ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 8.4.2014 COM(2014) 217 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Η εισαγωγή του ευρώ στη Λετονία EL EL

ΈΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Η εισαγωγή του ευρώ στη Λετονία 1. ΕΙΣΑΓΩΓΉ Το Συμβούλιο αποφάσισε στις 9 Ιουλίου 2013 ότι η Λετονία πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την υιοθέτηση του ευρώ και ότι η παρέκκλιση της χώρας αυτής από τη συμμετοχή στο ενιαίο νόμισμα επρόκειτο να καταργηθεί με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2014 1. Η Λετονία ακολούθησε την πρακτική όλων των κρατών μελών που υιοθέτησαν το ευρώ μετά το πρώτο κύμα μετάβασης στο ευρώ (1999-2002) και χρησιμοποίησε τη λεγόμενη μέθοδο μετάβασης «big bang», δηλαδή τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα του ευρώ απέκτησαν την ιδιότητα νόμιμου χρήματος την ημερομηνία της υιοθέτησης του ευρώ 2. Μία περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας δύο εβδομάδων, κατά την οποία κυκλοφορούσαν τόσο το ευρώ όσο και το λετονικό λατς, επέτρεψε τη σταδιακή απόσυρση των μετρητών σε λατς. Η επιτυχής μετάβαση επιβεβαίωσε εκ νέου ότι μια σύντομη περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας είναι αρκετή, εάν η μετάβαση είναι καλά προετοιμασμένη 3. Η μεγάλη πλειονότητα των Λετονών (79 %) θεώρησε ότι η μετάβαση ήταν ομαλή και αποτελεσματική 4. Σύμφωνα με τις δύο εκθέσεις της Επιτροπής σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ευρώ στη Λετονία 5, η παρούσα έκθεση καλύπτει τις πιο σημαντικές πτυχές της διαδικασίας μετάβασης, με μια εκ των υστέρων θεώρηση, εστιάζοντας στις προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ευρώ σε φυσική μορφή, στην περίοδο παράλληλης κυκλοφορίας, στα μέτρα που λαμβάνονται για την αποτροπή καταχρηστικών τιμολογιακών πρακτικών και του σχηματισμού λανθασμένων εντυπώσεων σχετικά με τις τιμές, στην εξέλιξη των τιμών και στις εντυπώσεις για την εξέλιξη των τιμών και την επικοινωνία σχετικά με το ευρώ. Κατά περίπτωση, η έκθεση περιγράφει επίσης τις συστάσεις της Επιτροπής για ενδεχόμενη λήψη 1 2 3 4 5 Απόφαση 2013/387/ΕΕ του Συμβουλίου, της 9ης Ιουλίου 2013, σχετικά με την υιοθέτηση του ευρώ από τη Λετονία την 1η Ιανουαρίου 2014 (ΕΕ L 195 της 18.7.2013, σ. 24). Τα κράτη μέλη του πρώτου κύματος μετάβασης υιοθέτησαν το ευρώ σύμφωνα με το «σενάριο της Μαδρίτης», που περιελάμβανε μεταβατική περίοδο τριών ετών (ενός έτους για την Ελλάδα). Η Εσθονία, η Σλοβακία και η Σλοβενία είχαν επίσης περίοδο παράλληλης κυκλοφορίας δύο εβδομάδων, ενώ η Μάλτα και η Κύπρος είχαν περίοδο ενός μηνός. Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 393, επιτόπια έρευνα που διενεργήθηκε στις 16-18 Ιανουαρίου 2014, διατίθεται στον δικτυακό τόπο: [http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/communication/polls/index_en.htm]. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Δωδέκατη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ - COM(2013) 540 τελικό της 23.7.2013. http://ec.europa.eu/economy_finance/pdf/2013/twelfth_report_on_the_practical_preparations_en.pdf; http://ec.europa.eu/economy_finance/pdf/2013/thirteenth_report_on_the_practical_preparations_en.pdf, και Δέκατη τρίτη έκθεση σχετικά με τις πρακτικές προετοιμασίες για τη μελλοντική διεύρυνση της ζώνης του ευρώ - COM(2013) 855 τελικό της 3.12.2013 - http://ec.europa.eu/economy_finance/pdf/2013/thirteenth_report_on_the_practical_preparations_en.pdf. 2

πρόσθετων μέτρων από τις λετονικές αρχές και εξάγει συμπεράσματα τα οποία μπορεί να είναι χρήσιμα για μελλοντικές μεταβάσεις στο ευρώ. 2. Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ 2.1. Προετοιμασίες για τη μετάβαση στο ευρώ σε φυσική μορφή Η διαδικασία μετάβασης στο ευρώ σε φυσική μορφή αποτελεί μάλλον το πλέον εμφανές στοιχείο της αλλαγής νομίσματος, εφόσον εμπλέκονται όλα σχεδόν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, οι επιχειρήσεις και οι πολίτες. Η ομαλότητα και αποτελεσματικότητα της διαδικασίας αυτής εξαρτάται από τον ορθό εφοδιασμό όλων των μερών με μετρητά σε ευρώ και από τη σωστή προετοιμασία των τραπεζών και των επιχειρήσεων για τον σημαντικό πρόσθετο όγκο εργασίας. Έχουν κοπεί 400 εκατομμύρια κέρματα του ευρώ με εθνικές λετονικές όψεις στο Staatliche Münzen Baden-Württemberg (Στουτγάρδη, Γερμανία) μετά από δημόσιο διαγωνισμό. Η χώρα δανείστηκε 110 εκατ. ευρώ σε τραπεζογραμμάτια