ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΑΣ - ΓΕΩΡΓΙΑΣ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΣΤΗΝ ΓΕΩΡΓΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΑΣ - ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΟΕΥ ΤΙΦΛΙ ΑΣ ΕΤΟΥΣ 2007 37/d Tabidze str. 0179, Tbilisi - Georgia Tel: (+ 995 32) 94 28 58, Fax: (+ 995 32) 94 18 86, E-mail: graf_oey@access.sanet.ge

2 Αρ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. Κεφ. 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 4 2. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ 6 3. Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ A. Ιδιαιτερότητες της αγοράς Β. Θετικές ενδείξεις στη γεωργιανή αγορά Γ. Εξωτερικό Εµπόριο. Εισαγωγικό καθεστώς και φορολογία Ε. Συµφωνίες ελευθέρου εµπορίου. ΣΤ. Επενδυτικό κλίµα Άµεσες ξένες επενδύσεις 4. ΕΝΕΡΓΕΙΑ Α. Ηλεκτρική ενέργεια Β. Πετρέλαιο και φυσικό αέριο 8 8 9 9 14 15 16 21 21 22 5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Ε. ΕΝΩΣΗΣ - ΓΕΩΡΓΙΑΣ 23 6. ΟΙ ΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Α. Θεσµικό πλαίσιο διµερούς συνεργασίας Β. ιµερές εµπόριο Γ. Γεωργιανά στοιχεία διµερούς εµπορίου. Ελληνικές επενδύσεις στη Γεωργία Προβλήµατα και προοπτικές Ε. Εκτέλεση έργων από ελληνικές εταιρείες ΣΤ. Εργαζόµενοι γεωργιανοί υπήκοοι στην Ελλάδα 7. ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Α. Τραπεζικός κλάδος Β. Εργα υποδοµής - Αγορά ακινήτων οµικά υλικά Γ. Αγροτικός τοµέας Τρόφιµα - Προϊόντα καπνού. Φαρµακευτικά προϊόντα Ε. Πετρελαϊκά προϊόντα 24 24 24 27 28 29 29 30 30 32 38 45 47 7 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 47 Παράρτηµα Ι : Σηµαντικοί κρατικοί και επιχειρηµατικοί φορείς Παράρτηµα ΙΙ: Εισαγωγές της Γεωργίας από την Ελλάδα 2003 2006 Παράρτηµα ΙΙΙ: ιµερές εµπόριο Γεωργίας Τουρκίας 2007 50 51 52

3 Α/Α ΠΙΝΑΚΕΣ Σελ. 1 ΑΕΠ Γεωργίας 6 2 Βασικά οικονοµικά δεδοµένα της Γεωργίας 7 3 Εξωτερικό εµπόριο της Γεωργίας, 2003 2007 10 4 Εισαγωγές της Γεωργίας ανά χώρα, 2003 2007 11 5 Εξαγωγικές αγορές της Γεωργίας 12 6 Τα σηµαντικότερα προϊόντα στις εισαγωγές της Γεωργίας 2005 2007 13 7 Βασικά προϊόντα στις εξαγωγές της Γεωργίας, 2005 2007 13 8 Παραδείγµατα δασµολογικών επιβαρύνσεων 14 9 Συµφωνίες ελευθέρου εµπορίου 15 10 Αµεσες ξένες επενδύσεις, 2002 Γ τρίµηνο 2007 19 11 ιµερές εµπόριο Ελλάδας Γεωργίας, 2002 Οκτ. 2007 25 12 Βασικά εξαγόµενα προϊόντα µας (2005 - Σεπτ. 2007) 25 13 Βασικά εισαγόµενα προϊόντα από τη Γεωργία (2005 Σεπτ. 2007) 26 14 Εισαγωγές της Γεωργίας από την Ελλάδα 2007 27 15 Εξαγωγές της Γεωργίας προς την Ελλάδα 2007 28 16 Ηλεκτρονικά εµβάσµατα στη Γεωργία, 2006-2007 30 17 Βασικά χαρακτηριστικά του τραπεζικού κλάδου στη Γεωργία 31 18 Εισαγωγές µαρµάρων στη Γεωργία 2006 Νοέµβ. 2007 35 19 Εισαγωγές χρωστικών ουσιών στη Γεωργία, 2006 Νοέµβ. 2007 36 20 Εισαγωγές κατασκευαστικών υλικών από αλουµίνιο (11-µηνο 2007) 37 21 Παραγωγή γαλακτοκοµικών στη Γεωργία, 2004 2007 38 22 Εισαγωγές γαλακτοκοµικών στη Γεωργία, 2005 Νοέµβριος 2007 39 23 Βασικές χώρες, προµηθευτές γαλακτοκοµικών της Γεωργίας 2003 Νοεµ. 39 2007 24 Εισαγωγές ελαιολάδου στη Γεωργία, 2004 Οκτ. 2007 41 25 Τιµές πώλησης ελαιολάδου στα καταστήµατα της Γεωργίας 42 26 Εισαγωγές επιτραπέζιας ελιάς στη Γεωργία, 2004 Οκτ. 2007 43 27 Παραγωγή προϊόντων καπνού στη Γεωργία 44 28 Σηµαντικότερες χώρες προµηθευτές προϊόντων καπνού στη Γεωργία 44 29 Χώρες προέλευσης φαρµάκων 45 Α/Α ΠΛΑΙΣΙΑ Σελ. 1 Εξωτερικό χρέος της Γεωργίας 8 2 Οι εισαγωγές της Γεωργίας από την Τουρκία, τα Η.Α.Ε και τη 10 Βουλγαρία, 2007 3 Οι εξαγωγές κρασιού της Γεωργίας 14 4 Συµφωνία ελευθέρου εµπορίου Γεωργίας - Τουρκίας 16 5 Οι δραστηριότητες της British Petroleum στη Γεωργία 22 6 ηµιουργία εταιρείας εµπορίας τροφίµων στη Γεωργία 43

4 ΟΙ ΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Η Γεωργία διαθέτει ακτογραµµή 310 χλµ. στον Εύξεινο Πόντο, µε σηµαντικούς λιµένες το Βατούµι και το Πότι, και δια ξηράς συνορεύει µε τη Ρωσία, το Αζερµπαϊτζάν, την Αρµενία και την Τουρκία. Ο πληθυσµός της ανέρχεται σε 4,5 εκ. κατοίκους και το κατά κεφαλή εισόδηµα εκτιµάται το 2007 σε 2.297 δολλάρια ΗΠΑ. Η γεωγραφική θέση της χώρας την καθιστά διάδροµο διέλευσης υδρογονανθράκων και άλλων προϊόντων, µεταξύ Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας. Η ακτοπλοϊκή σύνδεση µε τους λιµένες της Κωστάντζα και του Μπούργκος (Πύργος), επιτρέπει την µέσω Γεωργίας µεταφορά προϊόντων από την Ευρώπη προς το Αζερµπαϊτζάν και την Αρµενία. Η διακίνηση προϊόντων µεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας, παρά τον αξιόλογο ακόµη όγκο του διµερούς εµπορίου εµφανίζεται προβληµατική, λόγω των διαταραγµένων σχέσεων των δύο χωρών, αλλά και της πολιτικής κατάστασης στα γεωγραφικά διαµερίσµατα της Αµπχαζίας και τη Ν. Οσσετίας που επιζητούν απόσχιση από τη Γεωργία. Η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία από το σοβιετικό συνασπισµό το 1991. Ακολούθησε εµφύλιος πόλεµος, απώλεια του προτιµησιακού καθεστώτος εισαγωγής προϊόντων στην πρώην Σοβιετική Ένωση και τερµατισµός στη µεταφορά κεφαλαίων από τη Μόσχα για την κάλυψη των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων. Στις 23 Νοεµβρίου 2003 πραγµατοποιήθηκε η επανάσταση των ρόδων, απέναντι σε ένα καθεστώς που αποδείχθηκε ανίκανο να αντιµετωπίσει τα σοβαρά προβλήµατα της χώρας. Κατά το διάστηµα 2003 έως το 2007 η κατάσταση της οικονοµίας, σύµφωνα µε τα διαθέσιµα στατιστικά στοιχεία, βελτιώθηκε. Η πολιτική αστάθεια όµως συνεχίζεται καθώς πρόσφατα, στις 2 Νοεµβρίου 2007 πραγµατοποιήθηκαν στην Τιφλίδα µεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Στις προεδρικές εκλογές της 5 ης Ιανουαρίου 2008 επανεξελέγη ο Micheil Saakasvili. Οι έντονες αντιδράσεις της αντιπολίτευσης εξακολουθούν µε επιπτώσεις και στην οικονοµία.

