ΣΥΧΝΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Άσκηση και τρίτη ηλικία Μάθημα Επιλογής Κωδικός: 005 Εαρινό εξάμηνο 2015
ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ Περιεχόμενα προηγούμενης διάλεξης Χαρακτηριστικά της μάθησης στην Τρίτη Ηλικία Μεταβολές στη λειτουργικότητα διάφορων συστημάτων κατά τη γήρανση Η επίδραση της άσκησης Τρίτη ηλικία και μυοσκελετικό σύστημα Η επίδραση της προπόνησης δύναμης
ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ Περιεχόμενα διάλεξης Περιγραφή παθολογιών Συμπτώματα Οδηγίες για άσκηση Παθήσεις Καρδιαγγειακού συστήματος Υπέρταση, προβλήματα κυκλοφορικού Αναπνευστικού συστήματος Άσθμα, βρογχίτιδα, εμφύσημα Μυοσκελετικού συστήματος Οστεοαρθρίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, πόνος στη μέση Μεταβολισμού Διαβήτης, παχυσαρκία, οστεοπόρωση
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΕΙΩΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ Στόχος ενός προγράμματος άσκησης για ηλικιωμένους με χρόνια προβλήματα υγείας είναι η βελτίωση της φυσικής κατάστασης με στόχο την αυτονομία. Δεν θεραπεύουμε. Μπορεί όμως να προλαμβάνουμε, να παρατείνουμε τη διάρκεια υγιούς ζωής και να βελτιώνουμε την ποιότητα. ΜΕΙΩΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΩΝ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ Πότε παραπέμπουμε σε ιατρικές εξετάσεις Πόνος στο στήθος Δυσκολία στην αναπνοή, κοφτές αναπνοές Ελαφρύς πονοκέφαλος, ζαλάδα Ναυτία
ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ Μέτρα πρόληψης Τι να προσέχουμε Ιατρικό ιστορικό και συστάσεις από το γιατρό Αργές και ομαλές κινήσεις (Όχι απότομες) Εκπνοή στη σύγκεντρη, εισπνοή στην έκκεντρη. Αποφυγή χειρισμού Valsalva Όχι πόνος κατά την εκτέλεση Όχι υπερκόπωση Ζέσταμα
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Καρδιαγγειακά νοσήματα Η γήρανση οδηγεί σε εναπόθεση πλακών λίπους στα τοιχώματα των αρτηριών με αποτέλεσμα τη στένωση τους Αθηροσκλήρυνση μια κατάσταση που προκαλεί τα τοιχώματα των αρτηριών να γίνονται στενά και εύθραυστα Υπέρταση Στεφανιαία νόσο Διαταραχές του καρδιακού ρυθμού
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Συμπτώματα στεφανιαίας νόσου Πόνος στο στήθος (λιγότερο συχνά σε ηλικιωμένους) Δύσπνοια (πιο συχνό) Μειωμένη αντοχή στην άσκηση Χρόνια κόπωση Διαταραχές του ρυθμού της καρδιάς (πρόκληση λιποθυμίας) Παραισθήσεις Σύγχυση
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Οδηγίες για άσκηση Συγκατάθεση/συνταγογράφηση γιατρού Θερμοκρασία Αποφυγή έκθεσης σε υπερβολική ζέστη/κρύο Συχνά διαλείμματα για νερό/ανανέωση αέρα Συναισθηματικό στρες Κατάθλιψη συναισθηματική πίεση Γεύματα Όχι μεγάλα γεύματα πριν την άσκηση Τουλάχιστον 2 ώρες πριν την άσκηση
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Οδηγίες για άσκηση Ιατρική καθοδήγηση Βεβαίωση γιατρού και προγραμματισμός σύμφωνα με τις οδηγίες του Φάρμακα Έλεγχος αρτ. πίεσης πριν μετά την άσκηση Υποκειμενική εκτίμηση προσπάθειας Κλίμακα Αντιλαμβανόμενης Κόπωσης (ειδικά για άτομα που λαμβάνουν B blockers) Εξατομίκευση Ασκήσεις με βάρη: Πολλές επαναλήψεις μικρή αντίσταση
