Αρύκανδα (Αρχαιότητα)

Για παραπομπή : Καμάρα Αφροδίτη,, 2001, Περίληψη : Πόλη της Λυκίας χτισμένη επάνω στον ποταμό Αρύκανδο. Ήταν μάλλον έδρα τοπικού ηγεμόνα στα Κλασικά χρόνια, ενώ στα Ελληνιστικά αποτέλεσαν διαδοχικά κτήση των Πτολεμαίων και των Σελευκιδών. Στη Ρωμαϊκή εποχή ήταν μέλος του Κοινού των Λυκίων. Η πόλη σώζεται σε εξαιρετική κατάσταση, ενώ υπάρχουν πολλές επιγραφικές μαρτυρίες για τις λατρείες και τους θεσμούς της. Άλλες Ονομασίες Γεωγραφική Θέση Νότια Τουρκία, μεταξύ Elmalı και Finike Ιστορική Περιοχή Λυκία Διοικητική Υπαγωγή Κοινό των Λυκίων Γεωγραφικές Συντεταγμένες Λ = 30 06 5 Φ = 36 48 4 1. Γενικές πληροφορίες Η θέση όπου ήταν χτισμένα τα αρχαία Αρύκανδα βρίσκεται σήμερα περίπου 15 λεπτά με τα πόδια από το χωριό Arif, στο δρόμο που ενώνει το Elmalı με τη Finike, και επάνω στον ποταμό Αρύκανδο (σημερινό Aykır Çay), παραπόταμο του Λιμύρου. Βόρεια τα Αρύκανδα συνόρευαν με το Χώμα (σημερινό Hacımusalar) και νότια με την εδαφική περιφέρεια των Λιμύρων. Η πηγή ευημερίας της πόλης στη Ρωμαϊκή εποχή τουλάχιστον ήταν η νευραλγική της θέση πάνω στον οδικό άξονα Βορρά- Νότου, θέση που διατηρεί ακόμα το σημερινό Aykirca. Ο Στέφανος Βυζάντιος αναφέρει τα Αρύκανδα ως πόλη, επικαλούμενος ως πηγή το Λύκιο γεωγράφο Καπίτωνα. 1 Αρχαιότερη μαρτυρία είναι αυτή του Αθήναιου, 2 ο οποίος χρησιμοποιεί ως πηγή τον Αγαθαρχίδη τον Κνίδιο και σκιαγραφεί με μελανά μάλλον χρώματα το χαρακτήρα και τον τρόπο ζωής των Αρυκανδέων. Ο Αθήναιος λοιπόν τους περιγράφει ως ανθρώπους τρυφηλούς και φιλοχρήματους, που δεν αγαπούσαν την εργασία, πράγμα που τους δημιουργούσε συχνά χρέη τα οποία δεν κατάφερναν να ξεπληρώσουν. 2. Ιστορία Τα Αρύκανδα θεωρούνται μια από τις αρχαίες λυκικές θέσεις. Σε αυτό συνηγορούν οι λυκικοί τάφοι που έχουν βρεθεί στο Aykırca, σε ειδυλλιακό σημείο κοντά σε ένα μικρό καταρράκτη, και η ανακάλυψη νομισμάτων του τύπου της νομισματοκοπίας των Λύκιων δυναστών Kuprlli και Aquwami. 3 Ωστόσο, δεν έχουν βρεθεί επιγραφές σε λυκική διάλεκτο. Η ιστορική γλωσσολογία κατέδειξε ότι η κατάληξη «-ανδα» του τοπωνυμίου ανάγεται στην 3η χιλιετία π.χ. και υποδηλώνει το «χώρο στα ψηλά βράχια». 4 Ο γλωσσολογικός αυτός ισχυρισμός για την αρχαιότητα των Αρυκάνδων συμφωνεί με τα ευρήματα Χαλκολιθικής εποχής στην περιοχή, που εντάσσουν τα Αρύκανδα σε μια ευρύτερη περιφέρεια που περιλαμβάνει το Χώμα και τα Λίμυρα. Κατά την Κλασική εποχή η πόλη θα πρέπει να ήταν έδρα κάποιου μικρού ηγεμόνα, αλλά η απουσία ηρώου ή άλλου μεγάλου κτηρίου οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ισχύς της ήταν μικρή και ότι στην πραγματικότητα βρισκόταν υπό την εξουσία του μονάρχη των γειτονικών Λιμύρων. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της Ελληνιστικής περιόδου η Λυκία παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό κάτω από τον έλεγχο των Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 1/6

