Προβλήματα Ρύπανσης Αμβρακικού Κόλπου Τριαντάφυλλος Αλμπάνης Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Μεταναστευτικά μονοπάτια των αποδημητικών πουλιών
Οικολογική αξία 15 τύποι φυσικών ενδιαιτημάτων (οι 2 προτεραιότητας) Απειλούμενα υδρόβια θηλαστικά, αμφίβια και ερπετά Ορνιθοπανίδα εξαιρετικής σημασίας 254 είδη πτηνών 78 σε όλο το έτος Απειλούμενα & προστατευόμενα 126 στην Ε.Ε. 6 σε παγκόσμιο επίπεδο
Όταν η μεταβολή είναι ο κανόνας... Πόσο γρήγορα όμως ; 2000 2007 2000 2007
Μορφολογικά χαρακτηριστικά του Αμβρακικού κόλπου Λεκάνη Απορροής : 3.850 km 2, εκ των οποίων τα 1.894 km 2 ανήκουν στη λεκάνη απορροής του Άραχθου, και τα 785 km 2 στη λεκάνη απορροής του Λούρου. Διαστάσεις κόλπου : επιφάνεια 404 km 2, μήκος 33 km, πλάτος 6 21 km, 26m μέσο βάθος. Διαστάσεις στομίου επικοινωνίας με το Ιόνιο πέλαγος : 600m πλάτος, 3Kmμήκος, βάθος 2 13m. Όγκος Νερού : 10,19 km 3.
Ποταμόκολποι Ποταμόκολποι ονομάζονται τα παράκτια υδάτινα σώματα, τα οποία έχουν ελεύθερη σύνδεσημετηνανοιχτήθάλασσακαιμέσασταοποίατοαλμυρόνερόαναμιγνύεται με το γλυκό νερό που προέρχεται από την επιφανειακή απορροή της υδρολογικής λεκάνης μέσω ποταμών. Ο Αμβρακικός κόλπος συγκεκριμένα είναι απομονωμένος από την ανοιχτή θάλασσα και επικοινωνεί με αυτή μέσω ενός στενού και ρηχού στομίου. Λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων θρεπτικών αλάτων στην υδάτινη στήλη και στο ίζημά τους, οι ποταμόκολποι θεωρούνται ιδιαίτερα παραγωγικά φυσικά ενδιαιτήματα παγκοσμίως. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους είναι η έντονη στρωμάτωση, η οποία οφείλεται κυρίως στην αλατότητα του νερού.
Μελέτες Αμβρακικού κόλπου Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. Ε (1985) ΤΕΕ (1993) ΕΚΘΕ (1987) Βουτσινού-Ταλιαδούρη κ.α. (1989) Παναγιωτίδης κ.α (1989) ΕΤΑΝΑΜ (1990) Βουτσινού-Ταλιαδούρη κ.α. (1991) ιαπούλης (1991) Μερτζάνης (1992) Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. (1992) Αλμπάνης κ.α. (1993) Ε.Μ.Π. (1993) Παναγιωτίδης κ.α (1993) Σκούλλος κ.α. (1994) Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. (1997) Χελά κ.α. (2000) Αλμπάνης κ.α. (1995) Τζιαβός (1996) Ι.Γ.Μ.Ε. (2001) Κορμάς κ.α. (2001) ETANAM (2003) Πούλος (2005) Καψιμάλης κ.α. (2005) Νικολαίδου κ.α. (2006)
Προβλήματα ρύπανσης στον Αμβρακικό κόλπο Σύμφωνα με όλα τα διαθέσιμα στοιχεία ερευνητικών έργων που έχουν υλοποιηθεί στον Αμβρακικό κόλπο από διάφορες ομάδες, οι κυριότερες πηγές ρύπανσης του κόλπου είναι: τα γεωργικά και βιομηχανικά απόβλητα, τα κτηνοτροφικά απόβλητα ιδιαιτέρα στις εκβολές του Λούρου ποταμού, τα αστικά απόβλητα παράκτιων αστικών περιοχών και τα απόβλητα των μονάδων των ιχθυοκαλλιεργειών. Οργανική ύλη και Ο2 Θρεπτικά και ευτροφισμός Αγροχημικά και τοξικότητα ή
Κατανομή της θερμοκρασίας στο βάθος Θερμοκρασία ( 0 C)_Α1 14 19 24 29 0 Θερμοκρασία ( 0 C)_Α4 14 19 24 0 0 14 Θερμοκρασία 19 ( 0 C)_Α14 24 2 5 10 Βάθος (m) 4 6 8 10 12 Βάθος (m) 10 15 20 25 (m) Βάθος ( 20 30 40 14 16 18 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 30 35 40 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 50 60 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 Ιερόθεος Ζαχαρίας, Τ ΠΦΠ, 2009-10
Οριζόντια κατανομή της αλατότητας στην επιφάνεια φορέας διαχείρισης Your Υγροτόπων logo Αμβρακικού here Ιερόθεος Ζαχαρίας, Τ ΠΦΠ, 2009-10
Κατανομή της αλατότητας στο βάθος 0 2 4 20 25 Αλατότητα 30(PSU)_Α1 35 40 Αλατότητα (PSU)_Α4 20 25 30 35 40 0 5 Αλατότητα (PSU)_Α14 20 25 30 35 40 0 10 Βάθ θος (m) 6 8 10 12 Βάθος (m) 10 15 20 25 Βάθος (m) 20 30 40 14 16 18 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 30 35 40 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 50 60 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 Ιερόθεος Ζαχαρίας, Τ ΠΦΠ, 2009-10
