ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.11.2011 SEC(2011) 1355 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Που συνοδεύει τα έγγραφα Πρόταση κανονισµού για την τροποποίηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 για τους οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και Πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση της οδηγίας 2009/65/ΕΚ για τον συντονισµό των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά µε ορισµένους οργανισµούς συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ) και της οδηγίας 2011/61/ΕΕ σχετικά µε τους διαχειριστές οργανισµών εναλλακτικών επενδύσεων {COM(2011) 747 τελικό} {SEC(2011) 1354 τελικό}
ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Που συνοδεύει τα έγγραφα Πρόταση κανονισµού για την τροποποίηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 για τους οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και Πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση της οδηγίας 2009/65/ΕΚ για τον συντονισµό των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά µε ορισµένους οργανισµούς συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ) και της οδηγίας 2011/61/ΕΕ σχετικά µε τους διαχειριστές οργανισµών εναλλακτικών επενδύσεων ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 για τους οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας 1 (κανονισµός για τους ΟΑΠΙ) τέθηκε σε πλήρη εφαρµογή στις 7 εκεµβρίου 2010. Ορίζει κανόνες δεοντολογίας για οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (ΟΑΠΙ). Επιπλέον, στις 11 Μαΐου 2011 εκδόθηκε τροποποίηση του κανονισµού για τους ΟΑΠΙ 2, βάσει της οποίας ανατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ) 3 αποκλειστικές εποπτικές εξουσίες επί των ΟΑΠΙ που έχουν εγγραφεί στην ΕΕ, µε σκοπό τη συγκέντρωση και την απλούστευση της εποπτείας τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, ορισµένα ζητήµατα που αφορούν τις δραστηριότητες αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας και τη χρήση των αξιολογήσεων δεν έχουν ληφθεί υπόψη στον ισχύοντα κανονισµό για τους ΟΑΠΙ. Πολλές απαντήσεις στη διαβούλευση 4 που διεξήγαγε η Επιτροπή και στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης 5 που διοργάνωσε η Επιτροπή τον Ιούνιο του 2011 επιβεβαίωσαν την ανάγκη αντιµετώπισης ορισµένων εναποµενόντων ζητηµάτων. 1 2 3 4 5 Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 16ης Σεπτεµβρίου 2009, για τους οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, ΕΕ L 302 της 17.11.2009. Κανονισµός (ΕΕ) αριθ. 513/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 11ης Μαΐου 2011, για την τροποποίηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 για τους οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, ΕΕ L 145 της 31.5.2011. Με τον κανονισµό (ΕΕ) αριθ. 1095/2010 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου συστάθηκε η Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή (Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών) (ΕΑΚΑΑ), ΕΕ L 331 της 15.12.2010, σ. 84. ηµόσια διαβούλευση σχετικά µε τους οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, που δροµολογήθηκε από τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 5 Νοεµβρίου του 2010 και έκλεισε στις 7 Ιανουαρίου του 2011. Ελήφθησαν περισσότερες από 100 απαντήσεις. Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης σχετικά µε τους οργανισµούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας της 6ης Ιουλίου του 2011, που διοργανώθηκε από τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. EL 1 EL
