Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Σχεδιασμού & Τεχνολογίας Ξύλου & Επίπλου Μάθημα: Τεχνολογία ξύλινων κατασκευών ΙΙ. Εξωτερικές κατασκευές 3. ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ & ΤΥΠΟΙ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ Καθ. Γεωργίου Μαντάνη Email: mantanis@teilar.gr Σημείωση: Μέρος του διδακτικού υλικού των παρουσιάσεων αυτών έχει ληφθεί από τις πηγές: α) βιβλίο «Τεχνολογία ξύλινων δομικών κατασκευών», εκδόσεις ΙΩΝ, του Δρ. Ιωάννη Κακαρά, β) σημειώσεις και παρουσιάσεις του Δρ. Μιχ. Σκαρβέλη, και γ) διδακτικές σημειώσεις «Τεχνολογία ξύλινων κατασκευών» των Ι. Κακαρά, Μιχ. Σκαρβέλη & Αθ. Γκούρλα, ΤΕΙ Θεσσαλίας, τ. Λάρισας (2012). Σεπτέμβριος 2014
ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΞΥΛΟΥ Συνδετικό υλικό για ξύλινες κατασκευές εξωτερικού χώρου ονομάζουμε οποιοδήποτε εξάρτημα βοηθάει στο να υλοποιηθεί μία σύνδεση 2 ή περισσότερων στοιχείων (μελών) ξύλου. Ως συνδετικά υλικά μπορούμε να θεωρήσουμε τα καρφιά, τις βίδες και διάφορα μεταλλικά εξαρτήματα. Στη διάθεση του κατασκευαστή σήμερα υπάρχει μια μεγάλη σειρά βιομηχανοποιημένων στοιχείων, όπως επίσης και μεγάλες δυνατότητες μορφοποίησης νέων στοιχείων για τις πιο απλές αλλά και τις πιο εξειδικευμένες συνδέσεις. Τα υλικά αυτά έχουν λειτουργικό χαρακτήρα και εξασφαλίζουν εύκολη σύνδεση, είτε σταθερή είτε λυόμενη.
Καρφιά Τα καρφιά αποτελούν την πιο παλιά και πιο συνηθισμένη σύνδεση τα καρφιά πολλές φορές συνδυάζονται και με κόλλα. Τα καρφιά υπάρχουν σε πολλούς τύπους, οι οποίοι διαφέρουν στο μέγεθος της κεφαλής (επίπεδη, βυθιζόμενη κ.α.) και στη μορφή του κορμού τους (λεία ή με ραβδώσεις για καλύτερη πρόσφυση και αντοχή). Αφαιρούνται εύκολα, χωρίς να καταστρέφουν το ξύλο.
Καρφιά Σημείωση Με το λοξό κάρφωμα εμποδίζουμε τα δοκάρια να γλιστρήσουν προς τα πλάγια. Οι κεφαλές είναι χωνευτές. Τα καρφιά αντέχουν δυνάμεις κάθετες προς τον άξονά τους.
Βίδες Οι βίδες αποτελούν την εξέλιξη των καρφιών. Σήμερα, οι βίδες είναι το πιο συνηθισμένο συνδετικό υλικό του ξύλου στις κατασκευές. Το σπείρωμα του κορμού της βίδας είναι το στοιχείο στο οποίο οφείλει τις πολύ μεγάλες δυνατότητές της. Η εύκολη κατεργασία, η αξιόπιστη λειτουργία, η μεγάλη ποικιλία και η οικονομική τιμή της έχουν φέρει τη βίδα στην κορυφή της κατηγορίας των στοιχείων σύνδεσης. Σήμερα κυκλοφορούν βίδες αυτοδιάτρητες που εύκολα «εισχωρούν», χωρίς να προηγηθεί άνοιγμα τρύπας (προτρύπημα) για όλες τις κατηγορίες ξύλου κωνοφόρων (βλ. δομική ξυλεία).
Ξυλόβιδες Οι ξυλόβιδες δεν έχουν σπείρωμα σε όλο το μήκος τους. Σφίγγουν το υλικό στο κάτω μέρος μόνο. Η επιχρωμίωση ή επινικέλωση προστατεύουν τη βίδα από τη σκουριά. Υπάρχουν ειδικής χρήσης βίδες από χαλκό, αλουμίνιο ή συνθετικό υλικό. Ειδικές βίδες συνδέουν ξύλα με άλλα υλικά, π.χ. τούβλα
Τύποι βιδών (ειδικές βίδες) 1. Κωνικές με σφαιρικό κεφάλι (ψωμάκι) 2. Με φρεζάτο κεφάλι 3. Με κεφαλή φακή 4. Με κεφαλή για εξάγωνο κλειδί 5. Με σταυρωτό λούκι και σφαιρικό κεφάλι 6. Με σταυρωτό λούκι και φρεζάτο κεφάλι 7. Με τρύπα για καπάκι 8. Χρωματιστές για επενδύσεις Οι ειδικές βίδες διαφέρουν ανάλογα με τη χρήση τους και ως προς την κεφαλή (φρεζάτες, μπομπέ, φακής) και ως προς τον κορμό. Το μέγεθος δίνεται σε mm. Στη συσκευασία αναγράφεται 3,5 x 50. Το 3,5 χαρακτηρίζει το πάχος της βίδας (σε mm), ενώ το 50 δείχνει το μήκος της (σε mm).