Κατακόρυφη κατανομή της αλατότητας στο στόμιο του Αμβρακικού 0 Αλατότητα (PSU) 20 25 30 35 40 0 Αλατότητα (PSU) 20 25 30 35 40 2 5 4 Νερό μικρής αλατότητας, Πάχος στρώματος 1.6m 10 15 Βά άθος (m) 6 8 Depth (m) 20 25 10 30 A1 A2 12 Νερό μεγάλης αλατότητας, Πάχος στρώματος 8.5m 35 40 A3 A4 14 Ιερόθεος Ζαχαρίας, Τ ΠΦΠ, 2009-10
Κατανομή Ο 2 στο βάθος DO (mg/l)_α1 DO (mg/l)_α4 DO (mg/l)_α14 0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10 12 0 2 4 6 8 10 12 14 0 0 0 2 5 10 4 10 6 15 20 Βάθος (m) 8 10 Βάθος (m) 20 Βάθος (m) 30 12 25 40 14 16 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 30 35 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 50 Απρίλιος 2009 Ιούλιος 2009 Οκτώβριος 2009 18 40 60 Ιερόθεος Ζαχαρίας, 2009-10
Μόνιμη υποξικότητα κάτω από τα 20μ;
Βάθος υποξικού στρώματος στο χρόνο
Κατανομή Ο 2 και H 2 S με το βάθος DO - H 2 S_Απρίλιος 2009 DO (mg/l) 0 2 4 6 8 10 12 14 0 DO - H 2 S_Οκτώβριος 2009 DO (mg/l) 0 2 4 6 8 10 0 10 10 Βάθος (m m) 20 30 DO (mg/l) H2S (mg/l) Βάθος (m m) 20 30 DO (mg/l) H2S (mg/l) 40 40 50 50 00 0,0 05 0,5 10 1,0 H 2 S (mg/l) 00 0,0 05 0,5 10 1,0 15 1,5 20 2,0 H 2 S (mg/l) Ιερόθεος Ζαχαρίας, Τ ΠΦΠ, 2009-10
Διαπιστώσεις - Αποτελέσματα Διαπιστώσεις: Δημιουργία έντονης στρωμάτωσης λόγω αλοκλινούς Ανεπαρκής ανανέωση των υδάτων κυρίως των βαθύτερων στρωμάτων του κόλπου. Ασθενής κυκλοφορία του νερού και αδυναμία ανάμιξης της υδάτινης στήλης Αποτελέσματα: Σταδιακή μείωση του διαλυμένου οξυγόνου σε σχέση με το βάθος Υποξικό όυπολίμνιο (έλλειψη οξυγόνου ου στα βαθύτερα στρώματα), δημιουργία υδροθείου μερικούς μήνες το χρόνο.
Μοντέλο Αμβρακικού Ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα Οργανικό υλικό Ποταμός Ανοιχτή Θάλασσα Έντονη πρωτογενής παραγωγικότητα Ο 2 Οργανικό υλικό Αλοκλινές Η 2 S Αναερόβιο στρώμα Ιερόθεος Ζαχαρίας, Τ ΠΦΠ, 2009-10
Γεωργικές χρήσεις Τομέας απασχόλησης εργαζομένων στην Ελλάδα Τομέας απασχόλησης εργαζομένων στην περιοχή τριτογενής τομέας 65% πρωτογενής 13% τομέας 22% δευτερογενής τομέας 40% πρωτογενής τομέας 41% δευτερογενής τριτογενής τομέας τομέας 19% Βασικές καλλιέργειες της περιοχής Έκταση σε χιλι λιάδες στρέμμ ματα 350 300 250 200 150 100 50 0 Αροτραίες Δενδρώδη Κηπευτικά Αμπέλια Υπόλοιπα Σύνολο 1981 1991 2001
Χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων στην περιοχή Πρόγραμμα ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ, ΤΕΙ-Ηπείρου και Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων ΕΠΕΑΕΚ-ΙΙ- ΥΠΕΠΘ-2005, OCCURRENCE OF Β. Πανής, Γ. Καρράς,, Η. Κάζος, Γ. Γκίζας, Δ. Σάββας και Τ. Αλμπάνης, of
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΑΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Καλλιέργεια Είδος λιπάσματος Ποσότητα (Τόνοι) Σύνολο καλλιέργειας Φωσφορική αμμωνία 1000 Εσπεριδοειδή Νιτρική αμμωνία 1500 3.500 11-15-15 1000 Φωσφορική αμμωνία 500 Ελιά Ασβεστούχος νιτρική αμμωνία 1000 1.600 Αραβόσιτος Μηδική και τριφύλλια 11-15-15 100 Φωσφορική αμμωνία 1250 Νιτρική αμμωνία 1250 Φωσφορική αμμωνία 2.000 Απλό υπερφωσφορικό 0-20-0 1500 Φωσφορική αμμωνία 100 Νιτρική αμμωνία 300 Ακτινίδια 925 11-15-15 300 Νιτρικό κάλιο 225 Βαμβάκι Φωσφορική αμμωνία 100 100 Κηπευτικά Φωσφορική αμμωνία 225 Νιτρική αμμωνία 250 11-15-15 225 2.500 3.500 700
ΛΕΚΑΝΕΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ
Αποδέκτης Μπροστά από το φράγμα Στη συμβολή με τον Μπούτση Σημεία δειγματοληψίας Κωδικός Σημείου Άραχθος Στο γεφύρι της Άρτας Α.3. Λούρος Στη γέφυρα του Νεοχωρίου Στην Περάνθη Στο φράγμα της Καμπής Λ.1 Στη γέφυρα Καλογήρου Στη γέφυρα της Πέτρας Στις εκβολές Βωβός Στις εκβολές Β.1. Τάφρος Σαλαώρας Τάφρος Νεοχωρίου Τάφρος Φιδοκάστρου Α.1. Α.2. Α.4. Α.5. Λ.2. Λ.3. Λ.4. Στον Καλόβατο Τ.1. 1 Στο Πολύδροσο Στη γέφυρα Μαγκλάρα Στη θέση Πάτερ Κοσμάς Τ.2. Τ.3. Ν.1. Στη γέφυρα Ψαθοτοπίου Φ.1. 1
1- Συγκεντρώσεις N-NO3 στον Άραχθο ποταμό (5 σταθμοί) ppm N-NO3 N 8 7 6 5 4 3 2 1 0 SS1 SS2 SS3 SS4 SS5 Jul. Aug. Sept. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. Mar. Apr. May Jun.
