ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Περπατώντας στην Αγορά, - 1 -
Αν διάβασες το έντυπο «Αθήνα, Ηόρος ειμί τες Αγοράς», ήρθε η ώρα να αφουγκραστείς τον παλμό της αρχαίας Αθήνας... Άκουσε τι έχουν να σου πουν οι Αθηναίοι πολίτες και βοήθησέ τους να πάνε στο σημείο όπου επιθυμούν. Αναζήτησε στο χάρτη τους χώρους που πρέπει να επισκεφτούν και σημείωσε τον κατάλληλο αριθμό στο κάθε πλαίσιο. Για να βοηθηθείς διάβασε τις πληροφορίες του κάθε χώρου. Είμαι ο Νικίας, ένας από τους 10 στρατηγούς της πόλης. Η περίοδος που διανύουμε είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος έχει ξεσπάσει και η πόλη μας βρίσκεται σε σοβαρό κίνδυνο. Πλέον δεν έχω διάθεση για καμία συναναστροφή, σκοπός μου είναι να επαναφέρω την ειρήνη στην Αθήνα. Πού είναι το κτήριο που εργάζομαι μέχρι αργά το βράδυ για τη σωτηρία της πόλης; Α. Νικίας Αντίπατρου Κορυδαλλεύς,ένας Στρατηγός Μεγάλη μου τιμή να κληρωθώ Επώνυμος Άρχων της πόλης. Πίστευα ότι ποτέ δεν θα είχα αυτή την τύχη, τελικά όμως τα κατάφερα! Πού πρέπει να πάω για να ορκιστώ πριν αναλάβω τα καθήκοντά μου; Β. Αριστείδης Φρίξου Δεκελεύς, ένας Επώνυμος Άρχων Σήμερα αποφάσισα να ξυπνήσω αξημέρωτα για να πάω στο δικαστήριο της Ηλιαίας μήπως και φανώ τυχερός και κληρωθώ δικαστής. Ο Περικλής αύξησε το δικαστικό μισθό από έναν σε τρεις οβολούς, καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό. Εύχομαι το κληρωτήριο να είναι με το μέρος μου σήμερα! Γ. Δημόδοκος Χρύσιππου Μεσογεύς, ένας υποψήφιος δικαστής Το όνομά μου είναι Ξάνθος και εργάζομαι ως δούλος στην οικογένεια του Καλλίνικου. Η οικία μας βρίσκεται στο δήμο Κοίλης και έρχομαι εδώ για να αγοράσω τα απαραίτητα για το σημερινό μας φαγητό. Πού πρέπει να πάω για να αγοράσω φρέσκα ψάρια; Δ. Ξάνθος, ένας δούλος της Αθήνας - 2 -
Χαίρε! Ονομάζομαι Μέμνων και έχω εκλεγεί βουλευτής. Ανήκω, μάλιστα, στην πρυτανεύουσα φυλή. Πού πρέπει να πάω για να απολαύσω το μεσημεριανό μου φαγητό; Ε. Μέμνων Δημοφώντα Αχαρνεύς, ένας Αθηναίος βουλευτής Η καινούργια μέρα χάραξε, ώρα, λοιπόν, για έναν περίπατο. Ευκαιρίες για ξεπόρτισμα δεν έχω πολλές. Μπορώ όμως να γεμίσω την υδρία μου με φρέσκο νερό για το σπίτι μου. ΣΤ. Γλαύκη, μια όχι πολύ πλούσια Αθηναία Χαίρε! Θέλω να συναντήσω το δάσκαλό μου τον Γνήσιππο για να συζητήσουμε και να φιλοσοφήσουμε. Η δροσιά που θα μας προσφέρει μια στοά είναι ό,τι πρέπει για τις βαθυστόχαστες κουβέντες μας. Ζ. Πλάτωνας Αρίστωνος Κηφισεύς, ένας μαθητευόμενος φιλόσοφος Τι καινούργια νέα να φέρνει άραγε η σημερινή ημέρα; Πού πρέπει να πάω για να ενημερωθώ για τα νέα της πόλης μου; Η. Μητροκλής Πολύκλειτου Αφιδνεύς, ένας Αθηναίος πολίτης Το όνομά μου είναι Σωκράτης και μου αρέσει να βοηθώ τους ανθρώπους να ανακαλύψουν την αλήθεια που κρύβουν μέσα τους χωρίς οι ίδιοι να το γνωρίζουν. Πρέπει να απαντήσω στην κατηγορία του Μέλητος ότι είμαι ασεβής. Πού πρέπει να πάω; Θ. Σωκράτης Σωφρονίσκου Αλωπεκεύς, ένας Αθηναίος φιλόσοφος - 3 -
