ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 6 ο ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΕΥΚΗΣ 1
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΕΥΚΗΣ 2
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΦΥΤΩΡΙΩΝ- ΡΙΖΩΝ Τήξη αρτιφύτρων οφείλεται στο μύκητα Phytophthora cinnamomi Νέκρωση Macrophomina phaseolina Verticillium albo-altrum Νέκρωση Ascochyta piniperda Lind 3
ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΒΕΛΟΝΩΝ Βελονόπτωση από ξηρασία- υψηλή θερμοκρασία Η ίωση των βελονών της Πεύκης Βελονόπτωση της Πεύκης Βελονόπτωση Lophodermiun seditiosum Lophodermiun nitens Cytospora pinastri fr. Βελονόπτωση Lophodermella Βελονόπτωση Pinus strobus Βελανόπτωση Naemacyclus Cyclaneusma mimus Sclerophoma pityophila Καφετιές κηλίδες του Schirrhia acicola Οι κόκκινες ζώνεςτης Dothistroma pini Πισσώδεις λωρίδες των βελονών της Πεύκης Φλυκταινώδης σκωρίαση των βελονών της Πεύκης 4
ΛΟΙΠΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΒΛΑΣΤΩΝ- ΚΛΑΔΩΝ Νέκρωση κλαδών Cenangium ferruginosum Νέκρωση άκρων βλαστών και βελονόπτωσης Gremmeniella abietina Καρκίνος της Πεύκης Crumenula sororia karst Νέκρωση κλαδιών Diplodia (Granulodiplodia sapinea) Καρκίνος Caliciopsis pinea peck 5
ΒΑΚΤΗΡΙΑΚΟΙ ΟΓΚΟΙ ΤΗΣ ΠΕΥΚΗΣ Βακτήριο Pseudomonas pini Τα κλαδιά που φέρουν τους όγκους με την πάροδο των χρόνων νεκρώνονται. 6
ΕΝΤΟΜΑ ΠΕΥΚΗΣ 7
Έντομα πεύκης (Βελονών) 1. Leucaspis pini Αποικία τού Leucaspis pini Περιγραφή εξάπλωση: Έχει λευκωπό ασπίδιο μήκους 22 25 χιλ. Βιολογία: Έχει μια γενεά το έτος. Τα ενήλικα έχουν μικρή διάρκεια ζωής, εμφανίζονται Μάιο Ιούνιο και γεννούν τα αβγά τους στις βελόνες. Οι προνύμφες αφού βρουν κατάλληλη θέση, αρχίζουν να απομυζούν χυμούς, σχηματίζουν το ασπίδιο τους και μετά από μία αποδερμάτωση χάνουν τα πόδια και επομένως την ικανότητα μετακίνησης. Βλάβες: Οι βελόνες κιτρινίζουν και νεκρώνονται. Παρατηρείται μείωση στην αύξηση των βλαστών και σπανιότερα νέκρωση μικρών κλαδιών. 8
Έντομα πεύκης (Βελονών) 2. Brachyderes incanus Περιγραφή εξάπλωση: Έχει χρώμα μαυροκαστανό. Μήκος σώματος 8 12 χιλ. και ρύγχος κοντό και πλατύ. Βιολογία: Ως ενήλικο διαχειμάζει στο έδαφος και την άνοιξη αποθέτει αβγά σε σωρούς στο έδαφος. Οι προνύμφες τρέφονται κυρίως με ρίζες διαφόρων φυτών. Το καλοκαίρι νυμφώνονται στο έδαφος και τον Αύγουστο εμφανίζονται τα νέα ενήλικα, τα οποία τρέφονται με βελόνες Πεύκης. Βλάβες: Ζημιές στις ρίζες, φάγωμα των βελονών 9
Έντομα πεύκης (Βελονών) 3. Thaumetopoea pityocampa (Πευκοκάμπια) Αρσενικό ενήλικο της πευκοκάμπιας Περιγραφή εξάπλωση: Τα αρσενικά έχουν άνοιγμα πτερυγιών 30 35 χιλ. και τα θηλυκά 40 45χιλ. Οι μπροστινές πτέρυγες είναι γκριζωπές με σκοτεινόχρωμες εγκάρσιες γραμμές και οι πίσω λευκές με μια καστανή κηλίδα. Βιολογία: Τέλη Ιουλίου Σεπτέμβρη γίνεται η πτήση των ενήλικων. Μετά τη σύζευξη το θηλυκό αποθέτει τα αβγά γύρω από ένα ζεύγος βελονών ήένακλαδί. Οι