Τεχνολογία Πολυμέσων Ενότητα 2: Διάδραση & Διαδραστικά Πολυμέσα Νικολάου Σπύρος Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Αυτή η ενότητα πραγματεύεται ζητήματα σχετικά με τη διάδραση και τα διαδραστικά πολυμέσα. 4
Περιεχόμενα ενότητας Διάδραση. Μέρη Διάδρασης Λειτουργίες Διάδρασης. Διαδραστικά Πολυμέσα. 5
Διάδραση & Διαδραστικά Πολυμέσα
Διάδραση: Τι είναι και τι προσφέρει Διάδραση (interaction): Σχέση ανάμεσα σε δύο τουλάχιστον οντότητες κατά την οποία μεταφέρεται πληροφορία από την μία οντότητα στην άλλη σχετικά με την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι οντότητες. Η ροή αυτή της πληροφορίας επιτρέπει στις οντότητες να δημιουργούν ένα κοινό σύστημα που περνά από κατάσταση σε κατάσταση εξελισσόμενο προς την επίτευξη ενός στόχου. Χαρακτηρίζει τη δυνατότητα που δίνει η τεχνολογία στο χρήστη να ελέγχει με δυναμικό τρόπο την πορεία παρουσίασης της πληροφορίας από το σύστημα, δηλ. να ανακατευθύνει την πορεία αυτή τη στιγμή που εξελίσσεται, με βάση τις αποκρίσεις του συστήματος και τους δικούς του στόχους. 7
Διαδραστικότητα - Interactivity (1/2) Διαδραστικότητα είναι η ποιότητα που χαρακτηρίζει μια πράξη όταν αυτή περιλαμβάνει διάδραση. Οι υπολογιστικές διαδικασίες προκαλούν αλλαγές στη νοητική, γνωστική και ψυχολογική κατάσταση του χρήστη. Η συμπεριφορά του χρήστη προκαλεί αλλαγές στην κατάσταση του υπολογιστή. 8
Διαδραστικότητα - Interactivity (2/2) Διαδραστικά πολυμέσα (interactive multimedia) αναφέρονται οι εφαρμογές εκείνες των πολυμέσων που επιτρέπουν την πρόσβαση στην πληροφορία μέσω της διάδρασης χρήστη-εφαρμογής. Με χρήση των δυνατοτήτων διάδρασης, ο χρήστης μπορεί να προσαρμόσει την παρουσίαση της πληροφορίας στις προσωπικές του επιλογές, ρυθμίζοντας στοιχεία όπως η σειρά, η ταχύτητα και ο τρόπος αναπαράστασης της πληροφορίας. Μια διαδραστική εφαρμογή επιτρέπει τη μη-γραμμική (nonlinear) πρόσβαση στην πληροφορία. 9
Τα μέρη μίας διάδρασης (1/2) Αρχικό ερέθισμα ή κατάσταση εκκίνησης. Είναι μια αρχική κατάσταση που λειτουργεί για τη μία οντότητα ως ερέθισμα για δράση. Απόκριση (Responce). Είναι το είδος της δράσης μέσω του οποίου η οντότητα που αποκρίνεται μπορεί να μεταφέρει πληροφορία στην πρώτη. 10
Τα μέρη μίας διάδρασης (2/2) Απόκριση (Responce) - Συνέχεια. Στην απόκριση διακρίνονται δύο τουλάχιστον επίπεδα: Το φυσικό επίπεδο που αναφέρεται στη φυσική ενέργεια που θα κάνει η οντότητα για να δώσει απόκριση (π.χ. ο χρήστης πατά ένα πλήκτρο). Το γνωστικό επίπεδο που αναφέρεται στο είδος της γνωστικής διαδικασίας στην οποία εμπλέκεται η οντότητα για να δώσει απόκριση (π.χ. η απάντηση σε ερώτηση πολλαπλών επιλογών). Ανάδραση (feedback). Είναι η πληροφορία που μεταφέρει μια οντότητα σ αυτήν που επέλεξε έναν τρόπο απόκρισης στο αρχικό ερέθισμα. 11
Πώς επιτυγχάνεται η διάδραση; (1/3) Εικόνα 1: Τυπική οθόνη διάδρασης με ερώτηση πολλαπλών επιλογών. Πηγή: Διδάσκων (2015). Ο χρήστης πρέπει να μπορεί να αναγνωρίσει τη σωστή μεταξύ των τεσσάρων απαντήσεων που προσφέρονται (γνωστικό επίπεδο) και να πατήσει το πλήκτρο «Αξιολόγηση» για να δει την ανάδραση του συστήματος. 12
Πώς επιτυγχάνεται η διάδραση; (2/3) Εδώ ο χρήστης πρέπει να σύρει το ζητούμενο εικονίδιο από την παλλέτα αριστερά στην κατάλληλη θέση δεξιά. Εικόνα 2: Διαδραστική παλέτα. Πηγή: Διδάσκων (2015). Η απόκριση στο φυσικό επίπεδο είναι τύπου drag and drop (σύρε κι άφησε) ενώ απαιτεί την εκδήλωση γνώσης διαδικαστικού τύπου. 13
Πώς επιτυγχάνεται η διάδραση; (3/3) Εικόνα 3: Συνήθη ενεργά στοιχεία της διεπαφής χρήστη που υλοποιούν διαδράσεις σε τεχνολογικά περιβάλλοντα. Πηγή: Διδάσκων (2015). 14
Λειτουργίες διάδρασης (1/2) Πλοήγησης (navigational). Διάδραση πλοήγησης προσφέρει κάθε ενεργό στοιχείο της οθόνης που επιτρέπει στον χρήστη να πλοηγηθεί στη δομή της εφαρμογής και να εντοπίσει τις πληροφορίες που χρειάζεται. Μαθησιακή (learning). Μαθησιακή χαρακτηρίζεται κάθε διάδραση που οργανώνεται με τρόπο ώστε να βοηθά τον χρήστη να αποκομίσει μαθησιακά οφέλη χρησιμοποιώντας την εφαρμογή. 15