διαφόρων ονομαστικών αξιών από τη Deutsche Bundesbank. Οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις εφοδιάστηκαν διαδοχικά με μετρητά σε ευρώ πριν από το τέλος του 2013. Ο προκαταρκτικός εφοδιασμός πιστωτικών ιδρυμάτων άρχισε την 1η Νοεμβρίου 2013. Ο τακτικός επιμέρους προκαταρκτικός εφοδιασμός των κυριότερων πελατών των εμπορικών τραπεζών άρχισε στις 10 Δεκεμβρίου του 2013, ενώ οι μικρότεροι εταιρικοί πελάτες που χρησιμοποίησαν τον απλουστευμένο επιμέρους προκαταρκτικό εφοδιασμό εφοδιάστηκαν με μετρητά σε ευρώ από τις 27 Δεκεμβρίου 2013. Τα ταχυδρομεία παρέλαβαν μετρητά σε ευρώ μέσω επιμέρους προκαταρκτικού εφοδιασμού από τη Citadele Bank. Η συνολική αξία των τραπεζογραμματίων και κερμάτων σε ευρώ του προεφοδιασμού ανήλθε σε 283,2 εκατ. ευρώ. 800.000 συσκευασίες εκκίνησης που περιείχαν συνδυασμό όλων των ονομαστικών αξιών των λετονικών κερμάτων σε ευρώ (αξία: 14,23 ευρώ ανά συσκευασία), δηλαδή περίπου ένα σετ ανά νοικοκυριό, διατέθηκαν στο ευρύ κοινό από τις 10 Δεκεμβρίου 2013 μέσω των εμπορικών τραπεζών, των ταχυδρομείων και των υποκαταστημάτων της λετονικής Κεντρικής Τράπεζας, της Τράπεζας της Λετονίας. Έως την 1η Ιανουαρίου 2014, πωλήθηκαν περίπου 644.000 συσκευασίες εκκίνησης. Σε σχέση με την προηγούμενη εμπειρία, στην περίπτωση της Λετονίας διαπιστώθηκε ότι ο εμπειρικός κανόνας της ζώνης του ευρώ, ότι απαιτείται περίπου μία συσκευασία εκκίνησης με κέρματα ανά νοικοκυριό, ήταν υπερβολικά αισιόδοξος. Από την 1η Ιανουαρίου 2014, οι εναπομείνασες συσκευασίες εκκίνησης μπορούν να αγοράζονται από συλλέκτες κερμάτων και εταιρείες πώλησης κερμάτων. 95.000 ειδικές συσκευασίες για λιανοπωλητές (καθεμία από τις οποίες περιείχε 200 ευρώ) ήταν διαθέσιμες από τις 10 Δεκεμβρίου 2013, εκ των οποίων περίπου 70.000 συσκευασίες πωλήθηκαν πριν από την 1η Ιανουαρίου 2014. Ορισμένες εμπορικές τράπεζες παρήγαγαν επίσης ατομικές συσκευασίες εκκίνησης προσαρμοσμένες στη μέση ζήτηση των εταιρικών πελατών τους. Με βάση το προηγούμενο του αυξημένου κινδύνου ασφάλειας, εκπονήθηκε σχέδιο δράσης που προέβλεπε μέτρα για την ενίσχυση της ασφάλειας των μεταφορών μετρητών από τις χρηματαποστολές (Cash-in-Transit) κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μετάβασης στο νέο νόμισμα. Εκπονήθηκε ειδικό σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση πιθανών δυσμενών καιρικών συνθηκών. Μερικές εβδομάδες πριν και μετά τη μετάβαση, η κρατική αστυνομία παρείχε δωρεάν συνοδεία των οχημάτων μεταφοράς μετρητών της Τράπεζας της Λετονίας, των εμπορικών τραπεζών και εταιρειών χρηματαποστολών. 3

Ιδίως κατά τις τελευταίες ημέρες του Δεκεμβρίου 2013, οι εμπορικές τράπεζες και τα ταχυδρομεία έπρεπε να διαχειριστούν εξαιρετικά μεγάλα ποσά σε μετρητά. Προκειμένου να διευκολυνθεί η υλικοτεχνική υποστήριξη για την απόσυρση των κερμάτων λατς, οι εταιρείες χρηματαποστολών και οι εμπορικές τράπεζες είχαν εφοδιαστεί με τυποποιημένα μεταφερόμενα κιβώτια για τη συλλογή, την αποθήκευση και τη μεταφορά κερμάτων. Ο λετονικός τραπεζικός τομέας περιλαμβάνει 25 τράπεζες με 371 υποκαταστήματα, εκ των οποίων 19 με 321 υποκαταστήματα παρέχουν υπηρεσίες μετρητών. Για να διευκολυνθεί η διαδικασία μετάβασης, ορισμένες τράπεζες παρέτειναν το ωράριο εργασίας τις τελευταίες εβδομάδες του έτους. Οι εμπορικές τράπεζες θα παρέχουν υπηρεσίες απεριόριστης ανταλλαγής μετρητών δωρεάν έως τις 30 Ιουνίου 2014. Από τα τέλη Σεπτεμβρίου 2013, η Τράπεζα της Λετονίας μαζί με την ομοσπονδία των εργοδοτών της Λετονίας προσέφεραν μαθήματα κατάρτισης σε φορείς που διαχειρίζονται μετρητά και λογιστές για τα μετρητά σε ευρώ, γενικά, και ειδικότερα για τα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Σε αυτά τα μαθήματα κατάρτισης συμμετείχαν, ιδίως, λιανοπωλητές και ταχυδρομικοί υπάλληλοι. Οι τραπεζικοί υπάλληλοι έλαβαν ειδική κατάρτιση από τους εργοδότες τους σχετικά με τις γενικές αρχές της εισαγωγής του ευρώ και τις επιπτώσεις της στις τραπεζικές υπηρεσίες, καθώς και τη διαθεσιμότητα τραπεζικών υπηρεσιών από την 1η Ιανουαρίου 2014. Για την καλύτερη πρόσβαση στις υπηρεσίες ανταλλαγής μετρητών ιδίως στις αγροτικές περιοχές, τα Latvijas Pasts (τα Λετονικά Ταχυδρομεία) διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο στη μετάβαση στο ευρώ σε φυσική μορφή. Παρέχονται στο ευρύ κοινό υπηρεσίες ανταλλαγής μετρητών σε 302 ταχυδρομικά γραφεία μέχρι τις 31 Μαρτίου 2014 (ημερομηνία που μπορεί να παραταθεί κατά τρεις