Αυτά αφορούν κυρίως τον κίνδυνο υπερβολικής εµπιστοσύνης στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας από τους συµµετέχοντες στις χρηµαταγορές, τον υψηλό βαθµό συγκέντρωσης της αγοράς αξιολόγησης και, ως έναν βαθµό, τον τρόπο µε τον οποίο αµείβονται οι ΟΑΠΙ. Αν και υπάρχουν ορισµένοι µικρότεροι ΟΑΠΙ, στην αγορά αξιολογήσεων δεσπόζουν τρεις µεγάλοι ΟΑΠΙ (Fitch, Moody's και Standard & Poors), µε συνολικό µερίδιο αγοράς µεγαλύτερο από 95 % σε παγκόσµια κλίµακα 6. Η είσοδος στην αγορά περιορίζεται λόγω των ισχυρών οικονοµιών κλίµακας στον κλάδο, καθώς και της φήµης των ΟΑΠΙ, που αποτελεί καίριας σηµασίας στοιχείο του ενεργητικού. Επίσης, δεν αντιµετωπίζονται επαρκώς οι ιδιοµορφίες ορισµένων κατηγοριών αξιολογήσεων, που αφορούν ιδίως κρατικούς χρεωστικούς τίτλους. Συγκεκριµένα, κατά την πρόσφατη κρίση χρέους του ευρώ 7, διατυπώθηκαν επικρίσεις κατά των ΟΑΠΙ όσον αφορά τη διαφάνεια και την ποιότητα των αξιολογήσεων δηµοσίου χρέους και ετέθη το ερώτηµα µήπως θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω το ρυθµιστικό πλαίσιο της ΕΕ για τους ΟΑΠΙ, προκειµένου να αντιµετωπιστεί το ζήτηµα αυτό. Τέλος, οι συγκρούσεις συµφερόντων που συνδέονται µε τη µετοχική δοµή των ΟΑΠΙ και την αστική ευθύνη των ΟΑΠΙ επίσης δεν αντιµετωπίζονται επαρκώς στον υφιστάµενο κανονισµό για τους ΟΑΠΙ. ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Τα προβλήµατα που περιγράφονται παρακάτω µπορούν να οµαδοποιηθούν σε έξι γενικούς τοµείς: Η υπέρµετρη στήριξη στις εξωτερικές αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας οδηγεί τις κεφαλαιαγορές σε φαινόµενα «κατακρήµνισης» (cliff effects) 8 Οι αλλαγές των αξιολογήσεων τίτλων δηµόσιου χρέους οδηγούν σε φαινόµενα «κατακρήµνισης» και µετάδοσης των επιπτώσεων Περιορισµένες επιλογές και περιορισµένος ανταγωνισµός στην αγορά αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Ανεπαρκές δικαίωµα προσφυγής για τους χρήστες των αξιολογήσεων, οι οποίοι υφίστανται απώλειες λόγω µιας ανακριβούς αξιολόγησης που έχει εκδοθεί από έναν οργανισµό αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, που παραβιάζει τον κανονισµό για τους ΟΑΠΙ Πιθανή υπονόµευση της ανεξαρτησίας των οργανισµών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, λόγω των συγκρούσεων συµφερόντων που προκύπτουν από το πρότυπο «ο εκδότης πληρώνει», την ιδιοκτησιακή δοµή και τη µακροχρόνια θητεία του ίδιου ΟΑΠΙ και 6 7 8 Finance FAZ.NET, S & P, Moody s and Fitch: Brussels battle against the rating oligopoly, June 2011. ιατίθεται στη διεύθυνση: http://financesjournal.com/finances/moodys-fitch-brussels-battlerating-oligopoly-5972.html. Περιγραφή και λεπτοµερής ανάλυση της κρίσης χρέους του ευρώ παρουσιάζεται στο παράρτηµα VI της εκτίµησης των επιπτώσεων. Φαινόµενο «κατακρήµνισης» (cliff effect) είναι µια ξαφνική ενέργεια που προκαλείται από την υποβάθµιση µιας αξιολόγησης κάτω από ένα συγκεκριµένο όριο, όπου η υποβάθµιση ενός και µόνο τίτλου µπορεί να έχει δυσανάλογες κλιµακωτές επιπτώσεις. EL 2 EL
Ανεπαρκώς ορθές µεθοδολογίες και διαδικασίες αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Παράγοντες δηµιουργίας προβληµάτων Συνέπειες Παγκόσµια προβλήµατα Απαιτήσεις χρησιµοποίησης εξωτερικών αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας λόγω της νοµοθεσίας Υπερβολική χρήση εξωτερικών αξιολογήσεων για εσωτερική διαχείριση κινδύνων Άµεση σύνδεση των επενδυτικών στρατηγικών µε τις αξιολογήσεις Υπερβολική εξάρτηση από εξωτερικές αξιολογήσεις που οδηγεί σε φιλοκυκλικότητα και σε φαινόµενα «κατακρήµνισης» στις κεφαλαιαγορές Ανεπαρκής πληροφόρηση για τα δοµηµένα χρηµατοπιστωτικά προϊόντα Ανεπαρκής αντικειµενικότητα και πληρότητα της διαδικασίας αξιολόγησης δηµόσιου χρέους Έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης δηµόσιου χρέους Ακατάλληλος χρόνος έκδοσης των αξιολογήσεων Υψηλή συγκέντρωση αγοράς στην αγορά αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας Υψηλοί φραγµοί για την είσοδο στην αγορά αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας Έλλειψη συγκρισιµότητας των αξιολογήσεων Απουσία καθεστώτων αστικής ευθύνης σε ορισµένα κράτη µέλη Κίνδυνος επιλογής ευνοϊκότερου καθεστώτος (αρµπιτράζ) Φαινόµενα µετάδοσης επιπτώσεων από µεταβολές αξιολογήσεων δηµόσιου χρέους Περιορισµένη επιλογή και περιορισµένος ανταγωνισµός στην αγορά αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας Ανεπαρκές δικαίωµα προσφυγής για τους επενδυτές Κίνδυνοι για τη σταθερότητα των αγορών Χαµηλή εµπιστοσύνη στη χρηµαταγορά Υπονόµευση της εµπιστοσύνης των επενδυτών Υπονόµευση της ποιότητας των αξιολογήσεων υνητικές συγκρούσεις συµφερόντων λόγω ιδιοκτησιακού καθεστώτος υνητικές συγκρούσεις συµφερόντων λόγω του προτύπου «ο εκδότης πληρώνει» Υπονόµευση της ανεξαρτησίας των οργανισµών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Ανεπαρκής επικοινωνία και διαφάνεια των αξιολογήσεων και των µεθοδολογιών στις οποίες βασίζονται Ακατάλληλος χρόνος έκδοσης των αξιολογήσεων Ανεπαρκώς ορθές µεθοδολογίες και διαδικασίες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας EL 3 EL