Λειτουργίες διάδρασης (2/2) Προσαρμοστική (adaptive). Η προσαρμοστική διάδραση σχετίζεται με την ικανότητα του συστήματος να προσαρμόζει τον τρόπο παρουσίασης της πληροφορίας στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χρήστη. 16
Διάδραση πλοήγησης Το περιεχόμενο μιας εφαρμογής πολυμέσων αναπτύσσεται σε περισσότερες από μία οθόνες (κόμβους) της εφαρμογής. Οι διαδράσεις πλοήγησης (πχ. τα πλήκτρα στην κάτω σειρά της εικόνας) επιτρέπουν στον χρήστη να πλοηγηθεί μέσα στους κόμβους της εφαρμογής. Εικόνα 4: Διάδραση πλοήγησης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 17
Μαθησιακή διάδραση Μαθησιακή διάδραση σε εφαρμογή προσομοίωσης: Ο χρήστης δημιουργεί ένα τοπικό δίκτυο τοποθετώντας τα συστατικά του μέρη και ελέγχοντας τη σωστή λειτουργία του. Εικόνα 5: Μαθησιακή διάδραση. Πηγή: Διδάσκων (2015). 18
Προσαρμοστική διάδραση (1/2) Στην προσαρμοστική διάδραση το σύστημα παρακολουθεί συγκεκριμένες διαδράσεις του χρήστη (πχ. τις απαντήσεις του σε ειδικό ερωτηματολόγιο ή τις επιλογές του σε καθορισμένα σημεία) και δημιουργεί ένα μοντέλο του χρήστη με βάση το οποίο κάνει την προσαρμογή. 19
Προσαρμοστική διάδραση (2/2) Εικόνα 6: Προσαρμοστική διάδραση. Πηγή: Διδάσκων (2015). 20
Διαδραστικά πολυμέσα (1/4) Απλά πολυμέσα. Τα απλά πολυμέσα είναι μια τετριμμένη περίπτωση εφαρμογών όπου απουσιάζει παντελώς η διάδραση. Διαδραστικά πολυμέσα ή διαλογικά πολυμέσα (interactive multimedia). Μια δομή στην οποία συνυπάρχουν περισσότερα από ένα μέσα και στην οποία ο χρήστης μπορεί να έχει τον έλεγχο του περιεχομένου. Σε ένα τυπικό σύστημα διαδραστικών πολυμέσων ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να καθορίσει την πορεία που θα ακολουθήσει μέσα από οθόνες με διάφορες επιλογές (σημεία διάδρασης) που βρίσκονται σε χαρακτηριστικά σημεία μέσα στην εφαρμογή. Οι οθόνες αυτές δρούν ως «σταυροδρόμια». 21
Διαδραστικά πολυμέσα (2/4) Υπερμέσα (hypermedia). Όταν στα διαδραστικά πολυμέσαπαρέχεται μια δομή συνδεδεμένων στοιχείων, μέσω της οποίας ο χρήστης μπορεί να πλοηγηθεί. Π.χ. ιστοσελίδες, slideshow presentations. 22
Διαδραστικά πολυμέσα (3/4) Στον κόμβο της εικόνας ο χρήστης καλείται να επιλέξει έναν από τους τρεις διαθέσιμους θεματικούς χώρους «ανάλυση», «σύνθεση» & «μαθητεία» πατώντας στην κατάλληλη λέξη. Εικόνα 7: Διαδραστικά πολυμέσα. Πηγή: Διδάσκων (2015). 23
Διαδραστικά πολυμέσα (4/4) Η εφαρμογή που συνδυάζει τα διάφορα μέσα για την παρουσίαση περιεχομένου ονομάζεται πολυμεσική εφαρμογή ή έργο πολυμέσων (multimedia project). Όταν η πολυμεσική εφαρμογή διανέμεται στην αγορά συσκευασμένη, με ή χωρίς οδηγίες χρήσης, πολυμεσικός τίτλος (multimedia title). 24
Εφαρμογές διαδραστικών πολυμέσων Επικοινωνία. Περιβάλλοντα επικοινωνίας με χρήση τεχνολογίας πολυμέσων. Εκπαίδευση. Εκπαιδευτικά περιβάλλοντα πολυμέσων. Ενημέρωση. Κιόσκια πληροφοριών. Παρουσιάσεις. Ψυχαγωγία. Παιχνίδια. 25
Ανακεφαλαίωση Διάδραση. Μέρη Διάδρασης Λειτουργίες Διάδρασης. Διαδραστικά Πολυμέσα. 26
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Νικολάου Σπύρος. «Τεχνολογία Πολυμέσων». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: 27
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 28
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 29
Βιβλιογραφία 1. Τεχνολογία πολυμέσων, Δημητριάδης Σταύρος Ν., Πομπόρτσης Ανδρέας Σ., Τριανταφύλλου Ευάγγελος Γ. 2. Συστήματα Πολυμέσων: Αλγόριθμοι, Πρότυπα και Εφαρμογές, Havaldar P., Medioni G. 3. Πολυμέσα Αναλυτικός Οδηγός, 8η Έκδοση, Tay Vaughan. 4. Τεχνολογία Πολυμέσων και Πολυμεσικές Επικοινωνίες, Γεώργιος Β. Ξηλωμένος, Γεώργιος Κ. Πολύζος. 30
Τέλος Ενότητας