2- Συγκεντρώσεις N-NO3 στον Λούρο ποταμό (4 σταθμοί) pm N- NO 3 p 8 7 6 5 4 3 2 1 0 SS1 SS2 SS3 SS4 Jul. Aug. Sept. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. Mar. Apr. May Jun.
3- Συγκεντρώσεις N-NO3 στις αποστραγγιστικές τάφρους DC2, DC3, και τον Βωβό ποταμό 8 7 6 DC2 DC3 VOVOS ppm N- -NO 3 5 4 3 2 1 0 Jul. Aug. Sept. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. Mar. Apr. May Jun.
ΑΓΡΟΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ-ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 1. ΔΕΡΜΑΤΙΤΙΔΕΣ, ΕΓΚΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΕΡΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ 2. ΣΤΟΜΑΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΚΑΙ ΕΛΑΦΡΕΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ 3. ΑΔΥΝΑΜΙΑ, ΖΑΛΑΔΕΣ, ΠΑΡΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΩ ΑΚΡΩΝ 4. ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΕΡΕΘΙΣΜΟΣ ΒΡΟΧΩΝ ΚΑΙΠΝΕΥΜΟΝΩΝ 5. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΥΚΩΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΕΦΡΩΝ 6. ΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΣΤΟ ΑΙΜΑ ΠΟΛΛΩΝ ΤΟΞΙΚΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΤΩΝ 7. ΜΕΤΑΛΛΑΞΙΟΓΟΝΟΣ ΚΑΙΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟΣΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗ 8. ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΚΑΡΚΙΝΟΙ 9. ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΠΟΛΛΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ 10. ΣΥΝΕΡΓΙΚΗΔΡΑΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΜΕΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑΚΑΙΤΑΚΑΙ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ 11. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ Η χρήση των φυτοφαρμάκων στη χώρα μας κατά κατηγορία φυτοφαρμάκων τα έτη 2000-20072007 (τόνοι) στην Ελλάδα Κατηγορία 2000 2003 2007 Ζιζανιοκτόνα 2305 2370 2131 Μυκητοκτόνα 2474 3125 3072 Εντομοκτόνα 2362 3098 2529 Λοιπά 1442 1380 793 Σύνολο 8583 9973 8525
ΤΥΧΗ ΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Πτητικότητα Φυτοφάρμακα Μεταφορά κατευθυνόμενη Πρόσληψη από τα φυτά Αλληλεπιδράσεις με εδάφος Έκπλυση Επιφανειακή Απορροή
Εκβολές Βωβού Ποταμού
2- Διακυμάνσεις συγκεντρώσεων alachlor στις εκβολές των ποταμών και των αποστραγγιστικών τάφρων, Ιούλιος 2005-Ιούνιος 2006. atio n (p p t ) C oncentr 700 600 500 400 300 200 100 0 Arachthos Luros Vovos D.C. Fidokastrou D.C. Neochoriou D.C. Salaoras Jul. Aug. Sep. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. Mar. Apr. May. Jun.
3- Διακυμάνσεις συγκεντρώσεων metalachlor στις εκβολές των ποταμών και των αποστραγγιστικών τάφρων, Ιούλιος 2005-Ιούνιος 2006. C oncentra tio n (p p t ) 1200 1000 800 600 400 200 0 Arachthos Luros Vovos D.C. Fidokastrou D.C. Neochoriou D.C. Salaoras Jul. Aug. Sep. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. Mar. Apr. May. Jun.
4- Διακυμάνσεις συγκεντρώσεων endosulfan στις εκβολές των ποταμών και των αποστραγγιστικών τάφρων, Ιούλιος 2005-Ιούνιος 2006. io n (p p t ) oncentrat C 400 Arachthos 350 300 250 200 150 100 50 Luros Vovos DC D.C. Fidokastrou D.C. Neochoriou D.C. Salaoras 0 Jul. Aug. Sep. Oct. Nov. Dec. Jan. Feb. Mar. Apr. May. Jun.
