ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΠΕΙΡΑΙΑ Σ.Τ.ΕΦ. -ΓΕΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ Δρ. Κάρμεν Μέντρεα ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2011
1. Εισαγωγή Ο παρών κανονισμός λειτουργίας εργαστηρίου απευθύνεται στους σπουδαστές που παρακολουθούν το εργαστηριακό μέρος του μαθήματος ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΛΙΚΩΝ του προγράμματος σπουδών του Τμήματος ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ. Οι ασκήσεις πραγματοποιούνται στο Εργαστήριο Ποιοτικού Ελέγχου και Τεχνολογίας Υλικών, στην αίθουσα Β216. Κατά κανόνα, οι σπουδαστές εκτελούν τις ασκήσεις κατά ομάδες, υπό την επίβλεψη των στελεχών του Εργαστηρίου. Επισημαίνεται ότι οι συνήθεις βιομηχανικοί κίνδυνοι υπάρχουν στο περιβάλλον του Εργαστηρίου κατά την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων. Οι ασκήσεις εκτελούνται σε εκπαιδευτικές διατάξεις και εργαστηριακό εξοπλισμό της βιομηχανικής πρακτικής οι οποίοι δε χαρακτηρίζονται απολύτως αβλαβείς. Αποτελεί συνεπώς ευθύνη και μέριμνα όλων και του καθενός ατομικά η προστασία ανθρώπων και εγκαταστάσεων και πρωτίστως, η προσωπική ασφάλεια. 2. Η λειτουργία του εργαστηριακού μαθήματος Κατά την πρώτη εβδομάδα του διδακτικού εξαμήνου, οι σπουδαστές κατανέμονται σε τμήματα (συνήθως οχτώ: Α, Β, Γ, Δ, Ε, ΣΤ, Ζ και Η) σε δυο ημέρες (σύμφωνα πάντα με το ωρολόγιο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος) με διαδοχικές ώρες έναρξης εργαστηρίου. Με ανακοίνωση του εργαστηρίου καθορίζονται, στις αρχές κάθε διδακτικού εξαμήνου: Ο εξαμηνιαίος προγραμματισμός των εργαστηριακών ασκήσεων. Ο προβλεπόμενος αριθμός ασκήσεων με αξιολόγηση, που οι σπουδαστές πρέπει να ολοκληρώσουν κατά το συγκεκριμένο εξάμηνο. Ο προγραμματισμός προβλέπει ότι οι εργαστηριακές ασκήσεις που διδάσκονται χωρίζονται σε τρεις (3) Βασικές Ενότητες: Α. Εργαστηριακοί έλεγχοι Β. Σχεδιασμοί θερμικών κατεργασιών, Κατεργασίες και Έλεγχοι Ποιότητας. Γ. Ομαδική εργασία σχετικά με τον Έλεγχο θερμικής κατεργασίας ενός χρεωμένου δοκιμίου μέσω μεταλλογραφικής Ανάλυσης (Προετοιμασία δοκιμίου και Σχεδιασμός της Θερμικής κατεργασίας). Με κατάλληλο αριθμό ασκήσεων για κάθε μία, σύμφωνα με το ενδεικτικό εξαμηνιαίο πρόγραμμα ασκήσεων που παρατίθεται στο τέλος του παρόντος Κανονισμού. Στην πρώτη ενότητα, για κάθε εργαστηριακή άσκηση που έχει ολοκληρωθεί, ο σπουδαστής οφείλει να παραδίδει ατομικά την εργαστηριακή αναφορά του (Φύλλο Έργου) δυο εβδομάδες μετά την εκτέλεση της άσκησης. Ο προβλεπόμενος αριθμός των εργαστηριακών ασκήσεων με αξιολόγηση είναι δέκα (10). Επιτυχής παρακολούθηση θεωρείται η επιτυχής αξιολόγηση με προβιβάσιμο βαθμό πέντε (5) και άνω, και παρουσία σε οκτώ (8) τουλάχιστον εργαστηριακές ασκήσεις. Η αξιολόγηση γίνεται ως εξής: 1