ιάγραµµα 1. έντρο προβληµάτων ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ Σύµφωνα µε την αρχή της επικουρικότητας (άρθρο 5 παράγραφος 3 της ΣΕΕ), ανάληψη δράσης σε επίπεδο ΕΕ επιβάλλεται µόνο όταν τα κράτη µέλη δεν είναι σε θέση να επιτύχουν επαρκώς τους επιδιωκόµενους στόχους και, συνεπώς, λόγω της κλίµακας ή των επιπτώσεων της προτεινόµενης δράσης, οι στόχοι µπορούν να επιτευχθούν καλύτερα από την ΕΕ. Παρόλο που όλα τα προβλήµατα που περιγράφηκαν ανωτέρω έχουν σηµαντικές επιπτώσεις για κάθε µεµονωµένο κράτος µέλος, οι συνολικές τους επιπτώσεις µπορούν να γίνουν πλήρως αντιληπτές µόνο σε διασυνοριακό πλαίσιο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι µπορούν σε µια χώρα να εκδίδονται αξιολογήσεις για χρηµατοπιστωτικά µέσα που εκδίδονται σε άλλη χώρα, οπότε οι ενέργειες που πραγµατοποιούνται σε εθνικό επίπεδο µπορεί να µην έχουν κανένα αποτέλεσµα, εφόσον οι αξιολογήσεις θα µπορούσαν να συνεχίσουν να εκδίδονται και να χρησιµοποιούνται εάν καταρτίζονται σε περιοχές δικαιοδοσίας διαφορετικών χωρών της ΕΕ ή τρίτων χωρών. Το αποτέλεσµα είναι το ενδεχόµενο οι εθνικές απαντήσεις στις εκδόσεις αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας να παρακάµπτονται ή να είναι αναποτελεσµατικές, αν δεν υπάρχει δράση σε επίπεδο ΕΕ. Συνεπώς, οι περαιτέρω ενέργειες στον τοµέα των ΟΑΠΙ µπορούν να επιτευχθούν καλύτερα µε κοινή προσπάθεια. Εποµένως, φαίνεται σκόπιµη η δράση σε επίπεδο ΕΕ, λαµβάνοντας υπόψη την αρχή της επικουρικότητας. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΤΙΜΩΜΕΝΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Ο γενικός στόχος της πρότασης είναι να συµβάλει στη µείωση των κινδύνων για τη χρηµατοπιστωτική σταθερότητα και στην αποκατάσταση της εµπιστοσύνης των επενδυτών, καθώς και των άλλων συµµετεχόντων στην αγορά, στις χρηµατοπιστωτικές αγορές και στην ποιότητα των αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας. Το σύνολο επιλογών πολιτικής που παρουσιάζεται στο παρόν τµήµα αποσκοπεί στην αντιµετώπιση των προβληµάτων και την επίτευξη των αντίστοιχων επιµέρους στόχων. Οι προτιµώµενες επιλογές µε βάση την αποτελεσµατικότητα και την αποδοτικότητά τους επισηµαίνονται µε µαύρα στοιχεία. Επιλογές πολιτικής για τη µείωση των επιπτώσεων των φαινοµένων «κατακρήµνισης» 9 για τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα και τις αγορές, µε την µείωση της εξάρτησης από τις εξωτερικές αξιολογήσεις 1. Καµία αλλαγή πολιτικής. Επιλογές πολιτικής 2. Μείωση της στήριξης σε εξωτερικές αξιολογήσεις, µε την ενίσχυση της εσωτερικής διαχείρισης των κινδύνων και την προώθηση της χρήσης εσωτερικών προτύπων αξιολόγησης για κανονιστικούς σκοπούς. 3. Επιβολή υποχρέωσης σε πιστωτικά ιδρύµατα, επιχειρήσεις επενδύσεων, ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις να χρησιµοποιούν περισσότερες από µία αξιολογήσεις. 4. Βελτίωση των απαιτήσεων γνωστοποίησης από τους εκδότες δοµηµένων χρηµατοπιστωτικών προϊόντων σε συνεχή βάση. Από την εκτίµηση των επιπτώσεων φαίνεται ότι τα µέτρα για την ενίσχυση της εσωτερικής διαχείρισης των κινδύνων και τη χρήση εσωτερικών προτύπων για κανονιστικούς σκοπούς, και ιδίως για τη βελτίωση της γνωστοποίησης από εκδότες δοµηµένων χρηµατοπιστωτικών προϊόντων, είναι οι πιο αποτελεσµατικές ως προς το κόστος επιλογές στην τρέχουσα 9 Φαινόµενο «κατακρήµνισης» (cliff effect) είναι µια ξαφνική ενέργεια που προκαλείται από την υποβάθµιση µιας αξιολόγησης κάτω από ένα συγκεκριµένο όριο, όπου η υποβάθµιση ενός και µόνο τίτλου µπορεί να έχει δυσανάλογες κλιµακωτές επιπτώσεις. EL 4 EL