5 Οι συνεχιζόµενες συγκρούσεις στην Αµπχαζία και τη Νότια Οσετία, δύο περιφερειών της Γεωργίας που µε ρωσική υποστήριξη επιζητούν απόσχιση, έχουν προκαλέσει τον εκτοπισµό 300.000 ανθρώπων, καταστροφές στις υποδοµές και εκτροπή του εµπορίου. Οι σχέσεις µεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας υπήρξαν δύσκολες από τις αρχές της 10-ετίας 1990, αλλά χειροτέρεψαν αισθητά από την εποχή της επανάστασης των ρόδων. Μια σειρά περιοριστικών εµπορικών µέτρων της Ρωσίας, που θεσπίσθηκαν το 2006 και εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ, δηµιούργησαν σοβαρά προβλήµατα στο εξωτερικό εµπόριο της Γεωργίας. Επλήγησαν ιδιαίτερα οι εξαγωγές κρασιών, φρούτων και λαχανικών, και µεταλλικού νερού. Κατά το 2007, το κόστος των ρωσικών εµπορικών µέτρων (περιορισµοί εισαγωγών + αύξηση στις τιµές του φυσικού αερίου) εκτιµάται από το ΝΤ στο 4% του ΑΕΠ της χώρας. Η εξέλιξη αυτή υποχρέωσε τη Γεωργία να επιδιώξει διεύρυνση οικονοµικών σχέσεων µε άλλες χώρες και ιδιαίτερα µε την Τουρκία. Όπως εµφανίζουν οι πίνακες αρ. 4 και 10, το διµερές εµπόριο µε την Τουρκία και οι τουρκικές επενδύσεις αυξάνουν µε υψηλούς ρυθµούς τα τελευταία χρόνια σε αντίθεση µε τη στασιµότητα που παρατηρείται στις οικονοµικές σχέσεις Γεωργίας - Ρωσίας. Το 2007 οι εξαγωγές της Τουρκίας προς τη Γεωργία ξεπέρασαν τα 727,9 εκ. $, σηµειώνοντας ετήσια αύξηση 39,28 %, ενώ τα τουρκικά επενδυτικά κεφάλαια στη χώρα κατά το εννεάµηνο του έτους έφθασαν τα 89,5 εκ. $. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο αριθµός των γεωργιανών επισκεπτών στην Τουρκία έχει τετραπλασιασθεί, φθάνοντας τις 800.000. Βοηθάει ασφαλώς και το γεγονός ότι οι γεωργιανοί πολίτες δεν χρειάζονται θεώρηση εισόδου για επίσκεψη στην Τουρκία. Σύµφωνα µε δηλώσεις του προέδρου Saakashvili (Georgian Times, 26/11/07), Τουρκία και Γεωργία θα πραγµατοποιήσουν από κοινού αριθµό επενδυτικών προγραµµάτων τα προσεχή χρόνια. Μεταξύ άλλων σε στάδιο υλοποίησης βρίσκεται πρόγραµµα σιδηροδροµικής σύνδεσης Γεωργίας, Τουρκίας, Αζερµπαϊτζάν. Σηµειώνουµε ακόµη ότι Τουρκία και Γεωργία υπέγραψαν στις 21 Νοεµβρίου 2007 κείµενο συµφωνίας ελευθέρου εµπορίου. Οι διαπραγµατεύσεις συνεχίζονται για τον καθορισµό εξαιρέσεων σε ευαίσθητα προϊόντα. Ιδιαίτερα σ ότι αφορά την προµήθεια φυσικού αερίου, και προκειµένου να τερµατιστεί η εξάρτηση από τη Ρωσία, η Γεωργία βρίσκεται σε διαπραγµατεύσεις µε το γειτονικό Αζερµπαϊτζάν ενώ φηµολογείται ότι σχετικές επαφές έχουν γίνει και µε το Ιράν. Είναι βέβαιο όµως ότι παρά τις σηµαντικές αυξήσεις τιµών που σταδιακά επιβλήθηκαν από τη ρωσική πλευρά, µέρος της κατανάλωσης θα συνεχίσει να καλύπτεται µε αγορές από τη Gasprom. Με κατά κεφαλή εισόδηµα µόλις 1.758 δολλάρια το 2006, και 2.297,3 το 2007(εκτ.), η Γεωργία συγκαταλέγεται µεταξύ των φτωχότερων χωρών της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Εν τούτοις η χώρα παρουσιάζει υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης: 9,4% για το 2006 και 12 % για το 2007. Παρατηρούνται παράλληλα µεγάλες εισροές ιδιωτικών κεφαλαίων που έφθασαν το 18% του ΑΕΠ κατά το 2006. Οι διεθνείς Οργανισµοί και οι µη κυβερνητικοί Οργανισµοί αναπτύσσουν δραστηριότητες και χορηγούν κεφάλαια στη Γεωργία, ενώ αρκετές χώρες προσφέρουν διµερή αναπτυξιακή βοήθεια µεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

6 Η οικονοµική πρόοδος πάντως που πιστοποιείται από τους διεθνείς Οργανισµούς, δεν έχει γίνει αισθητή από τις χαµηλές εισοδηµατικές τάξεις, την πλειοψηφία του γεωργιανού λαού. Στα οικονοµικά πλεονεκτήµατα της χώρας διακρίνουµε τα ακόλουθα: 1. Η Γεωργία αποτελεί διάδροµο όδευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου από την Κεντρική Ασία προς την Ευρώπη. 2. ιαθέτει στο υπέδαφος της, σίδηρο, άνθρακα, χαλκό, χρυσό, γρανίτη, µάρµαρο και µεταλλικό νερό. Το 1/3 του εδάφους καλύπτεται από δάση, ενώ επιφανειακά ύδατα επιτρέπουν τη δηµιουργία υδρο-ηλεκτρικών έργων. ηµοσιεύµατα αναφέρουν την ύπαρξη κοιτασµάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που µέχρι στιγµής παραµένουν σχεδόν ανεκµετάλλευτα. 3. Η εύφορη γη και το ευνοϊκό κλίµα επιτρέπουν την ανάπτυξη ευρέως φάσµατος καλλιεργειών. 4. Αξιόλογο είναι το δυναµικό τουριστικής ανάπτυξης 5. Το χαµηλό εργατικό κόστος, αποτελεί κίνητρο προσέλκυσης επενδύσεων. 6. Στο µέλλον, εφ όσον επιλυθούν οι διαφορές µε τη Ρωσική Οµοσπονδία και εξοµαλυνθεί η κατάσταση στην Αµπχαζία και τη Ν. Οσετία, θα καταστεί ευχερής η ανάπτυξη διασυνοριακών επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων προς Βορρά Σύµφωνα µε διεθνείς Οργανισµούς και επιχειρηµατικούς φορείς, εµπόδια στην ανάπτυξη της χώρας αποτελούν, η ρευστή πολιτική κατάσταση, το συγκρουσιακό κλίµα στην Αµπχαζία και Οσετία και οι τεταµένες σχέσεις µε τη γειτονική Ρωσία. 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Με την επικράτηση της επανάστασης των ρόδων το 2003, η κυβέρνηση του προέδρου Saakashvili έθεσε στόχους την καταπολέµηση της διαφθοράς, την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων και τη δηµιουργία φιλικού προς τις οικονοµικές δραστηριότητες περιβάλλοντος. Οι οικονοµικές επιδόσεις της χώρας τα τελευταία χρόνια είχαν ως ακολούθως: 1. Ο µέσος ετήσιος ρυθµός ανάπτυξης για την περίοδο 2004-2007 ξεπέρασε το 10 %. Κατά το 2007 ήταν της τάξης του 12 %, επίδοση εντυπωσιακή αν ληφθούν υπόψη οι επιπτώσεις των περιορισµών στις εισαγωγές που εφαρµόζει η Ρωσία και οι αυξανόµενες διεθνείς τιµές ενέργειας και βασικών τροφίµων. Στην αύξηση του ΑΕΠ σηµαντική ήταν µεταξύ άλλων η συµβολή της κατασκευαστικής δραστηριότητας, του εµπορίου και των µεταφορών. Πίνακας αρ. 1: Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Γεωργίας (σε εκ. λάρι) 2002 2003 2004 2005 2006 Γεωργία, κυνήγι, δασονοµία και αλιεία 1 434,6 1 653,0 1 610,7 1 716,4 1 561,1 Εξορυκτική βιοµηχανία 49,5 75,3 77,0 91,3 143,6 Μεταποίηση 625,2 746,1 803,9 998,7 1 184,6 Ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο και παροχή νερού και διανοµή 311,6 323,9 304,2 326,2 375,2 Οικοτεχνική παραγωγή 329,5 370,0 396,8 406,8 350,3 Κατασκευαστική δραστηριότητα 379,5 547,4 793,2 937,9 944,1 Εµπόριο, και υπηρεσίες επιδιόρθωσης 956,2 1 137,6 1 247,2 1 388,8 1 875,3

