Π Ρ Ε Σ Β Ε Ι Α Τ Η Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ Σ Τ Η Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Α Γ Ρ Α Φ Ε Ι Ο Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ω Ν Κ Α Ι Ε Μ Π Ο Ρ Ι Κ Ω Ν Υ Π Ο Θ Ε Σ Ε Ω Ν Ο Ι ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ Σ Χ Ε Σ Ε ΙΣ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ - Γ Ε ΩΡΓΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΟΕΥ ΤΙΦΛΙΔΑΣ Ε Τ Ο Υ Σ 2 0 0 9 37/d Tabidze str. 0179, Tbilisi - Georgia Tel: (+ 995 32) 94 28 58, Fax: (+ 995 32) 94 18 86, E-mail: ecocom-tbilisi@mfa.gr - 1 -
Αρ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. Κεφ. 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 4 2. Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ A. Ιδιαιτερότητες της αγοράς Β. Εξωτερικό Εμπόριο Γ. Εισαγωγικό καθεστώς και φορολογία Δ. Συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου Ε. Επενδυτικό κλίμα Άμεσες ξένες επενδύσεις ΣΤ. Οικονομικές Σχέσεις με Ε. Ένωση ΗΠΑ 3. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΓΕΩΡΓΙΑΣ Α. Θεσμικό πλαίσιο διμερούς συνεργασίας Β. Διμερές εμπόριο Γ. Ελληνικές επενδύσεις στη Γεωργία 4. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Α. Έργα υποδομής Β. Αγορά ακινήτων Γ. Αγροτικός τομέας Τρόφιμα Δ. Φαρμακευτικά προϊόντα Ε. Πετρελαϊκά προϊόντα 5. ΕΝΕΡΓΕΙΑ Α. Ηλεκτρική ενέργεια Β. Πετρέλαιο και φυσικό αέριο 8 8 9 13 14 15 19 23 23 23 26 27 27 30 31 34 35 36 36 37 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 40-2 -
Α/Α ΠΙΝΑΚΕΣ Σελ. 1. Το εξωτερικό χρέος της Γεωργίας 7 2. Απασχόληση και ανεργία στη Γεωργία 7 3. Εξωτερικό εμπόριο της Γεωργίας τα τελευταία πέντε έτη 9 4. Εισαγωγές της Γεωργίας ανά χώρα τα τελευταία πέντε έτη 10 5. Εξ Εξαγωγικές αγορές της Γεωργίας τα τελευταία πέντε έτη 11 6. Β Βασικότερα προϊόντα στις εισαγωγές της Γεωργίας το 2009 12 7. Βασικότερα προϊόντα στις εξαγωγές της Γεωργίας το 2009 12 8. Παραδείγματα δασμολογικών επιβαρύνσεων 13 9. Άμεσες ξένες επενδύσεις στη Γεωργία, 2005 - Α Εννεάμηνο 2009 17 10. Άμεσες ξένες επενδύσεις 2007-2009 ανά τομέα 19 11. Διμερές εμπόριο Ελλάδας-Γεωργίας τα τελευταία πέντε έτη 24 12. Βασικά προϊόντα στις εξαγωγές της Ελλάδας προς τη Γεωργία 25 13. Βασικά προϊόντα στις εισαγωγές της Ελλάδας από τη Γεωργία 25 14. Εισαγωγές Φαρμακευτικών Προϊόντων κατά τα τελευταία έτη 34 15. Εξαγωγές Φαρμακευτικών Προϊόντων κατά τα τελευταία έτη 34 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Ο πληθυσμός της Γεωργίας, σύμφωνα με στοιχεία της Κρατικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΚΣΥΓ), ανέρχεται σε 4,6 εκατ. εκ των οποίων 1,13 εκατ. διαμένουν στην πρωτεύουσα της χώρας, Τιφλίδα. Με κατά κεφαλή εισόδημα μόλις 2.920 δολλάρια το 2008, και 2.500 το 2009 (εκτ.), η Γεωργία συγκαταλέγεται μεταξύ των φτωχότερων κρατών της Ευρώπης. Εν τούτοις, η χώρα είχε παρουσιάσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά το πρόσφατο παρελθόν: 9,4% για το 2006 και - 3 -
12,1 % για το 2007, ενώ μειώνεται στο 2,1% το 2008 λόγω της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης αλλά και της πολεμικής σύρραξης με την Ρωσία τον Αύγουστο του 2008. To 2009, ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν αρνητικός (-4%). Η Γεωργία διαθέτει ακτογραμμή 310 χλμ. στον Εύξεινο Πόντο, με σημαντικούς λιμένες το Μπατούμι και το Πότι, ενώ δια ξηράς συνορεύει με τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν, την Αρμενία και την Τουρκία. Η γεωγραφική θέση της χώρας την καθιστά διάδρομο διέλευσης υδρογονανθράκων και άλλων προϊόντων, μεταξύ Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας. Η ακτοπλοϊκή σύνδεση με τους λιμένες της Κωστάντζας και του Μπουργκάς, επιτρέπει την μεταφορά, μέσω Γεωργίας, προϊόντων από την Ευρώπη προς το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία. Η πολεμική σύρραξη μεταξύ Γεωργίας και Ρωσίας τον Αύγουστο 2008, είχε σαν αποτέλεσμα, πέρα από τις ανεκτίμητες σε ανθρώπινες απώλειες, τη δημιουργία κύματος προσφύγων, περιορισμένες μάλλον ζημίες στις υποδομές της χώρας. Τα γεγονότα του Αυγούστου 2008 σε συνδυασμό με την διεθνή οικονομική κρίση αποσταθεροποίησαν την Οικονομία της χώρας. Η διεθνής κοινότητα απέδειξε έμπρακτα αλληλεγγύη στη δοκιμαζόμενη χώρα. Το επιχειρηματικό κλίμα επλήγη από την πολεμική σύρραξη. Ακολούθησε όμως και η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση που έπληξε τόσο τη Γεωργία και τις γειτονικές της χώρες. Οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας υπήρξαν δύσκολες από τις αρχές της δεκαετίας του 90, αλλά επιδεινωθήκαν κατά τα τελευταία χρόνια. Μια σειρά περιοριστικών εμπορικών μέτρων της Ρωσίας, που θεσπίσθηκαν το 2006 δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα στο εξωτερικό εμπόριο της Γεωργίας. Επλήγησαν ιδιαίτερα οι εξαγωγές κρασιών, φρούτων και λαχανικών, και μεταλλικού νερού. Η εξέλιξη αυτή υποχρέωσε τη Γεωργία να επιδιώξει διεύρυνση οικονομικών σχέσεων με άλλες χώρες και ιδιαίτερα με την Τουρκία. Οι διεθνείς Οργανισμοί και οι μη κυβερνητικοί Οργανισμοί αναπτύσσουν δραστηριότητες και χορηγούν κεφάλαια στη Γεωργία, ενώ αρκετές χώρες προσφέρουν διμερή αναπτυξιακή βοήθεια μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η οικονομική πρόοδος πάντως που πιστοποιείται από τους διεθνείς Οργανισμούς, δεν έχει γίνει αισθητή από τις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις, που ουσιαστικά αποτελούν την πλειοψηφία του γεωργιανού λαού. Στα οικονομικά πλεονεκτήματα της χώρας διακρίνουμε τα ακόλουθα: Η Γεωργία αποτελεί διάδρομο όδευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Από το έδαφος της διέρχονται οι πετρελαιαγωγοί Μπακού- Σούπσα, και Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν, και ο αγωγός φυσικού αερίου Μπακού-Τιφλίδα-Ερζερούμ - 4 -
Διαθέτει στο υπέδαφος της, χρυσό -σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν της χώραςσίδηρο, άνθρακα, χαλκό, γρανίτη, μάρμαρο και μεταλλικό νερό -επίσης σημαντικό εξαγώγιμο προϊόν της χώρας. Το 1/3 του εδάφους καλύπτεται από δάση, ενώ επιφανειακά ύδατα επιτρέπουν τη δημιουργία υδροηλεκτρικών έργων. Η εύφορη γη και το ευνοϊκό κλίμα επιτρέπουν την ανάπτυξη ευρέως φάσματος καλλιεργειών, ο αγροτικός τομέας όμως είναι μάλλον καθυστερημένος. Αξιόλογο είναι το δυναμικό τουριστικής ανάπτυξης. Η μικρής διάρκειας πολεμική σύρραξη του Αυγούστου 2008, έπληξε και τον τουριστικό τομέα. Το χαμηλό εργατικό κόστος, αποτελεί κίνητρο προσέλκυσης επενδύσεων. Σύμφωνα με διεθνείς Οργανισμούς και επιχειρηματικούς φορείς, εμπόδια στην περαιτέρω ανάπτυξη της χώρας αποτελούν, η ρευστή πολιτική κατάσταση, η προβληματική κατάσταση στην Αμπχαζία και Ν. Οσετία και οι διαταραγμένες σχέσεις με τη γειτονική Ρωσία. Βασικό πρόβλημα στην αγορά αποτελεί ακόμη η έλλειψη ρευστότητας. Οι Τράπεζες δυσκολεύονται να αντλήσουν κεφάλαια από το εξωτερικό ενώ έχουν περιοριστεί και οι εγχώριες αποταμιεύσεις. Έτσι, οι δανειοδοτήσεις προς τις επιχειρήσεις έχουν και αυτές με τη σειρά τους περιοριστεί, με