Στο τέλος κάθε μίας από τις πρώτες δύο Ενότητες (Α και Β) και σε ημερομηνία που έχει εγκαίρως ανακοινωθεί στον Πίνακα Ανακοινώσεων του Εργαστηρίου, θα ακολουθεί Γραπτή Εξέταση. Στο τέλος της τρίτης Ενότητας ο σπουδαστής θα υποστηρίξει το δοκίμιο του με μία γραπτή εξέταση. Για να μπορέσει κάθε σπουδαστής να προσέλθει για εξέταση σε κάθε μία από τις Γραπτές Εξετάσεις, θα πρέπει απαραίτητα να επιδείξει όλα τα απαιτούμενα Φύλλα Έργου. Τα Φύλλα Έργου θα πρέπει να έχουν αξιολογηθεί επιτυχώς. Σε αντίθετη περίπτωση δεν θα του επιτρέπεται η συμμετοχή στην Εξέταση. Ο τελικός βαθμός του εργαστηριακού μαθήματος για κάθε σπουδαστή προκύπτει ως η μέση τιμή της βαθμολογίας των τριών (3) γραπτών εξετάσεων. Δεν θα υπάρχει γραπτή τελική εξέταση στο Εργαστήριο, ούτε επανεξετάσεις. Η τελική βαθμολογία ανακοινώνεται σε διάστημα δύο εβδομάδων από την ημερομηνία λήξης των μαθημάτων. Σε περίπτωση αποτυχίας, το μάθημα επαναλαμβάνεται (βλ. και Ν.1404/1983 Άρθρο 27 παράγραφος 3β). Οι σπουδαστές παλαιοτέρων εξαμήνων που έχουν απορριφθεί με τελικό βαθμό στο Εργαστήριο ανώτερο του τέσσερα (4), μπορούν, αν το επιθυμούν, να μην παρακολουθήσουν εκ νέου όλες τις Εργαστηριακές Ασκήσεις αλλά μόνο να προσέλθουν στις τρείς (3) Γραπτές Εξετάσεις, οπότε η τελική βαθμολογία τους θα είναι ίση με τη μέση τιμή των βαθμολογιών σε κάθε Γραπτή Εξέταση. Σε περίπτωση αποτυχίας, ο σπουδαστής διατηρεί τους προβιβάσιμους βαθμούς (άνω του πέντε) και στο επόμενο εξάμηνο παρακολουθεί και εξετάζεται μόνο στις ενότητες που έχει αποτύχει. Η εύρυθμη λειτουργία του εργαστηριακού μαθήματος προϋποθέτει ότι οι σπουδαστές τηρούν τους στοιχειώδεις και αυτονόητους για κάθε εκπαιδευτική λειτουργία κανόνες όπως: - προσέρχονται έγκαιρα και ακολουθούν το πρόγραμμα - αποφεύγουν κάθε είδους όχληση - επιδεικνύουν συνεργασιμότητα και υποστηρίζουν τους συναδέλφους τους - σέβονται και προστατεύουν τους πόρους του Εργαστηρίου και του Ιδρύματος γενικότερα. 3. Εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων Η περιγραφή όλων των εργαστηριακών ασκήσεων δίδεται στην αρχή του εξαμήνου και περιλαμβάνει καταρχήν μια σύντομη εισαγωγή, που παρουσιάζει το προς επίλυση τεχνικό πρόβλημα. Η εισαγωγή περιέχει, όπου χρειάζεται, και μια συνοπτική αναφορά στη σχετική θεωρία. Η εκφώνηση περιλαμβάνει αναλυτικές οδηγίες για την εφαρμογή στο εργαστήριο. Οι οδηγίες οργανώνονται σε αριθμημένα στάδια (1, 2, 3 κ.ο.κ.) και επιμέρους βήματα (3α, 3β κ.ο.κ.) που εκτελούνται διαδοχικά. Οι οδηγίες εξηγούν τους χειρισμούς τους οποίους ο σπουδαστής πρέπει να εκτελέσει. 2
