ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 4.7.2016 COM(2016) 438 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ σχετικά με την εφαρμογή του νομικού πλαισίου για την προσυσκευασία: οδηγίες 75/107/ΕΟΚ, 76/211/ΕΟΚ και 2007/45/ΕΚ {SWD(2016) 219 final} EL EL
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση αφορά την αξιολόγηση τριών οδηγιών που συνιστούν το νομικό πλαίσιο για την προσυσκευασία: της οδηγίας 75/107/ΕΟΚ 1 για τις φιάλες που χρησιμοποιούνται ως μετροδοχεία, η οποία προβλέπει την ελεύθερη κυκλοφορία των φιαλών με το σήμα «3» της οδηγίας 76/211/ΕΟΚ 2 για την προπαρασκευή προσυσκευασμένων προϊόντων κατά μάζα ή κατ όγκο, η οποία αφορά την ποσότητα που αναγράφεται στα προσυσκευασμένα προϊόντα και εγγυάται την ελεύθερη κυκλοφορία των προσυσκευασιών με το σήμα «e» και της οδηγίας 2007/45/ΕΚ 3 σχετικά με τις ονομαστικές ποσότητες για προσυσκευασμένα προϊόντα, η οποία απαγορεύει στα κράτη μέλη να ρυθμίζουν τα μεγέθη συσκευασιών/φιαλών μέχρι τα 10 λίτρα ή τα 10 χιλιόγραμμα και καθορίζει υποχρεωτικά μεγέθη ΕΕ για τον οίνο και τα οινοπνευματώδη ποτά ισχύει για όλα τα προσυσκευασμένα προϊόντα. Το άρθρο 9 παράγραφος 1 της οδηγίας 2007/45/ΕΚ επιβάλλει στην Επιτροπή να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή και τα αποτελέσματα της οδηγίας. Καθώς οι τρεις αυτές οδηγίες συνδέονται στενά, αποφασίστηκε να αξιοποιηθεί η ευκαιρία αυτή για να αξιολογηθεί συνολικά η λειτουργικότητα και η καταλληλότητά τους, στο πλαίσιο του προγράμματος βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT) της Επιτροπής το 2014 4. Η οδηγία 75/107/ΕΟΚ δεν έχει αξιολογηθεί ποτέ. Η οδηγία 76/211/ΕΟΚ αξιολογήθηκε το 2005. Η οδηγία 2007/45/ΕΚ εκδόθηκε μετά την αξιολόγηση των οδηγιών 75/106/ΕΟΚ και 80/232/ΕΟΚ, τις οποίες και κατήργησε. 2. ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ Υπολογίζεται ότι, σε ολόκληρη την ΕΕ, ο κύκλος εργασιών του κλάδου προσυσκευασίας ανέρχεται σε 170 δισ. ευρώ περίπου και η προστιθέμενη αξία σε 34 δισ. ευρώ περίπου. Το μέγεθος αυτό αντιστοιχεί στο 12 % της συνολικής προστιθεμένης αξίας των βασικών τομέων όπου χρησιμοποιείται (παραγωγή τροφίμων και ποτών, τροφών για ζώα συντροφιάς, χημικών 1 2 3 4 Οδηγία 75/107/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1974, περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των αναφερομένων στις φιάλες που χρησιμοποιούνται ως μετροδοχεία. Οδηγία 76/211/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 20ής Ιανουαρίου 1976, περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των αναφερομένων στην προπαρασκευή σε μάζα ή όγκο ορισμένων προϊόντων σε προσυσκευασία. Οδηγία 2007/45/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Σεπτεμβρίου 2007, για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με τις ονομαστικές ποσότητες για προσυσκευασμένα προϊόντα, για την κατάργηση των οδηγιών του Συμβουλίου 75/106/ΕΟΚ και 80/232/ΕΟΚ και για την τροποποίηση της οδηγίας 76/211/ΕΟΚ του Συμβουλίου. COM(2014) 368 και SWD(2014) 192. 2
ουσιών, χρωμάτων και λιπασμάτων, απορρυπαντικών, καλλυντικών και γυάλινων φιαλών), που ισοδυναμεί με 0,3 % του ΑΕΠ της ΕΕ. Στους τομείς αυτούς δραστηριοποιούνται περίπου 300 000 εταιρείες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) με 17,7 εργαζομένους η καθεμία κατά μέσο όρο. Υπολογίζεται ότι απασχολούνται 640 000 άτομα με πλήρες ωράριο στην προσυσκευασία σε αυτούς τους τομείς αυτό αντιστοιχεί στο 0,3 % της απασχόλησης στην ΕΕ. 3. ΑΞΙΟΛΟΓΗΘΕΙΣΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Στόχος των τριών οδηγιών είναι να καταστήσουν δυνατή την ελεύθερη κυκλοφορία των προσυσκευασμένων προϊόντων και να συνεισφέρουν με τον τρόπο αυτόν στην ανάπτυξη της αγοράς και στην ανταγωνιστικότητα του κλάδου παραγωγής της ΕΕ. Μέσω της συντονισμένης εποπτείας της αγοράς διασφαλίζεται ότι οι αγοραστές προμηθεύονται την ποσότητα προϊόντος που αναγράφεται πάνω στη