ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΩΝ ΒΟΡΕΙΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΩΝ

ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΩΝ ΒΟΡΕΙΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΑΕ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο τρόπος καταµερισµού του δυναµικού (σε MW για κάθε ώρα του έτους) των ηλεκτρικών διασυνδέσεων της χώρας προβλέπεται στον Κώδικα ιαχείρισης ο οποίος έχει ήδη δηµοσιευθεί στην Εφηµερίδα της Κυβερνήσεως. Ο τρόπος και η διαδικασία καταµερισµού στον Κώδικα αντανακλά την πρακτική που πάγια συνιστά η Γ. Ανταγωνισµού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά και που τείνει να γίνει και πάγια πρακτική στις Ευρωπαϊκές ιασυνδέσεις (π.χ. Αγγλία-Γαλλία, Ολλανδία Βέλγιο - Ολλανδία). Η πρακτική αυτή περιλαµβάνει τρεις αρχές: 1) Ισότιµη πρόσβαση τρίτων στις διασυνδέσεις χωρίς διακρίσεις ιδίως υπέρ των ιδιοκτητών ή των κύριων παικτών της αγοράς 2) Καταµερισµός του δυναµικού µετά από διαδικασία δηµοπράτησης που οργανώνεται από το ιαχειριστή του Συστήµατος 3) Τα έσοδα από τη δηµοπρασία να αντανακλούν την οριακή αξία της διασύνδεσης, δηλαδή την µακροχρόνια οριακή τιµή της συµφόρησης (congestion) ώστε να δηµιουργούνται κίνητρα για νέες διασυνδέσεις. Οι αρχές αυτές έχουν επιβεβαιωθεί και από τις συναντήσεις του Forum της Φλωρεντίας αλλά και τις οµόφωνες θέσεις του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου Ρυθµιστικών Αρχών Ενέργειας. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ Οι πάγιες αρχές του Κώδικα ιαχείρισης, όπως αναφέρθηκαν προηγουµένως, αποτελούν τον βασικό οδηγό για την οργάνωση του καταµερισµού του δυναµικού των διασυνδέσεων. Όµως η Ελληνική Αγορά ευρίσκεται σε µεταβατικό στάδιο ακολουθώντας πορεία σταδιακής απελευθέρωσης της αγοράς. Τα ζητήµατα που εγείρονται κατά το µεταβατικό στάδιο είναι τα εξής : 1) Τα ζήτηµα της ασφάλειας (επάρκειας) τροφοδοσίας της χώρας µε ηλεκτρική ενέργεια αναδεικνύεται σηµαντικό θέµα προτεραιότητας για τα 3-4 χρόνια µετά το 2002. Αυτό οφείλεται αφενός στο γεγονός ότι η περίοδος αυτή συµπίπτει µε το τέλος του πενταετούς προγράµµατος της ΕΗ όπως είχε εκπονηθεί στο πλαίσιο του παλαιού θεσµικού καθεστώτος, αφετέρου στο γεγονός ότι οι νέες µονάδες παραγωγής εξαρτώνται από επιχειρηµατικές αποφάσεις στο πλαίσιο της απελευθερωµένης αγοράς. Κατά τη µεταβατική αυτή περίοδο προστίθενται τα 26/9/2001 1 από 5 ΡΑΕ

προβλήµατα της αύξησης των αιχµών της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και της µείωσης της ενέργειας από υδροηλεκτρικά έργα λόγω χαµηλού υδρολογικού δυναµικού. Κατά συνέπεια το ζήτηµα της οργάνωσης του καταµερισµού του δυναµικού των διασυνδέσεων πρέπει στη µεταβατική περίοδο να γίνει µε τρόπο που να κατοχυρώνεται χωρίς κίνδυνο η επαρκής τροφοδότηση της χώρας µε ηλεκτρική ενέργεια. 