Δεν έχεις αναρωτηθεί ποτέ γιατί όταν αφήνουμε ένα κόκκο σταριού να πέσει στο πάτωμα δεν ακούμε τον ήχο που κάνει πέφτοντας, ενώ όταν πέφτουν πολλοί κόκκοι μαζί ακούγεται καθαρά ο ήχος; Έλα στη στοά που συνηθίζω να συχνάζω για να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει Ι. Ζεύξιππος Ηγήσανδρου Φαληρεύς, ένας Αθηναίος φιλόσοφος Πλέον έχω και εγώ λόγο στους νόμους που ρυθμίζουν τη ζωή της πόλης μας. Είμαι ένας από τους 500 βουλευτές που θα ετοιμάζουν τα σχέδια των νόμων πριν συζητηθούν στην Εκκλησία του Δήμου. Όμως, πού πρέπει να πάω για να πάρω μέρος στην πρώτη μας συνεδρίαση; Κ. Δεινοκράτης Τέρπανδρου Αθμονεύς, ένας Βουλευτής Όλο το βράδυ δεν κοιμήθηκα. Σήμερα είναι η μεγάλη μέρα! Θα προτείνω στην Εκκλησία του Δήμου να ξεκινήσουμε τη ναυπήγηση εκατό ολοκαίνουργιων τριηρών. Πού πρέπει να πάω για να υποβάλω την πρότασή μου; Λ. Θεμιστοκλής Νεοκλέους Φρεάριος, ένας Αθηναίος πολιτικός Χαίρε! Είμαι ο Αριστογείτων και σήμερα ενηλικιώθηκα! Πού πρέπει να πάω για να το αναφέρω και να αναγνωρίζομαι πλέον επίσημα ως Αθηναίος πολίτης; Μ. Αριστογείτων Μελικέρτη Αλιμούσιος, ένας νεαρός Αθηναίος - 4 -
12 11 10 8 3 9 2 5 4 6 7 13 1 1. Οδός Παναθηναίων 2. Μητρώο (Παλαιό Βουλευτήριο) 3. Θόλος 4. Βασίλειος Στοά 5. Στοά Ελευθερίου Διός 6. Ποικίλη Στοά 7. Νοτιοανατολική Κρήνη 8. Ηλιαία 9. Μνημείο Επώνυμων Ηρώων 10. Νέο Βουλευτήριο 11. Στρατηγείο 12. Πνύκα 13. Βωμός 12 θεών - 5 -
1. Οδός Παναθηναίων: Ο κύριος δρόμος που διασχίζει την Αγορά. Πήρε το όνομά του από την πομπή που περνάει κατά τη διάρκεια των μεγάλων Παναθηναίων. Έμποροι κάθε λογής βρίσκονται εδώ για να πουλήσουν την πραμάτεια τους. Έτσι, στους πάγκους μπορεί να βρει κάποιος είδη πρώτης ανάγκης όπως φρέσκα ψάρια, λαχανικά, κρέας, καθώς και άλλα είδη όπως εκλεκτά αρώματα. 2. Μητρώο (Παλαιό Βουλευτήριο): Στο χώρο αυτό φυλάσσονται τα κρατικά αρχεία. Ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της Ρέας, μητέρας των θεών, που πλέον είχε υπό την προστασία της τα σημαντικότερα αρχεία του κράτους. Εδώ έρχονται και οι νεαροί Αθηναίοι όταν κλείσουν τα 18 τους χρόνια για να γραφτούν στους καταλόγους και να αναγνωρίζονται πλέον ως Αθηναίοι πολίτες. 3. Θόλος: Στο στρογγυλό αυτό κτήριο βρίσκεται η έδρα της πρυτανεύουσας φυλής που ορίζεται για περίπου 35 ημέρες ως κυβέρνηση. Από τους πενήντα πρυτάνεις πρέπει υποχρεωτικά να βρίσκεται το 1/3 αυτών όλο το εικοσιτετράωρο εκεί, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. 4. Βασίλειος Στοά: Εδώ βρίσκεται η έδρα του άρχοντα - βασιλέα, που είναι υπεύθυνος για τις καταγγελίες περί ασεβείας. Οι πιο σημαντικοί νόμοι της Αθήνας φυλάσσονται εδώ. Αρχικά οι Αθηναίοι είχαν στήσει ξύλινους στύλους («κύρβεις») με τους νόμους του Σόλωνα που αργότερα τους αντικατέστησαν με μαρμάρινους. Έξω από τη στοά υπάρχει ο «Όρκιος Λίθος». Στο σημείο αυτό ορκίζονται οι δέκα άρχοντες της πόλης πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους ότι εάν παραβούν τους νόμους, τότε να ξεκληριστεί ολόκληρη η γενιά τους! Εδώ γίνεται επίσης η προανάκριση όταν κάποιος κατηγορείται για ασέβεια. 5. Στοά Ελευθερίου Διός: Δίπλα από τη Βασίλειο Στοά βρίσκεται μια κομψή στοά με 2 πλαϊνές πτέρυγες. Εκεί τιμούν οι Αθηναίοι τον Ελευθέριο Δία που πίστευαν πως βοήθησε την Αθήνα να είναι μια ελεύθερη πόλη. Ασπίδες ένδοξων πολεμιστών που πέθαναν για την ελευθερία της Αθήνας κοσμούν το κτήριο. Στην καλαίσθητη αυτή στοά απολαμβάνουν να συναντιούνται καθημερινά οι Αθηναίοι. Εδώ πολλές φορές συζητάει και ο Σωκράτης με τους μαθητές τους. - 6 -