επιπλέον μήνες). Σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου 2013 6, πολλοί Λετονοί κατείχαν ήδη μετρητά σε ευρώ πριν τη μετάβαση σε αυτό: το 43% είχε τραπεζογραμμάτια ευρώ (56% από ταξίδια στο εξωτερικό, 46% από αλλαγή νομίσματος σε τράπεζα στη Λετονία) και το 60% είχαν κέρματα ευρώ (57% από ταξίδια στο εξωτερικό και 48% από συσκευασία εκκίνησης). Η μετάβαση στο ευρώ σε φυσική μορφή στη Λετονία ήταν καλά προετοιμασμένη και οργανωμένη. Οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις και οι πολίτες ήταν επαρκώς εφοδιασμένοι με μετρητά σε ευρώ πριν από τη μετάβαση στο ενιαίο νόμισμα. Με βάση την εμπειρία της Λετονίας, η πάγια εκτίμηση όσον αφορά τον αριθμό των συσκευασιών κερμάτων που πρέπει να παράγονται για το ευρύ κοινό πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα κάτω. 2.2. Η περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας των νομισμάτων Η περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας των δύο εβδομάδων κατά την οποία το ευρώ και το λετονικό λατς κυκλοφορούσαν παράλληλα έληξε στις 14 Ιανουαρίου 2014. Το σύνολο των 1061 μηχανημάτων αυτόματης ανάληψης (ΑΤΜ) στη Λετονία ήταν διαθέσιμα για αναλήψεις ευρώ στη 1 μετά τα μεσάνυχτα της 1ης Ιανουαρίου 2014. Τα ATM 6 Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 393, επιτόπια έρευνα που διενεργήθηκε στις 28 και 30 Δεκεμβρίου 2013, διατίθεται στον δικτυακό τόπο: http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/communication/polls/index_en.htm. 4

είχαν τροφοδοτηθεί με μετρητά σε ευρώ (ιδίως χαρτονομίσματα των 10, 20 και 50 ευρώ) κυρίως κατά τις τελευταίες ημέρες του Δεκεμβρίου 2013. Τραπεζογραμμάτια των 5 ευρώ διατίθενται σε 242 ATM από την 1η Ιανουαρίου 2014 και σε 460 επιπλέον ATM από τις 14 Ιανουαρίου 2014. Στα μέσα Ιανουαρίου 2014, τα χαρτονομίσματα των 5 ευρώ αποτελούσαν το ένα τρίτο των εκδοθέντων τραπεζογραμματίων ευρώ. Τα τερματικά στα σημεία πώλησης (POS) άλλαξαν αυτόματα σε ευρώ την 1η Ιανουαρίου 2014. Το 99,3% από αυτά είναι ήδη συμβατά με τον ενιαίο χώρο πληρωμών σε ευρώ (SEPA). Οι πελάτες των τραπεζών ενθαρρύνθηκαν να χρησιμοποιούν συχνότερα τις ηλεκτρονικές πληρωμές, ιδίως κατά τις πρώτες ημέρες μετά την 1η Ιανουαρίου 2014. Κατά τη διάρκεια της περιόδου παράλληλης κυκλοφορίας, κάρτες πληρωμών χρησιμοποιήθηκαν σε 6,6 εκατομμύρια συναλλαγές συνολικής αξίας 122 εκατ. ευρώ. Σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2013, η χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών αυξήθηκε κατά 20-30% τον Ιανουάριο του 2014. Ορισμένα υποκαταστήματα τραπεζών καθώς και τα έξι ταμεία της Τράπεζας της Λετονίας ήταν ανοικτά για υπηρεσίες μετρητών την 1η Ιανουαρίου 2014. Τα ταχυδρομεία, που συνήθως είναι κλειστά το Σάββατο, ήταν ανοικτά το Σάββατο 4 Ιανουαρίου, με σκοπό να διευκολύνουν την πρόσβαση του πληθυσμού στην ανταλλαγή μετρητών, ιδίως σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές. Χάρη στις προσεκτικές προετοιμασίες, οι τράπεζες και τα ταχυδρομεία αντιμετώπισαν ικανοποιητικά τον πρόσθετο φόρτο εργασίας κατά την περίοδο παράλληλης κυκλοφορίας. Αρκετές τράπεζες διέθεσαν πρόσθετο προσωπικό στα υποκαταστήματα για τις συναλλαγές σε μετρητά. Σε καταστήματα λιανικής και σε άλλες επιχειρήσεις-πελάτες παρασχέθηκαν προκαταβολικά υπηρεσίες συλλογής μετρητών. Ο εξοπλισμός καταμέτρησης και αποθήκευσης των υποκαταστημάτων προσαρμόστηκε αναλόγως. Μέχρι τις 9 Ιανουαρίου 2014, είχε ανταλλαχθεί ποσό 120,15 εκατ. ευρώ στις μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες που καλύπτουν το 77% του συνολικού αριθμού των πελατών (συνολικά 98,9 εκατ. ευρώ), στα Ταχυδρομεία (16,1 εκατ. ευρώ) και από την Τράπεζα της Λεττονίας (5,15 εκατ. ευρώ). Ο αριθμός και ο όγκος των αναλήψεων μετρητών από τα ATM κατά τις πρώτες ημέρες του Ιανουαρίου παρέμειναν στο ίδιο επίπεδο όπως και κατά την εποχή του λετονικού λατς. Το 98% των αυτόματων μηχανημάτων πώλησης είχαν εισάγει το ευρώ έως την 6η Ιανουαρίου 2014. Σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 16 και 20 Ιανουαρίου στη Λετονία 7, το 88% των ερωτηθέντων δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα κατά την ανταλλαγή μετρητών σε λατς ή την ανάληψη μετρητών ευρώ σε τράπεζες κατά την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου. Το ποσοστό αυτό είναι κατώτερο κατά τη διάρκεια της μετάβασης στο ευρώ στην Εσθονία (95%), αλλά συνολικά σύμφωνο με προηγούμενες μεταβάσεις στο ευρώ 8. Το διάγραμμα 1 κατωτέρω παρουσιάζει την εξέλιξη των πληρωμών με μετρητά αποκλειστικά σε ευρώ κατά τη διάρκεια της περιόδου παράλληλης κυκλοφορίας στη Λετονία σε σύγκριση με την Εσθονία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία. 7 8 Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 393 (βλ. υποσημείωση 4). Το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 90% στη Σλοβακία, 88% στην Κύπρο, 85% στη Μάλτα και 96% στη Σλοβενία. 5