2) Η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται σταδιακά και ήδη οι επιλέγοντες πελάτες αντιπροσωπεύουν 34% της συνολικής κατανάλωσης. Η ΕΗ έχει το αποκλειστικό δικαίωµα αλλά και υποχρέωση να τροφοδοτεί το 66% της κατανάλωσης, δηλαδή τους µη επιλέγοντες πελάτες. Αναµένεται ότι κατά τα επόµενα τρία χρόνια θα διατηρηθεί περίπου το ποσοστό αυτό, πριν εφαρµοσθούν οι νέες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βασική αρχή της οργάνωσης της αγοράς αυτής είναι η αποφυγή κάθε έµµεσης ή άµεσης επιδότησης ή προνοµιακής µεταχείρισης των επιλεγόντων πελατών σε σχέση µε τους µη επιλέγοντες και το ανάποδο. Η εκµετάλλευση των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας στη βραχυχρόνια περίοδο (οι µακροχρόνιες προοπτικές διαφέρουν) πιθανόν να προσδώσει οφέλη είτε σχετικά µε την επάρκεια τροφοδοσίας είτε σχετικά µε την τιµή της προµήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Τα ενδεχόµενα αυτά οφέλη πρέπει να µοιρασθούν κατ αναλογία στους επιλέγοντες και τους µη επιλέγοντες καταναλωτές. 3) Σύµφωνα µε το νόµο 2773/99 η ΕΗ είναι ο µόνος προµηθευτής που έχει την υποχρέωση να τροφοδοτήσει ένα επιλέγοντα καταναλωτή εφόσον αυτός το ζητήσει (άρθρο 26, παράγραφος 2 όπου ορίζεται η ΕΗ ως ο προµηθευτής last resort). Η άσκηση αυτής της υποχρέωσης, δεδοµένου ότι κατά τα επόµενα τρία έτη δεν θα είναι ακόµα σε λειτουργία οι νέοι ιδιωτικοί σταθµοί, πρέπει να διευκολυνθεί και µέσω των εισαγωγών ενέργειας ώστε µάλιστα να αποφευχθεί υπέρµετρη πρόσθετη επιβάρυνση (κατά το άρθρο 26) από µέρους της ΕΗ των περιπτώσεων επιλεγόντων πελατών που τους έχει εγκαταλείψει ο ιδιώτης προµηθευτής τους. 4) Λόγοι προώθησης του ανταγωνισµού στο πλαίσιο της σταδιακής απελευθέρωσης επιβάλλουν να διασφαλισθεί η µη εκµετάλλευση της κυρίαρχης θέσης της ΕΗ στο πλαίσιο της δέσµευσης δυναµικού στις διασυνδέσεις. Πράγµατι, κίνδυνος εκµετάλλευσης της κυρίαρχης θέσης υφίσταται επειδή αφενός η ΕΗ, όντας προηγουµένως µονοπωλιακός προµηθευτής, έχει καταρχήν εξασφαλίσει συµβόλαια µε όλους τους καταναλωτές, αφετέρου η ΕΗ, ως κύριος του Συστήµατος µεταφοράς, θα αυξήσει την αξία των παγίων της από τα έσοδα που θα προκύπτουν από τη χρήση των διασυνδέσεων. Κατά συνέπεια υφίσταται ζήτηµα κατοχύρωσης της δυνατότητας των ιδιωτών προµηθευτών να δεσµεύουν κάποιο ποσοστό του δυναµικού των διασυνδέσεων. 5) Με δεδοµένο και το ζήτηµα της επαρκούς τροφοδοσίας, οι διασυνδέσεις αποτελούν σπάνιο πόρο η εκµετάλλευση του οποίου δρα υπέρ του γενικού συµφέροντος. εν είναι λοιπόν νοητό κάποιος προµηθευτής να δεσµεύει τις διασυνδέσεις και µετά να µην τις χρησιµοποιεί. Πρέπει, εποµένως να εφαρµόζεται µε σχολαστικότητα η αρχή της διάθεσης προς τρίτους όποιας δέσµευσης δεν χρησιµοποιείται. 6) εν υπάρχει εµπειρία στην Ελλάδα από διαδικασίες δηµοπράτησης δυναµικού ηλεκτρικών διασυνδέσεων. Μάλιστα η σχετική εµπειρία είναι κάπως περιορισµένη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγχρόνως, είναι απαραίτητο να αποσαφηνισθούν το ταχύτερο οι δυνατότητες των προµηθευτών να δεσµεύσουν δυναµικό στις διασυνδέσεις ώστε να προβούν εγκαίρως σε σύναψη εµπορικών συµβάσεων για την αγορά ενέργειας. 26/9/2001 2 από 5 ΡΑΕ

