10 Ανοικτά Δεδομένα, Ανοικτή Διακυβέρνηση και Ηλ-Δημοκρατία ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

10 Ανοικτά Δεδομένα, Ανοικτή Διακυβέρνηση και Ηλ-Δημοκρατία ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Ενότητες Ανοικτά δεδομένα Το πρόγραμμα Διαύγεια Ανοικτά Σύνολα Δεδομένων Ανοικτή Διακυβέρνηση Καλές πρακτικές στον Ελληνικό χώρο Καλές πρακτικές στον Ευρωπαϊκό χώρο Ηλ-Δημοκρατία 2

Ανοικτά Δεδομένα Τα δεδομένα της ΔΔ ανήκουν σε όλους τους Έλληνες πολίτες diavgeia.gov.gr: Αποφάσεις ΔΔ data.gov.gr: Σύνολα δεδομένων ΔΔ geodata.gov.gr: Δημόσιων γεωχωρικά δεδομένα Έλεγχος της ΔΔ Ανάπτυξη νέων, έξυπνων εφαρμογών και υπηρεσιών Ενεργή συμμετοχή σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος 3

Ανοικτά Δεδομένα O καθένας είναι ελεύθερος να τα προσπελάσει, χρησιμοποιήσει, τροποποιήσει και μοιραστεί για οποιονδήποτε σκοπό Οι μόνοι δυνατοί περιορισμοί αφορούν στη διατήρηση της διαφάνειας και της αναφοράς προέλευσης (Open Definition Org.) Θεσμικό πλαίσιο Οδηγία 2013/37/ΕΕ Ν.4305/2014 Πρωτοβουλίες OGP IBP Εφαρμογές Where does my money go? Med Africa 4

Οικονομική Αξία Ανοικτών Δεδομένων 5

Διαύγεια Το Πρόγραμμα Διαύγεια (ν.3861/2010) στοχεύει στην επίτευξη της μέγιστης δυνατής δημοσιότητας της κυβερνητικής πολιτικής και της διοικητικής δραστηριότητας, τη διασφάλιση της διαφάνειας και την εμπέδωση της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας από την πλευρά των φορέων άσκησης της δημόσιας εξουσίας 6

Καινοτομία Εισάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η υποχρέωση ανάρτησης των αποφάσεων των κυβερνητικών οργάνων και της διοίκησης στο Διαδίκτυο Ο πολίτης έχει πρόσβαση, από ένα σημείο, στο σύνολο των νόμων και αποφάσεων που εκδίδουν τα κυβερνητικά όργανα, οι φορείς του στενού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, οι Ανεξάρτητες Αρχές, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού 7

Καινοτομία Οι αποφάσεις δεν εκτελούνται αν δεν αναρτηθούν στο et.diavgeia.gov.gr. Με την ολοκλήρωση της ανάρτησης η κάθε απόφαση αποκτά έναν μοναδικό Αριθμό Διαδικτυακής Ανάρτησης (ΑΔΑ), που την πιστοποιεί Ψηφιακή υπογραφή των εγγράφων του Διαύγεια για εξασφάλιση της εγκυρότητάς τους. Επεξεργάσιμη μορφή δεδομένων για επαναχρησιμοποίηση από άλλα συστήματα 8

Καινοτομία Ο πολίτης μπορεί να επικαλείται τα αναρτημένα έγγραφα στις συναλλαγές του με τη ΔΔ, κάνοντας χρήση του ΑΔΑ των εγγράφων, χωρίς να απαιτείται η επικύρωσή τους Μηχανισμός ελέγχου για τη λειτουργία της ΔΔ: Πραγματοποίηση ελέγχων από το ΣΕΕΔΔ με βάση καταγγελίες που υποβάλλουν πολίτες και δημόσιοι υπάλληλοι για εξασφάλιση πλήρους και σωστής εφαρμογής του Διαύγεια από τους φορείς της ΔΔ 9