6. Ποικίλη Στοά: Ένα από τα πιο ωραία οικοδομήματα της Αγοράς! Το όνομά της οφείλεται στους πίνακες που τη διακοσμούν και που απεικονίζουν ένδοξες στιγμές της αθηναϊκής ιστορίας όπως η νίκη στη μάχη του Μαραθώνα. Στην Ποικίλη Στοά συχνάζουν λογής-λογής άνθρωποι όπως ψαράδες, ζητιάνοι αλλά ακόμη και ταχυδακτυλουργοί. Εδώ έρχονται όσοι θέλουν να βρεθούν ανάμεσα σε κόσμο για να συζητήσουν και να σχολιάσουν την επικαιρότητα. 7. Νοτιανατολική Κρήνη: Βρίσκεται στην πλατεία της αρχαίας Αγοράς δίπλα στη Νότια Στοά. Εδώ έρχονται οι γυναίκες και οι δούλοι για να γεμίσουν με φρέσκο τρεχούμενο νερό τις υδρίες τους. Η προμήθεια του νερού είναι μια καλή ευκαιρία να βγουν από το σπίτι οι γυναίκες και να συναντήσουν άλλες νεαρές κοπέλες. 8. Ηλιαία: Το δικαστήριο που εκδικάζει τις περισσότερες υποθέσεις των Αθηναίων. Οι δικαστές, που ονομάζονται Ηλιαστές, κληρώνονται κατά την ημέρα της δίκης από 6.000 Αθηναίους άνω των 30 ετών, που έχουν προσφερθεί να είναι ένορκοι για ένα χρόνο. 9. Μνημείο Επώνυμων Ηρώων: Αυτό το μνημείο δημιουργήθηκε για να τιμήσει τους ήρωες της Αττικής, τα ονόματα των οποίων δόθηκαν στις δέκα της φυλές. Εδώ καθημερινά υπάρχουν πινακίδες με διάφορες σημαντικές ανακοινώσεις προς πληροφόρηση των πολιτών. Έτσι, όποιος θέλει να ενημερωθεί για τα τεκταινόμενα εδώ είναι το πρώτο σημείο που πρέπει να έρθει. Κάτω από τον αντίστοιχο ήρωα της φυλής του υπάρχουν οι σχετικές ανακοινώσεις. - 7 -
10. Νέο Βουλευτήριο: Ο χώρος που συνεδριάζει η Βουλή. Οικοδομήθηκε γύρω στο 415 π.χ. και αντικατέστησε το παλιό που βρισκόταν ακριβώς δίπλα. Εδώ συνεδριάζουν καθημερινά οι 500 βουλευτές για να προετοιμάσουν τα θέματα που θα συζητηθούν στην Εκκλησία του Δήμου. Στο κτήριο αυτό φυλάσσονται ψηφίσματα της Εκκλησίας του Δήμου, νόμοι και κατάλογοι των Αθηναίων εφήβων. 11. Στρατηγείο: Η έδρα των 10 στρατηγών που είναι υπεύθυνοι για τα θέματα σχετικά με το στρατό. Βρίσκεται κοντά στην Θόλο. 12. Πνύκα: Στην Πνύκα, στις πλαγιές του λόφου λίγο μακρύτερα από την αρχαία Αγορά, συγκαλούν οι Αθηναίοι την Εκκλησία του Δήμου από τον 6ο αι. π.χ. Σπουδαίοι πολιτικοί και ρήτορες όπως ο Θεμιστοκλής, ο Περικλής, ο Δημοσθένης κ.ά. έχουν αγορεύσει εδώ. Από τότε που καθιερώθηκε ο μισθός του τριώβολου οι Αθηναίοι επιδιώκουν ακόμα περισσότερο την παρουσία τους στην Εκκλησία του Δήμου. 13. Βωμός 12 Θεών: Ο Βωμός των 12 Θεών είναι αφιερωμένος στους 12 θεούς του Ολύμπου. Το σημείο αυτό είναι η αφετηρία από όπου μετρούνται όλες οι αποστάσεις από την Αθήνα. Επίσης είναι ένας ιερός χώρος και έρχονται όσοι καταδιώκονται για να βρουν άσυλο ως ικέτες. - 8 -
