«Τα κοινωνικο-οικονοµικά ερευνητικά δεδοµένα στη µελέτη της κοινωνίας της πληροφορίας: µηχανισµοί αλληλεπίδρασης και τεκµηρίωση αποφάσεων» Γιάννης Κάλλας ιευθυντής Υποστήριξης Ερευνών του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ)
Μερικές εισαγωγικές παρατηρήσεις 1. Η έννοια της «Κοινωνίας της πληροφορίας» δεν περιγράφει µόνο µια τεχνολογική επανάσταση αλλά και έναν κοινωνικό µετασχηµατισµό 2. Η ανάπτυξη της ΚτΠ ταυτίζεται συχνά µε την ανάπτυξη της πληροφορικής τεχνολογίας 3. Η ΚτΠ χαρακτηρίζεται από τρία στοιχεία: Από τη σηµαντική παραγωγή και διακίνηση της πληροφορίας Από την εµπλοκή της πληροφορίας σε όλες τις παραγωγικές διαδικασίες Από τη µεγάλη σηµασία που αποκτά η πληροφορία στην αναπαράσταση της πραγµατικότητας και τη ρύθµιση της κοινωνικής πραγµατικότητας
Η µελέτη της ΚτΠ 5. Για τη µελέτη της ΚτΠ είναι απαραίτητο να παραχθούν δεδοµένα που καταγράφουν την απορρόφηση της τεχνολογίας για δύο κυρίως λόγους: 5. αποτελούν κρίσιµο δείκτη 6. αποτελούν τη βάση σύγκρισης µε τις άλλες χώρες Η µελέτη της ΚτΠ δεν µπορεί ωστόσο να βασισθεί µόνο σε δεδοµένα που καταγράφουν την απορρόφηση της τεχνολογίας αλλά και σε άλλους κοινωνικοοικονοµικούς δείκτες
Η γνώση ως ψηφιακή αναπαράσταση Ο ρόλος της γνώσης στην παραγωγική διαδικασία, συγκρινόµενος µε τους φυσικούς πόρους, το κεφάλαιο και την εργασία χαµηλής ειδίκευσης, αυξάνει σηµαντικά Η αξία της γνώσης αυξάνει όταν µετασχηµατίζεται σε ψηφιακό περιεχόµενο Η ψηφιακή αναπαράσταση της γνώσης συµβάλει στη διάχυση της και διασφαλίζει έναν αυξανόµενο καταµερισµό εργασίας στην παραγωγή της γνώσης Λογισµικό, κείµενα και δεδοµένα είναι οι σηµαντικότερες µορφές αναπαράστασης της γνώσης
Τα δεδοµένα και η τεκµηρίωση των αποφάσεων Ηπαγκοσµιοποίηση της παραγωγής και της επικοινωνίας που χαρακτηρίζει την ΚτΠ δυσκολεύει τη λήψη των αποφάσεων και την καθιστά όλο και περισσότερο εξαρτηµένη από τη πληροφόρηση Η αύξηση του όγκου της διαθέσιµης πληροφορίας δηµιουργεί πρόβληµα στην επεξεργασία και την αξιοποίηση της Οι αποφάσεις βασίζονται όλο και περισσότερο σε κωδικοποιηµένη πληροφορία, δηλαδή σε δεδοµένα
Η παραγωγή δεδοµένων είναι µια ιδιαίτερη µορφή παραγωγής Η παραγωγή των δεδοµένων είναι µια µορφή παραγωγής Απαιτεί πρώτη ύλη (πληροφορίες) Μέσα παραγωγής (εργαλεία επεξεργασίας και κωδικοποίησης της πληροφορίας) Παράγει προϊόντα (δείκτες και δεδοµένα κατάλληλα για την υποστήριξη αποφάσεων ιακρίνουµε δύο παραγωγικές διαδικασίες µε σηµαντική αλληλεξάρτηση Τη παραγωγή επιχειρησιακών δεδοµένων Τη παραγωγή ερευνητικών δεδοµένων
Τι χαρακτηρίζει την παραγωγή των δεδοµένων Η ανάπτυξη της παραγωγής δεδοµένων ακολουθεί τη διαδροµή που ακολούθησε η παραγωγή λογισµικού µερικά χρόνια πριν Η παραγωγή οργανώνεται κυρίως από τις ίδιους τους φορείς - χρήστες για την εξυπηρέτηση των ιδιαίτερων αναγκών τους Η αγορά έτοιµων δεδοµένων παραµένει ακόµη περιορισµένη Ο δηµόσιος τοµέας είναι προς το παρόν ο κυριότερος παραγωγός δεδοµένων
Μια πολιτική για τα δεδοµένα Είναι απαραίτητη η χάραξη πολιτικής για τα δεδοµένα, όπως συµβαίνει και σε άλλους παραγωγικούς τοµείς, η οποία θα στηρίξει µε τη σειρά της µια σωστότερη πολιτική για την ανάπτυξη της ΚτΠ Η πολιτική για τα δεδοµένα πρέπει να εξυπηρετεί τους ακόλουθους στόχους Προστασία των προσωπικών δεδοµένων Προστασία της κοινωνίας από ανακριβή δεδοµένα ιασφάλιση της πρόσβασης στα δεδοµένα Ανάπτυξη της παραγωγής δεδοµένων
Τα κύρια θέµατα της διαβούλευσης Ανάγκες και λειτουργίες της συλλογικής παραγωγής Πλέγµα Φορέων υποστήριξης της παραγωγής δεδοµένων Συσσωρεύει δεδοµένα ιασφαλίζει πρόσβαση σε ερευνητές µε ταυτόχρονη ασφάλεια των δεδοµένων και µειωµένο κόστος Εξασφαλίζει µηχανισµούς τεκµηρίωσης και πληροφόρησης Υποστηρίζει την ανάπτυξη προτύπων και διευκολύνει την κυκλοφορία των δεδοµένων Το θεσµικό πλαίσιο Η προστασία των προσωπικών δεδοµένων Η προστασία της ποιότητας των δεδοµένων Η διασφάλιση της πρόσβασης Ανάπτυξη κωδίκων δεοντολογίας