αλυσιδωτές επιπτώσεις Σύμφωνα με δημοσιεύματα και δηλώσεις επισήμων, αρνητικά επηρεάστηκε η κατασκευαστική δραστηριότητα ενώ η ζήτηση ακινήτων βρίσκεται σε στασιμότητα. Οι αρχές ελπίζουν ότι με την επάνοδο στην ομαλότητα, η δραστηριότητα στην αγορά θα επανέλθει σε φυσιολογικά επίπεδα Σε ότι αφορά στις ξένες επενδύσεις στη Γεωργία σημειώνεται ότι ενώ υπήρχε μια σταθερή ανοδική πορεία κατά τα προηγούμενα χρόνια (443 εκατ. δολλ. ΗΠΑ το 2005, 1,12 δισ. δολλ. το 2006, 2,01 δισ. δολλ. το 2007), επέρχεται σημαντική μείωση τα τελευταία δύο έτη, κυρίως μετά την πολεμική σύρραξη με την Ρωσία τον Αύγουστο του 2008. Κατά το 2008, οι συνολικές επενδύσεις είχαν ανέλθει στο ποσό των 1,56 εκατ. δολλ. ενώ το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2009 σε 505 εκατ. δολλ. Κατά την περίοδο 2002 έως και το 2008 οι ελληνικές επενδύσεις στη Γεωργία έφθασαν τα 27,5 εκατ. δολλάρια. Το πρώτο εννεάμηνο του περασμένου έτους, οι ελληνικές επενδύσεις στη Γεωργία ανέρχονται σε 1,57 εκατ. δολλ. ΗΠΑ. Η τεταμένη πάντοτε ατμόσφαιρα με τη γειτονική Ρωσία και τις περιοχές της Αμπχαζίας και της Ν. Οσετίας, αναπόφευκτα προκαλούν μεγάλη ζημία στην τουριστική βιομηχανία της χώρας. Σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο τοπικό τύπο έχει επηρεαστεί αρνητικά η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό, με επιπτώσεις στην προσέλκυση επενδύσεων και επισκεπτών. - 5 -
Σε γενικές γραμμές, όσον αφορά στο οικονομικό περιβάλλον της Γεωργίας σημειώνονται τα εξής: 1. Το κατά κεφαλή εισόδημα για το 2009 ανήλθε σε 2.496 δολλάρια (εκτ.) ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν αρνητικός (- 4%). 2. Τον Δεκέμβριο του 2009 ο πληθωρισμός ανήλθε σε 3% παρουσιάζοντας μείωση σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2008 όταν ο πληθωρισμός ήταν της τάξεως του 5,5%. Η ανεργία παρουσιάζει αύξηση καθώς το ποσοστό ανεργίας το 2007 κυμάνθηκε στο 13,3% ενώ το 2008 ανήλθε σε 16,5% (Πίνακας 2). Δεν υπάρχουν ακόμα διαθέσιμα στοιχεία για το 2009. 3. Οι εισαγωγές το 2009 ανήλθαν σε 4,37 δισ. δολλάρια ΗΠΑ, μειωμένες κατά 31% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (6,3 εκατ. το 2008). Οι εξαγωγές επίσης μειώθηκαν κατά 24%, από 1,49 εκ. δολλ. το 2008 σε 1,13 εκ. δολλ. το 2009. 4. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις το πρώτο εννεάμηνο του 2009 ανήλθαν σε 505 εκατ. δολλ. σημειώνοντας σημαντική πτώση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. 5. Το εξωτερικό χρέος της Γεωργίας αυξήθηκε κατά 30% σε σχέση με το περασμένο έτος και από 2,5 δισ. δολλ. ΗΠΑ το 2008 ανήλθε σε 3,38 δισ. δολλ. το 2009 (στον πίνακα 1 παρουσιάζεται αναλυτικά το εξωτερικό χρέος της Γεωργίας). 6. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ποσοστό 30% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. 7. Η γήρανση του πληθυσμού και η μετανάστευση είχαν σαν αποτέλεσμα τη μείωση του εργατικού δυναμικού, ενώ η έλλειψη κατάρτισης των εργαζομένων σε νέες εργασιακές μεθόδους και τεχνολογίες συνέβαλαν στην αυξημένη ανεργία. Πίνακας αρ. 1: Το εξωτερικό χρέος της Γεωργίας (31/12/2009) Πιστωτές Ποσά σε χιλ δολλ. ΗΠΑ Σύνολο Χρέους 3 381 513 Πολυμερές 2 318 498 1 WB-IDA 1 151 994 2 WB-IBRD 99 966 3 EU 50 950 4 IFAD 17 126 5 IMF 786 353 6 EBRD 20 478 7 EBRD 6 128-6 -
8 ADB 185 502 Διμερές 556 953 1 Αυστρία 979 2 Αζερμπαϊτζάν 14 295 3 Τουρκμενιστάν 211 4 Τουρκία 35 888 5 Ιράν 11 189 6 Ρωσία 118 160 7 Αρμενία 17 100 8 Ουζμπεκιστάν 361 9 Ουκρανία 330 10 Καζακστάν 27 774 11 Κίνα 4 396 12 Γερμανία 197 753 13 Ιαπωνία 55 943 14 Κουβέιτ 18 406 15 Ολλανδία 10 651 16 ΗΠΑ 36 787 17 Γαλλία 6 731 Κυβερνητικά Ομόλογα 500 000 1 Ευρωπαϊκά ομόλογα 500 000 Εξωτερικές Εγγυήσεις 6 062 1 Γερμανία 3 842 2 EBRD 2 220 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Πίνακας αρ. 2: Απασχόληση και ανεργία στη Γεωργία Έτη 2005 2006 2007 2008 Ενεργός Πληθυσμός (σε 2.023,9 2.021,8 1.965,3 1.917,8 χιλ.) Απασχολούμενοι (σε χιλ.) 1.744,6 1.747,3 1.704,3 1.601,9 Άνεργοι (σε χιλ.) 279,3 274,5 261,0 315,8 Ποσοστό Ανεργίας 13,8% 13,6% 13,3% 16,5% Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας 2. Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Α) Ιδιαιτερότητες της αγοράς Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο μεγάλου μέρους του πληθυσμού δεν επιτρέπει την ευρεία διάθεση ποιοτικών καταναλωτικών αγαθών. Προτιμώνται από την πλειονότητα των καταναλωτών προϊόντα χαμηλής τιμής διάθεσης, σε βάρος της ποιότητας. Μεγάλο μέρος των εισαγωγών αντιπροσωπεύουν καύσιμα και οχήματα - 7 -
Η χώρα διαθέτει φιλελεύθερο εισαγωγικό καθεστώς με χαμηλούς δασμούς και περιορισμένα εμπόδια μη δασμολογικού χαρακτήρα Ομιλείται η γεωργιανή γλώσσα, ενώ σαν δεύτερη χρησιμοποιείται η ρωσική. Η νομοθεσία είναι επίσης στη γεωργιανή γλώσσα. Οι νέοι απόφοιτοι πανεπιστημίων και αξιοσημείωτος αριθμός επιχειρηματιών γνωρίζουν την αγγλική. Οι προσωπικές διασυνδέσεις έχουν μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στη Γεωργία. Οι νόμοι και οι κανονισμοί ιδιαίτερα σε θέματα φορολογίας και τελωνείων είναι συχνά περίπλοκοι και παράλληλα σε ορισμένες περιπτώσεις ερμηνεύονται αυθαίρετα από κρατικούς λειτουργούς. Απαιτούνται βελτιώσεις στους μηχανισμούς απονομής δικαιοσύνης. Για επιχειρηματικού χαρακτήρα διαδικασίες και συναλλαγές είναι απαραίτητη νομική υποστήριξη. Το πολυάριθμο κατά το παρελθόν ομογενειακό μας στοιχείο στη Γεωργία, αριθμεί σήμερα 15.000 έως 20.000 άτομα. Η συρρίκνωση οφείλεται στο μεγάλο κύμα παλιννόστησης των τελευταίων ετών καθώς επίσης και στη μετανάστευση προς τη Ρωσία Διεθνείς Οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στη χώρα προκηρύσσουν κατά διαστήματα διαγωνισμούς για προμήθειες και εκτέλεση έργων. Κυρίως πρόκειται για την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης, τον αμερικανικό Οργανισμό Millennium Challenge Corporation, και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Ασφάλειας και τη Συνεργασίας. Δρομολογείται διαδικασία σύναψης συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου μεταξύ Ε. Ένωσης και Γεωργίας. Η Γεωργία, μέσω της εφαρμογής του προγράμματος δράσης, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής της Γειτονίας καταβάλει προσπάθειες προσέγγισης των ευρωπαϊκών θεσμών και υιοθέτησης των ευρωπαϊκών εμπορικών πρακτικών. Μεταξύ άλλων μεταρρυθμίσεις πραγματοποιούνται στους παρακάτω τομείς: λειτουργία των δικαστηρίων, τελωνειακές διαδικασίες, φορολογία, φυτουγειονομικά μέτρα, εργατική νομοθεσία και προστασία δικαιωμάτων ιδιοκτησίας. Β) Εξωτερικό εμπόριο Με κατά κεφαλή εισόδημα μόλις 2.920 δολλάρια το 2008, και 2.500 το 2009 (εκτ.), η Γεωργία συγκαταλέγεται μεταξύ των φτωχότερων κρατών της Ευρώπης. Εν τούτοις, η χώρα είχε παρουσιάσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά το πρόσφατο παρελθόν: 9,4% για το 2006 και 12,1 % για το 2007, ενώ μειώνεται στο 2,1% το 2008 λόγω της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης αλλά και της πολεμικής σύρραξης με την Ρωσία τον Αύγουστο του 2008. To 2009, ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν αρνητικός (-4%). - 8 -