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΝΕΡΑ & ΙΖΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΥΔΑΤΙΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΡΑΧΘΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥΚΟΛΠΟΥ ΚΟΛΠΟΥ & ΤΩΝ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΩΝΡΟΔΙΑΣ ΤΣΟΥΚΑΛΙΟΥ - ΛΟΓΑΡΟΥ Δ. ΜΠΑΡΕΛΟΣ, Ι. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ και Τ. ΑΛΜΠΑΝΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2006 Πρόγραμμα INTERREG III B (CADSES), «TWReferenceNET Management and sustainable development of protected Transitional waters» και με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)
Εποχιακή διακύμανση και μέση τιμή συγκεντρώσεων των ανιχνευθέντων φυτοφαρμάκων Αριθμός ανιχνεύσεω ν Άνοιξη (Ν=36) Καλοκαίρι (Ν=36) Διακύμανσ η (ng/l) Μέση τιμή Αριθμός ανιχνεύσεω ν Διακύμανση (ng/l) Μέση τιμή Dichlorvos 11 nd 65,9 37,0 9 nd 91,3 36,7 EPTC 1 nd 14,9-2 nd 14,3 14,2 Mevinphos - nd - 6 nd -32,6 24,4 Captan - nd - - nd - Molinate 1 nd 21,2-5 nd 20,1 19,0 Propachlor - nd - 6 nd 34,6 25,8 Trifluralin 1 nd 33,5 - - nd - Monocrotophos - nd - - nd - Dimethoate - nd - 18 nd 24673,7 1819,4 Atrazine - nd - 3 nd 31,3 30,1 Diazinon 1 nd 18,0-6 nd 2225,5 406,8 Methyl 1 nd 21,3-1 nd 17,4 - Alachlor 1 nd 37,6 - - nd - Malathion - nd - 5 nd 975,6 246,0 Metolachlor 3 nd 23,2 18,2 13 nd 63,7 25,0 Ethyl Parathion - nd - 1 nd 21,9 - Dicofol 2 nd 16,9 16,7 3 nd 128,4 62,0 Penconazole 1 nd 34,6-1 nd 30,1 - Ti Triadimenol 1 nd 35,55 - - nd - Methidathion - nd - 5 nd 3245,4 1106,3 α-endosulfan - nd - 4 nd 40,6 34,4 Myclobutanil 1 nd 210,7 - - nd - Benalaxyl 1 nd 28,2 - - nd - n.d. = δεν ανιχνεύθηκε
Εποχιακή διακύμανση και μέση τιμή συγκεντρώσεων των ανιχνευθέντων φυτοφαρμάκων Αριθμός ανιχνεύσεω ν Χειμώνας (Ν=36) Φθινόπωρο (Ν=36) Διακύμανσ η (ng/l) Μέση τιμή Αριθμός ανιχνεύσεω ν Διακύμανση (ng/l) Dichlorvos 1 nd 16,0 - - nd - EPTC 1 nd 18,3 - - nd - Mevinphos - nd - - nd - Captan 1 nd 63,6 - - nd - Molinate 2 nd 23,0 21,0 - nd - Μέση τιμή Propachlor - nd - 1 nd 16,6 - Trifluralin - nd - - nd - Monocrotophos 1 nd 17,8 - - nd - Dimethoate 2 nd 51,7 41,9 4 nd 331,4 143,2 Atrazine 1 nd 30,33 - - nd - Diazinon - nd - - nd - Methyl Parathion - nd - 3 nd 26,7 21,1 Alachlor - nd - - nd - Malathion - nd - 1 nd 40,2 - Metolachlor - nd - - nd - Ethyl Parathion - nd - - nd - Dicofol - nd - 1 nd 25,2 - Penconazole - nd - - nd - Triadimenol - nd - - nd - Methidathion - nd - 1 nd 81,8 - α-endosulfan 1 nd 31,3 - - nd - Myclobutanil - nd - - nd - Benalaxyl - nd - - nd - n.d. = δεν ανιχνεύθηκε
Εκβολές Αράχθου 2006 Εποχιακή διακύμανση φυτοφαρμάκων στο σημείο Α-11 77,6 91,,3 78,6 74,9 89,3 109 9,6 55,6 100 75 33,5 40,6 50 25 Dichlorvos Mevinphos Molinate Propachlor Dimethoate Diazinon Methyl Parathion Malathion Metolachlor Methidathion α-endosulfan Συγκέντρ ρωση (ng/l) 21,3 23,2 25,6 33,5 17,4 32,8 36,33 14,1 28,2 19,7 19,6 26,1 21,5 16,6 26,7 40,,2 0 19/1/05 4/3/05 1/4/05 27/4/05 27/5/05 25/6/05 23/7/05 27/8/05 29/9/05 22/10/05 4/12/05 1/2/06 Ημερομηνία δειγματοληψίας Εποχιακή διακύμανση φυτοφαρμάκων στο σημείο Α-12 60,8 63,6 99,4 100 98,3 75 Dichlorvos EPTC Captan Molinate Propachlor Monocrotophos Dimethoate Atrazine Diazinon Methyl Parathion Alachlor Metolachlor Dicofol (ng/l) 14,9 18,0 16,9 19,7 11,7 15,1 19,9 21,6 23,0 23,3 20,1 16,0 18,3 17,8 37,6 30,3 32,1 50,4 41,3 50 25 0 19/1/05 4/3/05 1/4/05 27/4/05 27/5/05 25/6/05 23/7/05 27/8/05 29/9/05 22/10/05 4/12/05 1/2/06 Ημερομηνία δειγματοληψίας Συγκέντρωση