7 Ξενοδοχεία και εστιατόρια 218,6 244,9 266,2 330,3 302,8 Μεταφορές και αποθήκευση 838,7 880,6 931,8 974,6 1 104,0 Επικοινωνίες και ταχυδροµεία 218,7 306,9 381,3 468,4 479,6 Χρηµατοπιστωτικός τοµέας 108,5 126,0 130,3 231,7 312,0 Κτηµατοµεσιτικές υπηρεσίες, ενοικίαση και επιχ. δραστηριότητες. 139,0 209,5 262,4 305,3 442,6 Τεκµαρτό εισόδηµα ιδιοκατοίκησης 306,6 307,7 307,7 315,3 332,6 ηµόσια διοίκηση και άµυνα 295,4 307,6 573,8 750,5 1 183,7 Εκπαίδευση 273,3 278,0 344,1 385,2 492,7 Περίθαλψη και κοινωνικές υπηρεσίες 347,9 346,2 345,8 404,0 598,2 Λοιπές κοινωνικές υπηρεσίες 191,6 249,8 279,0 373,3 475,4 Μισθωµένες υπηρεσίες στα νοικοκυριά 9,0 9,4 8,9 9,6 9,1 ιορθ εκτιµήσεις οικονοµικών στοιχείων -72,7-77,8-74,8-129,7-126,1 Σύνολο βασικών τιµών, εκ. λάρι 6 960,7 8 041,9 8 989,6 10 284,5 12 040,9 (+) Φόροι σε προϊόντα 550,4 578,3 892,1 1 397,3 1 800,6 (-) Επιδοτήσεις σε προϊόντα -55,0-56,1-57,3-60,8-57,6 Σύνολο σε τρέχουσες τιµές, εκ. λάρι 7 456,0 8 564,1 9 824,3 11 621,0 13 783,9 ΑΕΠ κατά κεφαλή., λάρι 1 705,6 1 972,1 2 276,7 2 689,1 3 131,8 ΑΕΠ κατά κεφαλή., δολλάρια 777,3 919,0 1 187,6 1 483,5 1 762,9 ΑΕΠ, εκ. δολλάρια 3 398,1 3 990,8 5 124,7 6 411,0 7 758,9 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα της Γεωργίας Πίνακας αρ. 2: Βασικά οικονοµικά δεδοµένα της Γεωργίας 2004 2005 2006 2007 (εκτ.) ΑΕΠ (εκ. λάρι - Τρεχ. τιµές) 9.824,3 11.621,0 13.783,9 16.924,8 Πραγµ. ρυθµός ανάπτυξης 5,9% 9,6% 9,4% 12,0% ΑΕΠ κατά κεφαλή ($ ΗΠΑ) 1.187,2 1.478,4 1.758,7 2.297,3 είκτης τιµών καταναλωτή 7,5% 6,2% 8,8% 11,0% Ανεργία 12,6 13,8 13,6... Άµεσες ξένες επενδύσεις (εκ. $ ΗΠΑ) 483 542 1.076 1,037 (*) Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών % ΑΕΠ -6,6% -10,8% -15,3% -20,2% Ισοτιµία δολλαρίου - λάρι Γεωργίας 1,83 1,79 1,71 1,59 Ισοτιµία Ευρώ Λάρι 2,49 2,12 2,26 2,33 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Γεωργίας (*) Στοιχεία Ιανουαρίου Σεπτεµβρίου 2007 1. O δείκτης τιµών του καταναλωτού κατά το 2007 ανήλθε σε 11% σε σχέση µε 8,8% κατά το 2006. Η εξέλιξη αυτή σχετίζεται µε τις σηµαντικές εισροές κεφαλαίων αλλά και τις αυξήσεις των διεθνών τιµών ενέργειας και τροφίµων. 2. Τα δηµόσια οικονοµικά της χώρας παρουσίασαν βελτίωση. Τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν από 19,79 % στο ΑΕΠ το 2005 στο 21,71 % το 2007. 3. Θα πρέπει όµως να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ποσοστό 30% του πληθυσµού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας. 4. Η γήρανση του πληθυσµού και η µετανάστευση είχαν σαν αποτέλεσµα τη µείωση του εργατικού δυναµικού, ενώ η έλλειψη κατάρτισης των εργαζοµένων σε νέες εργασιακές µεθόδους και τεχνολογίες συνέβαλαν στην αυξηµένη ανεργία.

Πλαίσιο αρ. 1: Εξωτερικό χρέος της Γεωργίας 8 Μέχρι και την 31 Οκτωβρίου 2007, το εξωτερικό χρέος της Γεωργίας υπό µορφή πιστώσεων ή δανειοδοτήσεων µε παροχή κρατικών εγγυήσεων ανήρχετο σε 1.790.884.000 δολλάρια. Οι χώρες πιστωτές έχουν ως ακολούθως: Αυστραλία 1.997.000 $, Αζερµπαϊτζάν 14.497.000 $, Τουρκµενιστάν 9.351.000, Τουρκία 47.683.000, Ιράν 11.388.000, Ρωσία 126.554.000, Αρµενία 17.588.000, Ουζµπεκιστάν 386.000, Ουκρανία 353.000, Καζακστάν 27.774.000, Γερµανία 165.848.000, Ιαπωνία 46.707.000, Κουβέιτ 14.599.000, Ολλανδία 7.078.000, και ΗΠΑ 40.600.000. Πιστώσεις έχουν χορηγήσει και διεθνείς Οργανισµοί, συνολικού ύψους 1.243.692.000 $. Συγκεκριµένα, η Παγκόσµια Τράπεζα 873.557.000 $, το ΝΤ (προς την Κεντρική Τράπεζα της Γεωργίας) 250.473.000, η Ευρωπαϊκή Ένωση 82.846.000, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόµησης και Ανάπτυξης 25.517.000, και το ιεθνές Ταµείο για τη Γεωργική Ανάπτυξη (IFAD) 11.298.000 3. Η ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Α) Ιδιαιτερότητες της αγοράς Το χαµηλό βιοτικό επίπεδο µεγάλου µέρους του πληθυσµού δεν επιτρέπει την ευρεία διάθεση ποιοτικών καταναλωτικών αγαθών. Προτιµώνται από την πλειονότητα των καταναλωτών προϊόντα χαµηλής τιµής διάθεσης, σε βάρος της ποιότητας. Μεγάλο µέρος των εισαγωγών αντιπροσωπεύουν καύσιµα και οχήµατα Η χώρα διαθέτει φιλελεύθερο εισαγωγικό καθεστώς µε χαµηλούς δασµούς και περιορισµένα εµπόδια µη δασµολογικού χαρακτήρα Οµιλείται η γεωργιανή γλώσσα, ενώ σαν δεύτερη χρησιµοποιείται η ρωσική. Η νοµοθεσία είναι επίσης στη γεωργιανή γλώσσα. Οι νέοι απόφοιτοι πανεπιστηµίων και αριθµός επιχειρηµατιών γνωρίζουν την αγγλική. Οι προσωπικές διασυνδέσεις έχουν µεγάλη σηµασία για την ανάπτυξη επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων στη Γεωργία. Οι νόµοι και οι κανονισµοί ιδιαίτερα σε θέµατα φορολογίας και τελωνείων είναι συχνά περίπλοκοι και παράλληλα σε ορισµένες περιπτώσεις ερµηνεύονται αυθαίρετα από κρατικούς λειτουργούς. Απαιτούνται βελτιώσεις στους µηχανισµούς απονοµής δικαιοσύνης. Για επιχειρηµατικού χαρακτήρα διαδικασίες και συναλλαγές είναι απαραίτητη νοµική υποστήριξη Το πολυάριθµο κατά το παρελθόν οµογενειακό µας στοιχείο στη Γεωργία, αριθµεί σήµερα 15.000 έως 20.000 άτοµα. Η συρρίκνωση οφείλεται στο µεγάλο κύµα παλιννόστησης των τελευταίων ετών καθώς επίσης και στη µετανάστευση προς τη Ρωσία