κατάσταση. Οι αξιολογήσεις καλής ποιότητας είναι χρήσιµες και η χρήση τους θα πρέπει να συνεχιστεί ωστόσο, είναι σηµαντικό να δοθούν κίνητρα για την ανάπτυξη ικανοτήτων εσωτερικής αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας για τις επιχειρήσεις µε επαρκείς πόρους. Συνεπώς, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι µια αρχή που θα εµποδίζει την υπέρµετρη στήριξη σε αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας και η οποία θα συνάδει µε τις αρχές του Συµβουλίου Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας θα έχει γενική εφαρµογή σε όλους τους παράγοντες των χρηµαταγορών. Η πρώτη σειρά µέτρων πολιτικής για τον περιορισµό της εξάρτησης από αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητας έχει ήδη συµπεριληφθεί στη νέα πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση της οδηγίας περί κεφαλαιακών απαιτήσεων («ΟΚΑ IV») 10. Εξακολουθεί προς το παρόν να υπάρχει ανάγκη προσαρµογής, ιδίως στους τοµείς των οργανισµών συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ) και των οργανισµών εναλλακτικών επενδύσεων (ΟΕΕ). Οι διπλές αξιολογήσεις για τα δοµηµένα χρηµατοπιστωτικά προϊόντα µπορεί να επιτρέψουν να µειωθεί περαιτέρω η εξάρτηση από αξιολογήσεις για αυτά τα πολύπλοκα προϊόντα. Οι προτιµώµενες επιλογές συµβαδίζουν µε τις απόψεις των ενδιαφεροµένων ότι η εξάλειψη των κανόνων που οδηγούν σε µηχανιστική εξάρτηση από αξιολογήσεις είναι µόνο ένα βήµα και όχι άµεση θεραπεία. Οι ενδιαφερόµενοι σηµείωσαν επίσης ότι αποτελεί πρόκληση το να βρεθούν κατάλληλα µέτρα για την αντικατάσταση της σηµερινής χρήσης εξωτερικών αξιολογήσεων. Η χρήση µέτρων της αγοράς αντί για αξιολογήσεις θεωρήθηκε ανάρµοστα φιλοκυκλική και ασταθής από πολλούς, που συµπεριλάµβαναν βιοµηχανικούς οµίλους και κυβερνήσεις, αυτά όµως θα µπορούσαν να ληφθούν υπόψη παράλληλα µε άλλα µέτρα. Ορισµένοι ενδιαφερόµενοι, κυρίως εκδότες, ήταν αντίθετοι µε την ιδέα να απαιτούνται πολλαπλές αξιολογήσεις ως µέτρο για τη µείωση της υπέρµετρης εξάρτησης, ενώ ορισµένοι µικρότεροι ΟΑΠΙ θεώρησαν θετική την επιβολή της απαίτησης για πολλαπλές αξιολογήσεις. Επιλογές πολιτικής για τον µετριασµό των κινδύνων µετάδοσης των επιπτώσεων που συνδέονται µε τις αλλαγές στις αξιολογήσεις δηµοσίου χρέους 1. Καµία αλλαγή πολιτικής. Επιλογές πολιτικής 2. Απαίτηση να δηµοσιεύουν οι ΟΑΠΙ πλήρη έκθεση έρευνας για τις αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους και την κατανοµή του προσωπικού. 3. Απαίτηση να δηµοσιεύουν οι ΟΑΠΙ τις αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους µετά το κλείσιµο των τόπων διαπραγµάτευσης στην ΕΕ. 4. Απαίτηση να διενεργούν οι ΟΑΠΙ τις αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους πιο συχνά. 5. Επέκταση των εξουσιών των αρµόδιων αρχών (ΕΑΚΑΑ), ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι µεθοδολογίες αξιολόγησης συµµορφώνονται µε τις απαιτήσεις του νόµου. 6. Απαίτηση να δηµοσιεύουν τα κράτη (της ΕΕ) ένα τυποποιηµένο σύνολο δεδοµένων για τις οικονοµικές επιδόσεις ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου. 7. Παραχώρηση στην ΕΑΚΑΑ της εξουσίας να περιορίζει ή να απαγορεύει την έκδοση αξιολογήσεων δηµόσιου χρέους, προσωρινά, σε έκτακτες περιστάσεις. 8. Ενθάρρυνση µιας υφιστάµενης, ανεξάρτητης δοµής της ΕΕ ή ενός εντελώς νέου ευρωπαϊκού οργανισµού αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας να εκδίδει αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας. 9. Απαγόρευση των αξιολογήσεων δηµόσιου χρέους. Στην εκτίµηση των επιπτώσεων, επισηµάνθηκαν εννέα επιλογές για τον µετριασµό των κινδύνων για τη σταθερότητα των αγορών οι οποίοι προκαλούνται από τις αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους, από τις οποίες πέντε επιλογές αξιολογήθηκαν ως προτιµητέες. Προτείνεται 10 COM (2011) 453 τελικό. EL 5 EL