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Συμπτώματα υπέρτασης Πονοκέφαλος Κόπωση Ζάλη Έντονοι παλμοί στην καρδιά Συστολική πίεση > 140 mmhg και διαστολική >90 mmhg Στους ηλικιωμένους συστολική πίεση > 160 mmhg και διαστολική > 95 mmhg
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Οδηγίες για άσκηση Έλεγχος ιατρικός Όχι χωρίς αγωγή όταν συστολική >180 mmhg, ή διαστολική >110 mmhg Υποκειμενική εκτίμηση προσπάθειας (όχι Κ.Σ.) Έλεγχος πίεσης πριν (πήρε το φάρμακό;) Όχι ισομετρικές Χαμηλές εντάσεις Δύναμη: πολλές επαναλήψεις, μικρή αντίσταση Δίαιτα: αλκοόλ, αλάτι, κάπνισμα, κορεσμένα λίπη
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Άσθμα Είναι μία αναστρέψιμη ασθένεια κατά την οποία στενεύουν οι αεροφόρες οδοί με αποτέλεσμα να δυσκολεύει η αναπνοή
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Άσθμα Κατά την κρίση άσθματος: Σύσπαση των μυών γύρω από τους βρόγχους Πυκνές εκκρίσεις από βλέννα συσσωρεύονται στους βρόγχους Το εσωτερικό των βρόγχων στενεύει και καταναλώνει πολύ αίμα Μειωμένη διέλευση αέρα
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Αίτια του άσθματος Αλλεργίες (γύρη, ζώα, τροφές (ξ. καρποί), πρόσθετα τροφών, σκόνη, μύκητες, φάρμακα κλπ) Χημικά (π.χ. χλώριο πισίνας, αποσμητικά, τσιγάρο κλπ) Θερμοκρασία (κρύο) Ψυχολογία (γέλιο, κλάμα, έντονη φωνή) Πάθηση (Γρίπη κρύωμα, αυξημένη παραγωγή βλέννας) Άσκηση (μείωση της θερμοκρασίας στους αεροφόρους οδούς μείωση της υγρασίας, φαινόμενο ψύξης ξηρασίας)
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Αίτια του άσθματος Αλλεργίες (γύρη, ζώα, τροφές (ξ. καρποί), πρόσθετα τροφών, σκόνη, μύκητες, φάρμακα κλπ) Χημικά (π.χ. χλώριο πισίνας, αποσμητικά, τσιγάρο κλπ) Θερμοκρασία (κρύο) Ψυχολογία (γέλιο, κλάμα, έντονη φωνή) Πάθηση (Γρίπη κρύωμα, αυξημένη παραγωγή βλέννας) Άσκηση (μείωση της θερμοκρασίας στους αεροφόρους οδούς μείωση της υγρασίας, φαινόμενο ψύξης ξηρασίας)
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Συμπτώματα άσθματος Βήχας Κοφτές εισπνοές Δύσπνοια (σφύριγμα κατά την εισπνοή) Αντιμετώπιση φαρμακευτική
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Οδηγίες κατά την άσκηση Από κοντά (ιδίως στην αρχή) Αρχικά, προτιμάμε σύντομη και διαλειμματική άσκηση, και όχι μακράς διάρκειας (Π.χ. ρουτίνες άσκησης με 5 6 ασκήσεις 1 2, με 1 διάλειμμα) Όταν εμφανίζονται συμπτώματα Ξεκούραση Ασκήσεις αναπνοής Χαμηλή ένταση Μέχρι 60 75% της μέγιστης ΚΣ Καλό ζέσταμα και χαλάρωση (Διάρκεια ~15 ) Συχνότητα: 3 7/εβδομάδα
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Οδηγίες κατά την άσκηση Νο 1: κολύμβηση Άλλες δραστηριότητες: step, εργοποδήλατο, κοπηλατήριο. Όχι jogging. Αεροβική ναι, αλλά χαμηλή ένταση. Λήψη φαρμακευτικής αγωγής πριν την άσκηση (να έχουν πάντα μαζί τους τα εισπνεόμενα σπρέι) Καλό θα ήταν να γνωρίζω πρώτες βοήθειες.