Άραχθος Ανιχνεύθηκαν 7 απαγορευμένα φυτοφάρμακα (EPTC, Monocrotophos, Atrazine, Methyl Parathion, Metolachlor, EhlP Ethyl Parathion και Methidathion) Ανιχνεύσεις φυτοφαρμάκων στον Άραχθο 30 μός ανιχνεύ ύσεων Αριθ 25 20 15 10 5 Αριθμός φυτοφαρμάκων Ανιχνεύσεις φυτοφαρμάκων στα δείγματα 0 Α-1 Α-2 Α-3 Α-4 Α-5 Α-6 Α-7 Α-8 Α-9 Α-10 Α-11 Α-12 Σημεία δειγματοληψίας
Λογαρού 2006 Λογαρού Parathion E. M onocrotop hos EPTC M etolachlor 160 Simazine Prop achlor Συγκέντρωσ ση (ng/l) 140 120 100 80 60 40 20 0 Οκτώβρ βριος '04 Ιούλιος '0 05 Dimethoate Dichlorvos Malat hion Parathion M. Propachlor Simazinei Metolachlor EPTC Monocrotophos Parathion E. Parathion M. Malathion Dichlorvos Dimethoate
Τσουκαλιό 2006 Συγκέ έντρωση (ng/l) ), 140 120 100 80 60 40 20 0 Τσουκαλιό Οκτώ ώβριος '04 Ιούλιο ος '05 Alachlor Alachlor EPTC Metolachlor Molinate Propachlor Mevinphos Dimethoate Fenthion Fenthion Dimethoate Mevinphos Propachlor Molinate Metolachlor EPTC
Ροδιά 2006 Ροδιά Ethoprophos Metolachlor Propachlor Parathion M. Monocrotophos (ng/l) Συγκέντρωση 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Οκτώ ώβριος '04 Ιούλιος '0 05 Malathion Mevinphos Dimethoate Monocrotophos Parathion M. Propachlor Metolachlor Ethoprophos Dimethoate t Mevinphos Malathion
Εκτίμηση οικολογικών επιπτώσεων Μέθοδος του πηλίκου (Quotient model) RQ= περιβαλλοντική έκθεση/κίνδυνο Risk Quotient ( RQ ) Έ έ ό LC 50 ή EC ό( C 50 ή PNEC. ) Όπου: RQ ή ΤU=πηλίκο ή τοξική μονάδα, C περ. = συγκέντρωση στο περιβάλλον (ppm), LC 50 ή EC 50 ή PNEC ή ΝΟΕC = ελάχιστη τιμή τοξικότητας (ppm) για τους οργανισμούς της ίδιας ομάδας Το άθροισμα των τοξικών μονάδων όλων των ενώσεων εκφράζει την ολική τοξικότητα αν θεωρήσουμε ότιδενυπάρχουν ανταγωνιστικές ή συνεργιστικές δράσεις n i 1 TU TU mix i
Εκβολές Αράχθου 2006 Αμβρακικός Σημείο Α-10 Σημείο Α-11 Επίπεδο κινδύνου (Από οξεία τοξικότητα) Χαμηλό Χαμηλό- Μεσαί Μεσαίο- Πολύ (RQ<0.01) Μεσαίο ο Υψηλό υψηλό (0.01<RQ<0.1) (RQ=0. (0.1< RQ <1) (RQ 1) 1) EPTC Molinate Atrazine Diazinon Metolachlor Malathion Dimethoate Mevinphos Molinate Dichlorvos Propachlor Metolachlor Mevinphos M.Parathion Dimethoate Diazinon Malathion Methidathion Dichlorvos α- Endosulfan Molinate Propachlor Σημείο Α-12 Metolachlor Diazinon Dichlorvos Dimethoat e Dicofol
Εκβολές Αράχθου 2006 Α - 11 Α - 12 1 1 0,1 0,1 RQ 0,01 RQ 0,01 0,001 0,001 0,0001 0,0001 Φυτοπλαγκτόν Ζωοπλαγκτόν Ψάρια Φυτοπλαγκτόν Ζωοπλαγκτόν Ψάρια
Λιμνοθάλασσες 2006 Λιμνοθάλασσες Ροδιά Λογαρού Τσουκαλιό Χαμηλό Επίπεδο κινδύνου (Από οξεία τοξικότητα) Χαμηλό-Μεσαίο Μεσαίο Μεσαίο-Υψηλό Πολύ υψηλό (RQ 1) (RQ<0.01) 01) (0.01<RQ<0.1) 01<RQ<0 1) (RQ=0 0.1) (0.1< RQ <1) (RQ 1) Metolachlor Dimethoate Mevinphos Ethoprophos Monocrotophos Metolachlor EPTC Simazine M.Parathion Dimethoate Monocrotophos Alachlor Metolachlor EPTC Molinate Dimethoate Mevinphos M.Parathion Malathion Malathion E.Parathion Fenthion Dichlorvos
Λιμνοθάλασσες 2006 Λογαρού 1 Ροδιά 0,1 1 RQ 001 0,01 0,1 Τσουκαλιό 0,001 RQ 0,01 1 0,0001 0,001 01 0,1 0,01 00001 0,0001 Φυτοπλαγκτόν Ζωοπλαγκτόν Ψάρια RQ 0,001 0,0001 0,00001 Φυτοπλαγκτόν Ζωοπλαγκτόν Ψάρια
ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ Δ. Γαβριηλίδης, A. Fernandez, Δ. Λαμπροπούλου,, Τ. Αλμπάνης 2007-08
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΕΣ
10 ppb extracted by POCIS