Το ίδιο συνέβη και με την εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων στη Γεωργία, όπου ενώ υπήρχε μία σημαντική ετήσια αύξηση τα προηγούμενα χρόνια, παρατηρείται μεγάλη μείωση από το 2008. Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται στον πίνακα 1, κατά το 2007, η αξία των άμεσων ξένων επενδύσεων στη Γεωργία ανήλθε σε 2,014 δισ. δολλάρια, το 2008 υπήρξε μείωση σε 1,564 δισ. δολλάρια ενώ κατά το πρώτο εννιάμηνο του 2009 σε 505,2 εκατ. δολλ. Η αξία των εξαγωγών της χώρας, κατά το 2009 ανήλθε στο ποσό των 1,13 δισ. δολλ. ΗΠΑ ενώ το ίδιο διάστημα οι εισαγωγές ήταν της τάξεως των 4,37 δισ. δολλ. Το 2009, το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας έφθασε τα 3,24 δισεκ. δολλ. ΗΠΑ. Πίνακας αρ.3: Εξωτερικό εμπόριο της Γεωργίας τα τελευταία πέντε έτη (Ποσά σε εκατ. δολλ. ΗΠΑ) 2005 2006 2007 2008 2009 Όγκος εμπορίου 3.355,4 4.613,9 6.447,3 7.800,6 5.513,8 Εξαγωγές 865,5 936,2 1.232,4 1.496,1 1.135,5 Εισαγωγές 2.490,0 3.677,8 5.214,9 6.304,6 4.378,3 Εμπορικό ισοζύγιο -1.624, 5-2.741, 5-3.982, 5-4.808, 5-3.248,8 Άμεσες Ξένες Επενδύσεις 449,8 1.190,4 2.014,8 1.564,0 505,2* Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας * Το ποσό αυτό αφορά στο πρώτο εννιάμηνο του 2009 Με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Γεωργίας, κατά το 2009, η Τουρκία εμφανίζεται πρώτος προμηθευτής της χώρας με αξία προϊόντων περίπου 788 εκ. $, η Ουκρανία περνά στη δεύτερη θέση 418,3 εκ, το Αζερμπαϊτζάν στην τρίτη με 377,9 εκ. και τέταρτη βρίσκεται η Γερμανία (301,3 εκ.). Οι εισαγωγές της Γεωργίας από τη Ρωσία μειώθηκαν σημαντικά και ανήλθαν σε 289 εκατ. δολλ. (έναντι στα 426 εκ. το 2008 και 578,8 το 2007) αλλά παρέμειναν σε υψηλό επίπεδο αφού η Ρωσία συγκαταλέγεται μέσα στις 5 πρώτες χώρες από τις οποίες η Γεωργία εισάγει προϊόντα. Οι εισαγωγές από Ελλάδα, κατά το 2009 ανήλθαν σε 61,9 εκατ. δολλ., παρουσιάζοντας μικρή αύξηση της τάξεως του % (το 2008 ήταν 57,4 εκατ. δολλ. και το 2007 52,86 εκατ.). Η Ελλάδα είναι στην 17 η θέση της κατάταξης μεταξύ των χωρών που πραγματοποιούν εξαγωγές προς τη Γεωργία. Πίνακας αρ.4 :Εισαγωγές της Γεωργίας ανά χώρα τα τελευταία πέντε έτη (2005-2009) (ποσά σε χιλ. δολλάρια ΗΠΑ) 2005 2006 2007-9 -
2008 2009 1. Τουρκία 283 008,8 522 560,1 727.906 939.875,3 788.036,6 2. Ουκρανία 219 370,4 320 093,0 574.906 657.617,8 418.313,8 3. Αζερμπαϊτζάν 233 418,1 318 525,4 381.952 607.778,1 377.911,6 4. Γερμανία 206 754,2 351 152,7 387.326,6 434.328,1 301.390,5 5. Ρωσία 383 374,3 558 765,8 578.838,3 426.023,4 289.088,7 6. ΗΠΑ 146 854,5 129 608,6 203.891,3 241.390,2 226.730,1 7. Κίνα 46 712,8 103 331,8 206.709,4 298.149,2 174.669,1 8. Βουλγαρία 72 278,3 115 535,7 184.049,6 122.928,2 152.840,0 9. Ιταλία 64 422,4 102 097,8 144.048,8 181.604,4 127.686,4 10. Ρουμανία 40 694,3 40 768,9 90.206,3 92.433,0 113.868,3 11.Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 72 988,2 109 124,1 214.721,3 272.665,9 110.344,8 12. Ολλανδία 53 086,0 75 615,9 101.738,7 130.371,9 99.801,3 13. Βραζιλία 77 021,9 52 267,2 82.118,7 104.182,4 75.963,0 14.Τουρκμενιστάν 95 067,4 101 061,5 149.901,8 135.016,9 74.291,5 17. Ελλάδα 18 591,0 22 865,8 52.861,1 57.455,7 61.977,2 Συνολικές εισαγωγές 2.489.953,2 3 677 792,9 5.216.702 6.058.103,5 4.378.332,1 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Μεταξύ των εξαγωγικών αγορών της Γεωργίας, η Τουρκία κατέχει την 1 η θέση το 2009 με 226,19 εκ. δολλάρια, το Αζερμπαϊτζάν τη δεύτερη με 166,48 εκ., ο Καναδάς την τρίτη με 117,2 εκ., η Αρμενία την τέταρτη με 88,9 εκ., και η Ουκρανία την 5 η με 83,9 εκ. Η Ρωσία που το 2005 αποτελούσε την πρώτη εξαγωγική αγορά για τη Γεωργία (153,7 εκ. $), παρουσιάζει αισθητή κάμψη στις προμήθειες της από τη Γεωργία, περιοριζόμενη στα 21,1 εκ. δολλ. το 2009. Η Ελλάδα, αποτελεί σχετικά περιορισμένου ενδιαφέροντος αγορά για τη Γεωργία. Ωστόσο, κατά το 2009, η Γεωργία υπερδιπλασίασε τις εξαγωγές της - 10 -
προς την Ελλάδα σε σχέση με το 2008 και οι συνολικές εξαγωγές της ανήλθαν στο ποσό των 12,2 εκ. δολλαρίων (έναντι 5,9 εκατ. δολλ.). Πίνακας αρ.5: Εξαγωγικές αγορές της Γεωργίας τα τελευταία πέντε έτη (2005-2009) (ποσά σε χιλ. δολλάρια ΗΠΑ) 2005 2006 2007 2008 2009 1. Τουρκία 121 857,2 124 918,9 171.770,7 262.912,5 226.191,2 2. Αζερμπαϊτζάν 83 429,0 92 166,6 137.321,2 205.408,0 166.480,4 3. Καναδάς 35 640,4 48 872,4 70.603,5 131.805,5 117.224,1 4. Αρμενία 39 699,3 73 610,6 110.844,2 124.868,9 88.941,7 5. Ουκρανία 36 940,7 56 966,8 94.169,3 134.173,8 83.955,0 6. Βουλγαρία 42 843,9 62 307,6 59.357,3 108.216,7 82.290,6 7. ΗΠΑ 26 748,1 58 863,1 149.561,4 102.197,6 36.933,9 8. Ιταλία 33 554,9 24 048,0 17.792,6 17.144,9 23.282,1 9. Γερμανία 28 424,3 45 375,0 56.155,9 33.100,6 23.037,5 10.Ρωσία 153 724,5 75 656,7 53.014 28.471,0 21.111,5 11.Καζακστάν 12.Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 9 800,8 15 426,2 34.291,5 22.040,3 20.455,3 3 942,8 22 877,5 18.638,2 11.228,6 16.710,6 13. Ισπανία 14 237,5 16 636,5 14.414,9 19.667,7 15.313,9 16. Ελλάδα 10 411,6 5 504,0 7.006,5 5.996,2 12.258,5 Συνολικές εξαγωγές 865 454,2 992 544,2 1.232.371,0 1.497.663,6 1.134.953,7 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Οι σημαντικότερες κατηγορίες προϊόντων στις εισαγωγές και εξαγωγές της Γεωργίας κατά το 2009 είχαν ως εξής: Πίνακας αρ.6: Βασικότερα προϊόντα στις εισαγωγές της Γεωργίας το 2009 (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ) Κωδικός Περιγραφή 2009 % 27 Ορυκτά καύσιμα, ορυκτά λάδια & προϊόντα της απόσταξης αυτών. Ασφαλτώδεις ύλες, κεριά ορυκτά 772.540,1 17,64 84 Πυρηνικοί αντιδραστήρες, λέβητες, μηχανές, 377.575,9-11 -
συσκευές, μηχανικές επινοήσεις & μέρη αυτών 8,62 87 Αυτοκίνητα οχήματα, ελκυστήρες, ποδήλατα & άλλα οχήματα για χερσαίες μεταφορές, μέρη και εξαρτήματά τους 340.154,2 7,77 77 Άλλα προϊόντα 303.431,8 6,93 85 Μηχανές, συσκευές, υλικά ηλεκτρικά & τα μέρη τους 297.620,3 6,79 30 Φαρμακευτικά προϊόντα 194.298,5 4,44 39 Πλαστικές ύλες & τεχνουργήματα από αυτές τις ύλες 131.335,0 3,00 10 Δημητριακά 116.992,8 2,67 73 Τεχνουργήματα από σίδηρο ή χάλυβα 94.573,7 2,16 48 Χαρτί, χαρτόνια και τεχνουργήματα από αυτά 86.740,9 1,98 Συνολικές εισαγωγές 4.378.332,1 100,00 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Πίνακας αρ.7: Βασικότερα προϊόντα στις εξαγωγές της Γεωργίας το 2009 (σε χιλ. δολάρια ΗΠΑ) Κωδικός Περιγραφή 2009 % 72 Χυτοσίδηρος, σίδηρος και χάλυβας 197.049,9 17,36 22 Ποτά, αλκοολούχα υγρά και ξίδι 123.776,4 10,91 71 Μαργαριτάρια & άλλες πολύτιμες ή ημιπολύτιμες πέτρες 117.792,2 10,38 Καρποί & φρούτα βρώσιμα, φλούδες εσπεριδοειδών ή 08 πεπονιών 90.087,8 7,94 87 Αυτοκίνητα οχήματα, ελκυστήρες, ποδήλατα & άλλα οχήματα για χερσαίες μεταφορές, μέρη και εξαρτήματά τους 84.354,0 7,43 26 Μεταλλεύματα, σκουριές & τέφρες 67.518,2 5,95 31 Λιπάσματα 60.213,9 5,31 27 Ορυκτά καύσιμα, ορυκτά λάδια & προϊόντα της απόσταξης αυτών. Ασφαλτώδεις ύλες, κεριά ορυκτά 44.537,4 3,92 01 Ζώα ζωντανά 34.000,1 3,00 30 Φαρμακευτικά προϊόντα 25.385,7 2,24 Συνολικές εξαγωγές 1.134.953,7 100,00 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Τα πετρελαϊκά προϊόντα: προέρχονται κυρίως από το Αζερμπαϊτζάν, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Ρωσία, την Ελλάδα και το Τουρκμενιστάν. Το φυσικό αέριο: προέρχεται κυρίως από το Αζερμπαϊτζάν Τα οχήματα (μεταχειρισμένα κατά κανόνα), με κύριους προμηθευτές τη Γερμανία, τις ΗΠΑ, και την Ιαπωνία. Μέρος των εισαγομένων οχημάτων επανεξάγεται σε γειτονικές χώρες. Τα φαρμακευτικά προϊόντα αποτελούν σημαντική κατηγορία εισαγομένων της Γεωργίας. Οι πηγές προέλευσης είναι πολυάριθμες. Ξεχωρίζουν, η Ουγγαρία, η Γαλλία, η Ουκρανία και η Τουρκία. - 12 -