7) Για λόγους επίτευξης των καλύτερων δυνατών τιµών στις εµπορικές αυτές συµβάσεις, πράγµα επωφελές για τους έλληνες καταναλωτές, είναι σκόπιµο οι συµβάσεις αυτές να υπερβαίνουν το έτος και να είναι όσο το δυνατόν συµβάσεις εγγυηµένης αγοράς. ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΩΝ ΙΑΣΥΝ ΕΣΕΩΝ Σύµφωνα µε τα ζητήµατα που τέθηκαν παραπάνω η απλή εφαρµογή της αρχής της ενιαίας δηµοπρασίας για όλο το δυναµικό των διασυνδέσεων δεν µπορεί να εξυπηρετήσει αποτελεσµατικά όλους συγχρόνως τους στόχους. Κατά την παρούσα µεταβατική περίοδο είναι απαραίτητο να εφαρµοσθεί ένα συνθετότερο σύστηµα για τον καταµερισµό του δυναµικού. Οι στόχοι που πρέπει ταυτόχρονα να εξυπηρετηθούν είναι : 1) ιασφάλιση επάρκειας τροφοδοσίας της χώρας κατά τα επόµενα 3-4 έτη 2) Καταµερισµός των ενδεχόµενων ωφελειών από την εκµετάλλευση των διασυνδέσεων τόσο στους επιλέγοντες όσο και στους µη επιλέγοντες καταναλωτές. 3) Παροχή δυνατότητας στη ΕΗ να ασκεί το ρόλο του υποχρεωτικού προµηθευτή (άρθρο 26) κατά οικονοµικό τρόπο. 4) Εξυπηρέτηση στόχων ενίσχυσης του ανταγωνισµού δίνοντας πράγµατι τη δυνατότητα στους ιδιώτες προµηθευτές να µπορούν να δεσµεύσουν τµήµα του δυναµικού. 5) Αποτροπή καταχρηστικών συµπεριφορών εφαρµόζοντας την αρχή της παραχώρησης προς τρίτον του δυναµικού που κάποιος δεν χρησιµοποιεί ενώ το έχει δεσµεύσει. 6) Έγκαιρη άρση των αβεβαιοτήτων για τις διασυνδέσεις ώστε να υπάρξουν αποδοτικά συµβόλαια αγοράς ενέργειας. Η πρόταση της ΡΑΕ έχει ως εξής: Π.1) Ο προτεινόµενος καταµερισµός του δυναµικού των διασυνδέσεων αφορά αποκλειστικά τις βόρειες διασυνδέσεις της χώρας. Για τη διασύνδεση Ελλάδας Ιταλίας θα υπάρξει χωριστή πρόταση. Π.2) Ο προτεινόµενος καταµερισµός θα ισχύσει για τρία έτη: 2002, 2003 και 2004. Π.3) Π.4) Π.5) Θεωρείται ότι η συνολική ισχύς για καταµερισµό είναι της τάξεως των 600 MW. Ορίζεται κατανοµή 70% για µακροχρόνια δέσµευση (δηλαδή 420 MW) και 30% για βραχυχρόνια δέσµευση (δηλαδή 180 MW). εσµεύεται δυναµικό 370 MW (δηλαδή 62%) για τη ΕΗ η οποία περαιτέρω αναλύεται σε 220 MW για µακροχρόνια δέσµευση και 150 MW για βραχυχρόνια δέσµευση. Η δέσµευση υπέρ της ΕΗ δίδεται στο πλαίσιο της αρµοδιότητάς της για την τροφοδοσία µη επιλεγόντων καταναλωτών. Έτσι για τη ΕΗ δεσµεύεται το 52% των µακροχρονίων δεσµεύσεων που αντιστοιχεί στο µερίδιο των µη επιλεγόντων καταναλωτών (64%) σταθµισµένο µε το µέσο συντελεστή φορτίου των επιλεγόντων (0.8) και των µη επιλεγόντων καταναλωτών (0.65). Επίσης, µε βάση αντίστοιχη µεθοδολογία, στη ΕΗ παραχωρείται το 83% των βραχυχρόνιων δεσµεύσεων επειδή η ΕΗ είναι και ο υποχρεωτικός προµηθευτής (last resort supplier). 26/9/2001 3 από 5 ΡΑΕ

Π.6) Π.7) Π.8) Π.9) Π.10) Π.11) Π.12) Για τους ιδιώτες προµηθευτές αλλά και για τους επιλέγοντες πελάτες που επιθυµούν να εισάγουν για δική τους αποκλειστική χρήση δεσµεύονται καταρχήν 200 MW από τη µακροχρόνια δέσµευση και 30 MW από την βραχυχρόνια δέσµευση. Έτσι οι δικαιούχοι αυτοί θα µπορούν να χρησιµοποιήσουν το 38% του δυναµικού της διασύνδεσης, δηλαδή 230 MW. Για τον προσδιορισµό του περαιτέρω καταµερισµού των 230 MW που προορίζονται για ιδιώτες προµηθευτές και επιλέγοντες πελάτες θα εφαρµοσθεί διαδικασία δηµοπρασίας. Αυτή θα πραγµατοποιείται κάθε έτος για τα 200 MW που αντιστοιχούν σε µακροχρόνια δέσµευση. Θα εφαρµοσθούν κανόνες αναλογικότητας - prorated (µε προτεραιότητα όσων έχουν δεσµεύσει µακροχρόνια) για τα 30 