Στριφώνια Οι μεγάλες βίδες με εξαγωνικό κεφάλι λέγονται στριφώνια Κλιμακωτές βίδες είναι αυτές που στο ένα άκρο έχουν σπείρωμα για ξύλο και στο άλλο για μέταλλο
Μπουλόνια Tα μπουλόνια είναι βίδες με διαφορετικό σπείρωμα, οι οποίες διαπερνούν τα ξύλα που ενώνουν, βγαίνοντας από την άλλη πλευρά. Εκεί βιδώνεται το παξιμάδι, συνήθως με ροδέλα.
Μεταλλικά παρεμβλήματα Παρεμβλήματα: Υπάρχουν σε διάφορες μορφές, όπως λάμες, γωνιές, δακτύλιοι, πολυσυνδέσεις κ.α. Για την καλή λειτουργία των μεταλλικών συνδετικών στοιχείων πρέπει να δίδεται προσοχή στη θέση που μπαίνει ο σύνδεσμος και στις αποστάσεις μεταξύ των συνδέσμων. Τα μεγέθη και οι τρόποι σύνδεσης έχουν άμεση σχέση με το τι θέλουμε να συνδέσουμε και τι φορτία φέρουν τα συνδεόμενα στοιχεία. Γενικά πρέπει να προσέχουμε την κατεύθυνση των ινών των ξύλινων στοιχείων σύνδεσης. Επίσης προσοχή στην ευκολία, το κόστος και το αισθητικό αποτέλεσμα.
Λάμες Γαλβανισμένες μεταλλικές λάμες για συνδέσεις στοιχείων (μελών) ξύλου Μεταλλική λάμα που συνδέει τρία στοιχεία ξύλου
Σύνδεσμος ίσιος & Σύνδεσμος Τ Διαστάσεις Εφαρμογή των συνδέσμων Τύπος Ø ή L W H Ίσιος 195 mm 35 mm -- Τ 70 50 16 mm
Γωνιά (γαλβανισμένη) Διαστάσεις Ø ή L W H 100 mm 100 mm 20 mm 60 60 20 100 100 15 100 50 50
Διάφορες μεταλλικές γωνιές (γαλβανισμένες)
Γωνιές γαλβανισμένες (διαφορετικοί τύποι)
Γωνιές Πέργκολας Διαστάσεις Ø ή L W H 130 mm 130 mm 70 mm 50 100 45 60 100 60 70 70 50 90 90 65
Σιδερένιες Γωνιές Διαστάσεις Ø ή L W 100 mm 100 mm 20 20 40 40 50 50 30 30 50 60
Πολυσυνδέσεις Πολυσυνδέσεις για ενώσεις ξύλου υπό αμβλεία γωνία υπό ορθή γωνία
Δοκοθήκες (μεταλλικές) Δοκοθήκες μεταλλικές για σύνδεση ξύλινων δοκαριών με τοίχους ή άλλα ξύλινα δοκάρια μαζί
Δοκοθήκη διαιρούμενη Διαστάσεις Ø ή L W 50 mm 105 mm 60 100 70 125 80 120
Βάση βιδωτή (πάκτωση σε σκυρόδεμα) Διαστάσεις Ø ή L W Η 71 mm 71 mm 100 mm 91 91 100 101 101 150 121 121 150
Βάση βιδωτή για πάσσαλο Διαστάσεις Ø ή L Η 81 mm 150 mm
Βάση δοκού τύπου «Ζωνάρι» Διαστάσεις Ø ή L 71 mm 91 101 121
Βάση τύπου «Π» Διαστάσεις Ø ή L W 71 mm 50 mm 91 50 101 50 121 50
Βάση καρφωτή Διαστάσεις Ø ή L W Η 71 mm 71 mm 750 mm 91 91 750 101 101 900 121 121 900
Οδοντωτοί δακτύλιοι Οδοντωτοί δακτύλιοι που χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση ξύλινων επιφανειών σε επαφή (σημ. γίνεται και χρήση στριφωνιών)
Συνδετική μεταλλική γωνιά Σύνδεση δύο (2) ξύλινων επιφανειών υπό ορθή γωνία με τη βοήθεια μεταλλικής γωνιάς
Σύνδεση ξύλου με μπουλόνια Σύνδεση με μπουλόνια (κοχλίες με περικόχλιο) τα οποία διαπερνούν τα ξύλα που ενώνουν, βγαίνοντας από την άλλη πλευρά