Για παραπομπή : Καμάρα Αφροδίτη,, 2001, Πτολεμαίων. Ενώ όμως στα παράλια η πτολεμαϊκή παρουσία ήταν εμφανής, στις πόλεις του εσωτερικού, όπως τα Αρύκανδα, δεν άφησε κατάλοιπα. Αντίθετα, η βραχύβια παρουσία των Σελευκιδών (197-190 π.χ.) μνημονεύεται από τον Αθήναιο, 5 ο οποίος λέει ότι το καλοκαίρι του 197 π.χ. η πόλη κατακτήθηκε από ένα στρατηγό του Αντιόχου Γ. Μετά τους Σελευκίδες η περιοχή περιήλθε στον έλεγχο των Ροδίων (188-167 π.χ.) σε ροδιακή επίδραση αποδίδεται η κατασκευή ναού αφιερωμένου στον Ήλιο, που λατρευόταν παραδοσιακά στη Ρόδο, πάνω σε ύψωμα που ονομαζόταν Έμβολος. 6 Μετά την απελευθέρωση από τους Ροδίους τα Αρύκανδα αποτέλεσαν μια από τις 23 πόλεις-μέλη του Κοινού των Λυκίων με πλήρη δικαιώματα. Η συμμετοχή στο Κοινό επιβεβαιώνεται και από τη νομισματοκοπία της εποχής. 7 Για το τέλος της Ελληνιστικής εποχής και την αρχή της Ρωμαϊκής οι πληροφορίες που μας δίνουν τα υλικά κατάλοιπα και οι πηγές είναι πενιχρές. Οι επιγραφικές μαρτυρίες ωστόσο πληθαίνουν σημαντικά στη Ρωμαϊκή εποχή και μας πληροφορούν για θεσμούς και λατρείες της πόλης, τα οποία εξετάζονται στη συνέχεια. Από επιγραφές επίσης μαθαίνουμε ότι οι μεγάλοι σεισμοί του 141/142 μ.χ. έπληξαν τα Αρύκανδα και ότι για την αποκατάσταση των ζημιών ο Οπραμόας ευεργέτησε την πόλη με 10.000 δηνάρια και ο Ιάσων από τις Κυανέες, ο δεύτερος μεγάλος ευεργέτης της εποχής, όχι μόνο συνέβαλε οικονομικά αλλά και αναγορεύθηκε λογιστής 8 της πόλης. Κατά τη συμβασιλεία των Μάρκου Αυρηλίου και Λούκιου Βήρου έγινε προσπάθεια αναπροσδιορισμού των ορίων της πόλης. 9 Η επιχείρηση αναβίωσης της νομισματοκοπίας των πόλεων επί Γορδιανού Γ (238-244 μ.χ.) βρήκε απήχηση στα Αρύκανδα. Από τις σημαντικότερες μαρτυρίες για την ιστορία της πόλης τον 3ο αι. μ.χ. είναι η αποσπασματικά σωζόμενη επιγραφή που αποτελεί απάντηση των αυτοκρατόρων Γαλλιηνού και Βαλεριανού σε αίτημα των κατοίκων. Σε επιγραφική μαρτυρία έχει βασιστεί η άποψη σύμφωνα με την οποία οι κάτοικοι των Αρυκάνδων ήταν χωρισμένοι σε φυλές, ανάλογα με την περιοχή διαμονής τους, κάποιες από τις οποίες ήταν οι Πεδιείς, οι Δαφνιείς και οι Αστικοί. 10 Χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί κάτι τέτοιο, είναι ίσως παρακινδυνευμένο να μιλάει κανείς για εισαγωγή συστήματος φυλών. Ίσως τα ονόματα αυτά να ήταν απλοί προσδιορισμοί του τόπου κατοικίας. 