MW που αντιστοιχούν σε βραχυχρόνια δέσµευση. Περίπτωση εφαρµογής διαδικασίας δηµοπράτησης και για τις βραχυχρόνιες δεσµεύσεις θα εξετασθεί σε µεταγενέστερη φάση ανάλογα µε την εµπειρία και την οργάνωση που θα έχει επιτευχθεί. Αν οι ιδιώτες προµηθευτές και οι επιλέγοντες πελάτες δεν δεσµεύσουν όλο το µερίδιό τους (200 MW µακροχρόνια και 30 MW βραχυχρόνια) τότε το υπόλοιπα θα περιέρχονται στη δικαιοδοσία της ΕΗ στα πλαίσια βραχυχρόνιας δέσµευσης. Όποτε κάποιος που έχει δεσµεύσει δυναµικό µε βάση µακροχρόνια δέσµευση δεν τη χρησιµοποιήσει, αυτή περιέρχεται στην ισχύ που διατίθεται για βραχυχρόνια δέσµευση και εφαρµόζονται κανόνες αναλογικότητας, δηλαδή 83% για τη ΕΗ και 17% για ιδιώτες προµηθευτές και επιλέγοντες πελάτες. Οµοίως εφαρµόζεται το ίδιο όποτε η ΕΗ δεν χρησιµοποιεί το δυναµικό που έχει δεσµεύσει µακροχρόνια, το οποίο θα περιέρχεται στην ισχύ που διατίθεται για βραχυχρόνια δέσµευση. Για τη βραχυχρόνια δέσµευση θα εφαρµοσθούν κανόνες αναλογικής κατανοµής σύµφωνα µε την ποσόστωση 83% ΕΗ και 17% οι υπόλοιποι. Όποτε η δέσµευση ακυρωθεί ή δηλωθεί ότι δεν θα χρησιµοποιηθεί, τότε περιέρχεται αναλογικά στους άλλους συµµετέχοντες, κατ αρχήν εντός της ποσόστωσης και αν αυτή δεν εξαντλείται θα περιέρχεται στη ΕΗ, η οποία επίσης θα υποχρεούται να δηλώνει το δυναµικό που δεν θα χρησιµοποιήσει το οποίο θα περιέρχεται στους άλλους αν το επιθυµούν. Σε κάθε περίπτωση θα ποινολογείται κάποιος που συστηµατικά δεσµεύει δυναµικό χωρίς να το χρησιµοποιεί και χωρίς να ανακοινώνει στο ιαχειριστή του Συστήµατος ακύρωση της δέσµευσης. Οι δηµοπρασίες µεταξύ των ιδιωτών προµηθευτών και επιλεγόντων πελατών θα προσδιορίζουν το τίµηµα για τη χρήση των διασυνδέσεων που θα καταβάλλεται από όλους που δεσµεύουν δυναµικό σε µακροχρόνια βάση (ισχύει και για την ποσόστωση υπέρ της ΕΗ). Για τον προσδιορισµό του τιµήµατος θα λαµβάνεται υπόψη η τιµή της πρώτης προσφοράς που δεν θα είναι δυνατόν να ικανοποιηθεί λόγω εξάντλησης του δυναµικού. Σε περίπτωση µη χρησιµοποίησης µακροχρόνιας δέσµευσης δεν θα επιστρέφεται το τίµηµα. Για τη βραχυχρόνια δέσµευση δεν θα καταβάλλεται τίµηµα. Το ελάχιστο τίµηµα για τις µακροχρόνιες δεσµεύσεις θα µπορεί να είναι ίσο µε το µηδέν. Οι δηµοπρασίες θα γίνονται µε πολλαπλούς γύρους και µε διαφοροποίηση κατά χρονική ζώνη. Τα έσοδα από τις δηµοπρασίες θα χρησιµεύουν για τη χρηµατοδότηση νέων διεθνών διασυνδέσεων ή τµηµάτων συστήµατος εντός της ελληνικής επικράτειας που χρησιµεύουν ή διευκολύνουν διεθνείς διασυνδέσεις. Η πρώτη δηµοπρασία που θα αφορά στο έτος 2002, σε δυναµικότητα 200 MW και θα γίνει µε δικαίωµα συµµετοχής µόνο ιδιωτών προµηθευτών και επιλεγόντων καταναλωτών µπορεί να διενεργηθεί στο πρώτο µισό του Νοεµβρίου. Υπεύθυνος θα είναι ο ιαχειριστής του Συστήµατος µε βάση διαδικαστικές αρχές που θα συµφωνηθούν µε τη ΡΑΕ. 26/9/2001 4 από 5 ΡΑΕ

Ο παρακάτω πίνακας συνοψίζει την πρόταση καταµερισµού της δυναµικότητας των βορείων διασυνδέσεων: ΕΗ σε MW Άλλοι Προµηθευτές και Επιλέγοντες Πελάτες ΣΥΝΟΛΟ % Μακροχρόνια έσµευση Βραχυχρόνια έσµευση ΣΥΝΟΛΟ % 220 150 370 62% 200 30 230 420 180 600 100% 70% 30% 100% 38% 26/9/2001 5 από 5 ΡΑΕ