100% Διάγραμμα 1. Πληρωμές με μετρητά σε καταστήματα (αποκλειστικά ) σε ευρώ 80% % των αγοραστών 60% 40% 20% Λετονία Εσθονία Σλοβακία Σλοβενία 0% 0 5 10 16 Ημέρες του Ιανουαρίου Ήδη την πρώτη εργάσιμη ημέρα μετά τη μετάβαση στο ευρώ (2 Ιανουαρίου 2014), ένα σχετικά μεγάλο μέρος του κοινού (30%) που πραγματοποίησε πληρωμές σε μετρητά, πλήρωσε αποκλειστικά με μετρητά σε ευρώ. Στις 4 Ιανουαρίου, ήδη τα δύο τρίτα των πολιτών που ερωτήθηκαν πλήρωσαν αποκλειστικά με μετρητά σε ευρώ. Στη συνέχεια, το ποσοστό των πληρωμών αποκλειστικά με μετρητά σε ευρώ αυξανόταν σταδιακά προς το τέλος της περιόδου παράλληλης κυκλοφορίας, με εξαίρεση την Παρασκευή 10 Ιανουαρίου 2014, όπου μειώθηκε από το 91% στο 87%, αλλά επανήλθε εκ νέου σύντομα στο 91% την επόμενη Δευτέρα. Συνολικά, η εξέλιξη των πληρωμών αποκλειστικά με μετρητά σε ευρώ ήταν ταχύτερη απ' ό,τι στην Εσθονία και στη Σλοβακία, αλλά λιγότερο σταθερή από αυτήν της Σλοβενίας. Ο τομέας του λιανικού εμπορίου, επίσης, αντιμετώπισε ικανοποιητικά τις προκλήσεις της διαδικασίας μετάβασης και τον χειρισμό δύο νομισμάτων ταυτόχρονα. Οι λιανοπωλητές ήταν καλά εφοδιασμένοι με μετρητά σε ευρώ και δεν αναφέρθηκε σημαντικό πρόβλημα με ουρές. Όπως συνάγεται από το διάγραμμα 2 κατωτέρω, ήδη στις 2 Ιανουαρίου, το 94% του συνόλου των πολιτών εισέπραξαν ρέστα αποκλειστικά σε ευρώ. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 100% στις 7 Ιανουαρίου και παρέμεινε σε αυτό το επίπεδο έως τις 14 Ιανουαρίου 2014. 6

100% Διάγραμμα 2. Συναλλαγές τοις μετρητοίς με ρέστα αποκλειστικά σε ευρώ (για τους αγοραστές που έλαβαν % των αγοραστών 80% 60% 40% 20% Λετονία Εσθονία Σλοβακία Σλοβενία 0% 0 5 10 16 Ημέρες του Ιανουαρίου Σύμφωνα με την έρευνα της Επιτροπής που πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά το τέλος της περιόδου παράλληλης κυκλοφορίας, η συντριπτική πλειοψηφία των Λετονών (79%) θεωρεί ότι η μετάβαση ήταν ομαλή και αποτελεσματική 9. 2.3. Απόσυρση του παλαιού εθνικού νομίσματος Αν και τα κυκλοφορούντα λατς σε φυσική μορφή μειώνονταν από τις αρχές του 2013, η απόσυρση του λατς σε φυσική μορφή από την κυκλοφορία αποτέλεσε ιδιαίτερη πρόκληση. Ένα σημαντικό μέρος των λετονικών λατς που κυκλοφορούσε σε φυσική μορφή αποσύρθηκε από την κυκλοφορία ήδη πριν από τη μετάβαση στο ευρώ. Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013, η αξία των λατς σε κυκλοφορία μειώθηκε κατά 50% περίπου σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2013 (από 1,2 δισεκατ. LVL σε 630,8 εκατ. LVL). Συνολικά, έπρεπε να αποσυρθούν 293 εκατομμύρια κέρματα (757 τόνοι). Η απόσυρση από την κυκλοφορία των κερμάτων λατς άρχισε στις 5 Σεπτεμβρίου 2013. Το 33% των εκτιμώμενων κερμάτων λατς καταστράφηκε έως τις 31 Δεκεμβρίου 2013. Με στόχο τη μείωση νομισμάτων λατς πριν από την 1η Ιανουαρίου 2014, πολλές τράπεζες πρότειναν στους πελάτες τους να καταθέσουν σε λογαριασμούς ταμιευτηρίου τα κέρματα λατς δωρεάν από την 1η Οκτωβρίου 2013. Επιπλέον, η Τράπεζα της Λετονίας παρέχει απεριόριστη και δωρεάν ανταλλαγή κερμάτων λατς με τραπεζογραμμάτια λατ. Οι εμπορικές τράπεζες έχουν εντείνει την προώθηση των πληρωμών χωρίς μετρητά σε πελάτες. Προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των μεγάλης ονομαστικής αξίας τραπεζογραμματίων λατς σε κυκλοφορία πλησιάζοντας προς την 1η Ιανουαρίου 2014, οι εταιρείες χρηματαποστολών και οι επιχειρήσεις ενθαρρύνθηκαν να αποφεύγουν τις παραγγελίες τραπεζογραμματίων μεγάλης ονομαστικής αξίας. 9 Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 393 (βλ. υποσημείωση 4). 7