να δηµοσιεύουν οι ΟΑΠΙ πλήρεις εκθέσεις έρευνας για τις αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους (επιλογή 2) µέτρο που υποστηρίχθηκε επίσης από ορισµένες κυβερνήσεις και ορισµένους ενδιαφεροµένους του κλάδου. Η διαδικασία αξιολόγησης δηµόσιου χρέους θα πρέπει επίσης να διενεργείται πιο συχνά (επιλογή 4) και η ΕΑΚΑΑ θα πρέπει να έχει τις αναγκαίες εξουσίες ώστε να εξασφαλίζει τη συµµόρφωση των µεθοδολογιών µε τις απαιτήσεις του κανονισµού, αλλά και να είναι σε θέση να απαγορεύει την έκδοση αξιολογήσεων δηµόσιου χρέους σε σαφώς καθορισµένες, έκτακτες περιστάσεις (επιλογές 5 και 7), αν και ορισµένοι ενδιαφερόµενοι ήταν αντίθετοι µε αυτή την ιδέα. Επιπλέον, στην εκτίµηση των επιπτώσεων θεωρείται προτιµητέο να δηµοσιεύονται οι αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους µετά το κλείσιµο των τόπων διαπραγµάτευσης στην ΕΕ (επιλογή 3). Η εκτίµηση των επιπτώσεων καταλήγει στο συµπέρασµα ότι για λόγους αντικειµενικότητας και αξιοπιστίας, όπως τις εννοούν οι αγορές, δεν θα ήταν σκόπιµο να χρησιµοποιηθεί µια υφιστάµενη ανεξάρτητη δοµή της ΕΕ ή να ιδρυθεί ένας εντελώς νέος, δηµόσιος ευρωπαϊκός οργανισµός αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας για να εκδίδονται αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους. Πολλοί ενδιαφερόµενοι επίσης εξέφρασαν ανησυχίες, ιδίως όσον αφορά την αξιοπιστία των εν λόγω αξιολογήσεων. Επιλογές πολιτικής για τη βελτίωση των συνθηκών της αγοράς αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας, µε στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των αξιολογήσεων 1. Καµία αλλαγή πολιτικής. Επιλογές πολιτικής 2. Ενθάρρυνση της εµφάνισης ενός δικτύου µικρών και µεσαίων οργανισµών αξιολόγησης. 3. Ενθάρρυνση της εµφάνισης ενός νέου ευρωπαϊκού οργανισµού αξιολόγησης. 4. Εναρµόνιση των κλιµάκων αξιολόγησης για να βελτιωθεί η συγκρισιµότητα των αξιολογήσεων µεταξύ των ΟΑΠΙ. 5. Θέσπιση Ευρωπαϊκού είκτη Αξιολόγησης (EURIX). 6. Απαίτηση να εκδίδουν οι ΟΑΠΙ κοινές αξιολογήσεις στο επίπεδο της επιτροπής αξιολόγησης. 7. Απαγόρευση να αγοράζουν οι µεγάλοι ΟΑΠΙ µικρούς και µεσαίους ΟΑΠΙ. 8. Θέσπιση προσωρινών ανώτατων ορίων µεριδίου της αγοράς για τους ΟΑΠΙ. 9. Απαίτηση να γνωστοποιούν οι ΟΑΠΙ την τιµολόγηση των αξιολογήσεων και να εξασφαλίζουν ότι οι τιµές δεν συνδέονται µε διακριτική µεταχείριση και βασίζονται στο κόστος. Η εκτίµηση των επιπτώσεων αναλύει ένα ευρύ φάσµα επιλογών για τη βελτίωση των συνθηκών στην αγορά αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας, που αναµένεται ότι θα συµβάλουν θετικά στην ανεξαρτησία των ΟΑΠΙ και στην υψηλή ποιότητα των αξιολογήσεων. Η βελτιωµένη διαφάνεια (επιλογές 5 και 9) και συγκρισιµότητα των αξιολογήσεων (επιλογή 4) θεωρούνται επιλογές αποτελεσµατικές ως προς το κόστος. Επιπλέον, η ενθάρρυνση της δηµιουργίας ενός δικτύου µικρών και µεσαίων οργανισµών αξιολόγησης θεωρείται προτιµώµενη επιλογή για τη µείωση των φραγµών για την είσοδο στην αγορά. Η δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού οργανισµού αξιολόγησης ως πρωτοβουλία του δηµόσιου και όχι του ιδιωτικού τοµέα δεν αξολογήθηκε ως προτιµώµενη επιλογή. Μια µεγάλη πλειονότητα από την πλευρά των ενδιαφεροµένων εξέφρασε επίσης αντίθεση µε αυτό το µέτρο. Η απαγόρευση για τους µεγάλους ΟΑΠΙ να αγοράζουν µικρούς και µεσαίους ΟΑΠΙ θα είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστεί η αποτελεσµατικότητα των άλλων προτιµώµενων επιλογών, περιλαµβανοµένων αυτών που αντιµετωπίζουν ζητήµατα σχετικά µε την ανεξαρτησία των ΟΑΠΙ. Ωστόσο, η απαγόρευση αυτή από µόνη της δεν θα ήταν αποτελεσµατική όσον αφορά τη µεταβολή της δοµής της αγοράς και οι ΟΑΠΙ θα µπορούσαν να την παρακάµψουν. Επιλογές πολιτικής για τη διασφάλιση του δικαιώµατος προσφυγής των επενδυτών EL 6 EL