νεαρές προνύμφες αρχίζουν να εμφανίζονται από τα τέλη Αυγούστου έως τέλη Οκτώβρη. Υπάρχουν 5 προνυμφικά στάδια ή ηλικίες. Όλες μαζί συγκεντρώνονται στο πάνω μήκοςενόςκοντινούβλαστού, αρχίζουν να τρώγουν τις βελόνες κατά μήκος, και με νήματα που παράγουν δημιουργούν αραιή φωλιά. Οι ώριμες προς νύμφωση κάμπιες κατεβαίνουν από τα κλαδιά στον κορμό και από εκεί στο έδαφος. Η κάθε κάμπια δημιουργεί ένα βομβύκιο και μεταμορφώνεται σε νύμφη. 10
Έντομα πεύκης (Βελονών) 3. Thaumetopoea pityocampa (Πευκοκάμπια) Κύλινδροι αβγών πευκοκάμπιας σε ζεύγος βελονών Βλάβες: Απώλεια μέρους ή ολόκληρου του φυλλώματος των δέντρων, νέκρωση μικρότερου ή μεγαλύτερου τμήματος της κορυφής και μερικές φορές ολόκληρων νεαρών δέντρων. Καταπολέμηση: Μηχανική καταπολέμηση συνίστανται την κοπή και καύση ή την καταστροφή των φωλιών. Βιολογική καταπολέμηση με την υποβοήθηση της τεχνητής εξάπλωσης του μυρμηγκιού F. lugubris ή η χρησιμοποίηση διαφόρων βιομηχανοποιημένων σκευασμάτων του βακτηρίου Bacillus thuringiensis. Χημική καταπολέμηση χρησιμοποιούνται εντομοκτόνα τόσο από το έδαφος όσο και από αέρα. Φερομόνες 11
Έντομα πεύκης (Βελονών) 3. Thaumetopoea pityocampa (Πευκοκάμπια) Ώριμες προνύμφες 12
Έντομα πεύκης (Βελονών) 3. Thaumetopoea pityocampa (Πευκοκάμπια) Τελική φωλιά πευκοκάμπιας 13
Έντομα πεύκης (Βελονών) 3. Thaumetopoea pityocampa (Πευκοκάμπια) Συγκέντρωση προνυμφών πευκοκάμπιας για να μπουν στο έδαφος Λιτανεία πευκοκάμπιας στο έδαφος 14
Έντομα πεύκης (Φλοιού) 4. Marchallina hellenica Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος θηλυκού 8 9 χιλ., πλάτος 3 3,5 χιλ. και χρώμα κιτρινοκαστανά πόδια και κεραίες. Βιολογία: Πολλαπλασιασμός γίνεται παρθενογενετικά. Την άνοιξη το θηλυκό αποθέτει τα αβγά στο φλοιό των κλαδιών και του κορμού των δέντρων, μέσα σε μιαμάζααπόκολλώδειςλευκές εκκρίσεις. Μετά την απόθεση το θηλυκό πεθαίνει. Τρέφονται με χυμούς από τα δέντρα της Πεύκης. Αβγά τού Marchallina hellenica. 15
Έντομα πεύκης (Φλοιού) 4. Marchallina hellenica Βλάβες: Προσβάλλει τον κορμό καιτακλαδιάτηςτραχείας Πεύκης και αφαιρεί τα θρεπτικά στοιχεία από τα δέντρα. Η δημιουργία πυκνού στρώματος καπνιάς είναι δυνατό να εμποδίσει την αφομοίωση. Προσβάλλει όλες τις ηλικίες των δέντρων προτιμά τα νεότερα και λέπτόφλοια τμήματα της κόμης. Καταπολέμηση: Χρήση εντομοκτόνων Σταγόνες μελιτωδών εκκρίσεων τού Marchallina hellenica. 16
Έντομα πεύκης (Φλοιού) 4. Marchallina hellenica Μεγάλη προσβολή δέντρων πεύκης από το Marchallina hellenica. 17
Έντομα πεύκης (Φλοιού) 5. Melanophila cuspidata Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 7 12 χιλ. και χρώμα σκούρο μπλε έως μαύρο με μεταλλικές ανταύγειες. Η προνύμφη είναι άποδη, κιτρινωπή με πλατύ προθώρακα καιφτάνεισεμήκος17 19 χιλ. Βιολογία: Μονοετή βιολογικό κύκλο. Οι εκκολαπτόμενες προνύμφες μπαίνουν στη ζώνητουεσωτερικούφλοιού, όπου διανοίγουν ακανόνιστες στοές. Βλάβες: Προσβάλλει δέντρα που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο της νέκρωσης τους. Καταπολέμηση: Υλοτομία των νεκρών ή καμένων από πυρκαγιά δέντρων και άμεση απομάκρυνση και αποφλοιώση. Melanophila cuspidata 18