3. Θρησκεία Όπως και σε άλλες πόλεις του Κοινού των Λυκίων, έτσι κι εδώ είχε εξέχουσα θέση ο Απόλλων, ο οποίος απεικονίζεται σε νομίσματα της περιόδου του Κοινού των Λυκίων. 11 Καλύτερα τεκμηριώνεται η λατρεία της Αρτέμιδος, αφού έχει βρεθεί βωμός με το όνομά της. 12 Φαίνεται ότι ο χαρακτηριστικός τύπος της Αρτέμιδος που λατρευόταν στα Αρύκανδα ήταν η Άρτεμις Θαρσηνική, με την ιδιότυπη δικέφαλη μορφή, καθώς έχουν βρεθεί στο δρόμο που οδηγεί από τη Φοινίκη στα Αρύκανδα δύο μικροί βωμοί αφιερωμένοι σε αυτήν. 13 Τέλος, ένας μικρός βωμός της Αρτέμιδος Κομβικής χρονολογείται στην Aυτοκρατορική Ρωμαϊκή περίοδο. 14 Υπό την επίδραση των Ροδίων λατρευόταν στα Αρύκανδα ο Ήλιος, όπως προαναφέρθηκε, στον οποίο είχαν αφιερωθεί ναός και βωμός. 15 Ένας μικρός βωμός επίσης είχε αφιερωθεί στη Νέμεσι. 16 Τέλος, στα Αρύκανδα λατρευόταν και ένας καθαρά επιχώριος θεός, άγνωστος κατά τα άλλα, ο λεγόμενος «Σομενδεύς», προς τιμήν του οποίου υπήρχε βωμός. 17 Αν και οι σωζόμενες μαρτυρίες δεν είναι απολύτως σαφείς, μπορούμε να εικάσουμε ότι λατρευόταν επίσης η Ήρα. Ο Ερμής και ο Ηρακλής ήταν, όπως και στις περισσότερες πόλεις, οι θεοί προστάτες του γυμνασίου και των αθλητικών αγώνων. Σε νομίσματα Ρωμαϊκής εποχής επίσης εικονίζονται ο Άρης, ο Σώζων, οι «έφιπποι θεοί» και η Τύχη. Τέλος, ανασκαφές έφεραν στο φως αγάλματα του Ασκληπιού, της Υγείας και της Αφροδίτης. 18 Εκτός από τις τυπικές ελληνορωμαϊκές και λυκικές θεότητες, στα Αρύκανδα απαντά και η αυτοκρατορική λατρεία. Έχουν βρεθεί επιγραφή με αφιέρωση ανακαινισμένου ναού στον Τραϊανό, αλλά και βωμός αφιερωμένος στον ίδιο αυτοκράτορα. Κτήριο απροσδιόριστης χρήσης είχε αφιερωθεί επίσης στο Σεπτίμιο Σεβήρο και την οικογένειά του. 19 4. Αρχαιολογία Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 2/6

Για παραπομπή : Καμάρα Αφροδίτη,, 2001, Μολονότι έχει διατυπωθεί η άποψη πως η τοπογραφία της πόλης τοποθετείται στην Ύστερη Κλασική εποχή, τα ερείπια που είναι ορατά σήμερα χρονολογούνται στη Ρωμαϊκή εποχή και μας φανερώνουν μια πόλη που, αν και συγκαταλεγόταν στη δεύτερη ή τρίτη κατηγορία πόλεων της Λυκίας κατά τάξη μεγέθους και σπουδαιότητα, διέθετε σημαντικά δημόσια κτήρια. Η πόλη, στη ρωμαϊκή της μορφή, ήταν χτισμένη σε μια απότομη λοφοπλαγιά. Δεν έχουν σωθεί ίχνη τειχών. Ωστόσο, υπάρχουν δύο πύργοι, ο ένας σε αρκετή απόσταση από την πόλη στα ΒΔ, επάνω στο βουνό Toçak Dağ, και ο άλλος χαμηλά, δίπλα στην παλαιά νεκρόπολη και κοντά στον ποταμό, που σκοπό είχε να ελέγχει το πέρασμα. Οι πύργοι αυτοί φαίνεται ότι εντάσσονταν σε ένα αμυντικό δίκτυο της Πρώιμης Ελληνιστικής εποχής, καθώς παρόμοιοι έχουν βρεθεί στο δρόμο μεταξύ Αρυκάνδων και Λιμύρων, καθώς και μεταξύ Αρυκάνδων και Χώματος. Η κυρίως πόλη «κόβεται» στα δύο από ένα χείμαρρο με κατεύθυνση Β-Ν. Στη δυτική όχθη του βρίσκεται ένα σύμπλεγμα δημόσιων κτηρίων που περιλαμβάνει το θέατρο, το γυμνάσιο και το στάδιο. Το σχετικά μικρό θέατρο σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση και είναι καθαρά ελληνικού τύπου, χωρίς ίχνη εκρωμαϊσμού, πράγμα που κάνει τους ερευνητές να το χρονολογούν σε εποχή πριν από τον 1ο αι. π.