Πρόσθετα Χαρακτηριστικά Οργάνωση της πληροφορίας Κριτήρια αναζήτησης. Δυνατότητα εξειδίκευσης αποτελεσμάτων με εφαρμογή επιπλέον κριτηρίων Πρόσβαση σε ΑμΕΑ. Δυνατότητα χρήσης της εφαρμογής από άτομα με αναπηρία, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Προσωποποιημένες υπηρεσίες: Εξατομικευμένες αναζητήσεις Δυνατότητα προσωπικού σελιδοδείκτη σε αναρτήσεις που ενδιαφέρουν 10

Πρόσθετα Χαρακτηριστικά Διαλειτουργικότητα με υπάρχοντα συστήματα, όπως συστήματα πρωτοκόλλου, συστήματα έκδοσης αποφάσεων ανάληψης και ενταλμάτων Προτυποποίηση εγγράφων Παροχή αναφορών (reports) για όλες τις οντότητες που καταχωρούνται στο σύστημα Στατιστικά 11

Καινοτομία 12

Το Διαύγεια σε νούμερα (έως 15/4/2016) 13

Ανάρτηση Πράξεων Η ανάρτηση των πράξεων πρέπει να πραγματοποιείται αμελλητί με την μέριμνα του οργάνου που τις εξέδωσε. Η ανάρτηση γίνεται: με το που καταστεί γνωστός στο φορέα ο αριθμός του Φύλλου ΕτΚ, εάν πρόκειται για δημοσιευτέα στην ΕτΚ πράξη ταυτόχρονα με την αποστολή της πράξης προς δημοσίευση, εάν αυτή είναι δημοσιευτέα στον τύπο, στην ιστοσελίδα ή στο κατάστημα του φορέα μόλις ολοκληρωθεί η διεκπεραίωση από την οικεία υπηρεσία πρωτοκόλλου ή γραμματείας, εάν πρόκειται για μη δημοσιευτέα πράξη 14

Ανάρτηση Πράξεων 15

Αναζήτηση 16

Οργανόγραμμα 17

Χρήστες - Δικαιώματα 18

Επαλήθευση Εγγράφων 19

Προσωπικά Δεδομένα και Διαφάνεια Η ανάρτηση και η αναζήτηση πληροφοριών πραγματοποιείται με την επιφύλαξη των κανόνων για την προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα Δεν αναρτώνται πράξεις, στις οποίες περιλαμβάνονται ευαίσθητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όπως αυτά ορίζονται στην κείμενη νομοθεσία (ιατρικό απόρρητο, φυλετική προέλευση, θρησκευτικές πεποιθήσεις,...) Η ανάρτηση και η αναζήτηση γίνεται με την επιφύλαξη των κρατικών απορρήτων, όπως προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία, των κανόνων πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας, καθώς και εταιρικού ή άλλου απορρήτου που προβλέπεται από ειδικότερες διατάξεις 20

ΟΔΕ Σε κάθε Υπουργείο, κεντρική, ειδική ή περιφερειακή δημόσια υπηρεσία, Ν.Π.Δ.Δ., καθώς και στους φορείς των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού, καθώς και σε κάθε φορέα ή όργανο που είναι κατά τον ν.3861/2010 υπόχρεοι σε ανάρτηση νόμων, προεδρικών διαταγμάτων και πράξεων στο Διαδίκτυο, συγκροτείται Ομάδα Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) με αντικείμενο την τεχνική, διαδικαστική και οργανωτική υποστήριξη των αναρτήσεων Υπεύθυνη για εργασίες όπως, διαχείριση χρηστών, μονάδων φορέα (οργανόγραμμα), υπογραφόντων, υποβολή αιτημάτων στο help desk, ανάκληση αναρτήσεων. 21

Επαναχρησιμοποίηση Πληροφοριών Διαύγεια - API Ανοιχτών Δεδομένων Με σκοπό την καλύτερη παρουσίαση των δεδομένων του Διαύγεια, αναπτύσσονται εφαρμογές από τρίτους, οι οποίες κάνουν χρήση της υπηρεσίας διάθεσης ανοικτών δεδομένων του Διαύγεια. Αυτό δηλώνει την απήχηση του Διαύγεια στους πολίτες. Μερικές εφαρμογές: ΥπερΔιαύγεια: Μηχανή αναζήτησης που ψάχνει στα έγγραφα που αναρτώνται στο Διαύγεια. Αναζητά στο περιεχόμενο των pdf αρχείων και έχει πρόσβαση σε αντίγραφα των τελευταίων εγγράφων, ώστε σε περίπτωση πτώσης του Διαύγεια, να υπάρχει προς διάθεση η πληροφορία greekspending.com: Οπτικοποίηση των δεδομένων που αφορούν τις δαπάνες που αναρτώνται στο Διαύγεια 22