VALIDATION RESULTS Compound Repetitivity Reproducibility (%RSD) (%RSD) Lineality r 2 LOQ LOD pg (μg/l) (μg/l) inyeted n=5 n=5 Metronidazole 13 11 y = 9305.9x + 126492 0.998 0.25 0.08 1.5 Trimethoprim 8 2 y = 12127x + 374587 0.988 0.11 0.03 0.6 Ciprofloxacin 6 3 y = 4913.6x + 138146 0.982 0.48 0.14 2.9 Mepivacaine 7 5 y = 34719x + 797662 0.989 004 0.04 001 0.01 02 0.2 Sulfamethoxazole 2 3 y = 6863x + 172393 0.986 0.07 0.02 0.4 Erythromycin 8 8 y = 35922x + 820253 0.989 0.03 0.01 0.2 Simazine 8 5 y = 5901x + 95232 0.995 0.50 0.15 3.0 Atrazine 7 6 y = 32752x + 889542 0.988 0.07 0.02 0.4 Diuron 5 6 y = 2332.4x + 86457 0.981 1.00 0.30 6.0 Amoxicillin 9 8 y = 205.3x + 2191.4 0.990 5.00 1.50 30.0 Oxytetraciclyne 13 14 y = 1556.1x - 15170 0.992 2.00 0.60 12.0 Tetraciclyne 5 3 y = 2109.1x + 18436 0.988 1.67 0.50 10.0 Enrofloxacin 10 7 y = 9465.1x + 107822 0.998 024 0.24 007 0.07 14 1.4 Oxolinic Acid 8 7 y = 5287.3x + 169325 0.981 0.09 0.03 0.5 Flumequine 7 2 y = 35005x + 1E+06 0.985 0.09 0.03 0.6 Leuco Malachite 2 13 y = 70458x + 2E+06 0.985 0.07 0.02 0.4 Malachite Green 5 9 y = 133080x + 540115 0.998 0.06 0.02 0.4 Diflubenzuron 12 7 y = 325.5x + 3399.3 0.995 4.17 1.25 25.0 Teflubenzuron 10 8 y = 312.3x + 1236.9 0.997 4.17 1.25 25.0 Albendazole 8 2 y = 54520x + 2E+06 0.982 0.05 0.01 0.3 Ethoxyquine 5 4 y = 7631.8x 2207.4 0.998 1.02 0.31 6.1 Dichlorvos 8 9 y = 4457.6x + 50873 0.995 033 0.33 010 0.10 20 2.0 Terbutryn 8 2 y = 141476x + 4E+06 0.989 0.03 0.01 0.2 Carbaryl 8 10 y = 2522.7x + 58819 0.981 0.30 0.09 1.8 Irgarol 5 2 y = 144887x + 3E+06 0.993 0.04 0.01 0.1 DPS 7 4 y = 1206x + 162340 0.986 0.05 0.01 0.3 TCMTB 7 5 y = 408.5x + 8872.7 0.983 2.50 0.75 15.0 LOQ, limit of quantification; LOD, limit of detection; n.r, not recovered.
RESULTS OF MONITORING Concentration ranges and daily mean values (ng/l) detected for the target contaminants in the marine environment corresponding to the sampling from February 2007 employing POCIS Compound Positive samples Range Mean (ng/l) (ng/l) Metronidazole 1-13.4 Trimethoprim 1-0.03 Ciprofloxacin n.d - - Mepivacaine n.d - - Sulfamethoxazole n.d - - Erythromycin 5 0.01-0.03 <LOQ Simazine 12 0.1-0.9 0.40 Atrazine 12 021 0.2-1.5 0.90 Diuron 5 0.4-2.5 1.10 Amoxicillin n.d - - Oxytetraciclyne n.d - - Tetraciclyne n.d - - Enrofloxacin n.d - - Oxolinic Acid n.d - - Flumequine 1 - <LOQ Leuco Malachite n.d - - Ml Malachite Green nd n.d - - Diflubenzuron n.d - n.d, not detected; - <LOQ, limit of quantification. Teflubenzuron n.d - - Albendazole n.d - - Ethoxyquine n.d - - Dichlorvos n.d - - Terbutryn 10 0.02-0.1 0.04 Carbaryl 1-4.50 Irgarol 12 0.02-0.7 0.20 DPS 12 15.5-75.6 43.7 TCMTB 1-3.10
Διαχείριση, Αποκατάσταση και Αναβάθμιση του Διεθνούς Σημασίας Υγροτόπου του Αμβρακικού Κόλπου.
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ 75%από το Χρηματοδοτικό Μέσο (ΧΜ) πουκαθιερώθηκε για τη μείωση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) 25% από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών Φορείς υλοποίησης: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Άρτας Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πρέβεζας Τεχνική Υποστήριξη της ΕΤΑΝΑΜ ΑΕ ΟΤΑ -Φορέας ΔΥΑ
Διαχείριση, Αποκατάσταση και Αναβάθμιση του Διεθνούς Σημασία Υγροτόπου του Αμβρακικού Κόλπου. «Ανάπτυξη Διαχειριστικών Εργαλείων και Σύνταξη Διαχειριστικού Σχεδίου Υδατικών Πόρων (Master Plan) των υδρολογικών λεκανών των ποταμών Λούρου και Άραχθου και του Αμβρακικού Κόλπου»». «Δημιουργία συστήματος παρακολούθησης και εκτίμηση της περιβαλλοντικής κατάστασης των ποτάμιων συστημάτων Λούρου και Άραχθου και της ευρύτερης περιοχής του Αμβρακικού», «Δημιουργία εδαφολογικών χαρτών και έλεγχος της ποιότητας των εδαφών των πεδινών εκτάσεων του βόρειου Αμβρακικού» και «Διερεύνηση αβιοτικών και βιοτικών παραμέτρων στον πυθμένα του Αμβρακικού Κόλπου και συσχέτισή τους με την ιχθυοπαραγωγή» «Δημιουργία, εγκατάσταση και πιλοτική λειτουργία δικτύου αυτόματων τηλεμετρικών σταθμών παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων σε πραγματικό χρόνο (real time)» Ενημέρωση- ευαισθητοποίηση του κοινού- Διάδοση των αποτελεσμάτων του Προγράμματος «Διαχείριση, Αποκατάσταση και Αναβάθμιση του Διεθνούς Σημασίας Υδροβιότοπου του Αμβρακικού Κόλπου»