χ. Το θέατρο υπέστη μεγάλη καταστροφή από σεισμό γύρω στο 141/142 μ.χ. Το στάδιο είναι χτισμένο ακριβώς πάνω από το θέατρο σε ένα τεχνητό πλάτωμα. Σήμερα είναι ορατά περίπου 60 μ. από τον εξωτερικό του τοίχο. Πιο κάτω από το θέατρο βρίσκεται η αγορά. Στο βόρειο τμήμα της, ακριβώς πάνω στον αναλημματικό τοίχο του θεάτρου, είναι χτισμένο ένα μικρό ωδείο. Στα δυτικά αυτού του μεγάλου συμπλέγματος κτηρίων, που μπορεί να χαρακτηριστεί ως κέντρο της πόλης, βρίσκεται το βουλευτήριο, παραδόξως όχι σε κεντρική θέση. Αυτό οφείλεται μάλλον στο γεγονός ότι η βορειοδυτική αυτή περιοχή της πόλης αποτελούσε το αρχικό οικιστικό κέντρο, πράγμα που επιβεβαιώνεται από την ανακάλυψη μιας ακόμα μικρότερης αγοράς και μιας στοάς, καθώς και ενός συμπλέγματος χαρακτηριστικά λυκικών σπιτιών σκαμμένων στο βράχο. Το τελευταίο κτήριο σε αυτή την πλευρά του χειμάρρου είναι μια παλαιοχριστιανική βασιλική που χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα, η οποία σύμφωνα με μια εκδοχή ήταν χτισμένη πάνω στο κατεστραμμένο ιερό του Ήλιου στην Έμβολο. Το ιερό, ίσως το σημαντικότερο της πόλης, είχε χτιστεί στα χρόνια του Τραϊανού και του Αδριανού, αλλά καταστράφηκε από σεισμό το 240 μ.χ. και φαίνεται πως δεν επισκευάστηκε έκτοτε. Απέναντι από τη βασιλική, στην άλλη πλευρά του χειμάρρου, βρίσκεται το μεγάλο σύμπλεγμα γυμνασίου και λουτρών, το μεγαλύτερο ίσως κτηριακό σύμπλεγμα της πόλης. Ο τύπος του είναι χαρακτηριστικά λυκικός, με δωμάτια χτισμένα παράλληλα και έναν κεντρικό χώρο που απολήγει σε αψίδα. Το λουτρό υπέστη ζημιές από σεισμό, αλλά υπάρχουν δείγματα επισκευών. Τα Αρύκανδα είχαν άλλα δύο λουτρά, τα λεγόμενα «κρεμαστά λουτρά», χτισμένα κοντά στο σύμπλεγμα σταδίου-θεάτρου-αγοράς, και τα μικρά λουτρά, κοντά στο σύμπλεγμα λουτρών-γυμνασίου. Τα μικρά λουτρά μέχρι πριν από μερικές δεκαετίες ήταν γνωστά ως «οικία των επιγραφών», γιατί στους τοίχους τους είχαν εντοιχιστεί πολυάριθμες επιγραφές, που ενισχύουν τη χρονολόγηση του κτηρίου στον 4ο αι. μ.χ. Και τα δύο αυτά λουτρά είναι χτισμένα κατά το πρότυπο των μεγάλων, τα μικρά μάλιστα φαίνεται ότι αποτελούν ακριβή μικρογραφία τους. Στο νοτιότερο άκρο της πόλης, στο σημείο που σήμερα ονομάζεται Nal Tepesi, βρισκόταν το ηρώο του Ερμαίου, το οποίο στην Ύστερη Αρχαιότητα μετατράπηκε σε βασιλική και σε ένα ακόμα λουτρικό συγκρότημα, που όμως καταστράφηκε από πυρκαγιά τον 6ο αιώνα. Βαλανείο είχε χτίσει και ο Τραϊανός, όπως φαίνεται από επιγραφή. 