Τα σιτηρά προέρχονται κυρίως από το Καζακστάν, ενώ βασικός προμηθευτής ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι η Ολλανδία. Γ) Εισαγωγικό καθεστώς και φορολογία Η Γεωργία ήδη έχει προχωρήσει σε μεγάλες μειώσεις δασμών και κατάργηση μη δασμολογικών μέτρων λόγω δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν κατά την εισδοχή της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Οι δασμολογικοί συντελεστές περιορίζονται σε τρεις κατηγορίες, 0%,5% και 12%. Περίπου 90% των αγαθών εισάγονται ελεύθερα καταβολής δασμών. Οι δασμοί επιβάλλονται κυρίως σε αγροτικά προϊόντα και δομικά υλικά που παράγονται και εγχωρίως. Πίνακας αρ. 8 : Παραδείγματα δασμολογικών επιβαρύνσεων Προϊόντα Δασμός Λοιπές επιβαρύνσεις Αλουμινοκατασκευές(δασ 0. κεφ. 76) Φάρμακα 0 Πλαστικοί σωλήνες 0 Χρώματα 0 Ελαιόλαδο 0 Τυροκομικά 12 % Επιτραπέζιες ελιές 12 % Προϊόντα καπνού 0 0,60 λάρι ανά πακέτο με 20 τσιγάρα με φίλτρο Πηγή: Τελωνειακές υπηρεσίες Γεωργίας Για κάθε τελωνειακή δήλωση που υπερβαίνει την αξία των 3.000 λάρι οι εισαγωγείς καταβάλουν το ποσό των 60 ευρώ, ενώ για δηλώσεις που αντιστοιχούν σε αξία μικρότερη των 3.000 λάρι καταβάλλονται 5 ευρώ. Ειδικοί φόροι στις εισαγωγές : Επιλεκτικά επιβαρύνουν ορισμένα προϊόντα (αλκοολούχα, τσιγάρα κ.λ.π.) Δεν επιβάλλονται ποσοτικοί περιορισμοί ενώ άδειες εισαγωγής-εξαγωγής απαιτούνται για μικρό αριθμό προϊόντων. Οι αρχές επιδιώκουν ελαχιστοποίηση των τεχνικών εμποδίων στο εμπόριο. Ήδη από το Φεβρουάριο 2006, υιοθετήθηκε από τη γεωργιανή πλευρά νέος δασμολογικός κανονισμός, με βάση τον οποίο είναι αποδεκτές οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές των προς εισαγωγή προϊόντων. Εχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια σημαντική πρόοδος στην καταπολέμηση της διαφθοράς και στην απλοποίηση των τελωνειακών διαδικασιών. Εν τούτοις πιέσεις ασκούνται από ενδιαφερόμενους φορείς για περαιτέρω βελτιώσεις. (βλέπε www. amchmam. ge ). Από την 1 η Ιανουαρίου 2009 ισχύει νέο, αναθεωρημένο φορολογικό καθεστώς: - 13 -
Φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων 20% έναντι 25% που ίσχυε προγενέστερα, με προοπτική μείωσης στο 18% από τον Ιανουάριο 2011 Φόρος προστιθέμενης αξίας: 18% Φορολογική επιβάρυνση κερδών: 15 % Φόρος ακίνητης περιουσίας: Για εισοδήματα από 40.000 έως 100.000 λάρι 0,05% έως 0,2%, στην αξία των ακινήτων το τέλος του προηγούμενου χρόνου, με εξαίρεση της γης. Για εισοδήματα άνω των 100.000, 0,8 έως 1 (%) Τα νομικά πρόσωπα θα πληρώνουν 1% της αξίας των ακινήτων Φορολογία εισοδήματος τόκων και μερισμάτων: 5% προοπτική μείωσης στο 3% από Ιανουάριο 2011. Δ) Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου Η Γεωργία έχει υπογράψει διμερείς συμφωνίες ελευθέρου εμπορίου με τις εξής χώρες: Αζερμπαϊτζάν, Αρμενία, Ρωσία, Τουρκμενιστάν, Καζακστάν και Ουκρανία. Πολυμερής συμφωνία ελευθέρου εμπορίου στα πλαίσια της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών υπεγράφη το 1994 και τέθηκε σε ισχύ το 2002. Σε αντίδραση στη ρωσική επέμβαση, οι αρχές της Γεωργίας δήλωσαν ότι η χώρα αποσύρεται από την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών. Στις 21 Νοεμβρίου 2007 υπεγράφη κείμενο συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου μεταξύ Γεωργίας και Τουρκίας. Η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ την 1 η Νοεμβρίου 2008. Η εξέλιξη αυτή θα ευνοήσει την περαιτέρω ανάπτυξη των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, λαμβανομένης μάλιστα υπόψη τη ρήξης στις σχέσεις Γεωργίας Ρωσίας. Καθώς οι σχέσεις με τη Ρωσία, παραδοσιακό εμπορικό εταίρο της Γεωργίας, υποβαθμίστηκαν το 2008, η Γεωργία υποχρεώθηκε να προχωρήσει σε διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας και των εξαγωγικών αγορών. Βασικοί εμπορικοί εταίροι εμφανίζονται κατά το 2008 η Τουρκία, η Ουκρανία και το Αζερμπαϊτζάν (πετρελαϊκά και φυσικό αέριο). Ε) Επενδυτικό κλίμα Άμεσες ξένες επενδύσεις Επενδυτικό κλίμα Οικονομικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια έχουν, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, βελτιώσει αισθητά το επενδυτικό κλίμα στη χώρα. Οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν, εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας, αναδιάρθρωση δημοσίων υπηρεσιών, ιδιωτικοποιήσεις και καταπολέμηση της διαφθοράς. - 14 -
Ο Διεθνής Χρηματοπιστωτικός Οργανισμός (IFC), που αποτελεί μέρος του Ομίλου της Παγκόσμιας Τράπεζας, σε μελέτη που είχε διεξάγει κατά το πρόσφατο παρελθόν με την ονομασία Doing Business 2008, είχε κατατάξει τη Γεωργία στη 18 η θέση μεταξύ 277 χωρών ως προς την πρόοδο των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και την υιοθέτηση θεσμικών μέτρων για προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η μελέτη διεξήχθη με βάση τα παρακάτω κριτήρια: διαδικασίες εκκίνησης επιχειρηματικής δραστηριότητας, έκδοση αδειών, διαδικασίες πρόσληψης εργατικού δυναμικού, καταγραφή ακινήτων, προστασία των επενδυτών, φορολογική μεταχείριση, διαδικασίες διεξαγωγής εξωτερικού εμπορίου, εφαρμογή συμβολαίων και διαδικασίες τερματισμού οικονομικής δραστηριότητας. Οι προσπάθειες αυτές σε συνδυασμό με εκτέλεση μεγάλης έκτασης έργων για μεταφορά υδρογονανθράκων από την Κασπία προς τις ακτές του Εύξεινου Πόντου και την Τουρκία, άλλων έργων υποδομής, απέδωσαν σημαντικά αποτελέσματα. Κατά το 2007, οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν σε 2,01 δισ. δολλ ΗΠΑ. Το σκηνικό πάντως φαίνεται να τροποποιείται ριζικά κατά το 2008, καθώς τον Αύγουστο συνέβη η πολεμική σύρραξη ενώ στη συνέχεια, η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση έπληξε και τη Γεωργία. Το 2008, οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν σε 1,56 εκ. δολλ ενώ κατά το διάστημα Ιανουαρίου Σεπτεμβρίου 2009 περιορίσθηκαν σε 505,1 εκ. δολλ. Παρά την πρόοδο που φέρεται να σημειώνει η Γεωργία εκφράζονται επιφυλάξεις για το κατά πόσο οι μεταρρυθμίσεις και οι δράσεις εκσυγχρονισμού έχουν πραγματοποιηθεί με τρόπο αποτελεσματικό. Συγκεκριμένα σημειώνεται ότι, 1) Βελτιωμένη φορολογική νομοθεσία, με χαμηλότερους συντελεστές τέθηκε σε ισχύ από 1/1/2009 με προβλέψεις περεταίρω βελτιώσεων για το προσεχές μέλλον.(φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων ορίσθηκε 20% με προοπτική μείωσης στο 15% μέχρι το 2012, φορολογία κερδών 15%, μετοχών και τόκων 5%, με προοπτική μείωσης στο «0» μέχρι το 2012, κ.λ.π.) 2) Σε ότι αφορά τις υποδομές, δημόσια έργα εκτελούνται στον τομέα της ενέργειας, δικτύων υδροδότησης, συστημάτων άρδευσης και ανακατασκευή οδικών αρτηριών. Ωστόσο τα έργα θα πρέπει να επεκταθούν και σε αγροτικές - φτωχές περιοχές της χώρας. 3) Στην καταπολέμηση της διαφθοράς, βασικό στόχο των αρχών της χώρας, σημειώνεται σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα πάντως με έρευνα του μη κυβερνητικού οργανισμού Global Integrity, η Γεωργία κατατάσσεται μεταξύ των χωρών με υψηλό επίπεδο διαφθοράς κατά το 2008. Σύμφωνα πάντως με τις εκθέσεις του οργανισμού Transparency International η καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αποτελεσματική τα τελευταία χρόνια. Κατά - 15 -