Η διαδικασία μετάβασης στη Λετονία είχε προετοιμαστεί καλά και πραγματοποιήθηκε ομαλά. Οι μετατροπές στα ATM και στα τερματικά σημεία πωλήσεων πραγματοποιήθηκαν εγκαίρως και οι τράπεζες και τα ταχυδρομεία αντιμετώπισαν ικανοποιητικά τον πρόσθετο φόρτο εργασίας κατά την περίοδο παράλληλης κυκλοφορίας. Οι λιανοπωλητές χειρίστηκαν σωστά τις προκλήσεις της διαδικασίας μετάβασης και την ταυτόχρονη κυκλοφορία των δύο νομισμάτων. Ήταν καλά εφοδιασμένοι με μετρητά σε ευρώ και, σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής, ήδη από τις 2 Ιανουαρίου 2014, το 94% των ερωτηθέντων πολιτών εισέπραξαν ρέστα μόνο σε ευρώ 10. 3. ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΩΝ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΩΝ ΕΝΤΥΠΩΣΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΙΜΕΣ Η κοινή γνώμη ανησυχεί για τις πιθανές επιπτώσεις στις τιμές από τη μετάβαση στο ευρώ. Ήταν, συνεπώς, ιδιαίτερα σημαντικό οι λετονικές αρχές να λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα ώστε να αποτρέψουν τις καταχρηστικές πρακτικές και να διασκεδάσουν τις λανθασμένες εντυπώσεις για την εξέλιξη των τιμών. Από τον Ιανουάριο του 2013 παρακολουθούνται οι τιμές 120 προϊόντων ευρείας κατανάλωσης και υπηρεσιών στα δημοφιλέστερα σημεία πώλησης στις επτά μεγαλύτερες πόλεις της Λετονίας. Στις υπό παρακολούθηση υπηρεσίες περιλαμβάνονται εκείνες οι οποίες, με βάση την εμπειρία από τις προηγούμενες μεταβάσεις στο ενιαίο νόμισμα, είναι πιθανότερο να επηρεαστούν από τη συναφή με τη μετάβαση αύξηση των τιμών, όπως οι υπηρεσίες κομμωτηρίων, εστιατορίων/καφετεριών και οι υπηρεσίες επισκευής αυτοκινήτων. Τα αποτελέσματα της παρακολούθησης δημοσιεύονται τακτικά στον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών σχετικά με τη μετάβαση στο ευρώ. Η συμμόρφωση προς τις απαιτήσεις ανάρτησης τιμών και μετατροπής (π.χ. κανόνες για το στρογγύλεμα των ποσών) κατά τη διάρκεια της περιόδου διπλής αναγραφής και εφαρμογής του μνημονίου για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ («Fair Euro Introducer» Memorandum) παρακολουθείται από το κέντρο προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών (CRPC), μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών, την κρατική υπηρεσία τροφίμων και κτηνιατρικών θεμάτων και την υπηρεσία κρατικών εσόδων. Εντατικοί έλεγχοι άρχισαν την 1η Οκτωβρίου 2013. Μετά την πρώτη ειδική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πρόοδο που σημείωσε η Λετονία στις πρακτικές προετοιμασίες για την εισαγωγή του ευρώ, έχει αυξηθεί σημαντικά ο συνολικός αριθμός των επιθεωρητών (σήμερα, 346 επιθεωρητές). Η υποχρεωτική διπλή αναγραφή των τιμών σε λετονικά λατς και σε ευρώ άρχισε την 1η Οκτωβρίου 2013 και θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου 2014. Από τον Οκτώβριο του 2013, διενεργήθηκαν 14.849 έλεγχοι (συνολικός αριθμός προγραμματισθέντων ελέγχων: 28.000). Το CRPC και η ένωση προστασίας των δικαιωμάτων των καταναλωτών διενήργησαν 14.849 ελέγχους και εντόπισαν παραβάσεις σε 5.486 σημεία πώλησης. Η πιο συχνή αδυναμία που διαπιστώθηκε ήταν η εσφαλμένη μετατροπή σε 4.245 περιπτώσεις. Η δεύτερη σε συχνότητα αδυναμία αφορούσε τη διπλή αναγραφή τιμών (1.720 περιπτώσεις). Στο τέλος του Ιανουαρίου 2014, οι παραβιάσεις είχαν διορθωθεί σε 4.231 σημεία πώλησης. Σε 2.453 σημεία πώλησης αυτό συνέβη επιτόπου, παρουσία επιθεωρητή του CRPC. Σε 39 περιπτώσεις, 10 Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 393 (βλ. υποσημείωση 4). 8

επιβλήθηκαν πρόστιμα έως 500 LVL (711,44 ευρώ). Μέχρι στιγμής, έχουν δρομολογηθεί διοικητικές διαδικασίες σε 83 περιπτώσεις. Η Κρατική Υπηρεσία Τροφίμων και Κτηνιατρικών Θεμάτων πραγματοποίησε 4.454 ελέγχους τιμών (διαπιστώθηκαν παραβάσεις σε 186 σημεία πώλησης) και η Υπηρεσία Κρατικών Εσόδων 79 ελέγχους (διαπιστώθηκαν παραβάσεις σε 22 σημεία πώλησης). Ο αριθμός των παραβάσεων ως προς την απαίτηση της διπλής αναγραφής των τιμών μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Οι Λετονοί γενικά θεώρησαν ότι η διπλή αναγραφή των τιμών ήταν ένα χρήσιμο εργαλείο που διευκολύνει τις συγκρίσεις των τιμών και για να συνηθίσουν να κάνουν υπολογισμούς στο νέο τους νόμισμα. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε η Επιτροπή τον Ιανουάριο 11, σχεδόν τρεις στους τέσσερις ερωτηθέντες Λετονούς (74%) θεωρούσαν ότι η διπλή αναγραφή των τιμών ήταν πολύ ή αρκετά χρήσιμη. Επιπλέον, το 84% θεωρούσε ότι εφαρμοζόταν σωστά πάντοτε (44%) ή ως επί το πλείστον (40%), αποτέλεσμα το οποίο είναι σύμφωνο με τα αποτελέσματα των πρόσφατων μεταβάσεων στο ενιαίο νόμισμα. Σε ερώτηση σχετικά με τις μετατροπές των τιμών, το 46% των Λετονών είχε την εντύπωση ότι η μετατροπή των τιμών σε ευρώ δεν ήταν σωστή ορισμένες φορές (33%), συχνά (10%) ή πολύ συχνά (3%). Το αποτέλεσμα αυτό τοποθετείται εντός του φάσματος των αποτελεσμάτων από τις προηγούμενες μεταβάσεις. Η εκστρατεία για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ («Fair Euro Introducer»), η οποία ξεκίνησε στις 12 Ιουλίου 2013, καλεί τις επιχειρήσεις να δεσμευθούν ότι δεν θα κάνουν κατάχρηση της μετάβασης για ίδιο όφελος, να τηρήσουν τους κανόνες της μετάβασης και να παρέχουν την απαραίτητη βοήθεια στους πελάτες τους. Ακολουθεί τα πρότυπα των εθελοντικών πρωτοβουλιών που εφαρμόστηκαν επιτυχώς στις προηγούμενες μεταβάσεις. Η εκστρατεία διεξάγεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Οικονομικών. Οι συμμετέχοντες στην εκστρατεία δικαιούνται να χρησιμοποιούν αυτοκόλλητο με το ειδικό λογότυπο «Fair Euro Introducer» που αποδεικνύει τη συμμετοχή τους και αναφέρονται σε ένα «λευκό κατάλογο» που διατίθεται στον δικτυακό τόπο για το εγχείρημα της μετάβασης στο ευρώ. Έως τα τέλη Ιανουαρίου 2014, είχαν προσχωρήσει στην εκστρατεία «Fair Euro Introducer» 1224 επιχειρήσεις που πωλούν αγαθά ή παρέχουν υπηρεσίες (με περισσότερα από 11.000 σημεία πώλησης). Στους συμμετέχοντες συγκαταλέγονται οι πέντε μεγαλύτερες αλυσίδες λιανικής πώλησης. Η συμφωνία δίκαιης τιμολόγησης είναι μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία, προκειμένου να αποφεύγονται ενδεχόμενες καταχρηστικές πρακτικές όσον αφορά τις τιμές και να αντιμετωπίζονται οι λανθασμένες εντυπώσεις σχετικά με αυτές. Σε σύγκριση με τον συνολικό αριθμό των επιχειρήσεων στη Λετονία, τον στόχο που είχε αρχικά προβλεφθεί (τουλάχιστον 10.000 εταιρείες ή 30.000 σημεία πώλησης) και την εμπειρία που αποκτήθηκε από τις προηγούμενες μεταβάσεις 12, φαίνεται ότι υπήρχε περιθώριο για περαιτέρω επέκταση της κάλυψης του προγράμματος. Από την 1η Οκτωβρίου 2013, οι καταναλωτές μπορούν να υποβάλλουν στο CRPC καταγγελίες σχετικά με παραβιάσεις των κανόνων περί αναγραφής των τιμών μέσω ειδικής προς το σκοπό αυτό τηλεφωνικής γραμμής καταγγελιών, της ανοικτής τηλεφωνικής γραμμής γενικής ενημέρωσης σχετικά με το ευρώ, ηλεκτρονικών μηνυμάτων και επιστολών. Στις καταγγελίες δίδεται συνέχεια από το CPRC ή συνεργαζόμενη ΜΚΟ το αργότερο εντός 48 ωρών από την υποβολή τους. Οι ανησυχίες που εξέφρασαν οι πολίτες αφορούσαν κυρίως θέματα όπως η αναγραφή των τιμών και η εφαρμογή των κανόνων στρογγυλέματος. Οι 11 12 Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 393 (βλ. υποσημείωση 4). Το αντίστοιχο πρόγραμμα κάλυπτε 526 οικονομικές οντότητες στην Εσθονία, περίπου 7.600 επιχειρήσεις στην Κύπρο, 7.900 στη Μάλτα και περίπου 20.000 σημεία πώλησης στη Σλοβακία. 9

καταγγελίες σχετικά με πιθανές αυξήσεις τιμών λόγω του ευρώ αξιολογούνται από το λετονικό Συμβούλιο Ανταγωνισμού. Η Λετονία εφαρμόζει τη διπλή αναγραφή των τιμών και μια πρωτοβουλία δίκαιης τιμολόγησης, σύμφωνα με τις συστάσεις της Επιτροπής 13. Οι λετονικές αρχές θα πρέπει να συνεχίσουν να διασφαλίζουν τη δέουσα διερεύνηση όλων των καταγγελιών των πολιτών και να παρακολουθούν την ορθή εφαρμογή της συμφωνίας για τη δίκαιη εισαγωγή του ευρώ («Fair Euro Introducer») κατά την υπόλοιπη διάρκεια της εκστρατείας. Η συμμετοχή στην πρωτοβουλία δίκαιης τιμολόγησης υπήρξε μάλλον απογοητευτική σε σύγκριση με προηγούμενες μεταβάσεις στο ευρώ. Οι χώρες που υιοθετούν το ευρώ θα πρέπει να στοχεύουν σε ποσοστό συμμετοχής στη συμφωνία τουλάχιστον 75%. 13 Σύσταση της Επιτροπής της 10ης Ιανουαρίου 2008 σχετικά με μέτρα για τη διευκόλυνση της μετάβασης στο ευρώ στο μέλλον, ΕΕ L 23 της 26ης Ιανουαρίου 2008, σ. 30. 10

4. ΤΑΣΕΙΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΚΑΙ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ 4.1. Τάσεις εξέλιξης των τιμών Πριν από τη μετάβαση στο ευρώ προηγήθηκε μια περίοδος πολύ χαμηλού, και περιστασιακά αρνητικού, πληθωρισμού στη Λετονία. Η μείωση του πληθωρισμού οφείλεται κυρίως στην ενεργειακή συνιστώσα και, σε μικρότερο βαθμό, στα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά και, πιο πρόσφατα, στα μη μεταποιημένα τρόφιμα. Οι τάσεις αυτές είναι παρόμοιες με εκείνες που παρατηρούνται στα συνολικά στοιχεία για την ευρωζώνη και τις όμορες χώρες της Λετονίας. Κατά την πάγια πρακτική μετά την υιοθέτηση του ευρώ σε άλλα κράτη μέλη, η Eurostat σχεδιάζει να εκπονήσει έκθεση αξιολόγησης της εξέλιξης των τιμών μετά τη μετάβαση στο ευρώ στη Λετονία, μόλις υπάρξουν διαθέσιμα επαρκή δεδομένα. Η αντίστοιχη ανακοίνωση προβλέπεται να δημοσιευθεί από τη Eurostat τον Μάιο του 2014. 