20 Η πόλη είχε τέσσερις νεκροπόλεις. Η παλαιότερη βρισκόταν σε αρκετή απόσταση από το οικιστικό κέντρο, προς τα βορειοδυτικά. Περιλάμβανε μεγάλους λαξευτούς λυκικούς τάφους που χρονολογούνται κατά προσέγγιση στον 4ο αι. π.χ. Άλλη μία λυκική νεκρόπολη, με μικρότερων διαστάσεων τάφους, υπήρχε στα νότια της πόλης. Οι άλλες δύο μικρότερες νεκροπόλεις βρίσκονται πολύ κοντά στο σύμπλεγμα γυμνασίου-λουτρών και είναι της Ρωμαϊκής εποχής, με σαρκοφάγους, μερικές από τις οποίες είναι ανάγλυφες. 21 1. Στέφ. Βυζ. 129.9-10. Για τον Καπίτωνα βλ. Jacoby, F., FgrHist III B. 2. Αθήν. 12.527 F. Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 3/6

Για παραπομπή : Καμάρα Αφροδίτη,, 2001, 3. von Aulock, H., SNG Deutschland ΙΧ-Χ, αρ. 4130-4156. 4. Zgusta, L., Kleinasiatische Ortsnamen, Beiträge zur Namensforschung, Beiheft 21 (Heidelberg 1984), σελ. 37 Neumann, G., Der lykische Ortsname Arykanda, Historische Sprachforschung 104.2 (1991), σελ. 165-169. 5. Αθήν. 12.527f-528a. 6. Knoblauch, P. Witschel, C., Arykanda in Lykien, eine topographische Aufnahme, AA (1993), σελ. 235 Fraser, P.M. Bean, G.E., The Rhodian peraea and islands (Oxford London 1954), σελ. 130. Θεωρείται ότι ο ναός βρισκόταν στο σημείο όπου σήμερα είναι ορατή η μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική, αλλά οι φιλολογικές πηγές υποδεικνύουν ένα χώρο κάπως πιο έξω από την πόλη. 7. Troxell, H.A., The coinage of the Lycian League (New York 1982), σελ. 104 κ.ε. 8. Για το θεσμό του λογιστή στα Αρύκανδα βλ. IGR III, 704 ΙΑ Ζ.13. 9. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 25 a-b, c-d. 10. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 43. 11. Frei, P., Die Götterkülte Lykiens in der Kaiserzeit, ANRW II, 18.3, σελ. 1764 Troxell, H.A., The coinage of the Lycian League (New York 1982), πίν. 14, αρ. 80. 12. ΤΑΜ ΙΙ.806, χρονολογείται στο 2ο ή 3ο αι. μ.χ. 13. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 86 a, b και πίν. 15. 14. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 85 και πίν. 15. 15. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 88, 89 και πίν. 15. 16. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 84 και πίν. 15. 17. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 82 και πίν. 14. 18. Ήρα: Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 50, 51. Ερμής και Ηρακλής: Şahin, S., ό.π., αρ. 162 Frei, P., Die Götterkülte Lykiens in der Kaizerzeit, ANRW II, 18.3, σελ. 1801. Άρης: Frei, P., ό.