Ανοικτά Δεδομένα 23

Ανοικτή Διακυβέρνηση Διοικητικό δόγμα που θεωρεί ότι οι πολίτες πρέπει να έχουν το δικαίωμα της πρόσβασης στα έγγραφα και τις πρακτικές της κυβέρνησης Η ανοικτή διακυβέρνηση επιφέρει υψηλά επίπεδα διαφάνειας και μηχανισμούς για τον δημόσιο έλεγχο και εποπτεία, με έμφαση στην λογοδοσία της κυβέρνησης 24

Ανοικτή Διακυβέρνηση Συνδυάζοντας πολιτικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά στοχεύει στη δημιουργία καλών πρακτικών που θα καθιερωθούν ως τρόπος διακυβέρνησης με βάση τις ανάγκες των πολιτών για: πληροφόρηση αξιοκρατία συμμετοχή στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων 25

Ανοικτή Διακυβέρνηση Πολιτικές αρχές Διαφάνεια Διαβούλευση Λογοδοσία Αποκέντρωση Τεχνολογία Αξιοποίηση εργαλείων και εφαρμογών ανοικτού κώδικα 26

Opengov.gr 27

Βασικές Δράσεις οpengov.gr Δημόσια διαβούλευση (consulation) νομοθετικών και κανονιστικών πράξεων Προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη στελέχωση φορέων της ΔΔ Αιτήματα Προσκλήσεων & Διαβουλεύσεων labs.opengov.gr. Αποσκοπεί να φέρει στο προσκήνιο τις δημιουργικές ιδέες, τους ανθρώπους και τους τρόπους για να εισαχθεί η καινοτομία στις σχέσεις του πολίτη και των επιχειρήσεων με τη ΔΔ Υπηρεσία επικοινωνίας Υπηρεσία συνδρομητικής ενημέρωσης μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου 28

Δημόσια διαβούλευση στο οpengov.gr Προετοιμασία: Η μονάδα καινοτομίας του ΕΚΔΔΑ μαζί με το εκάστοτε Υπουργείο προετοιμάζουν την ιστοσελίδα και το υλικό της διαβούλευσης και μεριμνούν για τη συνολική έγκριση του περιεχομένου από το γραφείο του πρωθυπουργού Δημόσιος σχολιασμός: Μόλις εγκριθεί, η διαβούλευση δημοσιεύεται και είναι ανοικτή σε σχολιασμό. Τα αρμόδια στελέχη κάθε υπουργείου διαβάζουν και εγκρίνουν τη δημοσίευση των εισερχόμενων σχολίων (moderation). Είναι σημαντικό τα σχόλια να απαντώνται τεκμηριωμένα και να γίνεται δημιουργική ανατροφοδότηση της διαβούλευσης Επεξεργασία συμπερασμάτων: Στο τέλος της διαβούλευσης, το Υπουργείο στέλνει ευχαριστήριο κείμενο που περιλαμβάνει και τα πρώτα συμπεράσματα. Επεξεργάζεται τα σχόλια των πολιτών συντάσσοντας έκθεση επί της δημόσιας διαβούλευσης Ολοκλήρωση: Θεωρείται ότι γίνεται με την ανάρτηση του ψηφισθέντος νόμου και της έκθεσης επί των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης 29

Προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος στο οpengov.gr Προετοιμασία: Το εκάστοτε Υπουργείο συντάσσει κείμενο καλέσματος με όλες τις απαραίτητες συνοδευτικές πληροφορίες (αριθμός και είδος θέσεων, προσόντα, μέθοδος επιλογής). Γνωστοποιεί βασικές πληροφορίες για τον/την μέχρι πρωτινός κατέχοντα τη θέση. Η μονάδα καινοτομίας του ΕΚΔΔΑ μεριμνά για το τεχνικό σκέλος της προετοιμασίας Δημοσιοποίηση: Η πρόσκληση δημοσιοποιείται. Η μονάδα καινοτομίας του ΕΚΔΔΑ και το εκάστοτε υπουργείο παρέχουν αντίστοιχα τεχνική υποστήριξη και διευκρινήσεις όπου χρειάζονται Αξιολόγηση: Το εκάστοτε Υπουργείο ορίζει τα κριτήρια αξιολόγησης και συγκροτεί ομάδα αξιολογητών Επιλογή: Το εκάστοτε Υπουργείο επιλέγει το πρόσωπο που θα καταλάβει τη θέση από τη λίστα των αξιολογημένων βιογραφικών Δημοσιοποίηση: Το επιλεγμένο πρόσωπο και το βιογραφικό του, όπως αυτό υποβλήθηκε στο opengov, δημοσιεύονται 30

Opengov.gr σε Αριθμούς Το opengov.gr σε αριθμούς έως 16/4/2016 31

EUSurvey To EUSurvey είναι ένα πολύγλωσσο διαδικτυακό σύστημα διαχείρισης ερευνών από τη Γενική Διεύθυνση Πληροφορικής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ανοικτού κώδικα Δημιουργία και δημοσίευση ερευνών και δημόσιων διαβουλεύσεων 32

Η Φωνή σας στην Ευρώπη Ο δικτυακός τόπος Η Φωνή σας στην Ευρώπη (Your Voice in Europe) είναι ενιαίο σημείο πρόσβασης σε ένα ευρύ φάσμα Διαβουλεύσεων, συζητήσεων, διάφορων εργαλείων Επιτρέπει στον Ευρωπαίο πολίτη να συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία χάραξης των Ευρωπαϊκών πολιτικών 33

Ηλεκτρονική Δημοκρατία Πολλοί ορισμοί: O πολιτικός διάλογος, στο οποίο οι πολίτες και οι Κοινότητες γενικότερα, συμμετέχουν στις πολιτικές διαδικασίες Η χρήση ΤΠΕ ώστε να αυξηθεί και να ενισχυθεί η συμμετοχή των πολιτών στις δημοκρατικές διαδικασίες H χρήση ΤΠΕ για τη βελτίωση διαδικασιών λήψης αποφάσεων μέσω της ενεργού συμμετοχής των πολιτών στα κοινά Η βελτίωση και επέκταση των διαδικασιών που εξασφαλίζουν τη δημοκρατία με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και εφαρμογών, που καθιστούν εφικτή τη μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση των δημοσίων πολιτικών και τη λήψη πολιτικών αποφάσεων Ηλ-Δημοκρατία και Ηλ-Διακυβέρνηση δεν είναι ταυτόσημοι όροι 34

Μοντέλα Άμεσης Δημοκρατίας Ηλεκτρονικές Κοινότητες (online communities) Καταγραφής (ηλεκτρονικές έρευνες / δημοσκοπήσεις / δημοψηφίσματα, αιτήματα πολιτών) Δημόσια συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία (διαβουλεύσεις) 35

Δραστηριότητες Οι δραστηριότητες (αν και τα όρια είναι δυσδιάκριτα) διακρίνονται σε 2 κατηγορίες: Από πάνω προς τα κάτω (top-down): Ξεκινούν από κυβέρνηση, ή τοπικές αρχές Συχνά με στόχο τη μείωση του κόστους, την αύξηση της αποτελεσματικότητας, τη διαφάνεια και την ευκολία Από κάτω προς τα πάνω (bottom-up): Ξεκινούν από πολίτες ή οργανώσεις σε επίπεδο βάσης Γενικά στοχεύουν στην αύξηση της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της ευκολίας, της ενημέρωσης και της επιμόρφωσης 36