4.2. Εντυπώσεις για την εξέλιξη των τιμών Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Επιτροπής 14, η πλειοψηφία των Λετονών (57%) θεωρούσε ότι το ευρώ θα προκαλούσε αύξηση του πληθωρισμού στη χώρα τους (έναντι ποσοστού 55% των Εσθονών, 19% των Σλοβάκων, 66% των Κυπρίων, 37% των Μαλτέζων και 52% των Σλοβένων αμέσως μετά τις αντίστοιχες μεταβάσεις τους στο ενιαίο νόμισμα), ενώ μόνο 19% πίστευε ότι η είσοδος στη ζώνη του ευρώ θα βοηθούσε τη Λετονία να διατηρήσει τη σταθερότητα των τιμών. Μέχρι τα μέσα του 2013, ο αντιληπτός πληθωρισμός στη Λετονία παρουσίαζε σταθερή μείωση από την ανώτατη τιμή του την άνοιξη του 2011, ακολουθώντας στενά την πραγματική εξέλιξη του πληθωρισμού. Το διάστημα μεταξύ Ιουλίου και Νοεμβρίου 2013, ωστόσο, ο αντιληπτός πληθωρισμός αυξήθηκε, ενώ το ετήσιο ποσοστό πληθωρισμού βάσει του ΕνΔΤΚ μειώθηκε σε ποσοστά κάτω του μηδενός. Ενώ η αύξηση αυτή του αντιληπτού πληθωρισμού σε συνθήκες μείωσης του πραγματικού πληθωρισμού οφειλόταν ενδεχομένως στην επικείμενη μετάβαση στο ευρώ, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί η συγκεκριμένη επίπτωση που είχε η μετάβαση στο ευρώ στον αντιληπτό πληθωρισμό. Πριν και μετά τον χρόνο της μετάβασης στο ευρώ, τον Δεκέμβριο του 2013 και τον Ιανουάριο του 2014, ο αντιληπτός πληθωρισμός μειώθηκε. Σύμφωνα με τα δεδομένα της κοινής έρευνας καταναλωτών, ο πληθωρισμός χωρίς εποχική διόρθωση μειώθηκε στο 21,9 τον Ιανουάριο από 24,6 τον Δεκέμβριο. 14 Έρευνα του έκτακτου Ευρωβαρόμετρου 393 (βλ. υποσημείωση4). 11

10 8 6 4 2 0-2 -4 Αντιληπτός και πραγματικός πληθωρισμός στη Λετονία 100 80 60 40 20 0-20 -6-40 Ιαν-09 Απρ-09 Ιουλ-09 Οκτ-09 Ιαν-10 Απρ-10 Ιουλ-10 Οκτ-10 Ιαν-11 Απρ-11 Ιουλ-11 Οκτ-11 Ιαν-12 Απρ-12 Ιουλ-12 Οκτ-12 Ιαν-13 Απρ-13 Ιουλ-13 Οκτ-13 Ιαν-14 Πληθωρισμός ΕνΔΤΚ (ετήσια μεταβολή)(αριστερή πλευρά) αντιληπτός πληθωρισμός (χωρίς εποχική διόρθωση) (υπόλοιπο), (δεξιά πλευρά) 5. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΥΡΩ Βάσει της απόφασης του Συμβουλίου της 9ης Ιουλίου 2013, οι λετονικές αρχές δρομολόγησαν την εντατική φάση υλοποίησης των συναφών με τη μετάβαση στο ευρώ επικοινωνιακών δραστηριοτήτων. Η τελική έκδοση του εγγράφου «Στρατηγική επικοινωνίας για την εισαγωγή του ευρώ στη Λετονία», που εγκρίθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2012 από την ομάδα εργασίας για την ευαισθητοποίηση του κοινού και την επικοινωνία σχετικά με το εγχείρημα της μετάβασης στο ευρώ, καθόρισε τις κατευθυντήριες γραμμές για την εκστρατεία πληροφόρησης σχετικά με την εισαγωγή του ευρώ. Από ποσοτική άποψη, στόχος της εκστρατείας ήταν να εξασφαλιστεί η ικανοποιητική ενημέρωση του 90% του συνολικού πληθυσμού για τις πρακτικές πτυχές της μετάβασης στο ευρώ. Η ενημερωτική εκστρατεία, που συντονίζεται από το Υπουργείο Οικονομικών, περιλαμβάνει συνδυασμό εργαλείων και μέσων επικοινωνίας (απευθείας διανομή ενημερωτικού υλικού στα νοικοκυριά, σεμινάρια και κατάρτιση, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τηλεόραση και έντυπη εκστρατεία) και απευθύνεται σε διάφορες ομάδες (π.χ. ευρύ κοινό, μαθητές, ευάλωτες ομάδες, επιχειρήσεις). Συμπληρωματικές δραστηριότητες επικοινωνίας ανέλαβαν το γραφείο του Πρωθυπουργού, το Υπουργείο Οικονομικών, η Κεντρική Τράπεζα της Λετονίας, το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών, η λετονική ένωση εμπορικών τραπεζών και άλλοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς. Σε περιφερειακό επίπεδο, πραγματοποιήθηκαν, από το 2012, τακτικά σεμινάρια, εκδηλώσεις και συζητήσεις για επιχειρήσεις, για επαγγελματικούς φορείς που χειρίζονται μετρητά και ευάλωτες ομάδες. Η λετονική Συνομοσπονδία Εργοδοτών, το λετονικό Εμπορικό Επιμελητήριο και η λετονική Ένωση Εμπόρων διοργάνωσαν ημερίδες για τις επιχειρήσεις, ενημερώνοντάς τις σχετικά με την εκστρατεία «Fair Euro Introducer», που περιελάμβαναν συσκέψεις με τους κρατικούς αξιωματούχους και οικονομολόγους. 12