Επιλογές πολιτικής 1. Καµία αλλαγή πολιτικής. 2. Εισαγωγή της αστικής ευθύνης των ΟΑΠΙ στη νοµοθεσία της ΕΕ. 3. Εξασφάλιση της αστικής ευθύνης των ΟΑΠΙ έναντι των χρηστών των αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Προκειµένου να εξασφαλιστεί για τους επενδυτές το δικαίωµα προσφυγής, η εκτίµηση των επιπτώσεων συνιστά την επιλογή 3, µε την οποία θα καθιερωθεί µια γενική υποχρέωση εξασφάλισης της αστικής ευθύνης των ΟΑΠΙ ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων. Υπάρχει µια γενική άποψη των ενδιαφεροµένων (µε αξιοσηµείωτη εξαίρεση τους ίδιους τους ΟΑΠΙ) ότι θα πρέπει να είναι δυνατή η άσκηση αγωγής αστικής ευθύνης κατά των οργανισµών αξιολόγησης, αλλά µόνο για βαρειά αµέλεια ή πρόθεση. Επιλογές πολιτικής για τη βελτίωση της ποιότητας των αξιολογήσεων µε την ενίσχυση της ανεξαρτησίας των ΟΑΠΙ και την προώθηση ορθών διαδικασιών και µεθοδολογιών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας 1. Καµία αλλαγή πολιτικής. Επιλογές πολιτικής 2. Απαίτηση από τους επενδυτές να πληρώνουν για τις αξιολογήσεις (πρότυπο «ο επενδυτής πληρώνει»). 3. Απαίτηση από τους τόπους διαπραγµάτευσης να καθιερώσουν το πρότυπο «ο τόπος διαπραγµάτευσης πληρώνει» και να εξασφαλίσουν τη διοίκησή του. 4. Απαίτηση να γίνεται η επιλογή των ΟΑΠΙ από έναν ανεξάρτητο φορέα. 5. Καθιέρωση κανόνων εναλλαγής για τους ΟΑΠΙ που διορίζονται από έναν εκδότη για να αξιολογήσουν τα δικά του προϊόντα και για να αξιολογήσουν τον ίδιο τον εκδότη. 6. Καθιέρωση συγκεκριµένων απαιτήσεων ανεξαρτησίας και αντικειµενικότητας των ΟΑΠΙ σε σχέση µε τους µετόχους τους. 7. Ενίσχυση των κανόνων για τη γνωστοποίηση των µεθοδολογιών αξιολόγησης. 8. Απαίτηση να ενηµερώνουν οι ΟΑΠΙ τους εκδότες επαρκώς πριν από τη δηµοσίευση µιας αξιολόγησης. Η εκτίµηση των επιπτώσεων επισηµαίνει οκτώ επιλογές για την ενίσχυση της ανεξαρτησίας των ΟΑΠΙ. Άλλα πρότυπα που θα µπορούσαν να αποτελέσουν εναλλακτικές λύσεις για το πρότυπο «ο εκδότης πληρώνει» δεν είναι εντελώς απαλλαγµένα από δυνητικές συγκρούσεις συµφερόντων. Στο θέµα αυτό, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την καταλληλότητα των προτύπων για τις αποδοχές των οργανισµών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και θα υποβάλει σχετική έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο έως τις 7 εκεµβρίου του 2012, όπως απαιτείται από το άρθρο 39 παράγραφος 1 του κανονισµού για τους ΟΑΠΙ. Οι προτιµώµενες επιλογές στην εκτίµηση των επιπτώσεων περιλαµβάνουν τα µέτρα για τον περαιτέρω µετριασµό των κινδύνων ανεξαρτησίας στο πλαίσιο του προτύπου «ο εκδότης πληρώνει». Πράγµατι, πολλοί ενδιαφερόµενοι πιστεύουν ότι οι κίνδυνοι στο πλαίσιο του προτύπου «ο εκδότης πληρώνει» είναι διαχειρίσιµοι. Για τον σκοπό αυτό, η εκτίµηση των επιπτώσεων συνιστά την υποχρεωτική εναλλαγή των ΟΑΠΙ (επιλογή 5), συµπεριλαµβανόµενης της απαίτησης να ανατίθεται σε διαφορετικούς ΟΑΠΙ η αξιολόγηση ενός εκδότη και των προϊόντων του (αυτό δεν έχει εφαρµογή όσον αφορά τα κράτη), καθώς και κανόνες για την αντιµετώπιση των συµφερόντων ιδιοκτησίας (επιλογή 6). Επιπλέον, οι κανόνες για τη διαφάνεια και τη δηµοσίευση των αξιολογήσεων κρίνονται ως προτιµώµενες επιλογές (επιλογές 7 και 8) για την περαιτέρω αντιµετώπιση των συγκρούσεων συµφερόντων και τη συµβολή στην υψηλή ποιότητα των αξιολογήσεων. Ωστόσο, η αποτελεσµατικότητα των µέτρων αυτών, ιδίως της υποχρεωτικής εναλλαγής των ΟΑΠΙ, µπορεί να εξασφαλιστεί EL 7 EL
µόνον εάν οι συνθήκες της αγοράς είναι ευνοϊκές για τη µεγέθυνση των µικρών ΟΑΠΙ και για την είσοδο νέων παικτών στην αγορά αξιολογήσεων. ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΕΣΜΗΣ Σωρευτικοί αντίκτυποι και συνέργειες Το παρόν τµήµα παρουσιάζει τους σωρευτικούς αντικτύπους από την εφαρµογή της δέσµης των προτιµώµενων επιλογών πολιτικής. Η δέσµη των προτιµώµενων επιλογών πολιτικής αναπτύχθηκε µε τρόπο ώστε να εξασφαλίσει την επίτευξη του γενικού στόχου «να συµβάλει στη µείωση των κινδύνων για τη χρηµατοπιστωτική σταθερότητα και στην αποκατάσταση της εµπιστοσύνης των επενδυτών, καθώς και των άλλων συµµετεχόντων στην αγορά στις χρηµατοπιστωτικές αγορές και την ποιότητα των αξιολογήσεων πιστοληπτικής ικανότητας». Οι προτιµώµενες επιλογές αναµένεται ότι θα µειώσουν την υπέρµετρη εξάρτηση από τις εξωτερικές αξιολογήσεις, µέσω της µείωσης της σπουδαιότητας των εξωτερικών αξιολογήσεων στη νοµθεσία για τις χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες. Αυτό