συσκευασία, γεγονός που συμβάλλει στην ευημερία των καταναλωτών. Η απορρύθμιση των μεγεθών έχει βελτιώσει την ποικιλία των επιλογών που προσφέρονται στον καταναλωτή, ενώ η εξαίρεση των σταθερών μεγεθών συσκευασίας ΕΕ για τον οίνο και τα οινοπνευματώδη ποτά προστατεύει τις ΜΜΕ από τυχόν υπερβολική ζήτηση άλλων μεγεθών φιαλών, βελτιώνοντας έτσι τον ανταγωνισμό. Η οδηγία 75/107/ΕΟΚ αφορά τις φιάλες που χρησιμοποιούνται ως μετροδοχεία για (αλκοολούχα) ποτά. Η οδηγία αυτή προβλέπει προαιρετική εναρμόνιση, δηλαδή παρέχει στους κατασκευαστές τη δυνατότητα να επιλέξουν αν θα την εφαρμόσουν. Επιβάλλει στους κατασκευαστές την υποχρέωση της εκ των προτέρων καταχώρισης στις αρμόδιες αρχές, καθορίζει υποχρεώσεις όσον αφορά την ακρίβεια και τη σήμανση και παρέχει στις αρχές εποπτείας της αγοράς μια στατιστική διαδικασία για τη δοκιμή του περιεχομένου των φιαλών. Εξασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία των φιαλών που φέρουν το σήμα του αντίστροφου έψιλον (σήμα «3») και χρησιμοποιείται ευρέως για φιάλες και βάζα από γυαλί. Η οδηγία 76/211/ΕΟΚ αφορά τις ποσότητες που αναγράφονται πάνω στα προσυσκευασμένα προϊόντα που παρασκευάζονται χωρίς την παρουσία του καταναλωτή. Και αυτή η οδηγία προβλέπει προαιρετική εναρμόνιση, αφού ο συσκευαστής ή ο εισαγωγέας επιλέγει αν θα την εφαρμόσει. Καθορίζει υποχρεώσεις όσον αφορά την ακρίβεια και τη σήμανση και παρέχει στις αρχές εποπτείας της αγοράς μια στατιστική διαδικασία για τη δοκιμή των ποσοτήτων στις προσυσκευασίες. Εγγυάται την ελεύθερη κυκλοφορία των προσυσκευασιών με σήμανση «e» και χρησιμοποιείται ευρέως για συσκευασίες και φιάλες που πωλούνται σε υπεραγορές και καταστήματα υλικών για ιδιοκατασκευές. Η οδηγία 2007/45/ΕΚ απαγορεύει στα κράτη μέλη να ρυθμίζουν τα μεγέθη συσκευασιών/φιαλών μέχρι τα 10 λίτρα ή τα 10 χιλιόγραμμα και καθορίζει υποχρεωτικά μεγέθη ΕΕ για τους όγκους οίνου και οινοπνευματωδών ποτών που πωλούνται συνηθέστερα στο εμπόριο. Η προθεσμία για τη σταδιακή κατάργηση των εθνικών διατάξεων σχετικά με τα μεγέθη συσκευασιών/φιαλών για ορισμένα προϊόντα έληξε το 2013. 3
4. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Προκειμένου να αξιολογηθεί η λειτουργικότητα των οδηγιών, η Επιτροπή προσέλαβε εξωτερικό ανάδοχο ο οποίος εκπόνησε μελέτη 5 με βάση: συνεντεύξεις με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών (οργανώσεις καταναλωτών, ενώσεις του κλάδου και εθνικές αρχές) δημόσια διαβούλευση στο διαδίκτυο στοχευμένη έρευνα μεμονωμένων καταναλωτών, επιχειρήσεων και εμπειρογνωμόνων και βιβλιογραφική έρευνα. Στην αξιολόγηση χρησιμοποιήθηκαν τα τυπικά κριτήρια αξιολόγησης της Επιτροπής: αποτελεσματικότητα, αποδοτικότητα, συνοχή, συνάφεια και προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Το συνοδευτικό έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής 6 στηρίζεται στις εκτιμήσεις του συμβούλου και διαπιστώνει ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο έχει ευρεία υποστήριξη εντός του κλάδου και μεταξύ των εθνικών αρχών και είναι αποδεκτό από τους καταναλωτές. Οι οδηγίες στηρίζουν την εσωτερική αγορά, διότι ενισχύουν τον ανταγωνισμό εντός του κλάδου της προσυσκευασίας, καθώς παρέχουν ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο και μια βάση για τη διοικητική συνεργασία. Επιπλέον, έχουν ενισχύσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των αρχών εποπτείας της αγοράς. Το γεγονός ότι η χρήση μετροδοχείων (με το σήμα «3») και προσυσκευασιών σταθερού όγκου (με το σήμα «e») είναι προαιρετική σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να επιλέξουν ό,τι είναι καταλληλότερο για τις ανάγκες τους. Πολλές μικρές επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα κυρίως για την εγχώρια αγορά τους εκτιμούν την αξία της αμοιβαίας αναγνώρισης που εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που δεν χρησιμοποιούνται οι οδηγίες. Ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της οδηγίας για τα μεγέθη συσκευασιών διασφαλίζει την ελευθερία της επιλογής και έχει οδηγήσει σε διαφοροποίηση των μεγεθών συσκευασίας. Για τον οίνο και τα οινοπνευματώδη ποτά, τα σταθερά μεγέθη στην ΕΕ προστατεύουν τις ΜΜΕ που δεν διαθέτουν μεγάλη ισχύ στην αγορά. Η σταδιακή κατάργηση των εθνικών διατάξεων δεν προκάλεσε προβλήματα. Όλα τα κράτη μέλη έχουν μεταφέρει στο εθνικό τους δίκαιο και έχουν εφαρμόσει πλήρως τις οδηγίες. Οι διαφορές στην εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο τεκμηριώνονται δημοσίως και αφορούν διαδικασίες διοικητικού χαρακτήρα ή ελέγχου της παραγωγής οι οποίες δεν οδηγούν σε διαφορετικά αποτελέσματα όσον αφορά τα εναρμονισμένα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά. 5 [http://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/building-blocks/legal-metrology/index_en.htm] 6 [SWD 2016/219]. 4
Η αξιολόγηση έδειξε ότι και οι τρεις οδηγίες εξακολουθούν να είναι συναφείς με το αντικείμενό τους και θεωρούνται γενικά αποτελεσματικές και αποδοτικές, με σημαντική προστιθέμενη αξία για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (τους καταναλωτές, τον κλάδο παραγωγής και τις εθνικές αρχές). Καμία από τις οδηγίες δεν συνεπάγεται σημαντικό διοικητικό κόστος ή κόστος συμμόρφωσης. Θεωρούνται ωφέλιμες ως προς τη συμβολή τους στην προστασία των καταναλωτών, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την υποστήριξη της ενιαίας αγοράς. Επίσης, παρουσιάζουν συνοχή και συμπληρωματικότητα με άλλες ενωσιακές και εθνικές νομοθετικές πράξεις. Ως εκ τούτου, απολαμβάνουν ευρεία υποστήριξη από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Επιτροπή συμφωνεί με το συμπέρασμα του συμβούλου ότι οι οδηγίες είναι κατάλληλες για τον επιδιωκόμενο σκοπό και δεν χρειάζονται ριζική μεταρρύθμιση. Παράλληλα με αυτή τη θετική γενική αξιολόγηση, τέθηκαν ορισμένα τεχνικά ζητήματα ειδικά για τον συγκεκριμένο κλάδο, αναφορικά με τα προϊόντα που πωλούνται με βάση το μήκος, την επιφάνεια ή τον αριθμό τεμαχίων, το στραγγισμένο βάρος, τους ορισμούς των μεγαλύτερων παρτίδων, τις διατάξεις για την ταχύτητα παραγωγής και τη δειγματοληψία, τα προϊόντα βισκόζης κατά μάζα ή κατ όγκο, και τα υλικά περιτύλιξης που χρησιμοποιούνται στις προσυσκευασίες. Ορισμένα από αυτά δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των οδηγιών και άλλα παραμένουν ανεπίλυτα σε διεθνές επίπεδο. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Η αξιολόγηση κατέδειξε ότι το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την προσυσκευασία είναι κατάλληλο για τον επιδιωκόμενο σκοπό και ότι οι οδηγίες είναι αποτελεσματικές, αποδοτικές, συναφείς και συνεπείς με άλλες πολιτικές της ΕΕ και έχουν προστιθέμενη αξία για την ΕΕ. Παρόλο που η Επιτροπή κρίνει ότι δεν χρειάζεται να προτείνει τροποποιήσεις, θα συζητήσει τα αποτελέσματα της αξιολόγησης με τα ενδιαφερόμενα μέρη και θα εξασφαλίσει την παρακολούθησή τους με στόχο τη βελτίωση της εφαρμογής των οδηγιών. Δεδομένων των διαφορών στην εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο, η Επιτροπή θα επιδιώξει επίσης να καταρτίσει υλικό καθοδήγησης και να προαγάγει την ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών. Για να προωθηθεί η αποτελεσματικότητα της εποπτείας της αγοράς, ιδίως ως προς τις εισαγωγές, η διοικητική συνεργασία σε σχέση με τις οδηγίες θα ενισχυθεί μέσω της παροχής οικονομικής στήριξης από την ΕΕ για τις συναντήσεις των αρμόδιων αρχών, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 765/2008. Η Επιτροπή θα συζητήσει με τα ενδιαφερόμενα μέρη τα ζητήματα που τέθηκαν ως προς τις τεχνικές πτυχές και τα σχετικά διεθνή πρότυπα και θα προχωρήσει στις κατάλληλες ενέργειες, π.χ. καταρτίζοντας υλικό καθοδήγησης. Εξάλλου, η Επιτροπή θα παράσχει περισσότερες πληροφορίες για τη σημασία του σήματος «3» και του σήματος «e», προκειμένου να βελτιωθεί η πληροφόρηση των καταναλωτών. 5