Β) Θετικές ενδείξεις στην γεωργιανή αγορά 9 Η γεωργιανή οικονοµία αναπτύσσεται µε υψηλούς ρυθµούς, ενώ παράλληλα αυξάνουν οι ανάγκες εισαγωγών της χώρας Η σταδιακή άνοδος του βιοτικού επιπέδου θα δηµιουργήσει ζήτηση και για ορισµένα ελληνικού ενδιαφέροντος είδη τροφίµων. Αναµένεται στο µέλλον να αυξηθεί η ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες χρήσιµα στην ανάπτυξη του αγροτικού και του τουριστικού τοµέα της χώρας. Όπως αναφέρεται στη σελ.32, στη Γεωργία είναι σηµαντική η κατασκευαστική δραστηριότητα, τόσο σε δηµόσια έργα υποδοµής, όσο και έργα του ιδιωτικού τοµέα ιεθνείς Οργανισµοί που δραστηριοποιούνται στη χώρα προκηρύσσουν κατά διαστήµατα διαγωνισµούς για προµήθειες και εκτέλεση έργων. Κυρίως πρόκειται για την Παγκόσµια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανοικοδόµησης και Ανάπτυξης, τον αµερικανικό Οργανισµό Millennium Challenge Corporation, και τον Ευρωπαϊκό Οργανισµό Ασφάλειας και τη Συνεργασίας. ροµολογείται διαδικασία σύναψης συµφωνίας ελευθέρου εµπορίου µεταξύ Ε. Ένωσης και Γεωργίας. Η Γεωργία, µέσω της εφαρµογής του προγράµµατος δράσης, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πολιτικής της Γειτονίας καταβάλει προσπάθειες προσέγγισης των ευρωπαϊκών θεσµών και υιοθέτησης των ευρωπαϊκών εµπορικών πρακτικών. Μεταξύ άλλων µεταρρυθµίσεις πραγµατοποιούνται στους παρακάτω τοµείς: λειτουργία των δικαστηρίων, τελωνειακές διαδικασίες, φορολογία, φυτουγειονοµικά µέτρα, εργατική νοµοθεσία και προστασία δικαιωµάτων ιδιοκτησίας. Με την είσοδο της Βουλγαρίας και της Ρουµανίας στην Ε. Ένωση, διευκολύνεται ενδεχοµένως η διακίνηση εµπορευµάτων µεταξύ Ελλάδας και Γεωργίας µε τη χρήση των λιµένων των χωρών αυτών στον Εύξεινο Πόντο (Μπουργκάς και Κωστάντζα). Για την διείσδυση προϊόντων µας στην αγορά της Γεωργίας είναι απαραίτητη η εξεύρεση του κατάλληλου επιτόπιου συνεργάτη Γ) Εξωτερικό εµπόριο Η αξία των εξαγωγών της χώρας, από 461,4 εκ. δολλάρια το 2003 έφθασε τα 1.240,2 εκ. το 2007. Κατά το περασµένο έτος ποσοστό 37,8 % των εξαγωγών κατευθύνθηκε προς τις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών και 21,6 % προς την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27. Ποσοστό 13,8 % επί της αξίας των εξαγωγών κατευθύνθηκε προς την τουρκική αγορά. Η αξία των εισαγωγών από 1,14 δισ. δολλάρια το 2003 έφθασε τα 5.216,7 δισ. το 2007 Κατά το 2007 ποσοστό 35 % των εισαγωγών αναφέρεται σε προµήθειες από την

Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών και 29,4 % σε προµήθειες από την Ευρωπαϊκή Ένωση των 27. Η Τουρκία µόνη της κάλυψε το 13,9 των εισαγωγών της χώρας 10 Μεγάλη επιβάρυνση στις εισαγωγές προκαλείται από τα καύσιµα, τα οχήµατα, τους ηλ. υπολογιστές και τα κινητά τηλέφωνα. Από το 2003 µέχρι το 2007 το έλλειµµα στο εµπορικό ισοζύγιο της χώρας σταδιακά διευρύνθηκε. Από 679,8 εκ. $, το 2003 έφθασε τα 3.976,5 εκ. Η εξέλιξη αυτή συνδέεται ενδεχοµένως µε τους περιορισµούς εισαγωγών της Ρωσίας, αλλά είναι κυρίως αποτέλεσµα των τεχνολογικά απαξιωµένων δοµών της γεωργιανής παραγωγής, της µάλλον εσπευσµένης λήψης µέτρων φιλελευθεροποίησης, αλλά και της αύξησης των διεθνών τιµών ενεργειακών προϊόντων και τροφίµων. Πίνακας αρ. 3 : Εξωτερικό εµπόριο της Γεωργίας από 2003 µέχρι 2007 (εκατ. $) 2003 2004 2005 2006 2007 Εξαγωγές 461,4 646,9 865,5 992,6 1.240,2 Εισαγωγές 1.141,2 1.845,6 2.490 3.677,8 5.216,7 Εµπορικό -679,8-1.198,7-1.624,5-2.685,2-3.976,5 ισοζύγιο Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Με βάση τα στατιστικά στοιχεία της Γεωργίας, κατά το 2007 η Τουρκία εµφανίζεται πρώτος προµηθευτής της χώρας µε αξία προϊόντων 727,9 εκ. $, υποσκελίζοντας τη Ρωσία που περνά στη δεύτερη θέση µε 578,8 εκ., µε τρίτη την Ουκρανία (574,9 εκ.) τέταρτη την Γερµανία (387,3 εκ.) και πέµπτο το Αζερµπαϊτζάν (381,9 εκ.). Οι εισαγωγές της Γεωργίας από τη γειτονική µας Βουλγαρία κατά το 2007 ανήλθαν σε 184 εκ. και από τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα 214,7 εκ. Οι εισαγωγές από Ελλάδα αντιπροσώπευαν αξία 52,8 εκ. δολλαρίων, αυξηµένες κατά 131,6% έναντι 2006, αλλά ακόµη χαµηλά σε σχέση µε τις υφιστάµενες δυνατότητες. Πλαίσιο αρ. 2: Οι εισαγωγές της Γεωργίας από την Τουρκία, τα Η.Α.Ε και τη Βουλγαρία Η Τουρκία αναδεικνύεται κατά το 2007 σε πρώτο προµηθευτή της Γεωργίας (728 εκ. δολλάρια), µε ευρύ φάσµα αγροτικών και βιοµηχανικών προϊόντων: Για το ενδεκάµηνο 2007 αναφέρονται εισαγωγές από Τουρκία ως ακολούθως: πατάτες 11,3 εκ. δολλάρια, µαργαρίνη 6,7 εκ., σοκολατούχα 3,5 εκ., παρασκευασµένες τοµάτες 1,87 εκ., ποτά 4,57 εκ., πετρελαϊκά προϊόντα 7,1 εκ., ηλ. ενέργεια 3,87 εκ., φάρµακα 8 εκ., χρώµατα 6,4 εκ., απορρυπαντικά 11,9 εκ., πλαστικοί σωλήνες 17,22 εκ., φύλλα από πλαστικό 7,715 εκ., πλαστικά υλικά συσκευασίας 14,893 εκ., καπλαµάδες, ξυλεία (κατ. 44) 20,84 εκ., χαρτί υγείας, χαρτοπετσέτες και παρεµφερή είδη 15,081 εκ., κοστούµια ανδρικά, πανελόνια κ.λ.π 9,124 εκ., ( 7210) προϊόντα χάλυβα 9,22 εκ., (7308) κατασκευές από σίδηρο και χάλυβα 12,88 εκ., προφίλ αλουµινίου 4,7 εκ., κατασκευές αλουµινίου 3 εκ., µηχανές κλιµατισµού 3,6 εκ., ψυγεία 15 εκ., πλυντήρια ρούχων 6 εκ.

