Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας «Ταξίδι στο διάστημα» ΣΩΤΗΡΙΑ ΣΑΜΑΡΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2011
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 9
Περιεχόμενα ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 4 ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ 5 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 6 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 9 Σελίδα 3 από 9
A. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τίτλος «Ταξίδι στο Διάστημα» Δημιουργός Σωτηρία Σαμαρά Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Διδακτική ενότητα «Ταξίδι στο Διάστημα» (Ε Δημοτικού, ΒΜ, γ τεύχος, σ. 90 ) Τάξη Ε Δημοτικού. Χρονική διάρκεια Θα απαιτηθούν 4-5 διδακτικές ώρες Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Περιλαμβάνεται δραστηριότητα παραγωγής γραπτού λόγου που σχετίζεται με τη θεματική περιοχή «Ταξίδι στο διάστημα» που θίγεται στη 17 η ενότητα του γ τεύχους της Γλώσσας της Ε τάξης. Δεδομένου ότι η πολυτροπικότητα έχει αναδειχθεί σε σημαντική παράμετρο νοηματοδότησης ενός κειμένου, για την οικοδόμηση του παραπάνω γραπτού λόγου προτείνεται η δημιουργία ενός πολυτροπικού κειμένου. Σε αυτό θα γίνεται τόσο αξιοποίηση εικόνων για την αποκωδικοποίηση του νοήματος από τον/την αναγνώστη/-τρια όσο και χρήση εικονιστικών στοιχείων που θα ενυπάρχουν εντός του γραπτού τυπωμένου κειμένου (επιλεγμένη γραμματοσειρά, κειμενική διάταξη). Τέλος, εφόσον ζητούμενο πάντα παραμένει ο κριτικός γραμματισμός, η επιλογή μιας εικόνας σε σχέση με κάποια άλλη συνιστά επίσης μια δεξιότητα που πρέπει να συζητηθεί και να κατακτηθεί. Σελίδα 4 από 9
Γ. ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ Οι δραστηριότητες και οι ασκήσεις στοχεύουν στη γνωριμία με ορισμένες πτυχές της πραγματικότητας και του κόσμου σε συνδυασμό με την καλλιέργεια του προφορικού και του γραπτού λόγου, καθώς και με την εξοικείωση με ορισμένες πτυχές των νέων γραμματισμών που εκπορεύονται από τη χρήση των ΤΠΕ. Γνώσεις για τον κόσμο Επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: να ενεργοποιήσουν την προϋπάρχουσα γνώση τους σχετικά με τη Σελήνη και να μάθουν νέες πληροφορίες να ενισχύσουν τις γνώσεις τους και να τις συνδυάσουν με οπτικές παραστάσεις. Γνώσεις για τη γλώσσα Επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να καλλιεργήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να αναπτύξουν επιχειρηματολογικό λόγο (προφορικό και γραπτό) να εξοικειωθούν με την παραγωγή πολυτροπικού περιγραφικού κειμένου (συνδυασμός λόγου-εικόνας). Γραμματισμοί Επιχειρείται οι μαθητές/-τριες: να μάθουν να δημιουργούν φάκελο με το όνομά τους και, μέσα σε αυτόν, αρχείο που θα του προσδίδουν ονομασία να μάθουν να επιλέγουν εικόνες από το διαδίκτυο σχετικές με ένα θέμα, να τις αντιγράφουν και να τις επικολλούν στο παραπάνω αρχείο και να τις αυξομοιώνουν να μάθουν να χειρίζονται για την επεξεργασία των εικόνων τα εργαλεία prt sc και crop Σελίδα 5 από 9
να μάθουν να γράφουν κείμενο αξιοποιώντας ένα Π(ρόγραμμα) Ε(πεξεργασίας) Κ(ειμένου), να παρεμβάλλουν σε αυτό εικόνες και να το μορφοποιούν σε μορφή Wordart να μάθουν να διατάσσουν μια σελίδα σε οριζόντιο προσανατολισμό. Δ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Σσ. 89-90, με αφορμή το κείμενο «Ταξίδι στο διάστημα» Σελίδα 6 από 9
