Χημικές ιδιότητες πηκτίνης Η πηκτίνη είναι ένας φυσικός υδατάνθρακας ο οποίος υπάρχει σ όλα σχεδόν τα φυτά ως δομικό συστατικό της φλούδας των καρπών. Η πηκτίνη είναι μακρομοριακός πολυζαχαρίτης αποτελούμενος από 150-1.000 δομικές μονάδες γαλακτουρονικού οξέως,μοριακού βάρους 30.000 έως 150.000 περίπου. Το D-Γαλακτουρονικό οξύ είναι το βασικό συστατικό του μορίου της πηκτίνης τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με 1,4 γλυκοσιδικούς δεσμούς. C D-Γαλακτουρονικό οξύ Αναλόγως της παραγωγικής διαδικασίας το πολυγαλακτουρονικό οξύ είναι μερικώς εστεροποιημένο με μεθυλικές ρίζες και τα ελευθέρα οξέα είναι μερικώς ή πλήρως εξουδετερωμένα με: 1. Νάτριο Ι.Α.Σμαρνάκης - 1 - Αθήνα 2008
2. Κάλιο ή 3. Αμμώνιο (αμμωνιακές πηκτίνες) CR CR R = 1 C 3 Βαθμός εστεροποίησης Ο βαθμός εστεροποίησης, οι μεθυλιωμένες γαλακτουρονικές ομάδες σε σχέση με τις συνολικές, έχει κεφαλαιώδη σημασία στις ιδιότητες της πηκτίνης ειδικά στην διαλυτότητα και την πηκτική ικανότητα. Ο βαθμός εστεροποίησης * Εστεροποίηση DE value ή Μετράται σε ή * Μεθυλίωση DM value Τύποι πηκτίνης Αναλόγως του βαθμού εστεροποίησης οι πηκτίνες χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες:: 1.Πηκτίνες Υψηλής μεθυλίωσης (igh Μethoxyl) Αυτές οι πηκτίνες έχουν βαθμό εστεροποίησης μεγαλύτερο του 50% Περισσότερο από το 50% των καρβοξυλικών ομάδων του μορίου της πηκτίνης είναι εστεροποιημένες με μεθανόλη. CC 3 C CC 3 C CC 3 Ι.Α.Σμαρνάκης - 2 - Αθήνα 2008
ΒΑΘΜΟΣ ΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ = 60% Η πήξη(gel) της Υψηλής μεθυλίωσης πηκτίνης απαιτεί : * Ζάχαρη 55-85% * Όξινο περιβάλλον 2,5-3,5 p Μετά την προσθήκη του οξέως η πήξη ξεκινά αμέσως. Τύποι πηκτίνης υψηλής μεθυλίωσης (high methoxyl) Αναλόγως του βαθμού εστεροποίησης οι πηκτίνες υψηλής μεθυλίωσης διακρίνονται σε τρεις βασικές ομάδες: α - Άμεσης πήξης (rapid set pectin) DE = 70-76% β - Μεσαίας πήξης (medium rapid set pectin) DE = 68-70% γ - Αργής πήξης(slow set pectin) DE = 55-68% 2.Πηκτίνες Χαμηλής μεθυλίωσης (Low Μethoxyl) Αυτές οι πηκτίνες έχουν βαθμό εστεροποίησης μικρότερο του 50% CC 3 C C C CC 3 ΒΑΘΜΟΣ ΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ = 40% Οι LM πηκτίνες δεν απαιτούν ζάχαρη ούτε οξύ για την πήξη τους,ωστόσο ένα συγκεκριμένο κατά περίπτωση ποσό αλάτων ασβεστίου είναι απαραίτητο. Ι.Α.Σμαρνάκης - 3 - Αθήνα 2008
Χρησιμοποιούνται κυρίως σε προϊόντα με υψηλά ποσοστά τελικής υγρασίας όπως: * Γλάσα επικάλυψης * Μίγματα φρούτων ως πρόσθετα σε γιαούρτια * Προϊόντα γάλακτος ΑΜΜΩΝΙΑΚΕΣ ΠΗΚΤΙΝΕΣ Είναι πηκτίνες χαμηλής μεθυλίωσης αλλά μερικές από τις μεθοξυλικές ομάδες έχουν μετατραπεί σε αμμιδικές με αμμωνιακή απεστεροποίηση. CC 3 CN 2 C C CC 3 Για την πήξη τους δεν απαιτούνται ιόντα ασβεστίου.είναι κατάλληλες για τζέλ που επανέρχονται μετά από θερμική καταπόνηση όπως αυτά που γλασσάρονται οι τάρτες και οι τούρτες(φαρσιτουρες).τα τζελ αυτά έχουν συνήθως 30-60% στερεά και 3,3-3,6 P.. Πηκτίνες υψηλής μεθυλίωσης. Οι υψηλής μεθυλίωσης πηκτίνες (ΗΜ) σταθεροποιούνται με την προσθήκη ζάχαρης ώστε να εξασφαλιστεί ότι έχουν πάντα την ίδια πηκτική ικανότητα. Η έκταση της πηκτικής ικανότητας μετράται με διάφορες μεθόδους.η πιο συνηθισμένη είναι ή SAG-method ή οποία χρησιμοποιεί το Ridgelimeter Ι.Α.Σμαρνάκης - 4 - Αθήνα 2008