Έντομα πεύκης (Φλοιού) 5. Melanophila cuspidata προνυμφικές στοές και ενήλικο. 19
Έντομα πεύκης (Φλοιού) 6. Acanthocinus aedilis Αρσενικό (αριστερά) και θηλυκό (δεξιά) τού Acanthocinus aedilis. Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 12 20 χιλ. σώμα πλατύ και έλυτρα γκριζοκαστανά με σκουρόχρωμες λωρίδες που σε μήκος φτάνουν έως το 2πλάσιο, ενώ τα αρσενικά έως το 5πλάσιο του σώματος. Οι προνύμφες είναι άποδες, με μεγάλο κεφάλι, άσπρο γυαλιστερό χρώμα και λεπτές κόκκινες τρίχες. Βιολογία: Τα θηλυκά αποθέτουν τα αβγά στον εσωτερικό φλοιό. Οι προνύμφες διανοίγουν, μεταξύφλοιούκαιξύλου, ακανόνιστες, πλατιές στοές μεγάλου μήκους. Η νύμφωση γίνεται μέσα στο ξύλο. Τα νεαρά ενήλικα διαχειμάζουν στο νυμφικό θάλαμο και την άνοιξη διανοίγουν μια ελλειπτική οπή από την οποία βγαίνουν. 20
Έντομα πεύκης (Φλοιού) 7. Acanthocinus aedilis Προνύμφη (αριστερά) και προνυμφικές στοές μεταξύ φλοιού και ξύλου (δεξιά) τού Acanthocinus aedilis. Βλάβες: Προσβάλλει πρέμνα, έμφλοια κορμοτεμάχια, νεκρά ή καμένα δέντρα αλλά και εξασθενημένα από επιδημίες διαφόρων βελονοφάγων εντόμων. Καταπολέμηση: Κοπή και αποφλοίωση τωννεκρώνή νεκρούμενων δέντρων, καθώς και αποφλοίωση των υλοτομημένων κορμοτεμαχίων ή έγκαιρη απομάκρυνση τουςαπότοδάσος. 21
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 8. Criocephalus tristis Αρσενικό (δεξιά) και θηλυκό (αριστερά) τού Criocephalus tristis. Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 13 25 χιλ. το σώμα είναι λεπτό και χρώμα σκούρο καστανό έως μαύρο. ΟΙ κεραίες φτάνουν έως τη μέση περίπου του σώματος. Βιολογία: Τα ενήλικα πετούν από αρχές Ιουνίου αρχές Σεπτεμβρίου. Τα θηλυκά αποθέτουν τα αβγά στο φλοιό και οι προνύμφες διανοίγουν στοές στη ζώνη του καμβίου και αργότερα μέσα στο ξύλο. Το σημείο εισόδου των προνυμφών στο ξύλο καλύπτεται από ίνες ξύλου λευκού χρώματος. Οι ώριμες προνύμφες προετοιμάζουν κατά μεγάλο μέρος τη στοά εξόδου, την κλείνουν με ίνες ξύλου και νυμφώνονται εκεί μέσα. 22
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 8. Criocephalus tristis Βλάβες: Προσβάλλει πρέμνα, έμφλοια κορμοτεμάχια και δέντρα νεκρωθέντα, από πυρκαγιές ή άλλες αιτίες. Είναι βλαπτικό ξυλοφάγο έντομο της χαλεπίου και τραχείας Πεύκη μετά από πυρκαγιά. Καταπολέμηση: Κατά την περίοδο της πτήσης του εντόμου δεν πρέπει να υπάρχει ευπρόσβλητο υλικό στο δάσος. Σημείο εισόδου των προνυμφικών στοών τού C. tristis στο ξύλο. 23
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 8. Criocephalus tristis Προνυμφικές στοές τού Criocephalus tristis στο ξύλο. 24
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 8. Criocephalus tristis Προνυμφικές στοές τού Criocephalus tristis σε εγκάρσια τομή ξύλου. 25