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Τι κάνω σε περίπτωση κρίσης άσθματος; Απομάκρυνση από αίθουσα, μεταφορά σε ήσυχο/ήρεμο μέρος Καθίστε άνετα (χώρος στα πνευμόνια) Βαθιές/αργές αναπνοές (διαφραγματικές) Χρήση σπρέι (αν είναι ανάγκη και το θέλει) Λήψη χλιαρού ροφήματος (όχι κρύα). Πηγαίνετε στο γιατρό αν δεν βελτιωθεί μέσα σε λίγα λεπτά.
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Άλλες παθήσεις του αναπνευστικού Χρόνια βρογχίτιδα Εμφύσημα (προοδευτική καταστροφή των κυψελίδων σημείο ανταλλαγής Ο 2 CO 2 ) Συμπτώματα Δύσπνοια Βήχας Αυξημένη παραγωγή φλέγματος. Συνήθως εμφανίζονται σε χρόνιους καπνιστές
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Οδηγίες για άσκηση Διαλλειματική (1 2 άσκηση, 1 5 διάλλειμα) Άσκηση με χαμηλό χρέος οξυγόνου Καλή προθέρμανση (10 15 ) Χαλάρωμα (π.χ. αναπνευστικές ασκήσεις) Όχι υπεραερισμός Άσκηση με αντιστάσεις: να μην επηρεάζει την αναπνοή (πολλές επαναλήψεις, χαμηλή ένταση, ομοιόμορφη κίνηση) Προσοχή τον χειμώνα (προφύλαξη από τον κρύο αέρα) Πληροφορίες για κάπνισμα (ενεργητικό / παθητικό) Μέτρηση κορεσμού Ο2 (<90% αναπνευστική ανεπάρκεια) (οξύμετρα: ~40 400 ) Συνεργασία / συμβουλή ιατρού Μέτρηση αναπνευστικής ροής Αξιολόγηση της δύσπνοιας
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κλίμακα δύσπνοιας 0,5 πάρα πολύ ελαφριά 1 πολύ ελαφριά 2 ελαφριά 3 μέτρια 4 κάπως έντονη 5 έντονη 7 πολύ έντονη 10 πάρα πολύ έντονη 50 % VO 2max Χρήση της κλίμακας δύσπνοιας για έλεγχο της έντασης της άσκησης. Ταυτόχρονη καταγραφή της καρδιακής συχνότητας
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Οδηγίες για άσκηση Διδασκαλία σωστής αναπνοής κατά την άσκηση (διαφραγματική αναπνοή: σύσπαση του διαφράγματος) Ύπτια κατάκλιση σε στρώμα Ένα χέρι στο στήθος και το άλλο στο στομάχι Στόχος: Αναπνοή με κίνηση της κοιλιάς χωρίς να κινείται το στήθος Εισπνοή αργά από τη μύτη 1:2 εισπνοή:εκπνοή Εκπνοή αργά από το στόμα Χαλάρωση διαδοχικές επαναλήψεις Αναπνοή από το στόμα Εισπνοή αργά από μύτη (στόμα κλειστό) Εκπνοή αργά από στόμα Σφίγγουμε λίγο τα χείλη
ΠΑΘΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ενδείξεις για προβλήματα στο καρδιοαναπνευστικό Δύσπνοια που χειροτερεύει Απότομη αύξηση του βάρους Πρήξιμο στα πόδια (ποδοκνημική) Υψηλή καρδιακή συχνότητα ηρεμίας (>100 ΚΣ/min) ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