ΣΤΑΘΜΟΙ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΩΝ Ροδιά Εκβολές Λούρου Τσουκαλιό Λογαρού Ν/Δ Λογαρούς Κορωνησία Ν/Δ Αράχθου Σόγονο Μενίδι Εκβολές Αράχθου Μπούκα Αμβρακικού Πωγωνίτσα Παλιάμπελα Ρούγα Βόνιτσα Παλιόβαρκα Αμφιλοχία
ΣΥΛΛΟΓH-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣIΑ ΔΕΙΓΜAΤΩΝ Καταγραφή των γεωγραφικών συντεταγμένων, της ώρας της δειγματοληψίας, του βάθους και άλλων περιβαλλοντικών συνθηκών (π.χ. καιρικές συνθήκες, άνεμος κτλ) Έλεγχος των φυσικοχημικών παραμέτρων του νερού με τη βοήθεια φορητού μετρητή πεδίου που λειτουργεί με πολλαπλά λά ηλεκτρόδια (SONDE 6600) Συλλογή: επιφανειακών δειγμάτων νερού μεδειγματολήπτη βάθους προσδιορισμός συγκέντρωση χλωροφύλλης ( προσδιορισμός νιτρικών ιόντων (Μέθοδος αναγωγής καδμίου) προσδιορισμός νιτρωδών ιόντων (Μέθοδος διαζώτωσης) προσδιορισμός αμμωνίας (Μέθοδος Nessler) προσδιορισμός πυριτικών (Μέθοδος Ετεροπολυ-Blue) προσδιορισμός φωσφόρου - Φωσφορικά ιόντα προσδιορισμός του χημικώς απαιτούμενου οξυγόνου προσδιορισμός συνολικής αλκαλικότητας προσδιορισμός ρ ρ μ ςολικής σκληρότητας η προσδιορισμός ασβεστίου, καλίου και νατρίου με Φλογοφωτομετρία προσδιορισμός του συνολικού οργανικού αζώτου (Τotal Κjeldahl Νitrogen)
ΣΥΛΛΟΓH-ΕΠΕΞΕΡΓΑΣIΑ ΔΕΙΓΜAΤΩΝ δειγμάτων ζωοπλαγκτού από βάθος 2m με τη βοήθεια ειδικού πλαγκτονικού διχτυού ανοίγματος ματιού 200μΜ ταυτοποίηση ζωοπλαγκτικών οργανισμών στο κατώτερο δυνατό ταξινομικό επίπεδο με τη βοήθεια ειδικών κλειδών προσδιορισμός αφθονίας και δεικτών βιοποικιλότητας δειγμάτων βένθους με βοήθεια δειγματολήπτη βένθους, τύπου αρπάγης προσδιορισμός κοκκομετρικής σύστασης προσδιορισμός βενθικής σύστασης προσδιορισμός οργανικού άνθρακα προσδιορισμός δ ό βαρέων μετάλλων προσδιορισμός επιλεγμένων φυτοφαρμάκων
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΛΥΜΕΝΟΥ ΟΞΥΓΟΝΟΥ Γενική έλλειψη οξυγόνου (ανώτερα & κατώτερα τμήματα). Μηδενικές τιμές στο πυθμένα. Βόρειο τμήμα του Κόλπου περισσότερο κορεσμένο σε σχέση με το Νότιο Τμήμα. Ποταμοίμ Λούρος και Άραχθος συμβάλλουν στην καλύτερη οξυγόνωση των νερών. ΧΑΜΗΛΕΣ ΤΙΜΕΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΣΤΗ ΜΠΟΥΚΑ
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ Μείωση θερμοκρασίας στην επιφάνεια από Νοέμβριο σε Δεκέμβριο. Έντονη στρωματοποίηση πυθμένας θερμότερος από την επιφάνεια.
ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ Μεγαλύτερες τιμές στο Δυτικό τμήμα του Κόλπου (σταθμός Α1), τα νερά του Αμβρακικού αναμιγνύονται με του Ιονίου Υψηλά επίπεδα στον Κόλπο της Αμφιλοχίας Υψηλά επίπεδα αλατότητας σε μεγάλα βάθη Έντονη στρωμάτωση του νερού εμποδίζει ανανέωση των κατώτερων τμημάτων της υδάτινης στήλης. ήης
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Υψηλές τιμές θρεπτικών στοιχείων στους σταθμούς κοντά στις εκβολές του Λούρου & στις λιμνοθάλασσες Υψηλά επίπεδα συγκεντρώσεων αμμωνίας στις εκβολές του Αράχθου και στο Μενίδι. Σχετίζονται με την αποσύνθεση οργανικών υλικών (ακατέργαστα υπολείμματα ζωοτροφικών μονάδων, χοιροστασίων και ιχθυοτροφίων) ή λιπασμάτων Αποτελούν ένδειξη ρύπανσης
ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΘΡΕΠΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Οι υψηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών στοιχείων είναι η κύρια αιτία αύξησης του ευτροφισμού της θαλάσσιας περιοχής. Κύρια πηγή τους στον Αμβρακικό Κόλπο είναι τα φερτά υλικά από τα δύο ποτάμια (Λούρο και Άραχθο) πουεκβάλουν στοβόρειοτμήμα τουκόλπου.