Επισημαίνεται ότι η τεχνική επικοινωνία είναι αναπόσπαστο μέρος της εργαστηριακής εκπαίδευσης και επομένως, οι σπουδαστές πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες για τη σύνταξη του Φύλλου Έργου. Η σαφήνεια και λιτότητα στη διατύπωση των εκθέσεων αξιολογούνται ιδιαίτερα. Μια εργαστηριακή άσκηση θεωρείται ολοκληρωμένη όταν ο σπουδαστής εκτελέσει όλα τα βήματα που προβλέπονται στην εργαστηριακή εφαρμογή και παραδώσει, ορθά συμπληρωμένο, το σχετικό Φύλλο Έργου. Η επίδοση του σπουδαστή αξιολογείται ατομικά και ξεχωριστά για κάθε άσκηση, με κριτήρια και στάθμιση: - την αντίληψη για το περιεχόμενο της άσκησης, που τεκμηριώνεται με την επεξήγηση των φαινομένων που λαμβάνουν χώρα, τον εντοπισμό των πιθανών αιτιών αστοχίας κ.λ.π. (30%) - την ευχέρεια εκτέλεσης (25%) - την επαρκή και σωστή σχεδίαση των διαγραμμάτων και την τήρηση των κανόνων της ορθής τεχνικής πρακτικής (25%) - την ορθή εκτέλεση του υπολογιστικού μέρους της άσκησης και την κατάλληλη παρουσίαση των αποτελεσμάτων (20%). Τελικώς τα φύλλα έργου αξιολογούνται ως εξής: Α (Άριστα) : Φύλλα έργου με επίδοση άνω του 80% Β (Αποδεκτή) : Φύλλα έργου με επίδοση 50%...80% Γ (Μη Αποδεκτή) : Φύλλα έργου με επίδοση κάτω του 50% Τα φύλλα έργου που βαθμολογούνται με άριστα (Α) πριμοδοτούνται με μίση πιστωτική μονάδα στο αντίστοιχο θέμα της γραπτής εξέτασης. Αντίστοιχα τα μη αποδεκτά φύλλα έργου (Γ) επισύρουν αρνητική βαθμολογία μισής πιστωτικής μονάδας στο αντίστοιχο θέμα της γραπτής εξέτασης. 3
4. Πρόγραμμα Εργαστηριακών Ασκήσεων ΕΒΔΟΜΑΔΑ Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ 1 η Εισαγωγή-Ενημέρωση εργαστηριακού μαθήματος Α ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ 2 η Α1 Μέτρηση σκληρότητας χαλύβων (HRC,HV,HRB,HB). Βαθμονόμηση και Διακρίβωση Σκληρόμετρων 3 η Α2 Μικροσκοπική Εξέταση Δομής (Οπτική Μικροσκοπία). Βαθμονόμηση και Διακρίβωση Μικροσκοπίων Μέτρηση Μεγέθους Κόκκων. 4 η Α3 Μηχανικές Ιδιότητες: Δοκιμή Εφελκυσμού Χαλύβων Οπλισμού Σκυροδέματος 5 η Α4 Κλίβανοι θερμικών κατεργασιών. Μέτρηση θερμοκρασίας με θερμοστοιχεία. 1η ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΩΡΑ ΘΕΩΡΙΑΣ Β ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΡΑΜΑΤΩΝ 6 η Β1 Θερμική Ανάλυση Διμερούς Κράματος Pb-Sn. Ισορροπία Φάσεων. 7 η Β2 Σχεδιασμός θερμικών κατεργασιών χάλυβα Ck45 ή Ck60 κατά DIN 8 η Β3 Θερμικές κατεργασίες χάλυβα Ck45 ή Ck60 κατά DIN 9 η Β4 Θερμικές κατεργασίες χάλυβα O1 κατά AISI 2 η ΓΡΑΠΤΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΩΡΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΝΟΤΗΤΑ Έλεγχος θερμικής κατεργασίας ενός ατομικά χρεωμένου δοκιμίου 10 η Γ1 Σχεδιασμός θερμικών κατεργασιών χάλυβα λαδιού Ο1 κατά ASTM. 11 η Γ2 Προετοιμασία ατομικού δοκιμίου. Λειάνσεις, Στιλβώσεις, Χημική Προσβολή 12 η 3 η ΕΞΕΤΑΣΗ ΔΟΚΙΜΙΟΥ- ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 4