και μελέτες. Σε αυτό το πλαίσιο οι γεωλογικές τομές, που διαμορφώνονται με τα στοιχεία των σχετικών τεχνικογεωλογικών χαρτών, δίνουν χρήσιμα στοιχεία για: τη μορφολογία και τη στρωματογραφική διάρθρωση της περιοχής. τη γνώση του τεκτονικού καθεστώτος. την πρόγνωση της συμπεριφοράς των γεωλογικών σχηματισμών (π.χ. στην κατασκευή σήραγγας, φράγματος και στις περιπτώσεις αστοχιών πρανών). την κατανόηση του καθεστώτος του υπόγειου νερού. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 49

Τομή διερεύνησης μορφολογικών και στρωματογραφικών συνθηκών. Χαρακτηριστικές τομές σε τεκτονισμένα στρώματα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 50

Χαρακτηριστικές τομές σε τεκτονισμένα στρώματα. Παράδειγμα τομής σε θέση κατασκευής σήραγγας. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 51

Παραδείγματα τομών σε θέσεις κατασκευής φραγμάτων. Τομές σε θέσεις αστοχιών πρανών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 52

Χαρακτηριστικές τομές που αποκαλύπτουν την κίνηση του υπόγειου νερού σε κεκλιμένα, τεκτονισμένα και πτυχωμένα στρώματα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 53