Οι εισαγωγές 2007 από τα ΗΑΕ, ανήλθαν σε 214,7 εκ δολλάρια. Τα στοιχεία εισαγωγών ενδεκαµήνου περιλαµβάνουν τις παρακάτω κατηγορίες: τηλεπικοινωνιακό υλικό 48,3 εκ. δολλάρια, οχήµατα 32 εκ., τηλεοράσεις 15 εκ., ηλ. υπολογιστές 7,6 εκ., ψυγεία 3 εκ., είδη οικιακής χρήσης 2,9 εκ. 11 Η γειτονική µας Βουλγαρία, επίσης αναδεικνύεται σε µεγάλο προµηθευτή της Γεωργίας το 2007 ( 184 εκ. δολλάρια). Τα στοιχεία εισαγωγών 11-µήνου της Γεωργίας αναφέρουν, πετρελαϊκά προϊόντα 60,7 εκ. δολλάρια, τεχνουργήµατα από σίδηρο και χάλυβα 45,8 εκ., φάρµακα 6,5 εκ., προϊόντα καπνού 2,97 εκ., καλλυντικά 2,7 εκ. Η Βουλγαρία το 2007 εξήγαγε προϊόντα αξίας 9,5 φορές υψηλότερης σε σχέση µε τις εξαγωγές της 2003 Πίνακας αρ. 4 : Εισαγωγές της Γεωργίας ανά χώρα, 2003 2007 2003 2004 2005 2006 2007 Τουρκία 112 021,9 202 088,8 283 008,8 522 560,1 727.906 Ρωσική Οµοσπονδία 161 085,4 255 396,3 383 374,3 558 765,8 578.838.3 Ουκρανία 80 249,4 142 379,8 219 370,4 320 093,0 574.906 Γερµανία 82 797,2 151 066,5 206 754,2 351 152,7 387.326,6 Αζερµπαϊτζάν 93 729,9 156 397,9 233 418,1 318 525,4 381.952 Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα 19 834,5 46 710,8 72 988,2 109 124,1 214.721,3 Κίνα 23 168,1 28 903,7 46 712,8 103 331,8 206.709,4 Βουλγαρία 19 305,3 38 875,2 72 278,3 115 535,7 184.049,6 ΗΠΑ 90 728,4 110 877,5 146 854,5 129 608,6 203.891,3 Ιταλία 36 489,0 61 623,9 64 422,4 102 097,8 144.048,8 Τουρκµενιστάν 9 798,0 32 674,9 95 067,4 101 061,5 149.901,8 Γαλλία 55 754,1 63 230,4 60 925,3 68 731,8 101.027,3 Ολλανδία 23 770,0 34 600,1 53 086,0 75 615,9 101.738,7 Ελβετία 14 293,7 25 995,0 17 503,7 32 690,7 64.178,6 Ρουµανία 10 533,5 14 020,1 40 694,3 40 768,9 90.206,3 Ηνωµένο Βασίλειο 123 855,4 158 618,7 62 543,4 63 005,8 71.754,3 Αρµενία 11 198,6 26 296,6 39 360,1 40 242,1 59.557,5 Καζακστάν 9 755,9 21 422,9 11 551,4 25 384,1 63.819,1 Βραζιλία 32 967,9 36 855,7 77 021,9 52 267,2 82.118,7 Ιαπωνία 2 435,8 5 933,2 8 337,0 39 541,5 55.750 Ελλάδα 9 432,1 14 485,2 18 591,0 22 865,8 52.861,1 Ιράν 6 995,7 15 157,9 25 999,8 40 301,3 51.732,9 Βέλγιο 9 898,6 15 517,6 25 580,5 37 167,2 45.490,4 Αυστρία 11 264,9 22 258,1 19 011,8 36 621,0 54.666,9 Σουηδία 6 383,2 4 811,9 9 623,0 13 611,5 32.439,8 Φινλανδία 2 684,6 6 337,5 13 250,3 26 563,7 37.689,1 Τσεχία 6 175,6 12 348,4 20 551,8 42 693,0 53.215,8 Άλλες χώρες 74 557,8 140 670,2 162 072,4 287 864,9 444.204,4 Συνολικές εισαγωγές 1 141 164,7 1 845 554,9 2 489 953,2 3 677 792,9 5.216.702 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Μεταξύ των εξαγωγικών αγορών της Γεωργίας, η Τουρκία κατέχει την 1 η θέση το 2007 µε 171,7 εκ. δολλάρια, οι ΗΠΑ την δεύτερη µε 149,5 εκ., το Αζερµπαϊτζάν την τρίτη µε 137,3 εκ., και η Αρµενία την 4 η µε 110,8 εκ. Η Ρωσία που το 2003 αποτελούσε την πρώτη εξαγωγική αγορά για τη Γεωργία (83,9 εκ. $), παρουσιάζει αισθητή κάµψη στις προµήθειες της από τη Γεωργία, περιοριζόµενη στα 53 εκ..

12 Η Ελλάδα, αποτελεί περιορισµένου ενδιαφέροντος αγορά για τη Γεωργία. Κατά το υπό εξέταση διάστηµα απορρόφησε αγαθά αξίας µόλις 7 εκ. δολλαρίων. Πίνακας αρ. 5 : Εξαγωγικές αγορές της Γεωργίας (χιλ. δολλάρια ΗΠΑ) 2003 2004 2005 2006 2007 Τουρκία 82 549,4 118 607,1 121 857,2 124 918,9 171.770,7 Αζερµπαϊτζάν 16 439,7 25 327,2 83 429,0 92 166,6 137.321,2 Ηνωµένες Πολιτείες 15 357,8 21 230,0 26 748,1 58 863,1 149.561,4 Αρµενία 30 761,6 54 407,6 39 699,3 73 610,6 110.844,2 Ουκρανία 30 088,1 15 612,6 36 940,7 56 966,8 94.169,3 Βουλγαρία 154,0 15 552,0 42 843,9 62 307,6 59.357,3 Ρωσική Οµοσπονδία 83 940,8 104 532,8 153 724,5 75 656,7 53.014 Καναδάς 202,2 3 690,1 35 640,4 48 872,4 70.603,5 Γερµανία 9 790,9 15 850,9 28 424,3 45 375,0 56.155,9 Τουρκµενιστάν 54 906,1 113 441,8 75 827,6 71 808,9 26.338,4 Καζακστάν 4 330,0 7 568,2 9 800,8 15 426,2 34.291,5 Ηνωµένο Βασίλειο 27 924,8 31 674,6 31 930,5 24 407,8 23.172,4 Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα 1 011,3 2 786,7 3 942,8 22 877,5 18.638,2 Ισπανία 6 990,9 9 495,9 14 237,5 16 636,5 14.414,9 Βέλγιο 3 113,3 5 068,1 5 075,1 11 012,8 17.737,7 Ιταλία 8 681,8 11 590,7 33 554,9 24 048,0 17.792,6 Ισραήλ 957,4 1 449,9 1 011,0 2 337,2 13.715 Μεξικό - - 3 349,3 5 244,5 12.681,4 Ολλανδία 9 894,6 9 840,1 11 331,9 6 564,3 12.111,4 Βραζιλία - - - 3 404,7 9.299,8 Γαλλία 4 924,9 9 555,9 11 545,2 30 883,9 11.613,7 Φινλανδία 1,5 - - 184,7 6.891,8 Ινδία 6 351,9 6 027,6 2 258,7 8 685,1 8.140,8 Γιβραλτάρ 1 801,6 193,6 366,7 7 767,8 8.816,4 Ελλάδα 5 195,3 7 332,1 10 411,6 5 504,0 7.006,5 Κίνα 1 171,9 3 306,6 5 599,1 10 351,0 8.272,6 Άλλες χώρες 54 863,9 52 760,9 75 904,2 86 661,8 Σύνολο Εξαγωγών 461 405,6 646 903,0 865 454,2 992 544,2 1.240.184,5 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Οι σηµαντικότερες κατηγορίες προϊόντων στις εισαγωγές της Γεωργίας κατά το 2007 είχαν ως εξής. Τα πετρελαϊκά προϊόντα: προέρχονται κυρίως από το Αζερµπαϊτζάν, τη Βουλγαρία, τη Ρουµανία, τη Ρωσία, την Ελλάδα και το Τουρκµενιστάν. Το φυσικό αέριο: προέρχεται από τη Ρωσία και το Αζερµπαϊτζάν Τα οχήµατα (µεταχειρισµένα κατά κανόνα), µε κύριους προµηθευτές τη Γερµανία, τις ΗΠΑ, και την Ιαπωνία. Μέρος των εισαγοµένων οχηµάτων επανεξάγεται σε γειτονικές χώρες.

13 Τα φαρµακευτικά προϊόντα αποτελούν σηµαντική κατηγορία εισαγοµένων της Γεωργίας. Οι πηγές προέλευσης είναι πολυάριθµες. Ξεχωρίζουν, η Ουγγαρία, η Γαλλία, η Ουκρανία και η Τουρκία. Τα σιτηρά προέρχονται κυρίως από τη Ρωσία και το Καζακστάν, ενώ βασικός προµηθευτής ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι η Ολλανδία Πίνακας αρ. 6 : Τα σηµαντικότερα προϊόντα στις εισαγωγές της Γεωργίας 2005-2007(000 δολ. ΗΠΑ) Κωδικός Περιγραφή 2005 2006 2007 2710 Πετρέλαιο και πετρελαϊκά προϊόντα 336 286,2 443 103,2 556 343,6 8703 Επιβατικά αυτοκίνητα 178 530,0 295 282,1 369 720,8 2711 Φυσικό αέριο 90 849,4 213 081,9 293 739,2 3004 Φάρµακα 92 469,1 114 544,6 143 995,9 1001 ηµητριακά 45 130,1 99 063,1 139 188,9 8525 Συσκευές µετάδοσης για τη ραδιοτηλεφωνία, ραδιοτηλεγραφία 27 082,7 58 727,0 105 178,2 1701 Σάκχαρα και σακχαρόζη 78 194,2 65 589,1 90 457,4 8471 Ηλ. υπολογιστές 22 442,7 46 443,6 77 988,9 7214 Ράβδοι σιδήρου και χάλυβα 14 641,1 33 076,5 71 868,3 8704 Φορτηγά αυτοκίνητα 23 479,4 39 293,2 46 763,0 10 σηµαντικότερα προϊόντα 885 625,4 1 368 911,1 1 848 481,0 Συνολικές εισαγωγές 2 489 953,2 3 677 744,7 5 216 702,0 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας Για αριθµό προϊόντων ελληνικού εξαγωγικού ενδιαφέροντος η γεωργιανή αγορά εµφανίζεται περιορισµένου µεγέθους. Η σταδιακή όµως άνοδος του βιοτικού επιπέδου και η συνεπακόλουθη αύξηση των εισαγωγών στη χώρα δηµιουργεί καλύτερες προϋποθέσεις για το µέλλον. Οι εξαγωγές της Γεωργίας αναφέρονται κυρίως σε µέταλλα και ορυκτά, λιπάσµατα, τσιµέντα, µεταχειρισµένα αυτοκίνητα και αγροτικά προϊόντα, σύµφωνα µε τον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας αρ. 7 : Βασικά προϊόντα στις εξαγωγές της Γεωργίας κατά την περίοδο 2005-2007 (χιλ. δολάρια) Κωδικός Περιγραφή 2005 2006 2007 7202 Σιδηροκράµατα 80 181,1 89 792,4 159 630,3 7204 Απορρίµµατα σιδήρου 84 222,8 72 427,4 96 871,8 2603 Μεταλλεύµατα χαλκού και συµπυκνώσεις 36 386,3 79 536,1 79 212,5 8703 Αυτοκίνητα 17 914,9 50 634,8 70 176,0 7108 Μη επεξεργασµένος ή ηµικατερασµένος χρυσός 34 742,7 49 371,4 69 391,7 0802 Καρύδια 70 297,8 56 566,9 65 122,0 2523 Τσιµέντο 17 713,5 28 779,6 64 002,3 2208 Αιθυλική αλκοόλη και αλκοολούχα 29 214,9 30 076,9 57 422,7 3102 Ορυκτά και χηµικά λιπάσµατα 35 838,6 46 630,9 57 022,2 7404 Απορρίµµατα χαλκού 11 502,9 30 160,6 37 051,8 Συνολικές εξαγωγές 865 454,2 936 172,1 1 240 184,4 10 σηµαντικότερα προϊόντα 418 015,6 533 977,0 755 903,4 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας

14 Πλαίσιο αρ. 3: Οι εξαγωγές κρασιού της Γεωργίας Πέρα από τα ορυκτά, το κρασί αποτελεί σηµαντικό εξαγώγιµο προϊόν της χώρας. Κατά το έτος 2005 90-92% της παραγωγής κρασιού διατέθηκε στην εξαγωγή ενώ στην εσωτερική κατανάλωση ποσοστό µικρότερο του 10%. Η αξία των εξαγωγών κρασιού έφθασε το ποσό των 81,3 εκ. δολλαρίων: 93,2% απορρόφησαν οι χώρες ΚΑΚ (Ρωσία 36 εκ. $), 3% η Ε.Ε. και 3,8% ο υπόλοιπος κόσµος. Στις 27 Μαρτίου 2006, η Ρωσία απαγόρευσε την εισαγωγή γεωργιανών κρασιών για λόγους προστασίας της δηµόσιας υγείας. Οι εξαγωγές κρασιού της Γεωργίας το 2006 µειώθηκαν σε 48,7 εκ. $: ποσοστό 85,4% απορροφήθηκε από τις χώρες ΚΑΚ, 8,9% από την Ε. Ένωση, και 5,7% από άλλες χώρες. Σηµαντικές εξαγωγές ανόργανων λιπασµάτων πραγµατοποιεί η εταιρεία JSC Azoti που εξαγοράσθηκε το 2005 έναντι 20 εκατ. $ από την Energy Invest θυγατρική της ρωσικής Vneshtorbank. Επίσης, η εταιρεία εξόρυξης χαλκού και χρυσού JSC Madneuli µε ορυχεία στην περιφέρεια Bolnisi, σε απόσταση 80 χιλιοµέτρων από την Τιφλίδα, πραγµατοποίησε το 2007 εξαγωγές που αντιστοιχούν στο 8% περίπου του συνόλου των εξαγωγών της χώρας. Η εταιρεία ανήκει στον επιχειρηµατικό Όµιλο GeoProMining Η γερµανική εταιρεία Heidelberg Cement µε τα εργοστάσια της τσιµέντου και κλίνκερ στις τοποθεσίες Rustavi και Kaspi της Γεωργίας, καλύπτει ανάγκες της εγχώριας αγοράς και πραγµατοποιεί και εξαγωγές προς το Αζερµπαϊτζάν και το Καζακστάν. ) Εισαγωγικό καθεστώς και φορολογία Η Γεωργία ήδη έχει προχωρήσει σε µεγάλες µειώσεις δασµών και κατάργηση µη δασµολογικών µέτρων λόγω δεσµεύσεων που αναλήφθηκαν κατά την εισδοχή της στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου. Περαιτέρω δασµολογικές µειώσεις τέθηκαν σε εφαρµογή από τον Ιανουάριο 2008. Οι δασµολογικοί συντελεστές περιορίζονται σε τρεις κατηγορίες, 0%,5% και 12%. Περίπου 90% των αγαθών εισάγονται ελεύθερα καταβολής δασµών. Οι δασµοί επιβάλλονται κυρίως σε αγροτικά προϊόντα και δοµικά υλικά που παράγονται και εγχωρίως. Πίνακας αρ. 8 : Παραδείγµατα δασµολογικών επιβαρύνσεων Προϊόντα ασµός Λοιπές επιβαρύνσεις Αλουµινοκατασκευές 0 Φάρµακα 0 Πλαστικοί σωλήνες 0 Χρώµατα 0 Ελαιόλαδο 0 Τυροκοµικά 12% Επιτραπέζιες ελιές 12% Προϊόντα καπνού 12% 0,60 λάρι ανά πακέτο µε 20 τσιγάρα µε φίλτρο Κρασί 0,2 ή 0,5 ευρώ ανά λίτρο 1,20 λάρι ανά φιάλη Κονιάκ ( υψηλής περ. 0,2 ευρώ ανά λίτρο 2,5 λάρι ανά φιάλη αλκοόλ) Πηγή: Τελωνειακές υπηρεσίες Γεωργίας

15 Για κάθε τελωνειακή δήλωση που υπερβαίνει την αξία των 3.000 λάρι οι εισαγωγείς καταβάλουν το ποσό των 60 ευρώ, ενώ για δηλώσεις που αντιστοιχούν σε αξία µικρότερη των 3.000 λάρι καταβάλλονται 5 ευρώ. Ειδικοί φόροι στις εισαγωγές : Επιλεκτικά επιβαρύνουν ορισµένα προϊόντα (αλκοολούχα, τσιγάρα κ.λ.π.) εν επιβάλλονται ποσοτικοί περιορισµοί ενώ άδειες εισαγωγής-εξαγωγής απαιτούνται για µικρό αριθµό προϊόντων. Οι αρχές επιδιώκουν ελαχιστοποίηση των τεχνικών εµποδίων στο εµπόριο. Ήδη από το Φεβρουάριο 2006, υιοθετήθηκε από τη γεωργιανή πλευρά νέος δασµολογικός κανονισµός, µε βάση τον οποίο είναι αποδεκτές οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές των προς εισαγωγή προϊόντων. Εχει σηµειωθεί τα τελευταία χρόνια σηµαντική πρόοδος στην καταπολέµηση της διαφθοράς και στην απλοποίηση των τελωνειακών διαδικασιών. Εν τούτοις πιέσεις ασκούνται από ενδιαφερόµενους φορείς για περαιτέρω βελτιώσεις. (βλέπε www.amchmam.ge ). Ισχύουν οι παρακάτω φορολογικοί συντελεστές. Φόρος προστιθέµενης αξίας: 18% Φορολογία εισοδήµατος φυσικών προσώπων: 25% Οι αρχές προγραµµατίζουν τη µείωση του συντελεστή στο 15% µέσα σε πέντε χρόνια. Φορολογική επιβάρυνση κερδών: 15 % Φόρος ακίνητης περιουσίας: Καθορίζεται από τις αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης Ε) Συµφωνίες Ελευθέρου Εµπορίου Η Γεωργία έχει υπογράψει διµερείς συµφωνίες ελευθέρου εµπορίου µε τις εξής χώρες: Αζερµπαϊτζάν, Αρµενία, Ρωσία, Τουρκµενιστάν, Καζακστάν και Ουκρανία. Πολυµερής συµφωνία ελευθέρου εµπορίου στα πλαίσια της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών υπεγράφη το 1994 και τέθηκε σε ισχύ το 2002. Οι συµφωνίες επιτρέπουν ελεύθερη πρόσβαση στις αγορές (µε κάποιες εξαιρέσεις), και ελεύθερη διαµετακόµιση εµπορευµάτων, από το έδαφος τους. Οι εξαιρέσεις επανεξετάζονται σε ετήσια βάση. Στη συµφωνία Γεωργίας-Ρωσίας, εξαιρέσεις αποτελούν η λευκή ζάχαρη, αιθυλική αλκοόλη, και προϊόντα καπνού. Τα εξαιρούµενα προϊόντα επιβαρύνονται µε δασµούς σύµφωνα µε τη ρήτρα του πλέον ευνοούµενου κράτους. Ο πίνακας που ακολουθεί ανακεφαλαιώνει όσα προαναφέρθηκαν. Πίνακας αρ. 9 : Συµφωνίες ελευθέρου εµπορίου Χώρα Ηµεροµηνία υπογραφής Καθεστώς 1 Ρωσική Οµοσπονδία 3 Φεβρουαρίου 1994 Σε ισχύ από 10-5-94 2 Αρµενία 14 Αυγούστου 1995 Σε ισχύ από 11-11-1998 3 Αζερµπαϊτζάν 3 Μαρτίου 1996 Σε ισχύ από 10-07-1996 4 Ουκρανία 9 Ιανουαρίου 1995 Σε ισχύ από 4-6-1996 5 Μολδαβία 5 εκεµβρίου 1997 εν έχει τεθεί σε ισχύ