π., σελ. 1766. «Έφιπποι θεοί»: Frei, P., ό.π., σελ. 1793. Σώζων: Frei, P., ό.π., σελ. 1800. Τύχη: Frei, P., ό.π., σελ. 1838. Ασκληπιός, Υγεία, Αφροδίτη: Bayburtuoğlu, C., XIII, KSTop 1991 (Ankara 1992), σελ. 203 κ.ε. 19. Για Τραϊανό: Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 16, 17. Για Σεπτίμιο Σεβήρο: Şahin, S., ό.π., αρ. 18. 20. Şahin, S., Die Inschriften von Arykanda (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48, Bonn 1994), αρ. 24. 21. Για τα αρχαιολογικά δεδομένα της πόλης βλ. Bayburtuoğlu, C., Arykanda (σελ. 119-124), Knoblauch, P., Eine topographische Aufnahme des Stadtgebietes von Arykanda in Lykien (σελ. 125-130), Knoblauch, P., Betrachtungen zu den Theatern von Limyra und Arykanda (σελ. 137-148), στο Borchhardt, J. Dobesch, G. (ed.), Akten des II internationalen Lykien-Symposions, Wien, 6-12 Mai 1990 (Ergänzungsbände zu den Tituli Asiae Minoris 17, 1993), ΙΙ. Βλ. επίσης Bean, G., Lycian Turkey (London New York 1978), σελ. 135-141 Knoblauch, P. Witschel, C., Arykanda in Lykien, eine topographische Aufnahme, AA (1993), σελ. 229-262. Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 4/6

Για παραπομπή : Καμάρα Αφροδίτη,, 2001, Βιβλιογραφία : Bean G.E., Lycian Turkey. An archaeological guide, London New York 1978 Şahin S., Die Inschriften von Arykanda, Bonn 1994, Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 48 Zimmermann M., Untersuchungen zur historischen Landeskunde Zentrallykiens, Bonn 1992 Bayburtuoğlu C., "Arykanda", Borchhardt, J. Dobesch, G. (ed.), Akten des II internationalen Lykien- Symposions, Wien, 6-12 Mai 1990, 1993, Ergänzungsbände zu den Tituli Asiae Minoris 17, ΙΙ, 119-124 Knoblauch P., "Betrachtungen zu den Theatern von Limyra und Arykanda", Borchhardt, J., Dobesch, G. (ed.), Akten des II. Internationalen Lykien-Symposions, Wien, 6-12 Mai 1990, 1993, Ergänzungsbände zu den Tituli Asiae Minoris 17, ΙΙ, 137-148 Knoblauch P., "Eine topographische Aufnahme des Stadtgebietes von Arykanda in Lykien", Borchhardt, J., Dobesch, G. (ed.), Akten des II internationalen Lykien-Symposions, Wien, 6-12 Mai 1990, 1993, Ergänzungsbände zu den Tituli Asiae Minoris 17, ΙΙ, 125-130 Knoblauch P., Witschel C., "Arykanda in Lykien, eine topographische Aufnahme", AA, 1993, 229-262 Kuban Z., "Eisenfunde aus Arykanda", Borchhardt, J, Dobesch, G. (eds.), Akten des II internationalen Lykien-Symposions, Wien, 6-12 Mai 1990, 1993, Ergänzungsbände zu den Tituli Asiae Minoris 17, ΙΙ, 131-136 Neumann G., "Der lykische Ortsname Arykanda", Historische Sprachforschung, 104.2, 1991, 165-169 Δικτυογραφία : Arykanda http://www.lykien.com/arykanda.htm