Η διάσκεψη για τη μετάβαση στο ευρώ, που οργάνωσαν από κοινού η Τράπεζα της Λετονίας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Υπουργείο Οικονομικών, πραγματοποιήθηκε στη Ρίγα στις 12 Σεπτεμβρίου 2013. Τον Σεπτέμβριο του 2013, ξεκίνησε εκστρατεία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης με τηλεοπτικά σποτ που αποσκοπούσαν στη συναισθηματική εμπλοκή του κοινού και την εξήγηση πρακτικών πτυχών της διαδικασίας μετάβασης στο ευρώ. Η εκστρατεία συμπληρώθηκε με διαφημίσεις σε έντυπα, στο ραδιόφωνο, στο διαδίκτυο και σε υπαίθριους χώρους. Στην επιλογή των μέσων ενημέρωσης δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην προσέγγιση ευάλωτων ομάδων σε απομακρυσμένες περιοχές και του ρωσόφωνου πληθυσμού. Για την ενημέρωση εκπαιδευτικών και μαθητών, το Υπουργείο Παιδείας διένειμε σε όλα τα σχολεία ενημερωτικό φυλλάδιο για τους εκπαιδευτικούς και παρήγαγε εικονογραφημένο υλικό για να εισαχθεί στα σχολικά προγράμματα σπουδών. Διάφορες δραστηριότητες απευθύνονταν σε άτομα με προβλήματα όρασης και ακοής μέσω προγραμμάτων κατάρτισης στον σχεδιασμό των νέων τραπεζογραμματίων και κερμάτων, στα χαρακτηριστικά ασφαλείας και τις γενικές λεπτομέρειες της μετάβασης στο ευρώ. Στα τέλη του 2013, στάλθηκαν σε όλα τα νοικοκυριά ατομικές επιστολές, σε εκδόσεις ειδικά προσαρμοσμένες για πέντε περιοχές, περιλαμβανομένης έκδοσης στα ρωσικά, που επεξεργάστηκαν από κοινού το Υπουργείο Οικονομικών και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μετά από σύντομο διάστημα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Λετονίας απέστειλαν από κοινού ενημερωτικό φυλλάδιο σχετικά με το σχέδιο των τραπεζογραμματίων και κερμάτων του ευρώ και τα χαρακτηριστικά ασφαλείας. Βάσει συμφωνίας εταιρικής σχέσης που υπεγράφη μεταξύ του λετονικού Υπουργείου Οικονομικών και της Επιτροπής στις 10 Ιουλίου 2012 και μεταγενέστερης συμφωνίας επιχορήγησης που υπεγράφη στις 30 Απριλίου 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέβαλε στην υλοποίηση της επικοινωνιακής στρατηγικής χρηματοδοτώντας μέχρι 50% τις επιλέξιμες δαπάνες των δραστηριοτήτων επικοινωνίας. Επιπλέον, η Επιτροπή χρηματοδότησε την περιοδεύουσα έκθεση για το ευρώ στη Ρίγα και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Λετονίας από τον Σεπτέμβριο του 2013 έως τον Ιανουάριο του 2014, διοργάνωσε σεμινάριο για λετονούς δημοσιογράφους και συνεργάστηκε για τη διάσκεψη σχετικά με τη μετάβαση στο ευρώ του Σεπτεμβρίου 2013. Επίσης, η Επιτροπή πραγματοποίησε διάφορες δημοσιεύσεις και δημοσκοπήσεις του Ευρωβαρόμετρου πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την περίοδο της παράλληλης κυκλοφορίας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεργάστηκε με την Τράπεζα της Λετονίας για να υπάρξει μεγαλύτερη συνέργεια και να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος της ενημερωτικής εκστρατείας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εξέδωσε έντυπα, πραγματοποίησε την έκθεση της ΕΚΤ για το ευρώ, συνδιοργάνωσε τη διάσκεψη για τη μετάβαση στο ευρώ τον Σεπτέμβριο του 2013 και οργάνωσε ενημερωτική εκστρατεία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης με επίκεντρο την οπτική εμφάνιση και τα στοιχεία ασφάλειας των τραπεζογραμματίων και των κερμάτων του ευρώ, βασικά γεγονότα και τις ημερομηνίες της μετάβασης στο ευρώ. 13

Η εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού συνέβαλε στην ομαλή μετάβαση στο ευρώ. Παρά τη σχετικά καθυστερημένη έναρξη, ενημερώθηκαν σωστά οι διάφορες ομάδες-στόχοι σχετικά με τις πρακτικές πτυχές της μετάβασης στο ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών ομάδων, όπως οι μειονότητες, τα άτομα που ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές, οι νέοι και οι ηλικιωμένοι. Μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει επιτευχθεί ο στόχος το 90% των κατοίκων της Λετονίας να αισθάνεται επαρκώς ενημερωμένο, εφόσον το 89% των Λετονών θεωρεί ότι είναι καλά ενημερωμένο σχετικά το ευρώ 15. Επιπλέον, συνολικά το 80% είναι ικανοποιημένο με την ενημέρωση που έλαβε από τις λετονικές αρχές. Η υποστήριξη για το ευρώ ανήλθε στο 52% (έρευνα στη Λετονία του Ιανουαρίου 2014), ξεκινώντας από σχετικά χαμηλό επίπεδο στις αρχές του 2013 (33%, έρευνα στη Λετονία, Ιανουάριος 2013). Για να αυξηθεί περαιτέρω, συνιστάται να συνεχιστούν ορισμένες προσπάθειες ενημέρωσης και η παρακολούθηση της κοινής γνώμης για διάφορα θέματα σε σχέση με το ευρώ. Ειδικότερα, οι Λετονοί εξακολουθούν να ανησυχούν για τον αντίκτυπο του ευρώ στις τιμές και τις καταχρηστικές τιμολογιακές πρακτικές 16. Ως εκ τούτου, συνιστάται να συνεχιστεί η εποπτεία της διπλής αναγραφής των τιμών, της σωστής μετατροπής και των κανόνων στρογγυλέματος και της εξέλιξης των τιμών γενικά για ορισμένους επιπλέον μήνες. 15 16 Έρευνα του έκτακτου Ευρωβαρόμετρου 393 (βλ. υποσημείωση4). Έρευνα του έκτακτου Ευρωβαρόμετρου 393 (βλ. υποσημείωση4). 14