6 Τουρκµενιστάν 20 Μαρτίου 1996 Σε ισχύ από 1-01-2000 7 Ουζµπεκιστάν 4 Σεπτεµβρίου 1995 εν έχει τεθεί σε ισχύ 8 Καζακστάν 11-12 Νοεµβρίου 1997 Σε ισχύ από 16-07-1999 9 Πολυµερής συµφωνία 15 Απριλίου 1994 Σε ισχύ από το 2002 στα πλαίσια της ΚΑΚ Πηγή: Ηµερίδα στις Εµπορικές Σχέσεις Ε. Ένωσης Γεωργίας 18/7/2006 (Έκδοση International Center for Trade Policy and Law of Georgia ) 16 Σύµφωνα µε τον τοπικό τύπο στις 21 Νοεµβρίου 2007 υπεγράφη κείµενο συµφωνίας ελευθέρου εµπορίου µεταξύ Γεωργίας και Τουρκίας. Η συµφωνία θα τεθεί σε ισχύ µετά την περάτωση των διαπραγµατεύσεων σε τεχνοκρατικό επίπεδο και επικύρωση από τα εθνικά Κοινοβούλια. Πλαίσιο αρ. 4: Συµφωνία ελευθέρου εµπορίου Γεωργίας - Τουρκίας Σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Ανάπτυξης της Γεωργίας ανέφερε ότι «η συµφωνία στόχο έχει την πλήρη φιλελευθεροποίηση του εµπορίου στα βιοµηχανικά αγαθά, καθώς και µεγάλες δασµολογικές µειώσεις σε αγροτικά προϊόντα». Σύµφωνα µε στοιχεία που δόθηκαν στη δηµοσιότητα, µεταξύ άλλων προβλέπεται, ελεύθερη εξαγωγή 1.250.000 φιαλών γεωργιανού κρασιού στην Τουρκία, µε εξάλειψη του 70% δασµολογικού συντελεστή που ίσχυε µέχρι σήµερα, ελεύθερη εξαγωγή 4.000 τόνων πορτοκαλιών και µανταρινιών της Γεωργίας σε σχέση µε δασµολογική επιβάρυνση 54% που ίσχυε προγενέστερα, ελεύθερη εξαγωγή 2.000 τόνων µήλων (έναντι ισχύοντος δασµού 60%), και δασµολογική µείωση στο 20,5% (αντί 58,5%) στις εξαγωγές 4.000 τόνων φρουτοχυµών. Οι εξαιρέσεις από τη συµφωνία για τη Γεωργία περιλαµβάνουν γάλα, κρέµα, τοµάτες, εσπεριδοειδή, µέλι, καρύδια, σταφύλια, µήλα, τσάι, κονσερβοποιηµένα φρούτα και καρύδια, κονσερβοποιηµένα λαχανικά και προϊόντα καπνού. Οι διαπραγµατεύσεις για τον καθορισµό των εξαιρέσεων συνεχίζονται. Σύµφωνα µε δηµοσιεύµατα του τοπικού τύπου, η Γεωργία σε µία προσπάθεια να διαφοροποιήσει τις εξαγωγικές της αγορές και να βελτιώσει τις εξαγωγικές της επιδόσεις διεξάγει συνοµιλίες µε γειτονικές χώρες, ιδιαίτερα µε την Αρµενία και την Ουκρανία µε σκοπό την απλοποίηση των διαδικασιών τελωνειακών ελέγχων και εξάλειψη κάθε είδους περιορισµών ΣΤ) Επενδυτικό κλίµα Άµεσες ξένες επενδύσεις Επενδυτικό κλίµα Οικονοµικές και διοικητικές µεταρρυθµίσεις τα τελευταία χρόνια έχουν σύµφωνα µε τους διεθνείς Οργανισµούς βελτιώσει αισθητά το επενδυτικό κλίµα στη χώρα. Οι µεταρρυθµίσεις περιλαµβάνουν, εκσυγχρονισµό της νοµοθεσίας, αναδιάρθρωση δηµοσίων υπηρεσιών, ιδιωτικοποιήσεις και καταπολέµηση της διαφθοράς. Ο νόµος για «επενδυτικές δραστηριότητες και εγγυήσεις» παρέχει ίση µεταχείριση µεταξύ εγχωρίων και αλλοδαπών επενδυτών, µε εξαίρεση την ιδιοκτησία αγροτικής γης. (www.economy.ge ).

17 Ο ιεθνής Χρηµατοπιστωτικός Οργανισµός (IFC), που αποτελεί µέρος του Οµίλου της Παγκόσµιας Τράπεζας, στην πρόσφατη µελέτη του Doing Business 2008, κατατάσσει τη Γεωργία στη 18 η θέση µεταξύ 277 χωρών ως προς την πρόοδο των οικονοµικών µεταρρυθµίσεων και την υιοθέτηση θεσµικών µέτρων για προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η µελέτη διεξήχθη µε βάση τα παρακάτω κριτήρια: διαδικασίες εκκίνησης επιχειρηµατικής δραστηριότητας, έκδοση αδειών, διαδικασίες πρόσληψης εργατικού δυναµικού, καταγραφή ακινήτων, προστασία των επενδυτών, φορολογική µεταχείριση, διαδικασίες διεξαγωγής εξωτερικού εµπορίου, εφαρµογή συµβολαίων και διαδικασίες τερµατισµού οικονοµικής δραστηριότητας. Παρά την πρόοδο που φέρεται να σηµειώνει η Γεωργία εκφράζονται επιφυλάξεις για το κατά πόσο οι µεταρρυθµίσεις και οι δράσεις εκσυγχρονισµού έχουν πραγµατοποιηθεί κατά τρόπο αποτελεσµατικό. Συγκεκριµένα σηµειώνεται ότι, 1) Παρά τις βελτιώσεις στο φορολογικό κώδικα και στην τελωνειακή νοµοθεσία, οι υφιστάµενες διαδικασίες όσον αφορά τη φορολόγηση των εισοδηµάτων εξακολουθούν να είναι περίπλοκες και ενδεχοµένως προκαλούν δυσχέρειες στα φυσικά πρόσωπα και στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. 2) Σ ότι αφορά τις υποδοµές, δηµόσια έργα εκτελούνται στον τοµέα της ενέργειας, δικτύων υδροδότησης, συστηµάτων άρδευσης και ανακατασκευή οδικών αρτηριών. Ωστόσο τα έργα θα πρέπει να επεκταθούν και σε αγροτικές - φτωχές περιοχές της χώρας. 3) Στην καταπολέµηση της διαφθοράς, βασικό στόχο των αρχών της χώρας, σηµειώνεται σηµαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Σύµφωνα πάντως µε έρευνα του µη κυβερνητικού οργανισµού Global Integrity, η διαφθορά στη Γεωργία κατά το 2007 σηµείωσε έξαρση. (1 Φεβ. 2008 Caucasus Press). Η γραφειοκρατία κατά την εφαρµογή των νόµων πρέπει να αντιµετωπισθεί. 4) Φαίνεται ότι δεν έχει ακόµη κατοχυρωθεί η ανεξαρτησία του δικαστικού συστήµατος από κρατικές παρεµβάσεις. Υπάρχει όµως πολιτική βούληση για µεταρρυθµίσεις και πρόοδο από την πλευρά των γεωργιανών αρχών 5) Σ ότι αφορά την έκδοση αδειών εκφράζεται η άποψη ότι παρά την πρόοδο που έχει σηµειωθεί, η ευχερέστερη χορήγηση αδειών αφορά σε ορισµένους µόνο τοµείς και όχι στο σύνολο της οικονοµικής δραστηριότητας της χώρας. 6) Το θέµα της προστασίας των δικαιωµάτων ιδιοκτησίας ή χρήσης µισθωµένων ακινήτων απασχόλησε τις αρχές κατά το περασµένο έτος, ωστόσο οι νόµοι που θεσπίστηκαν εµφανίζονται περίπλοκοι σε σχέση µε το παρελθόν. Σηµειώνουµε ακόµη ότι κατά το πρόσφατο παρελθόν αµφισβητούµενης νοµιµότητας παρεµβάσεις των αρχών προκάλεσαν ζηµία σε αλλοδαπούς επενδυτές. Παράδειγµα αποτελεί η περίπτωση της Πολυεθνικής Sony: Η εταιρεία είχε µισθώσει κατάστηµα και γραφεία σε δηµόσιο κτήριο στο κέντρο της πόλης µε σύµβαση που έληγε το 2019. Τον µήνα Αύγουστο 2007 αναγκάσθηκε να