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 9. Monochamus galloprovincialis Θηλυκό τού Monochamus galloprovincialis. Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 12 25 χιλ. και μαύρο χρώμα ή γκριζόμαυρο. Στα έλυτρα υπάρχουν 3 ωχροκίτρινες κηλίδες. Στο θώρακα υπάρχει ένα αγκάθι δεξιά και αριστερά. Στα θηλυκά, οι κεραίες είναι ελαφρά μεγαλύτερες από τοσώμακαιτααρσενικάέωςπάνωαπότο 2πλάσιο του σώματος. Βιολογία: Ταενήλικααυτάείναιγενετικά ανώριμα και διεξάγουν φάγωμα ωρίμανσης στις βελόνες, κυρίωςόμωςστουςνεαρούς βλαστούς. Από τα μέσα του καλοκαιριού, οι προνύμφες αρχίζουν να διανοίγουν στοές σχήματος U στο ξύλο. Διαχειμάζουν και την άνοιξη νυμφώνονται σε μια διεύρυνση της στοάς, σε μικρό βάθος επιφάνειας. 26
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 9. Monochamus galloprovincialis Αρσενικό τού Monochamus galloprovincialis. Βλάβες: Προσβάλλουν βελόνες και κλαδιά υγιών δέντρων, ανοίγουν στοές μεταξύ φλοιού και ξύλου. Καταπολέμηση: Τα νεκρά δέντρα πρέπει να υλοτομούνται όσο γίνεται νωρίτερα και τα κορμοτεμάχια να μεταφέρονται έγκαιρα έξω από το δάσος ή να αποφλοιώνονται πριν οι προνύμφες αρχίσουν να διανοίγουν στοές στο ξύλο. 27
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 9. Monochamus galloprovincialis Προνυμφικές στοές τού Monochamus galloprovincialis στο ξύλο. 28
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 9. Monochamus galloprovincialis Προνυμφικές στοές τού M. galloprovincialis σε εγκάρσια τομή κορμού. 29
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 10. Sirex noctilio Αρσενικό (αριστερά) και θηλυκό (δεξιά) τού Sirex noctilio. Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 12 36 χιλ το σώμα του. Τα θηλυκά έχουν χρώμα μπλε και φέρουν μακρύ ωοθέτη. Τα αρσενικά έχουν το ίδιο χρώμα εκτός από το τέταρτο έως το προτελευταίο άρθρο της κοιλιάς που είναι κοκκινωπά. Βιολογία: Έχει μονοετή βιολογικό κύκλο. Τα θηλυκά τρυπούν με τον ωοθέτη το φλοιό και αποθέτουν τα αβγά τους μέσα στο ξύλο. Η νύμφωση γίνεται μέσα στη στοά. Βλάβες: Προσβάλλει δέντρα νεκρούμενα ή καταπονημένα από την ξηρασία, πυρκαγιές και κακές σταθμικές συνθήκες. Προκαλεί σημαντική υποβάθμιση του ξύλου λόγω των στοών που διανοίγει σε όλη την μάζα του. 30
Έντομα πεύκης (Ξύλου) 10. Sirex noctilio Οπές εξόδου των ενήλικων τού Sirex noctilio. 31
Έντομα πεύκης (oφθαλμών & βλαστών) 11. Blastophagus piniperda Φάγωμα ωρίμανσης τού Blastophagus piniperda. Περιγραφή εξάπλωση: Μήκος 3,5 5 χιλ., κεφάλι και θώρακας μαύρα και έλυτρα κοκκινοκαστανά. Βιολογία: Έχει μια γενεά το έτος. Τα νεοεξερχόμενα έντομα διεξάγουν φάγωμα ωρίμανσης στους βλαστούς της Πεύκης. Η εικόνα προσβολής μεταξύ φλοιού και ξύλου αποτελείται από το γαμήλιο θάλαμο στον οποίο οδηγεί η στοά εισόδου και από μια μόνο στοά ωοτοκίας που είναι παράλληλη προς τις ίνες του ξύλου και κατευθύνονται προς τα πάνω. Το κάθε θηλυκό αποθέτει δεξιά και αριστερά τα αβγά. Η νύμφωση γίνεται την άνοιξη. Βλάβες: Το φάγωμα ωρίμανσης καταστρέφει νεαρούς βλαστούς και με τις στοές ωοτοκίας στον κορμό. Προσβολή του κορμού του δέντρου. 32