Jelly Tester.Οι βαθμοί SAG εκφράζουν το ποσόν ζάχαρης που μπορεί να πήξει σε ένα πρότυπο τζελ 65% στερεών και σε εύρος ΡΗ 2,2-2,4. Ο υψηλότερος βαθμός SAG μπορεί να είναι 150 USA-SAG που σημαίνει ότι: 1 κιλό σταθεροποιημένης πηκτίνης μπορεί να πήξει 150 κιλά ζάχαρη σ ένα πρότυπο τζελ 65% στερεών και σε εύρος ΡΗ 2,2-2,4. Πρακτικά αυτό σημαίνει 1 kg 150 SAG πηκτίνης: 150 x 100 65 = 230 kg Πρότυπο τζελ. Ζελεδάκια πηκτίνης παραγόμενα με έγχυση σε φόρμες αμύλου(mogul Plant) Τύπος πηκτίνης Ο κατάλληλος τύπος πηκτίνης είναι Η.Μ.με εξαιρετικά χαμηλή ταχύτητα πήξης. Χρακτηριστικά * Βαθμός εστεροποίησης 55-60% * Σταθεροποιηση Κιτρικό τρινάτριο ή/και τρυγικό κάλιο * Ελάχιστα % στερεά 72% * Χρόνος πήξης Ελάχιστο 30min * P 3,2-3,6 Ι.Α.Σμαρνάκης - 5 - Αθήνα 2008
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΖΕΛ ΠΗΚΤΙΝΗΣ * Ποσοστό πηκτινης - Σταθεροποιημένη 1,6-1,5% - Μη σταθεροποιημένη 1,0-1,2% * Πιθανά προβλήματα στην παραγωγή: - Αποικοδόμηση > Χρόνος βρασμού < p μίγματος - πηκτίνη μη ορθά διαλυμένη Αποφυγή: - Ξηρό μίγμα πητκίνης με 10% ζάχαρη - Προετοιμασία διαλύματος πηκτίνη με ισχυρή ανάδευση * Νερό - Σταθεροποιημένη 1g Πηκτίνη/20-25g Νερό - Μη σταθεροποιημένη 1g Πηκτίνη /25-30g Νερό * Σύσταση υδατανθράκων - Ζάχαρη - Ινβερτοζάχαρο 75-80% - Αμυλοσιρόπιο 75-80% Ι.Α.Σμαρνάκης - 6 - Αθήνα 2008
Σφάλματα παραγωγής 1. Ανακρυστάλλωση Τρόποι αποφυγής? % Στερεα Ζαχαρη Αμυλοσιρόπιο 75 48-50% 27-25% 76 48-50% 28-26% 77 47-49% 30-28% 78 46-48% 32-30% 79 45-47% 34-32% 80 44-46% 36-34% Ξηρότητα ή γλυκύτητα? Ξηρότητα γλυκύτητα Ανάγοντα ζάχαρα Χαμηλότερο 25-30% Υψηλότερο Το τελικό ποσό εξαρτάται Ι.Α.Σμαρνάκης - 7 - Αθήνα 2008
Σχέση ζάχαρης / Αμυλοσιροπίου Τύπος Αμυλοσιροπίου / DE-value Βαθμός ινβερτοποίησης p βασικού διαλύματος Μέθοδος ψύξης - Βρασμός σε δόσεις - Βρασμός υπό κενό - Βραστήρας μικροφίλμ - Βρασμός υπό πίεση όρια πήξης ΡΗ σε σχέση με τα στερεά στερεά p 75% 3,2-3,3 76% 3,2-3,3 77% 3,3-3,4 78% 3,4-3,5 79% 3,5-3,6 80% 3,5-3,6 Σφάλματα p > 3,7 p < 3,1 Δεν πήζει Το άμυλο κολάει στην επιφάνεια Χαμηλή μηχανική αντοχή Πολύ γρήγορη πήξη Ουρές κατά την χύτευση Σφιχτό τζελ Συνέρεσις Ι.Α.Σμαρνάκης - 8 - Αθήνα 2008
Τυπική συνταγή Ζελεδάκια πηκτίνης 850 g slow set pectin 55-60 DE buffered Ζελεδάκια φρούτων 500 g 21250 g Water - - Appel pulp 25000 g 25250 g Sugar 30000 g 14000 Glucose syrup 7500 g 2000 g Invert sugar - 75 % Στερεά μετά τον βρασμό 75 % p 3.2-3.3 ΡΗ ph 3.2-3.3 95 C Θερμ.χύτευσης 95 C 5-7 % Υγρασία Αμύλου 5-7 30 C Θερμοκρασία αμύλου 30 C 24 hrs Χρόνος πήξης 24 hrs 77-78 % Τελικά στερεά 77-78 % Ι.Α.Σμαρνάκης - 9 - Αθήνα 2008