το 2003 μεταξύ 133 χωρών και με βάση το δείκτη εκδηλώσεων διαφθοράς, η Γεωργία κατείχε την 127 θέση, το 2007 μεταξύ 180 χωρών την 79 η θέση και το 2008 την 67 η θέση ( The business week, αρ. Τεύχους 656 16-22 Φεβρουαρίου 2009). 4) Φαίνεται ότι δεν έχει ακόμη κατοχυρωθεί η ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος από κρατικές παρεμβάσεις. Υπάρχει όμως πολιτική βούληση για μεταρρυθμίσεις και πρόοδο από την πλευρά των γεωργιανών αρχών 5) Σε ότι αφορά την έκδοση αδειών εκφράζεται η άποψη ότι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, η ευχερέστερη χορήγηση αδειών αφορά σε ορισμένους μόνο τομείς και όχι στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας. 6) Το θέμα της προστασίας των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας ή χρήσης μισθωμένων ακινήτων απασχόλησε τις αρχές κατά το περασμένο έτος, ωστόσο οι νόμοι που θεσπίστηκαν εμφανίζονται περίπλοκοι σε σχέση με το παρελθόν. Σημειώνουμε ακόμη ότι κατά το πρόσφατο παρελθόν αμφισβητούμενης νομιμότητας παρεμβάσεις των αρχών προκάλεσαν ζημία σε αλλοδαπούς επενδυτές. Ξένες επενδύσεις Κατά την περίοδο 2005 έως Σεπτέμβριο 2009, οι ξένες επενδύσεις ανήλθαν συνολικά σε 5,6 δισ. δολλάρια. Μεγάλο μέρος των επενδυτικών κεφαλαίων κατευθύνθηκε στην κατασκευή αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων. Παράλληλα κεφάλαια διατέθηκαν στον τραπεζικό τομέα, τη βιομηχανία και τον τουρισμό. Μετά την πολεμική σύρραξη με την Ρωσία τον Αύγουστο του 2008, μειώθηκε σημαντικά η εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων από το εξωτερικό, γεγονός που έχει επηρεάσει δυσμενώς την οικονομία της Γεωργίας. Κατά το διάστημα Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2009, οι ξένες επενδύσεις ανήλθαν σε 505,1 εκ. ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πίνακα, από την Ελλάδα εισέρρευσαν στη Γεωργία επενδυτικά κεφάλαια της τάξης 1,57 εκ. κατά το πρώτο εννεάμηνο 2009. Είναι γεγονός ότι κατά το πρόσφατο παρελθόν ορισμένες ελληνικές επενδυτικές δραστηριότητες αντιμετώπισαν προβλήματα σε σχέση με το νομοθετικό πλαίσιο και την εφαρμογή του από πλευράς αρμοδίων αρχών, με αποτέλεσμα οι υποψήφιοι επενδυτές από τη χώρα μας να καταστούν επιφυλακτικοί. Μεγάλο μέρος των εισροών επενδυτικών κεφαλαίων κατευθύνονται προς τις ιδιωτικοποιήσεις που ξεκίνησαν με περιορισμένη επιτυχία το 2000, απέδωσαν όμως αξιόλογες εισροές κεφαλαίων, τα τελευταία χρόνια. Από το 2004 και έπειτα, η νέα πολιτική στον τομέα αυτό επικεντρώθηκε στην ιδιωτικοποίηση μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεων. Πληροφορίες παρέχονται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Οικονομικής Ανάπτυξης (www. privatization. ge). Τα μεγαλύτερα έσοδα απέφεραν οι παρακάτω κλάδοι: τηλεπικοινωνίες, ενέργεια (υδρο- - 16 -
ηλεκτρικά εργοστάσια και εταιρείες διανομής ενέργειας) και πιο πρόσφατα νοσοκομεία. Η προσεχής φάση ιδιωτικοποιήσεων θα επικεντρωθεί σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Πίνακας αρ.9: Άμεσες ξένες επενδύσεις στη Γεωργία, 2005 - Εννεάμηνο 2009 (ποσά σε χιλ. δολλ. ΗΠΑ) 2009 2005 2006 2007 2008 (Ιαν-Σεπ.) Σύνολο 443 474 1 128 715 2.014.842 1.563.963 505.172 Αυστραλία 921,5 1 939,4 207,5 109 81,2 Αυστρία 14 732,2 10 749,3 11 384,4 51 463 12 640,8 Αζερμπαϊτζάν 66 920,2 77 804,5 41 368,1 23 943 7 827,2 Belize 695,0-264,2 10 306,5 37 823 1 063,7 Κίνα 5 668,5 5 445,3 6 877,1-2 271-368,9 Κύπρος 47 537,3 40 071,2 148 643,6 26 166 12 707,5 Τσεχία 1 279,6 15 032,2 227 926,4 34 858 11 431,2 Δανία 319,0 42 477,8 158.126,2 256-49 Γαλλία 14 383,3 17 221,7 43 726,0 8 180-634,3 Γερμανία 5 031,8 20 380,8 56 987,8 40 591 2 685,1 Γιβραλτάρ 90,2 955,4 6 127,5 5 307 3 112,0 Η.Β. 132 925,8 186 824,1 145 474,8 148 908 41 474,3 Ελλάδα 2 217,0 2 507,4 1 349,7-1 850 1 573,8 Ινδία 29,0 54,9 61,9 26 998 20 112,6 Ιράν - 42,9 108,3 1 449 599,4 Ισραήλ 1 704,1 4 084,2 9 496,0-2 048 4 027,0 Ιταλία 22 833,5 47 219,1 15 228,1 6 048 79,2 Ιαπωνία 16 610,1 34 433,1 34 368,3 11 655-27 627,2 Καζακστάν - 152 310,5-17 -
88 486,2 65 942 912,5 Λιθουανία - 3 434,2 327,3-114 2 853,4 Λουξεμβούργο 553,1 261,1 9 245,7 5 731 3 141,6 Νήσοι Μάρσαλ - 3 197,7 1 450,4 1 501 2 771,0 Ολλανδία 492,0 18 530,2 299 277,2 135 870 46 158,8 Νορβηγία 23 620,9 77 894,8 34 200,1 2 693-1 534,4 Παναμάς - 3 391,6 6 177,7-2 470 61 115,5 Ρωσία 38 737,6 34 210,0 88 996,5 26 212 13 402,0 Ισπανία - - 3 590,2 5 475 - Σουηδία 160,4 189,5 6 779,1 7 635-721,6 Ελβετία 115,6 402,4 10 854,7 89 959-6 114,5 Τουρκία 21 812,5 129 727,8 93 871,1 164 526 71 542,4 Ουκρανία 1 700,9 1 055,8 24 380,8-6 442-17 390,1 Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα 280,5 422,6 130 858,7 306 576 144 938,3 ΗΠΑ 15 025,6 182 651,5 84 412,2 167 921-46 272,1 Βρετ. Παρθένοι Νήσοι 4 900,2 58 586,2 187 815,5 156 847 1 279,7 Διεθνείς Οργανισμοί - 8 741,7 14.293,9 23 651 31 542,9 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Κατά το 2008, σημαντικότερες χώρες-επενδυτές εμφανίζονται τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (306,5 εκ.$), οι ΗΠΑ (167,9 εκ. $) και η Τουρκία (164,5 εκ. $). Μεταφορές και τηλεπικοινωνίες απορρόφησαν το 27 %, η ενέργεια 18,8 %, και ο κτηματομεσιτικός τομέας 17,7% των συνολικών άμεσων επενδύσεων. Κατά το πρώτο εννεάμηνο του 2009, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εξακολουθούν να είναι στην πρώτη θέση με τις περισσότερες ξένες άμεσες επενδύσεις στη Γεωργία (306,5 εκ. $) ενώ ακολουθεί η Τουρκία (71,5 εκ. $). Το διάστημα αυτό, ο τομέας με τις περισσότερες επενδύσεις είναι η μεταποίηση με ποσοστό 28,4 % ενώ ο κτηματομεσιτικός τομέας απορροφά το 20 % περίπου των επενδύσεων. - 18 -