Γνώρισε τους 10 ήρωες της Αττικής που έδωσαν τα ονόματά τους στις φυλές της Αττικής! 1. ΕΡΕΧΘΕΥΣ: Λαμπρός βασιλιάς της Αθήνας. Εκείνος ήταν που όρισε ως προστάτιδα της πόλης τη θεά Αθηνά και έτσι οι κάτοικοι της πόλης ονομάστηκαν Αθηναίοι, όπως αποκαλούνται μέχρι τις μέρες μας! Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Ερεχθηίς φυλή! 2. ΑΙΓΕΥΣ: Μυθικός βασιλιάς της Αθήνας. Απόγονος του Ερεχθέα και πατέρας του Θησέα, του γνωστού ήρωα που σκότωσε το Μινώταυρο, το φοβερό τέρας στο ανάκτορο του βασιλιά Μίνωα στην Κρήτη. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Αιγηίς φυλή! 3. ΠΑΝΔΙΩΝ: Βασιλιάς της Αθήνας. Οι Αθηναίοι πίστευαν ότι στα χρόνια του οι πρόγονοί τους διδάχτηκαν την τέχνη της καλλιέργειας των δημητριακών και της αμπελουργίας. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Πανδιονίς φυλή! 4. ΛΕΩΣ: Κήρυκας από το δήμο Αγνούντα που έσωσε τη ζωή του Θησέα πληροφορώντας τον για την επίθεση που σχεδίαζαν εναντίον του οι Παλλαντίδες. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Λεοντίς φυλή! 5. ΑΚΑΜΑΣ: Γιος του Θησέα και της Φαίδρας. Ίδρυσε δύο πόλεις με το όνομα «Ακάμαντα» στην Κύπρο και τη Φρυγία. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Ακαμαντίς φυλή! - 9-6. ΟΙΝΕΥΣ: Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για τον ήρωα αυτό. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Οινηίς φυλή! 7. ΚΕΚΡΟΨ: Πανάρχαιος βασιλιάς της Αθήνας, που το σώμα του ήταν μισό ανθρώπινο και μισό φιδιού. Χάρη στον Κέκροπα έμαθαν οι Αθηναίοι να δημιουργούν πόλεις, επινόησαν τη γραφή, αλλά και τιμούσαν τους νεκρούς τους ενταφιάζοντάς τους. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Κεκροπίς φυλή! 8. ΙΠΠΟΘΟΩΝ: Ήρωας της Αττικής και γιος του θεού της θάλασσας, Ποσειδώνα. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Ιπποθοωντίς φυλή! 9. ΑΙΑΣ: Βασιλιάς της Σαλαμίνας και τρανός ήρωας που πήρε μέρος στον Τρωικό πόλεμο. Τον θεωρούσαν τον δεύτερο πιο ανδρειωμένο μετά τον Αχιλλέα. Προς τιμήν του ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής έγραψε την τραγωδία «Αίας». Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Αιαντίς φυλή! 10. ΑΝΤΙΟΧΟΣ: Γιος του Ηρακλή και της Μύδας. Προς τιμήν του δημιουργήθηκε η Αντιοχίς φυλή!
ΛΥΣΕΙΣ Α. 11 Β. 10 Γ. 8 Δ. 1 Ε. 3 ΣΤ. 7 Ζ. 5 Η. 9 Θ. 4 Ι. 6 Κ. 10 Λ. 12 Μ. 2 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Αθήνα, 2015 Γενικός συντονισμός έργου: Μαρία Λαγογιάννη, Δρ Αρχαιολόγος Σουζάνα Χούλια - Καπελώνη, αρχαιολόγος Γενική επιμέλεια: Τόνια Κουτσουράκη, αρχαιολόγος Αλεξάνδρα Σέλελη, αρχαιολόγος - μουσειολόγος Κείμενα: Ελένη Φραγκάκη, αρχαιολόγος - σύμβουλος διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς Γραφιστική/καλλιτεχνική επιμέλεια: Σπήλιος Πίστας, γραφίστας Εικονογράφηση: Μανόλης Τσαμπουράκης, ζωγράφος Γιάννης Νάκας (σελ. 1, 5) Διορθώσεις κειμένων: Βιολέττα Ζεύκη, αρχαιολόγος - μεταφράστρια Copyright 2015 ΥΠ.ΠΟ.A. ΙSBN ηλεκτρονικής έκδοσης: 978-960-386-208-6 Το έντυπο «Περπατώντας στην Αγορά,» της θεματικής ενότητας «Δημοκρατία και Κλασική Παιδεία» ψηφιοποιήθηκε το 2015 γιατην Πράξη με κωδικό MIS 339815 «Επικαιροποίηση και ψηφιοποίηση πολιτιστικού εκπαιδευτικού υλικού για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας», που υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.