αναµένεται ότι θα µειώσει τη στήριξη σε εξωτερικές αξιολογήσεις από πιστωτικά ιδρύµατα, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, εταιρείες επενδύσεων και τον τοµέα της διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων. Επίσης, το προτιµώµενο µέτρο πολιτικής για την καθιέρωση της απαίτησης να βελτιώσουν οι εκδότες την κοινοποίηση πληροφοριών σχετικά µε τις υποκείµενες οµάδες στοιχείων ενεργητικού των δοµηµένων χρηµατοπιστωτικών προϊόντων αναµένεται να βοηθήσει τους επενδυτές να κάνουν τις δικές τους αξιολογήσεις πιστωτικού κινδύνου, και όχι να στηρίζονται αποκλειστικά σε εξωτερικές αξιολογήσεις. Επιπλέον, οι προτιµώµενες επιλογές θα βελτιώσουν τη διαφάνεια και την ποιότητα των αξιολογήσεων δηµόσιου χρέους, µέσω της επαλήθευσης των υποκείµενων πληροφοριών µε ένα κράτος. Ένα πρώτο µέτρο θα απαιτεί από τους ΟΑΠΙ να επαληθεύουν την ακρίβεια των πληροφοριών µε τα κράτη, προκειµένου να εξασφαλίζεται η αποφυγή πιθανών σφαλµάτων στις αξιολογήσεις. Επίσης, η διαφάνεια και η ποιότητα των αξιολογήσεων δηµόσιου χρέους θα ενισχυθούν περαιτέρω µέσω της δηµοσίευσης της πλήρους έκθεσης έρευνας που συνοδεύει την αξιολόγηση. Η δηµοσίευση των αξιολογήσεων δηµόσιου χρέους µετά το κλείσιµο των ευρωπαϊκών τόπων διαπραγµάτευσης έχει ως στόχο να επιτρέψει σε όλους τους συµµετέχοντες στην αγορά να λαµβάνουν τις νέες πληροφορίες για την αξιολόγηση πριν από την έναρξη λειτουργίας των τόπων διαπραγµάτευσης, πράγµα που θα συµβάλει στον περιορισµό των σοβαρών διαταραχών της αγοράς. Επιπρόσθετα, προκειµένου να µετριαστεί ο κίνδυνος µετάδοσης της κρίσης λόγω της υποβάθµισης της πιστοληπτικής ικανότητας κρατών, προβλέπεται να παραχωρηθεί στην ΕΑΚΑΑ, σε συγκεκριµένες περιστάσεις καθοριζόµενες από τον κανονισµό, η εξουσία να απαγορεύει προσωρινά τις αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους. Το µέτρο αυτό θα πρέπει να είναι προσωρινό και έκτακτο και να υπόκειται σε πολύ αυστηρές προϋποθέσεις. Αναµένεται επίσης ότι τα προτιµώµενα µέτρα πολιτικής θα βελτιώσουν την επιλογή και θα βελτιστοποιήσουν τη δοµή του κλάδου των αξιολογήσεων. Οι µικροί και µεσαίοι οργανισµοί αξιολόγησης θα ενθαρρυνθούν να ανταλλάσσουν πληροφορίες, πράγµα που θα µπορούσε να διευκολύνει τους νεοεισερχόµενους στην αγορά να εισέρχονται στον κλάδο της αξιολόγησης και να προσφέρουν ένα ευρύ φάσµα υπηρεσιών. Επιπλέον, η σύγκριση των αξιολογήσεων από διαφορετικούς οργανισµούς αξιολόγησης θα µπορούσε να διευκολύνεται µε την προώθηση κοινών προτύπων για τις κλίµακες αξιολόγησης και ενός Ευρωπαϊκού είκτη Αξιολόγησης (EURIX). Περαιτέρω, η βελτιωµένη διαφάνεια όσον αφορά την τιµολόγηση και τα τέλη αναµένεται ότι όχι µόνο θα διευκολύνει τον ανταγωνισµό στην αγορά αξιολόγησης, EL 8 EL
αλλά και θα επιτρέψει στην ΕΑΚΑΑ να παρακολουθεί αποτελεσµατικά δυνητικές συγκρούσεις συµφερόντων που θα οφείλονται στο πρότυπο «ο εκδότης πληρώνει». Τέλος, η υποχρεωτική εναλλαγή των ΟΑΠΙ αναµένεται ότι όχι µόνο θα µειώσει σηµαντικά την απειλή λόγω οικειότητας για την ανεξαρτησία των ΟΑΠΙ που θα προκύπτει από µια µακροχρόνια επιχειρηµατική σχέση µεταξύ ενός ΟΑΠΙ και ενός εκδότη, αλλά επίσης θα έχει ένα σηµαντικό θετικό αποτέλεσµα ως προς τη βελτίωση της δυνατότητας επιλογής στον κλάδο της αξιολόγησης, χάρη στην παροχή περισσότερων επιχειρηµατικών ευκαιριών για τους µικρότερους ΟΑΠΙ. Όσον αφορά την προστασία των επενδυτών, οι προτιµώµενες επιλογές αναµένεται να εξασφαλίσουν ότι οι επενδυτές θα έχουν το κατάλληλο δικαίωµα προσφυγής κατά των ΟΑΠΙ. Αυτό επίσης θα παράσχει στους ΟΑΠΙ ισχυρά κίνητρα, ώστε να συµµορφώνονται µε τις υποχρεώσεις εκ του νόµου και να παρέχουν αξιολογήσεις υψηλής ποιότητας. Η ανεξαρτησία των αξιολογήσεων θα βελτιωθεί µε τη θέσπιση της απαίτησης να αλλάζουν οι εκδότες ΟΑΠΙ ανά διαστήµατα. Οι κίνδυνοι σύγκρουσης συµφερόντων θα µειωθούν περαιτέρω µε την απαίτηση να µην µπορεί ένας ΟΑΠΙ να παρέχει ζητηθείσες αξιολογήσεις για έναν εκδότη και τα προϊόντα του ταυτόχρονα. Επιπλέον, η ανεξαρτησία θα βελτιωθεί µε την ενίσχυση της ιδιοκτησιακής δοµής των