Πληροφορίες για το επενδυτικό κλίμα και προκηρύξεις προτεινόμενων επενδυτικών προγραμμάτων μπορούν να αναζητηθούν στις ιστοσελίδες, www. investingeorgia. org, www. privatization. ge, www. amcham. ge. Πίνακας αρ.10: Άμεσες ξένες επενδύσεις 2007-2009 ανά τομέα (σε χιλ. δολλ. ΗΠΑ) Τομείς 2007 2008 2009 (Ιαν-Σεπτ.) Σύνολο 2 014 842 1 563 963 505 172,4 Γεωργία 15 527,9 7 844 4 940,2 Βιομηχανία 398 240,9 207 328 143 885,9 Ενέργεια 362 581,1 294 865 30 146,1 Κατασκευές 171 891,8 56 725 65 727,4 Μεταφορές και επικοινωνίες 416 694,7 422 690 29 304,6 Κτηματομεσιτικός 30 543,9 277 838 103 557,4 Άλλες υπηρεσίες 382 806,6 283 165 117 773,4 Τραπεζικός τομέας 136 914,5 8 519 7 555,3 Λοιπά 68 396,1 4 988 2 282,1 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας ΣΤ) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ Ε. ΕΝΩΣΗ ΗΠΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Οι εισαγωγές από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τη Γεωργία κατά το 2009 ανήλθαν σε 1,3 δισ. δολλ. ΗΠΑ ενώ οι εξαγωγές προς τις 27 χώρες της ΕΕ ήταν πολύ λιγότερες (237, 6 εκατ. δολλ.) παρουσιάζοντας εμπορικό έλλειμμα 1,07 δισ. δολλ. Όσον αφορά στις σχέσεις Γεωργίας ΕΕ, σημειώνονται τα εξής: - H Γεωργία συνδέεται με την Ε. Ένωση, στα πλαίσια της ευρωπαϊκής πολιτικής Γειτονίας. Το 2006 υπογράφτηκε από τα δύο μέρη το πρόγραμμα δράσης (action plan). - Πρόσφατα ξεκίνησε για τα Γεωργία η εφαρμογή των Κοινοτικών προγραμμάτων διδυμοποίησης (twinnings), που ουσιαστικά προσβλέπουν σε μεταφορά τεχνογνωσίας και εμπειρίας άσκησης δημόσιας διοίκησης από τις χώρες της Ε. Ένωσης προς την επωφελούμενη χώρα. - Η Ε. Ένωση έχει θέσει αριθμό στόχων για τη Γεωργία, σύμφωνα με το πρόγραμμα δράσης που έχει καταρτιστεί για τη χώρα. Οι μεταρρυθμίσεις - 19 -
συνεχίσθηκαν προς την κατεύθυνση της φιλελευθεροποίησης της Οικονομίας και ενδυνάμωση των θεσμών της αγοράς: απλοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, αναμόρφωση της Στατιστικής Υπηρεσίας, ανάπτυξη συστήματος προδιαγραφών και πιστοποίησης και συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για τα είδη διατροφής. - Χορηγήθηκαν στη Γεωργία τα προνόμια του καθεστώτος προωθημένου συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων (GSP plus), για την περίοδο 2009-2011. - Προχώρησαν οι διμερείς διαπραγματεύσεις για την αμοιβαία αναγνώριση και προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων αγροτικών προϊόντων και λοιπών τροφίμων. - Στις προτεραιότητες περιλαμβάνονται, η ενίσχυση του κράτους δικαίου, η βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος, η καταπολέμηση της διαφθοράς, η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης και της περιφερειακής συνεργασίας, η ειρηνική επίλυση εσωτερικών διαφορών, καθώς και η συνεργασία στους τομείς ενέργειας, μεταφορών, εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας της χώρας. Η Ε. Ένωση θεωρεί ότι έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα στη Γεωργία τα τελευταία χρόνια (ιδιαίτερα σε ότι αφορά τη φιλελευθεροποίηση του εμπορικού καθεστώτος), αλλά θα πρέπει να γίνουν περισσότερα. Σε ότι αφορά στις οικονομικές σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωργίας, σημαντικότερα σημεία ενδιαφέροντος είναι τα ακόλουθα. 1. Η Ε. Ένωση των 27 χωρών-μελών αποτελεί σημαντικό εμπορικό εταίρο της Γεωργίας. Αναγνωρίζεται από τη γεωργιανή πλευρά ότι το σύστημα γενικευμένων προτιμήσεων διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τις εξαγωγές της χώρας προς την Ε. Ένωση. 2. Ενέργεια: Η Γεωργία με τους διερχόμενους από το έδαφος της αγωγούς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμετακόμιση υδρογονανθράκων από την Κεντρική Ασία προς την Ευρώπη. 3. Αγροτικός τομέας-εξαγωγές αγροτικών προϊόντων: Ο αγροτικός τομέας της Γεωργίας παρουσιάζει σε γενικές γραμμές υστέρηση και μέχρι σήμερα δεν αποτελεί προτεραιότητα στον κυβερνητικό προγραμματισμό. Υπάρχουν εν τούτοις μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης για αριθμό προϊόντων, λόγω κλίματος, εδάφους και διαθεσιμότητας υδάτινων πόρων. Η υιοθέτηση ευρωπαϊκών προδιαγραφών, η δημιουργία θεσμικού πλαισίου για τη χρήση φυτοφαρμάκων, και η ποιοτική αναβάθμιση των προϊόντων, θα προσέφεραν δυνατότητες αύξησης των εξαγωγών της χώρας. 4. Η Ε. Επιτροπή διαμηνύει ότι η ανάπτυξη των διμερών εμπορικών σχέσεων απαιτεί τη δημιουργία υψηλών προδιαγραφών ζώνης ελευθέρου εμπορίου. Για το σκοπό αυτό απαιτείται περαιτέρω προσέγγιση της γεωργιανής νομοθεσίας προς την ευρωπαϊκή σε θέματα ανταγωνισμού, περιβάλλοντος, εργασίας, και ασφάλειας τροφίμων. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Ε. Επιτροπή πρόσφατα πρότεινε στη Γεωργία την αναμόρφωση της εργασιακής νομοθεσίας της χώρας, με τρόπο ώστε αυτή να εναρμονισθεί με τις κοινοτικές απαιτήσεις - 20 -
στα πλαίσια του προωθημένου συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων της Ε.Ε. (GSP plus). Η γεωργιανή εργατική νομοθεσία εκσυγχρονίσθηκε εν τούτοις πρόσφατα, το 2006, με βάση (σύμφωνα με τη γεωργιανή πλευρά) τις αρχές του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας. Οι επιδιώξεις των γεωργιανών αρχών αναφέρονται στα εξής θέματα: - Χορήγηση θεωρήσεων εισόδου στην Ε. Ένωση με απλοποιημένες διαδικασίες, για ορισμένες κατηγορίες γεωργιανών πολιτών, ιδιαίτερα τους φοιτητές και τους επιχειρηματίες. - Επίτευξη συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου με την Ε. Ένωση το συντομότερο - Παροχή ενισχύσεων της Ε.Ε. για τη στήριξη των εξαγωγών και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. - Μεγαλύτερη εμπλοκή της Ε. Ένωσης στην εξομάλυνση της κατάστασης στην Αμπχαζία και στη Ν. Οσετία. ΗΠΑ Στις 9 Ιανουαρίου 2009 υπεγράφη συμφωνία πλαίσιο στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ και Γεωργίας. Η συμφωνία περιλαμβάνει πέντε τμήματα: Αρχές της εταιρικής σχέσης, συνεργασία στην άμυνα και την ασφάλεια, συνεργασία στην οικονομία, το εμπόριο και την ενέργεια, ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών, και προώθηση των πολιτιστικών ανταλλαγών. Στο οικονομικό μέρος, σαν γενικές επιδιώξεις της συνεργασίας τίθενται, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η οικονομική ανάπτυξη, η προώθηση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων και της φιλελευθεροποίησης, η βελτίωση του επενδυτικού κλίματος, και η διευκόλυνση πρόσβασης για αγαθά και υπηρεσίες. Ειδικότερες επιδιώξεις αναφέρονται οι εξής: - Ενίσχυση της επενδυτικής συνεργασίας, βελτίωση πρόσβασης των γεωργιανών προϊόντων στην αμερικανική αγορά με τις διαδικασίες του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων, και ενδεχομένως σύναψη συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου. - Δέσμευση των ΗΠΑ για παροχή βοήθειας στη μεταπολεμική Γεωργία με σκοπό την ανοικοδόμηση και την οικονομική σταθερότητα. Παροχή ενισχύσεων στους γεωργιανούς πολίτες, εφαρμογή προγραμμάτων αντιμετώπισης της φτώχειας, και προώθηση της ευημερίας με επενδύσεις και βελτιώσεις στα συστήματα υγείας και παιδείας. - Διερεύνηση των δυνατοτήτων αύξησης της παραγωγής ενέργειας, αποτελεσματικότερη διαχείριση των ενεργειακών πόρων, και βελτίωση της ασφάλειας στη διακίνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω του εδάφους της - 21 -