ΧΛΩΡΟΦΥΛΛΗ Μεγάλες συγκεντρώσεις ένδειξη των υψηλών επιπέδου ευτροφισμού του Κόλπου Οφείλονται: φερτές ύλες που μεταφέρονται από τα ποτάμια και εμπλουτίζουν με φωσφορικά τον Κόλπο λύματα των οικισμών και των χοιρομονάδων που αποβάλλονται στον κόλπο, λόγω έλλειψης βιολογικών καθαρισμών λιπάσματα των καλλιεργειών που με τις βροχές καταλήγουν στον Αμβρακικό
ΔΕΙΚΤΗΣ ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΥ NO 3- -3 -N NH 3 -N PO 4 Chl-a Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 Α6 Α7 Α8 Α9 Α10 Α11 Α12 Α13 Α14 L1 L2 L3 ND ND Ολιγότροφη ND ND ND Μεσότροφη (κατώτερο όριο) ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND ND Μεσότροφη (ανώτερο όριο) Εύτροφη Υψηλές συγκεντρώσεις της χλωροφύλλης έντονα φαινόμενα ευτροφισμού οι χαμηλές συγκεντρώσεις των θρεπτικών έρχονται σε αντίθεση με τις υψηλές συγκεντρώσεις χλωροφύλλης εντονότερη κατανάλωση των θρεπτικών λόγω φωτοσύνθεσης στα επιφανειακά στρώματα. Σε κατακόρυφο προφίλ των θρεπτικών συστατικών αναμένεται αύξηση των συγκεντρώσεων τους στα βαθύτερα στρώματα.
ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΙΖΗΜΑΤΟΣ Από τα αποτελέσματα της κοκκομετρικής σύστασης το υπόστρωμα του Αμβρακικού χαρακτηρίζεται ως ιλυώδες και ιλυοαμμώδες. Αυτό οφείλεται στην μείωση των βαρέων φερτών υλικών, κυρίως από τον ποταμό Άραχθο, μετά τη κατασκευή των φραγμάτων Πουρνάρι Ι και ΙΙ. Στα δείγματα των ιζημάτων, εκτός μερικών εξαιρέσεων, ηλάσπηείχεέντονο μαύρο χρώμα και ανέδυε οσμή υδρόθειου Απόδειξη ανοξικών συνθηκών που επικρατούν στον πυθμένα
Υπο - Ανοξικές Λεκάνες και Αμβρακικός κόλπος Είναι συστήματα με χαμηλή φυσική ενέργεια (παλίρροια, ρεύματα ή άνεμο) τα οποία συνήθως δέχονται μεγάλες εισροές γλυκού νερού. Χαρακτηριστικό τους είναι η έντονη στρωμάτωση, η οποία μπορεί να οφείλεται είτε στην αλατότητα, είτε στη θερμοκρασία. Χαρακτηρίζονται από ευτροφισμό και υψηλές συγκεντρώσεις θρεπτικών αλάτων. Είναι λεκάνες με υψηλή πρωτογενή παραγωγικότητα, έχοντας σαν αποτέλεσμα την παρουσία ιδιαίτερα αυξημένου οργανικού φορτίου. Το οργανικό υλικόστο ανώτερο στρώμα αποσυντίθεται παρουσία οξυγόνου. Στο βαθύτερο απομονωμένο στρώμα για την αποσύνθεση του οργανικού υλικού χρησιμοποιείται αρχικά το διαθέσιμο οξυγόνο. Όταν όλο το διαθέσιμο οξυγόνο καταναλωθεί, η αποσύνθεση του οργανικού υλικού συνεχίζεται μέσω μιας σειράς αντιδράσεων σε μικρότερα δυναμικά οξειδοαναγωγής, που συνοδεύεται συχνά από την παρουσία Η 2 S
ΤΕΛΙΚO ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σύμφωνα με τους κανονισμούς της Οδηγίας - Πλαίσιο για την ποιότητα των Υδάτων (WFD) της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οικολογική κατάσταση του Αμβρακικού κόλπου χαρακτηρίζεται ως κακή
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ η διασφάλιση της φυσικής και προστατευτικής λειτουργίας του υγροτόπου και των αξιών που προκύπτουν για τον άνθρωπο η διασφάλιση της παραγωγικής, κοινωνικής και πολιτιστικής λειτουργίας του Γενικοί και ειδικοί σκοποί έργων/ δράσεων/ προγραμμάτων διαχείρισης και προστασίας του περιβάλλοντος στην περιοχή του Αμβρακικού : 1. Αποκατάσταση, προστασία και ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων Ανάσχεση της ρύπανσης και διασφάλιση ικανοποιητικής ποιότητας νερού Αποκατάσταση υδρολογικού ισοζυγίου με περιορισμό κατανάλωσης νερού 2. Αποκατάσταση προστασία και διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος (ειδών ενδιαιτημάτων - τοπίου) Στήριξη βιοποικιλότητας Προστασία ειδών και ενδιαιτημάτων Προστασία τοπίου
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΤΟΥ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ Το ζητούμενο είναι η εξασφάλιση της επάρκειας των πόρων και της διαχρονικότητας των ωφελειών. Δημιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων και του τριτογενή τομέα στην κατεύθυνση της αειφορίας Δημιουργία προϋποθέσεων για συναίνεση, ενεργό συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών Ενημέρωσηέ και ευαισθητοποίηση παραγωγικώνομάδων και κοινής γνώμης Η απρόσκοπτη λειτουργία του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού είναι εξέχουσας σημασίας για την επιτυχία και τη βιωσιμότητα προγραμμάτων δράσεων και ενεργειών που στοχεύουν στην προστασίακαι διαχείριση του περιβάλλοντος ρβ στην περιοχήτου Αμβρακικού.
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