Έντομα πεύκης (oφθαλμών & βλαστών) 11. Blastophagus piniperda Στοά ωοτοκίας τού Blastophagus piniperda με ενήλικα και αβγά. Καταπολέμηση: Μέτρα που συμβάλλουν στην καλύτερη ανάπτυξη των συστάδων. Στις αναδασώσεις, θα πρέπει να επιλέγονται τα κατάλληλα είδη Πεύκης και να δημιουργούνται συστάδες εκεί που οι σταθμικές συνθήκες το επιτρέπουν. Αργότερα, θα πρέπει να γίνονται τακτικές αραιώσεις, ώστε να μειώνεται ο ανταγωνισμός και η εξασθένηση των δέντρων. Ψεκασμούς με εντομοκτόνα Απομάκρυνση προσβεβλημένων δέντρων. Χρησιμοποιηθούν δεντροπαγίδες και φερομόνες. 33
Έντομα πεύκης (oφθαλμών & βλαστών) 11. Blastophagus piniperda Κόμη τραχείας πεύκης μετά από πολυετές φάγωμα ωρίμανσης τού Blastophagus piniperda. 34
Έντομα πεύκης (oφθαλμών & βλαστών) 12. Rhyacionia buoliana Κύρτωση επικόρυφου βλαστού από την προσβολή τού Rhyacionia buoliana. Περιγραφή εξάπλωση: Το ενήλικο έχει άνοιγμα πτερύγων 16 23 χιλ., κεφάλι κίτρινο και θώρακα κοκκινωπό. Βιολογία: Τα θηλυκά αποθέτουν τα αβγά τους στους οφθαλμούς, τους βλαστούς ή στο εσωτερικό του κατώτερου τμήματος των βελονών. Οι νεοεκκολαπτόμενες προνύμφες μπαίνουν στο εσωτερικό του κολεού, σκεπάζονται με μια αραιήύφανσηκαιτρέφονταιμε το κάτω μέρος των βελονών. Η νύμφωση γίνεται έξω από το μέρος του βλαστού. 35
Έντομα πεύκης (oφθαλμών & βλαστών) 12. Rhyacionia buoliana Βλάβες: Σοβαρές βλάβες στους οφθαλμούς και του βλαστούς νεαρών δέντρων Πεύκης. Καταπολέμηση: Βιολογική καταπολέμηση, φερομόνες Χρυσαλίδα τού Rhyacionia buoliana σε βλαστό τραχείας πεύκης. 36
Έντομα πεύκης (κώνων & σπόρων) 13. Dioryctri mendacella Προσβολή κώνου τραχείας Πεύκης από το Dioryctria mendacella. Περιγραφή εξάπλωση: Τα ενήλικα έχουν άνοιγμα πτερυγίων 23 30 χιλ. Οι μπροστινές πτέρυγες είναι γκριζωπές με μια εγκάρσια, ελαφρά ελικοειδή ζώνη ανοιχτού χρώματος και οι πίσω γκριζοκαστανές. Βιολογία: Έχει 2 γενεές το έτος με περιόδους πτήσης των ενηλίκων Μάρτιο Ιούνιο η πρώτη και Αύγουστο Οκτώβριο ηδεύτερη. Βλάβες: Καταστρέφει τους κώνους της Πεύκης. 37
Έντομα πεύκης (κώνων & σπόρων) 14. Cydia conicolana Cydia conicolana. Περιγραφή εξάπλωση: Τα ενήλικα έχουν άνοιγμα πτερυγίων 8 13 χιλ. Οι μπροστινές πτέρυγες είναι γκριζοκαστανές με 4 μαύρες κυματοειδές γραμμές και οι πίσω γκριζόμαυρες. Βιολογία: Μονοετή βιολογικό κύκλο και τα ενήλικα πετούν από τα μέσα Απριλίου έως τις αρχές Ιουνίου. Τα θηλυκά αποθέτουν τα αβγά στην επιφάνεια των διετών κώνων και οι προνύμφες που εμφανίζονται μπαίνουν στο εσωτερικό και αρχίζουν να τρέφονται με τους σπόρους. Βλάβες: Προσβάλλουν τους κώνους της τραχείας Πεύκης και τους καταστρέφει. 38
Έντομα πεύκης (κώνων & σπόρων) 14. Cydia conicolana ΦάγωματωνσπόρωναπότηνπρονύμφητούCydia conicolana. 39