Γεωργίας προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Επίσης, η συμφωνία αναφέρεται στις προοπτικές ανάπτυξης της ενεργειακής συνεργασίας Γεωργίας Αζερμπαϊτζάν Τουρκίας. 3. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Α) Θεσμικό πλαίσιο διμερούς συνεργασίας Μέχρι σήμερα έχουν διεξαχθεί δύο σύνοδοι της μικτής διυπουργικής επιτροπής. Η 2 η σύνοδος της ΜΔΕ Ελλάδος-Γεωργίας διεξήχθη στην Τιφλίδα στις 28 Οκτωβρίου 2004. Μεταξύ Ελλάδας-Γεωργίας υπάρχει πλήρες θεσμικό πλαίσιο. Μεταξύ άλλων, σε ισχύ βρίσκονται οι ακόλουθες συμφωνίες: - 22 -
Συμφωνία οικονομικής και τεχνολογικής συνεργασίας (1997) Συμφωνία για την προώθηση και την αμοιβαία προστασία των επενδύσεων (1996) Συμφωνία αποφυγής διπλής φορολογίας (2002) Β) Διμερές εμπόριο Οι διμερείς οικονομικές σχέσεις με την Γεωργία δεν εξελίσσονται με τον αναμενόμενο ρυθμό. Κυμαίνονται σε χαμηλά σχετικά επίπεδα, παρά το παραδοσιακά καλό κλίμα συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και Γεωργίας, την ύπαρξη σημαντικού αριθμού διμερών συμφωνιών και την προνομιακή γεωγραφική θέση που κατέχει η Γεωργία στο πλαίσιο του ευρύτερου διαμετακομιστικού εμπορίου μεταξύ Ανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας. Ωστόσο, κατά τα τελευταία χρόνια, οι εξαγωγές της χώρας μας προς την Γεωργία παρουσιάζουν αύξηση. Σύμφωνα με στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας Γεωργίας, το 2009, οι εξαγωγές της χώρας μας προς την Γεωργία ανήλθαν στο ποσό των 61,7 εκατ. δολλ. ΗΠΑ παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως 7,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο εισαγωγές από την Γεωργία ανήλθαν σε 12,3 δολλ. παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση σε σχέση με τα τελευταία χρόνια. Το εμπορικό ισοζύγιο ήταν θετικό για την Ελλάδα (49,4 εκατ. δολλ). Πίνακας αρ.11: Διμερές Εμπόριο Ελλάδος-Γεωργίας τα τελευταία πέντε έτη (Ποσά σε εκατ. δολλ. ΗΠΑ) Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Γεωργίας 2005 2006 2007 2008 2009 Εξαγωγές (προς Γεωργία) Εισαγωγές (από Γεωργία) Όγκος Εμπορίου Εμπορικό Ισοζύγιο 18,6 22,9 52,9 57,5 61,7 10,4 5,5 7,0 6,0 12,3 29,0 28,4 59,9 63,5 74,0 8,2 17,4 45,9 51,5 49,4-23 -
Βασικά εξαγόμενα προϊόντα της Ελλάδας προς την Γεωργία, κατά τα τελευταία χρόνια, αποτελούν τα προϊόντα πετρελαίου και τα παράγωγα αυτών. Τα στοιχεία, που παρατίθενται στον πίνακα 3, επιβεβαιώνουν το αυξημένο ειδικό βάρος των πετρελαιοειδών στο σύνολο των εξαγωγών μας προς την Γεωργία (86%), καθώς και το γεγονός ότι οι πραγματικές εισαγωγές μας από την Γεωργία είναι χαμηλές, και δεν περιλαμβάνουν πετρελαιοειδή. Μεταξύ των δέκα πρώτων εξαγωγικών προϊόντων, για το τρέχον έτος, βρίσκονται προϊόντα όπως χαρτικά, είδη καθαριότητας, χρώματα και βερνίκια, υφαντικές ίνες, αυτοκίνητα και λεωφορεία, μαγνησίτης κα., ωστόσο το μερίδιο τους είναι πολύ πιο χαμηλό συγκριτικά με τα πετρελαιοειδή προϊόντα. Στις εισαγωγές της Ελλάδας από την Γεωργία (Πίνακας ), κατά το τρέχον έτος, στην πρώτη θέση βρίσκονται τα ορυκτά και χημικά λιπάσματα, συνολικής αξίας, περίπου 6 εκατ. δολλ. ΗΠΑ, αντιπροσωπεύοντας το 56,7 % των συνολικών εισαγωγών από την Γεωργία. Σημαντικό μερίδιο έχουν τα φρέσκα και αποξηραμένα καρύδια (19,05%) και τα σιδηροκράμματα (18,36%) ενώ μεταξύ των βασικών εξαγωγικών αγαθών, με μικρό μερίδιο, συγκαταλέγονται οι χυμοί φρούτων, μεταλλικά νερά, οχήματα κ.α. Πίνακας αρ.12: Βασικά προϊόντα στις εξαγωγές της Ελλάδας προς την Γεωργία Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2009 (σε χιλ. δολάρια) Κωδικός Περιγραφή 2009 % 27.13 Οπτάνθρακας, άσφαλτος από πετρέλαιο 21.517 45,92 27.10 Λάδια πετρελαίου ή από ασφαλτούχα ορυκτά 18.790 40,10 25.19 Ανθρακικό μαγνήσιο φυσικό 896 1,91 48.18 Χαρτιά για οικιακές χρήσεις ή χρήσεις υγιεινής 574 1,23 76.07 32.14 Φύλλα και ταινίες, λεπτά, από αργίλιο 434 0,93 Στόκος υαλουργών, κονίες ρητίνες και άλλες μαστίχες (στόκοι) 418 0,89-24 -
87.03 Αυτοκίνητα-Οχήματα 306 0,65 32.09 Χρώματα επίχρισης και βερνίκια 295 0,63 87.02 Αυτοκίνητα οχήματα για τη μεταφορά δέκα ή περισσοτέρων ατόμων 229 0,49 56.01 Υφαντικές ίνες 227 0,48 Συνολικές εισαγωγές 46.855 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Πίνακας αρ.13: Βασικά προϊόντα στις εισαγωγές της Ελλάδας από τη Γεωργία Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2009 (σε χιλ. δολάρια) Κωδικός Περιγραφή 2009 % 31.02 Ορυκτά και χημικά λιπάσματα 6.043 56,71 08.02 Καρύδια 2.030 19,05 72.02 Σιδηροκράματα 1.956 18,36 20.09 Χυμοί φρούτων ή λαχανικών 255 2,40 87.03 Αυτοκίνητα-Οχήματα 94 0,88 22.02 Μεταλλικά, αεριούχα νερά και μη αλκοολούχα ποτά 87 0,82 15.15 Λίπη και λάδια φυτικά 32 0,30 22.03 Μπύρα από βύνη 28 0,26 74.04 Απορρίμματα και θραύσματα χαλκού 28 0,26 22.01 Φυσικά ή τεχνητά μεταλλικά νερά 25 0,23 Συνολικές εξαγωγές 10.655 Πηγή: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Τα ανωτέρω στοιχεία επιβεβαιώνουν το αυξημένο ειδικό βάρος των πετρελαιοειδών στο σύνολο των εξαγωγών μας προς Γεωργία (70%), καθώς και το γεγονός ότι οι πραγματικές εισαγωγές μας από τη Γεωργία είναι χαμηλές, και δεν περιλαμβάνουν πετρελαιοειδή. Γ) Ελληνικές Επενδύσεις στη Γεωργία Κατά την περίοδο 2002 έως και το 2008 οι ελληνικές επενδύσεις στη Γεωργία έφθασαν τα 27,5 εκατ. δολλάρια. Το πρώτο εννεάμηνο του περασμένου έτους, οι ελληνικές επενδύσεις στη Γεωργία ανέρχονται σε 1,57 εκατ. δολλ. ΗΠΑ. Οι σημαντικότερες ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη Γεωργία είναι οι ακόλουθες: Ο Όμιλος «ΕΚΟ-ΕΛΠΕ» με βάση διακρατική συμφωνία έχει συστήσει θυγατρική στη Γεωργία, την «EΚO-Georgia Ltd» ήδη από το 1995, η οποία εισάγει και διαθέτει από τα πρατήρια της καύσιμα και λιπαντικά. Η - 25 -
«EΚO-Georgia Ltd» διαθέτει την παρούσα στιγμή είκοσι (20) πρατήρια σε ολόκληρη την χώρα. Η «ASKANA LLC», η οποία έχει ως αντικείμενο δραστηριότητας την εξόρυξη και βιομηχανική επεξεργασία μπετονίτη. Η εταιρεία ανήκει από το 1998 στον όμιλο «S&B Βιομηχανικά Ορυκτά Α.Ε.». Η «Xylotrans Ltd», η οποία δραστηριοποιείται στη Γεωργία από το 2001, έχει συστήσει στο Senaki μεγάλη, σύγχρονη βιομηχανική μονάδα επεξεργασίας ξύλου. Η «Ponto Star Company LTD», η οποία παράγει ζυμαρικά με την ονομασία Star pasta, ενώ επίσης εισάγει και διαθέτει στην αγορά ορισμένα είδη ελληνικών τροφίμων. Η εταιρεία «Alexi Andriotti», που δραστηριοποιείται στον χώρο των αξεσουάρ και ειδών ένδυσης, εισήλθε στην αγορά της Γεωργίας τον Νοέμβριο του 2007 ενώ κατά το τρέχον έτος επέκτεινε τις δραστηριότητές της, εγκαινιάζοντας δεύτερο κατάστημα στην Τιφλίδα. Η εταιρεία «DIKA» διαθέτει κατάστημα γυναικείων ενδυμάτων στην Τιφλίδα ενώ δρατηριοποιείται στην αγορά της Γεωργίας από τον Οκτώβριο του 2006. Η εταιρεία «ΕΡΓΟ 3 ΑΤΤΕΕ», μια από τις δυναμικότερα ανερχόμενες κατασκευαστικές εταιρείες με έδρα τη Θεσσαλονίκη και δραστηριότητα σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, σύστησε θυγατρική εταιρεία στην Γεωργία το 2009. Δραστηριότητες αναπτύσσουν οι εταιρείες μας «Cardico» (εμπόριο ξηρών καρπών), «Queensway Services Ltd» στο Βατούμι (ναυτιλιακές υπηρεσίες), καθώς επίσης και οι εταιρείες «Demeti» και «Okfe», οι οποίες ασχολούνται με την εισαγωγή γουναρικών από την Ελλάδα και την πώλησή τους στη Γεωργία. 4. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ Α) Υποδομές Έργα υποδομής Σημαντική είναι η δράση διεθνών Οργανισμών στην εκτέλεση έργων υποδομής της Γεωργίας. Αναπτυξιακές δραστηριότητες αναπτύσσει ο Οργανισμός Millenium Challenge Georgia Fund (που προήλθε από συνεργασία της Κυβέρνησης της Γεωργίας με τον αμερικανικό οργανισμό Millennium Challenge - 26 -