1η και 2η διδακτική ώρα 1. Οι μαθητές/-τριες παρακινούνται να διαβάσουν σιωπηρά το παραπάνω κείμενο με τίτλο «Ταξίδι στο διάστημα» και στη συνέχεια επίσης την εκφώνηση της άσκ. 1 στη σ. 90. 2. Κατόπιν χωρίζονται σε πέντε ομάδες και, αφού παρακολουθήσουν το βίντεο που βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.youtube.com/ watch?v=xqsl5yczfh0, τους ζητείται να συζητήσουν ομαδικά και να περιγράψουν προφορικά το τοπίο που θα αντίκρυζαν στη σελήνη. Για να βοηθηθούν στην περιγραφή τους και επειδή «οι λέξεις γεννούν σκέψεις» σημειώνουμε στον πίνακα συναφές λεξιλόγιο: βοηθητική σκάλα του αεροσκάφους, κρατήρες, μετεωρίτες, έλλειψη βαρύτητας, μεγάλα βήματα, διαστημική στολή, χρώμα ουρανού. Επίσης τους ζητείται κατά την προετοιμασία της προφορικής περιγραφής να λάβουν υπόψη τα δομικά στοιχεία του κειμενικού τύπου της περιγραφής εξωτερικού χώρου, όπως αυτά σχολιάζονται στο παραπάνω ροζ πλαίσιο. 3. Ακολουθεί η ανακοίνωση των περιγραφών από τις ομάδες και γίνονται διορθωτικές παρεμβάσεις κατά τη συνοικοδόμηση των προφορικών αλληλεπιδράσεων. 3η και 4η διδακτική ώρα Στη συνέχεια ανακοινώνεται στα παιδιά ότι στόχος είναι να αξιοποιήσουν όσα προφορικά συνοικοδόμησαν για να δημιουργήσουν κατά ομάδες στον Η/Υ τους ένα Σελίδα 7 από 9
γραπτό πολυτροπικό περιγραφικό κείμενο για τη σελήνη. Το κείμενό τους πρέπει να είναι γραμμένο σε μορφή Wordart του MSWord και επίσης να περιέχει εικόνες που θα αντικαθιστούν συγκεκριμένες λέξεις. Για τον λόγο αυτόν πρέπει καταρχήν να σκεφτούν ποιες λέξεις κατά τη γνώμη τους μπορούν να αντικατασταθούν από εικόνες και στη συνέχεια να δημιουργήσουν αρχείο με αυτές τις εικόνες ακολουθώντας τα εξής βήματα: Να πληκτρολογήσουν σε μια μηχανή αναζήτησης π.χ. στην Google μία-μία τις λέξεις από το συναφές λεξιλόγιο της Σελήνης (βλ. παραπάνω) και ό,τι άλλο σκεφτούν. Να δημιουργήσουν φάκελο με το όνομά τους στα «Έγγραφά μου» και μέσα σε αυτόν αρχείο με το όνομα «ΣΕΛΗΝΗ-ΕΙΚΟΝΕΣ.doc». Να επιλέξουν την εικόνα και να την κάνουν «αντιγραφή, επικόλληση» μέσα σε αυτό το αρχείο. Όσον αφορά στην επιλογή των εικόνων τα παιδιά καλούνται να κρατούν σημειώσεις και να αιτιoλογούν γιατί επέλεξαν μια εικόνα από το διαδίκτυο σε σχέση με κάποια άλλη. Αν η εικόνα είναι πλαισιωμένη με κείμενο ή άλλα σημειωτικά στοιχεία, προτείνεται στα παιδιά να χρησιμοποιήσουν από το πληκτρολόγιο το εργαλείο prt sc και στη συνέχεια, αφού επικολλήσουν την εικόνα στο δικό τους αρχείο, να χρησιμοποιήσουν το crop για να απομακρύνουν τα περιττά στοιχεία. Στη συνέχεια ακολουθεί συζήτηση πάνω στα κριτήρια που οδήγησαν τα παιδιά στην επιλογή των συγκεκριμένων εικόνων. Κατόπιν παροτρύνονται να διαμορφώσουν τη σελίδα τους σε οριζόντιο προσανατολισμό και να προβούν στην παραγωγή του γραπτού λόγου παρεμβάλλοντας τις εικόνες που συνέλεξαν. Προβάλλεται και ένα δείγμα στον βιντεοπροβολέα: Η επιφάνεια της ήταν γεμάτη από. Σελίδα 8 από 9
!! 5η διδακτική ώρα Ακολουθεί η εκτύπωση, η ανακοίνωση και η παρουσίαση των κειμένων στην ολομέλεια της τάξης. Επίσης τα πολυτροπικά κείμενα αναρτώνται στο ταμπλό της τάξης. Ε. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω εμπλουτίζουν το μάθημα με στοιχεία που περιέχονται σε πόρους που προέρχονται από ΤΠΕ, χωρίς να ξεφεύγουν από τη λογική και τη σειρά που έχει το σχολικό εγχειρίδιο. Σελίδα 9 από 9