Δραστηριότητες Κάθε κατηγορία μπορεί να είναι: Μονόδρομη: π.χ., παρεχόμενες πληροφορίες από την κυβέρνηση προς τους πολίτες Αμφίδρομη: π.χ., Ψηφίσματα επί διαφόρων θεμάτων ή διαβουλεύσεις επί νομοσχεδίων Υπάρχει συζήτηση ποιές δραστηριότητες θα πρέπει να χαρακτηρίζονται σαν Ηλ-Δημοκρατία Βασικές αρχές Πληροφόρηση Συμμετοχή Ψηφοφορία 37

Ηλ-Πληροφόρηση Η Ηλ-Πληροφόρηση (e-information) Αποτελεί την κυρίαρχη συνιστώσα στην ανάπτυξη επικοινωνιακών δεσμών της ΔΔ με πολίτες, οργανώσεις πολιτών και επιχειρήσεις Μονόδρομη σχέση Πρέπει να είναι: Κατανοητή και εύκολα προσβάσιμη Πλήρης και αντικειμενική Παρέχεται είτε με πρωτοβουλία της ΔΔ (π.χ., αποστολή newsletter) είτε κατόπιν αναζήτησης των ενδιαφερομένων 38

Ηλ-Συμμετοχή Η Ηλ-Συμμετοχή (e-participation, e-engagement) είναι η παροχή δυνατότητας στους πολίτες, μέσω ΤΠΕ, να: Ενημερωθούν και να εκφράζουν τη γνώμη τους μέσω δημοσκοπήσεων Συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων μέσω ψηφοφοριών Θέτουν ζητήματα και να λαμβάνουν μέρος στον πολιτικό διάλογο Προϋποθέτει: 39 Εξειδικευμένες δομές (forum, blogs, ) Υποστηρικτικό λογισμικό Διοικητική οργάνωση και υποστήριξη

Ηλ-Ψηφοφορία Ηλ-Ψηφοφορία (e-voting) είναι η άσκηση του δικαιώματος της ψηφοφορίας μέσω ΤΠΕ. Γίνεται: Μέσω Διαδικτύου (Internet voting) ή Σε ειδικούς εκλογικούς χώρους (polling place/ station voting) Εφαρμόζεται σε: Εθνικές ή άλλες εκλογές Δημοψηφίσματα Ψηφοφορίες συμβουλευτικού χαρακτήρα (advisory polls, συμμετοχή πολιτών σε διαδικασίες διαβούλευσης) Ψηφοφορίες στο Διαδίκτυο με πρωτοβουλία δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων για ποικίλα θέματα 40

Ηλ-Ψηφοφορία Πλεονεκτήματα: Διευκόλυνση Ποιοτική αναβάθμιση συμμετοχής Ποσοτική αύξηση της συμμετοχής Μείωση δαπανών Ταχύτητα στην εξαγωγή των αποτελεσμάτων Ενδυνάμωση δημοκρατικών θεσμών 41

Ηλ-Ψηφοφορία Προβλήματα και Προκλήσεις: Ασφάλεια Αξιοπιστία Επαληθευσιμότητα Μυστικότητα Ευχρηστία Ψηφιακό χάσμα 42

Πρακτική Άσκηση Στο διαδικτυακό τόπο του Διαύγεια www.diavgeia.gov.gr Aναζητείστε τις αποφάσεις που υπέγραψε ο υπουργός οικονομικών από 17/3/2016 15/4/2016. Περιορίστε την αναζήτηση σε αναρτήσεις με είδος κανονιστικές πράξεις Δοκιμάστε να επαληθεύσετε ένα οποιοδήποτε pdf αρχείο, στο Διαύγεια. Δηλαδή, εάν έχει προέλθει από το Διαύγεια ή είναι πλαστό Με τους κωδικούς που θα σας δοθούν κάντε ανάρτηση μιας απόφασης ανάληψης υποχρέωσης και στη συνέχεια τροποποιείστε τον αριθμό πρωτοκόλλου της Προσθέστε μία οργανωτική μονάδα στο οργανόγραμμα του φορέα Στο διαδικτυακό τόπο www.opengov.gr Eπιλέξτε ένα νομοσχέδιο που είναι προς διαβούλευση και σχολιάστε ή δείτε τη διαδικασία σχολιασμού κάποιου άρθρου του 43

44