Arykanda (Antalya) http://cat.une.edu.au/page/arykanda Γλωσσάριo : βαλανείο, το Δημόσια λουτρά της Αρχαιότητας. Άκμασαν κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο, αλλά συνέχισαν να λειτουργούν και μετά. Διέθεταν υπόκαυστα και δεξαμενές ζεστού νερού. βασιλική, η Σημαντικός τύπος δημόσιου κτηρίου της ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής που χρησίμευε ως δικαστική αίθουσα και χώρος εμπορικών συναλλαγών και χρηματιστηριακών πράξεων ή απλώς ως τόπος δημόσιων συγκεντρώσεων και ακροάσεων. Στα χριστιανικά χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως τόπος λατρείας και μετεξελίχθηκε σε ναό, ο δε τύπος των ναών που ονομάζονται βασιλικές είναι λιτές δρομικές, δηλαδή επιμήκεις, δομές. βουλευτήριο, το Δημόσιο θεατροειδές κλειστό οικοδόμημα στο οποίο συνεδρίαζαν τα συλλογικά όργανα της πόλης, όπως η εκκλησία του δήμου, η βουλή των πρυτάνεων, των δικαστών και των αρχόντων. γυμνάσιο, το Δημόσιο οικοδόμημα το οποίο αποτελούνταν από μεγάλη εσωτερική υπαίθρια αυλή, όπου γίνονταν γυμναστικές και αθλητικές ασκήσεις. Θεωρούνταν, όπως και οι παλαίστρες, ιερός χώρος, όπου λατρεύονταν ο Ηρακλής και ο Ερμής. Σε μεταγενέστερη περίοδο συνδυαζόταν με τα δημόσια λουτρά. δηνάριο, το Ρωμαϊκό αργυρό νόμισμα ισότιμο με δύο αργυρές αττικές δραχμές. Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 5/6

Για παραπομπή : Καμάρα Αφροδίτη,, 2001, ελληνικού τύπου θέατρο, το Το θεατρικό οικοδόμημα όπως αυτό διαμορφώθηκε στον ελλαδικό χώρο κατά την Ελληνιστική περίοδο. Αποτελείται από τρία ξεχωριστά τμήματα που δε συνδέονται μεταξύ τους: το κοίλον, την ορχήστρα και τη σκηνή. Το κοίλον είναι μεγαλύτερο του ημικυκλίου, χτίζεται συνήθως στη φυσική πλαγιά ενός λόφου και ορίζεται πλευρικά από αναλημματικούς τοίχους. Η ορχήστρα είναι κυκλική ή πεταλόσχημη και η σκηνή έχει ορθογώνιο σχήμα και διαθέτει παρασκήνια στις πλευρές. στοά, η Επίμηκες επιστεγασμένο δημόσιο κτήριο υποβασταζόμενο στη μία πλευρά του από κιονοστοιχίες. Κατ επέκταση, είναι και ο επιστεγασμένος διάδρομος που υποβαστάζεται από κιονοστοιχίες. ωδείο, το Δημόσιο οικοδόμημα παρεμφερές προς το θέατρο, αλλά στεγασμένο και μικρότερων διαστάσεων, που χρησίμευε για μουσικoύς αγώνες. Χρονολόγιο 5ος 4ος αι. π.χ.: Τα Αρύκανδα έδρα τοπικού μικρού ηγεμόνα, που μάλλον ήταν εξαρτημένος από τον ηγεμόνα των Λιμύρων τέλος 4ου 3ος αι. π.χ.: Πτολεμαϊκή επικυριαρχία 197 π.χ.: Κατάκτηση από τον Αντίοχο Γ 197 190 π.χ.: Σελευκιδική κυριαρχία 188 167 π.χ.: Ροδιακή κυριαρχία 167 π.χ. και εξής: Τα Αρύκανδα μέλος του Κοινού των Λυκίων 141/142 μ.χ.: Καταστροφικός σεισμός, ευεργεσία Οπραμόα Δημιουργήθηκε στις 22/1/2017 Σελίδα 6/6