ΟΑΠΙ. Επίσης, η διαφάνεια και η ποιότητα των αξιολογήσεων θα βελτιωθεί µε την ενίσχυση των κανόνων για την κοινοποίηση των µεθοδολογιών αξιολόγησης, µε την καθιέρωση διαδικασίας για την ανάπτυξη και έγκριση των µεθοδολογιών αξιολόγησης, καθώς και µε την απαίτηση να γνωστοποιούν και να αιτιολογούν οι ΟΑΠΙ τις αλλαγές στις µεθοδολογίες αξιολόγησής τους. Τέλος, η ποιότητα των αξιολογήσεων θα βελτιωθεί επιβάλλοντας στους ΟΑΠΙ την απαίτηση να ενηµερώνουν τους εκδότες επαρκώς πριν από τη δηµοσίευση µιας αξιολόγησης. Εκτίµηση του διοικητικού φόρτου και του κόστους συµµόρφωσης Οι χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις θα επιβαρυνθούν µε πρόσθετα έξοδα που προκύπτουν από τις απαιτήσεις ενίσχυσης της εσωτερικής διαχείρισης των κινδύνων και χρήσης εσωτερικών προτύπων αξιολόγησης για κανονιστικούς σκοπούς. Τα έξοδα αυτά θα είναι σηµαντικά για τους σχετικούς χρηµατοπιστωτικούς τοµείς συνολικά, αλλά αναλογικά όσον αφορά τις επιµέρους χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις. Θα υπάρχει επίσης πρόσθετο κόστος για τους εκδότες λόγω των ενισχυµένων απαιτήσεων γνωστοποίησης, το οποίο συνολικά θα µπορούσε να ανέλθει σε εφάπαξ κόστος 1,7 εκατ. ευρώ και σε ετήσιο κόστος 1,92 εκατ. ευρώ. Ένα σύνολο επιλογών για τον µετριασµό των κινδύνων µετάδοσης της κρίσης που συνδέονται µε τις αξιολογήσεις δηµόσιου χρέους θα οδηγούσε επίσης σε πρόσθετο επαναλαµβανόµενο κόστος συµµµόρφωσης για τους ΟΑΠΙ, που θα µπορούσε να ανέλθει σε 3,27 εκατ. ευρώ ετησίως για τον κλάδο. Τα µέτρα για τη βελτίωση του ανταγωνισµού δεν θα αυξήσουν συνολικά το κόστος για τους ΟΑΠΙ (το ετήσιο κόστος συµµόρφωσης για τον κλάδο της αξιολόγησης αναµένεται ότι θα είναι περίπου 1,38 εκατ. ευρώ). Το κόστος θα συνδέεται µόνο µε την προώθηση της εµφάνισης ενός δικτύου µικρών και µεσαίων ΟΑΠΙ, το οποίο µπορεί να κυµαίνεται µεταξύ 0,9 και 1,95 εκατ. ευρώ ετησίως, και για το οποίο η Επιτροπή θα µπορούσε να εξετάσει τις δυνατότητες για χρηµατοδότηση από την ΕΕ. Η επιλογή πολιτικής όσον αφορά την αστική ευθύνη των ΟΑΠΙ έναντι των επενδυτών αναµένεται να προκαλέσει έξοδα συµµόρφωσης, λόγω της ανάγκης να ασφαλίσουν την EL 9 EL
αστική ευθύνη τους ή, ελλείψει δυνατότητας ασφάλισης, να δηµιουργήσουν ένα αποθεµατικό για την κάλυψη πιθανών αξιώσεων των επενδυτών. Τέλος, οι προτιµώµενες επιλογές που αφορούν την ανεξαρτησία των ΟΑΠΙ δεν αναµένεται να επιφέρουν σηµαντικά έξοδα. Επιλογή νοµικού µέσου Η παρούσα πρωτοβουλία περιλαµβάνει ένα ευρύ φάσµα µέτρων. Αυτά µπορούν να διαιρεθούν σε τέσσερις κατηγορίες: µέτρα που προϋποθέτουν τροποποιήσεις του υφιστάµενου κανονισµού για τους ΟΑΠΙ µέτρα που προϋποθέτουν τροποποιήσεις του υφιστάµενου κανονισµού για τους ΟΑΠΙ, σε συνδυασµό µε τεχνικά πρότυπα που θα αναπτυχθούν από την ΕΑΚΑΑ µέτρα που προϋποθέτουν τροποποιήσεις της τοµεακής νοµοθεσίας (οδηγίες για τους ΟΣΕΚΑ και τους διαχειριστές ΟΕΕ) µέτρα που βασίζονται σε ένα υφιστάµενο ενωσιακό πρόγραµµα χρηµατοδότησης για την προώθηση ενός δικτύου µικρών και µεσαίων ΟΑΠΙ. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Εάν τεθούν σε πρακτική εφαρµογή οι συνιστώµενες επιλογές πολιτικής, η Επιτροπή θα παρακολουθεί πώς εφαρµόζουν τα κράτη µέλη τις προτεινόµενες πολιτικές. Όταν κρίνεται αναγκαίο, η Επιτροπή θα ακολουθεί τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 226 της Συνθήκης, σε περίπτωση που ένα κράτος µέλος δεν τηρεί τα καθήκοντά του σχετικά µε την εφαρµογή και τη θέση σε πρακτική εφαρµογή της νοµοθεσίας της Ένωσης. Προκειµένου να αξιολογείται η αποτελεσµατικότητα των προτεινόµενων πολιτικών, η Επιτροπή θα προτείνει τη δηµιουργία µιας σειράς δεικτών που θα τροφοδοτούν ένα σύστηµα παρακολούθησης, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η αξιολόγηση τρία έτη µετά την ηµεροµηνία µεταφοράς στο εθνικό δίκαιο των κρατών µελών (πιθανώς µε τη µορφή έκθεσης προς το Συµβούλιο και το Κοινοβούλιο). Στο πλαίσιο της διαδικασίας παρακολούθησης, η ΕΑΚΑΑ θα λαµβάνει τριµηνιαίες εκθέσεις από τις αρµόδιες εθνικές αρχές για τους διάφορους τοµείς πολιτικής. EL 10 EL