Corporation) και διαθέτει προϋπολογισμό 295,3 εκατ. δολλαρίων. Το τρέχον πρόγραμμα κατασκευών περιλαμβάνει έργα περιφερειακής ανάπτυξης, ύδρευσης, αποχέτευσης, οδοποιίας και ενεργειακά. Σχετικές πληροφορίες για τα προκηρυσσόμενα έργα και τις προμήθειες του Οργανισμού αναφέρονται στην ιστοσελίδα (www. mcg. ge). Στις 22 Ιανουαρίου 2008 εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν υπέγραψε συμφωνία με τον Οργανισμό MCG για την προμήθεια σωλήνων και κατασκευαστικών υλικών αξίας 6,4 εκ. $, που θα χρησιμοποιηθούν σε έργο αποκατάστασης του αγωγού φυσικού αερίου Βορρά-Νότου. Το έργο του αγωγού έχει αναληφθεί από την Gas and oil corporation of Georgia. Η κατασκευή ξεκίνησε το 2006, και το κόστος εκτέλεσης ανέρχεται σε 44,5 εκ. $. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης (EBRD) σχεδιάζει κατά το 2009 τη διάθεση ενισχύσεων ύψους 300 εκ. ευρώ στη Γεωργία. Οι δεσμεύσεις της Τράπεζας στο πρόγραμμα ανοικοδόμησης της Γεωργίας (πίνακας μας αρ. ) ανέρχεται σε 927 εκ. $. Τομείς δραστηριότητας αποτελούν, οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές, η ενεργειακή ασφάλεια αλλά κυρίως ο τραπεζικός τομέας, ο οποίος θα λάβει το 50% του συνόλου των κεφαλαίων. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης συνεργάζεται με τις παρακάτω Τράπεζες της Γεωργίας: TBC Bank, VTB Bank Georgia, Bank of Georgia, BasisBank, Cartu Bank, Procredit Georgia, Constanta, WV Credo και Bank of Georgia. Κατέχει επίσης μετοχικά μερίδια στις τράπεζες: Bank Republic (10%), VTB Bank of Georgia (8,95%), BasisBank (15%) και TBC (17%). Στις 26 Ιανουαρίου 2009 ανακοινώθηκε στον τοπικό τύπο ότι, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης και ο Διεθνής Χρηματοδοτικός Οργανισμός της Παγκόσμιας Τράπεζας (IFC) προσέφεραν στην Bank of Georgia δανειοδότηση 200 εκ. δολλαρίων (100 εκ. κάθε πλευρά), προκειμένου να ενισχυθεί η κεφαλαιακή βάση της Τράπεζας και να συνεχισθούν οι δανειοδοτήσεις σε ιδιώτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η εν λόγω Τράπεζα είναι η μεγαλύτερη της χώρας, με μερίδιο 34% επί του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων του τραπεζικού τομέα, 33% στις χορηγήσεις δανείων και 30% στις καταθέσεις. Οι δεσμεύσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας στα πλαίσια του προγράμματος ανοικοδόμησης της χώρας είναι της τάξης των 530 εκ. δολλαρίων. Στις 18 Δεκεμβρίου 2007, η Παγκόσμια Τράπεζα ενέκρινε χορήγηση μακροπρόθεσμου δανείου προς τη Γεωργία, ύψους 35 εκατ. δολλαρίων για τον εκσυγχρονισμό του δεύτερου αυτοκινητοδρόμου προσανατολισμού Ανατολής Δύσης από την Τιφλίδα στο Rikoti, καθώς και εφαρμογή προγραμμάτων οδικής ασφάλειας. - 27 -
Οι μεταφορές αποτελούν σημαντικό κλάδο στην Οικονομία της Γεωργίας, λαμβανομένης υπόψη της γεωγραφικής θέσης της χώρας και της μορφολογίας του εδάφους της. Οδικό δίκτυο: Αποτελείται από 1.495 χιλιόμετρα διεθνών αυτοκινητοδρόμων, 3.495 εθνικών και 15.480 τοπικών. Υπάρχει ανάγκη αποκατάστασης του 10% των διεθνών, του 30% των εθνικών και του 50% των τοπικών οδικών δικτύων. Η Γεωργία μετέχει στην πρωτοβουλία Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia (TRACECA), που έχει στόχο την δημιουργία οδικής σύνδεσης Ευρώπης Ασίας. Έργα υποδομής: Σε διαδικασία εκτέλεσης βρίσκεται το έργο εκσυγχρονισμού του αυτοκινητοδρόμου Ανατολής-Δύσης. Περισσότερα από 400 χιλιόμετρα περιφερειακών δρόμων σχεδιάζεται να ανακατασκευαστούν με δανειοδότηση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Σχέδιο διακρατικής συμφωνίας, διεθνών μεταφορών πρόκειται να υπογραφεί με την Τσεχία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Πολωνία, την Εσθονία, τη Φιλανδία τη Μολδαβία και το Τατζικιστάν. Αντικείμενο επεξεργασίας αποτελεί τετραετές πρόγραμμα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας. Αεροπορικές μεταφορές: Με την ολοκλήρωση ανακατασκευής των διεθνών αερολιμένων Τιφλίδας και Μπατούμι, λειτουργούν σήμερα σύγχρονοι αερολιμένες που ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές του Διεθνούς Οργανισμού Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO). Στα πλαίσια της φιλελευθεροποίησης των αεροπορικών μεταφορών διαπραγματεύσεις διεξάγονται μεταξύ Ε.Ε. και Γεωργίας για υπογραφή συμφωνίας European Common Aviation Agreement. Η Γεωργία διαπραγματεύεται την ένταξή της στον Οργανισμό «Eurocontrol» με την παράλληλη υιοθέτηση ευρωπαϊκών προδιαγραφών αεροπλοΐας. - 28 -
Georgian Transport Network Total Cargo and Passenger Transportation Gantiadi Cargo m ln. tons (LHS) Passenger mln.(rhs) 50,2 310,0 Russia 49,8 49,4 49,0 48,6 48,2 47,8 47,4 49,8 49,7 298,1 290,1 305,6 49,0 305,0 300,0 295,0 290,0 285,0 47,0 280,0 Black Sea Kulevi Poti Batumi Sarpi MRN Turkey Railway Railway under construction International Airports Inoperative Airports Zugdidi Senak i Kutais i Terjola Samtredia Akhaltsikh e Vale Kartsakhi Rok i Khashur i Larsi Gori Akhalkalaki Partskhisi Ninotsminda Tbilisi Bypass Tbilisi Guguti Zhdanovi Sadakhl Armenia o I-XII'0 6 I-XII'07 I-XII'08 Telavi Red bridge Azerbaijan Lagodekhi European NeighborhoodN Policy Action Plan 2009 20 Σιδηροδρομικό δίκτυο: Το δίκτυο της Γεωργίας συνδέεται με τα δίκτυα της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Ρωσίας. Την 21η Νοεμβρίου 2007 υπεγράφη τριμερής συμφωνία για δημιουργία σιδηροδρομικής γραμμής Γεωργίας-Αζερμπαϊτζάν-Τουρκίας (Kars, Akhalkalaki, Tbilisi, Baku). Το κόστος κατασκευής υπολογίζεται σε 420 περίπου εκ. δολλάρια. Υπεγράφη συμφωνία μεταξύ Γεωργίας και Ουκρανίας στην οργάνωση συστήματος συνδυασμένης ακτοπλοϊκής σιδηροδρομικής μεταφοράς μεταξύ των λιμένων Πότι/Μπατούμι στη Γεωργία και Kerch στην Ουκρανία. Λιμένες: Το Πότι και το Μπατούμι είναι οι δύο βασικοί λιμένες της Γεωργίας στον Εύξεινο Πόντο. Ο λιμένας του Σοχούμι, στην Αμπχαζία βρίσκεται εκτός ελέγχου των κυβερνητικών αρχών της χώρας. Ολοκληρώθηκε η ιδιωτικοποίηση του λιμένα του Πότι με τη διαχείριση να έχει περάσει στα χέρια του επενδυτικού φορέα των ΗΑΕ Ras al Khaima Investment Authority. Πρόκειται να κατασκευαστούν νέες, σύγχρονες λιμενικές εγκαταστάσεις που θα εξυπηρετούν τη διακίνηση εμπορευμάτων της τάξης των 20 με 25 εκατ. τόνων. Στο λιμένα του Μπατούμι, ξεκίνησε κατά το 2008 η διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων. Η διαχείριση έχει αναληφθεί από την εταιρεία του Καζακστάν, Kazmunaigaz. Ξεκίνησε το 2008 η λειτουργία του λιμένα του Κουλέβι, το οποίο διαθέτει δυναμικότητα διακίνησης 4 εκατ. τόνων εμπορευμάτων και η διαχείριση του έχει ανατεθεί στον ιδιωτικό τομέα. Προγραμματίζονται και εκτελούνται δίκτυα αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων. Ορισμένοι μειοδοτικοί διαγωνισμοί και οικονομικές - 29 -