18 εγκαταλείψει το χώρο επειδή το Υπουργείο Ανάπτυξης της Γεωργίας προέβη σε πώληση του κτιρίου που στεγαζόταν η πολυεθνική. (Σχετ. πληροφόρηση παρατίθεται στο δικτυακό τόπο ΥΠΕΞ, www.agora.mfa.gr, στις ειδήσεις για τη Γεωργία, ηµεροµηνία 29.08.2007) Ξένες επενδύσεις Τα διατεθέντα από το εξωτερικό κεφάλαια για άµεσες επενδύσεις αυξήθηκαν σηµαντικά τα τελευταία χρόνια, όπως διαφαίνεται στον πίνακα αρ. 10. Από 167 εκ. δολλάρια το 2002 έφθασαν τα 1,128 δισ. το 2006 και ξεπέρασαν το 1 δισ. δολλάρια κατά το εννεάµηνο 2007. Κατά την περίοδο 2002 µε 2005, τα επενδυτικά κεφάλαια κατευθύνονταν κυρίως στην κατασκευή αγωγών µεταφοράς υδρογονανθράκων. Κατά το 2006 αν και διατέθηκαν σηµαντικοί πόροι στην κατασκευή υποδοµών µεταφοράς υδρογονανθράκων, περισσότερο από το 50% των επενδυτικών κεφαλαίων διατέθηκαν στον τραπεζικό τοµέα, τη βιοµηχανία και τον τουρισµό. Σηµαντικότερες χώρες-επενδυτές της Γεωργίας κατά την περίοδο 2003-2006 εµφανίζονται οι, Ηνωµένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Τουρκία, Αζερµπαϊτζάν και Ρωσία. Κατά το εννεάµηνο 2007 αξιόλογες είναι επίσης οι επιδόσεις των Παρθένων Νήσων, της Ολλανδίας, της ανίας, της Κύπρου, του Καζακστάν και της Τσεχίας. Σύµφωνα µε τα στοιχεία του πίνακα, από την Ελλάδα εισέρευσαν στη Γεωργία επενδυτικά κεφάλαια της τάξης των 19 εκατ. $ το 2002, ενώ στη συνέχεια περιορίσθηκαν µεταξύ 2 και 2,5 εκατ. $ ετησίως. Συνολικά κατά την περίοδο 2000 έως και το δεύτερο τρίµηνο 2007 οι ελληνικές επενδύσεις στη Γεωργία έφθασαν τα 28.828.100 δολλάρια. Είναι γεγονός ότι κατά το πρόσφατο παρελθόν ορισµένες ελληνικές επενδυτικές δραστηριότητες αντιµετώπισαν προβλήµατα σε σχέση µε το νοµοθετικό πλαίσιο και την εφαρµογή του από πλευράς αρµοδίων αρχών, µε αποτέλεσµα οι υποψήφιοι επενδυτές από τη χώρα µας να καταστούν επιφυλακτικοί. Μεγάλο µέρος των εισροών επενδυτικών κεφαλαίων κατευθύνονται προς τις ιδιωτικοποιήσεις που ξεκίνησαν µε περιορισµένη επιτυχία το 2000, απέδωσαν όµως αξιόλογες εισροές κεφαλαίων, τα τελευταία χρόνια: 38 εκ. δολλάρια το 2004, 228 το 2005 και 297 εκ. το 2006. Η νέα διακυβέρνηση επικεντρώθηκε από το 2004 στην ιδιωτικοποίηση µεγάλου µεγέθους επιχειρήσεων. Πληροφορίες παρέχονται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης: www.privatization.ge Τα µεγαλύτερα έσοδα απέφεραν οι παρακάτω κλάδοι: Τηλεπικοινωνίες, ενέργεια (υδρο-ηλεκτρικά εργοστάσια και εταιρείες διανοµής ενέργειας) και πιο πρόσφατα νοσοκοµεία. Για τα λιµάνια και την εξορυκτική βιοµηχανία εκδίδονται άδειες εκµετάλλευσης. Η προσεχής φάση ιδιωτικοποιήσεων θα επικεντρωθεί σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Κατά το 2007 σηµαντικότερες ξένες επενδύσεις ήταν οι ακόλουθες: - Ο εκσυγχρονισµός και επέκταση των αεροδροµίων Τιφλίδας και Βατούµι από την τουρκική εταιρεία TAV η οποία διέθεσε περισσότερα από 100 εκ. $. Στην θυγατρική της τουρκικής στη Γεωργία TAV Urban Georgia χορηγήθηκε για το έργο αυτό δάνειο ύψους 54 εκ. δολλαρίων, από κοινού από τον ιεθνή Χρηµατοπιστωτικό Οργανισµό (International Finance Corporation) της Παγκόσµιας Τράπεζας και την Ευρωπαϊκή

19 Τράπεζα Ανοικοδόµησης και Ανάπτυξης. Τα εγκαίνια του εκσυγχρονισµένου αεροδροµίου της Τιφλίδας τελέσθηκαν στις 7 Φεβρουαρίου 2007. Η διαχείριση του αεροδροµίου της πρωτεύουσας ανατέθηκε στην TAV, από το Νοέµβριο 2005, και για διάστηµα 11,5 χρόνων. - H εξαγορά έξι υδροηλεκτρικών εργοστασίων παραγωγής, και δύο εταιρειών διανοµής ηλεκτρικού ρεύµατος από την τσεχική εταιρεία Energo-Pro. Το ύψος της επένδυσης όταν αυτή ολοκληρωθεί αναµένεται να ξεπεράσει τα 400 εκ. δολλάρια. - Η ελβετική Multiplex Solutions εξαγόρασε την εταιρεία ύδρευσης Tbilisi Water Distribution Company και σκοπεύει να διαθέσει για εκσυγχρονισµό των εγκαταστάσεων περί τα 350 εκ. δολλάρια. - Επενδύσεις πραγµατοποιήθηκαν στον τραπεζικό τοµέα, καθώς επίσης και σε κατασκευές ξενοδοχείων στην Τιφλίδα και σε παραθαλάσσιες περιοχές. Η κατασκευή του ξενοδοχείου Park Hyatt της Τιφλίδας στη δεξιά όχθη του ποταµού Mtkvari αναµένεται να ολοκληρωθεί µέχρι το 2010 µε κόστος της τάξης των 200 εκ. δολλαρίων - Επενδυτική κινητικότητα στη Γεωργία υπάρχει και από την πλευρά των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων. Ο επενδυτικός όµιλος Rakeen Development που το 2007εξαγόρασε το ξενοδοχείο Sheraton Metechi Palace, κατά τις αρχές 2008 ασχολείται µε την κατασκευή συγκροτήµατος κατοικιών και εµπορικού κέντρου. Η κοινοπραξία Jebel Ali Free Ζone Dubai Port Authority περιλαµβάνεται µεταξύ των υποψηφίων για ανάληψη εκµετάλλευσης της ελεύθερης οικονοµικής ζώνης στο λιµένα του Poti. Το Νοέµβριο 2007 η θυγατρική του επενδυτικού Οµίλου Abu Dhabi Group, Warid Telecom Georgia Ltd έλαβε άδεια λειτουργίας για εγκατάσταση και προσφορά υπηρεσιών ασύρµατου Internet WiMAX στη Γεωργία. Ο πρόεδρος του Abu Dhabi Group, που τυγχάνει και υπουργός ανώτερης εκπαίδευσης και επιστηµονικής έρευνας των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων, επισκέφθηκε την Τιφλίδα στις αρχές Φεβρουαρίου τ.ε. και σε δηλώσεις του ανέφερε τη δέσµευση του Οµίλου για επένδυση ύψους 200 εκ. δολλαρίων στην ανακατασκευή του ξενοδοχείου Kempinski της Τιφλίδας, καθώς και σε άλλα προγράµµατα. Προσεχώς αναµένεται να λειτουργήσει στη Γεωργία και το πρώτο υποκατάστηµα της Τράπεζας KOR Bank, θυγατρικής του Abu Dhabi Group. Πληροφορίες για το επενδυτικό κλίµα και προκηρύξεις προτεινόµενων επενδυτικών προγραµµάτων µπορούν να αναζητηθούν στις ιστοσελίδες, www.investingeorgia.org, www.privatization.ge, www.amcham.ge,) Πίνακας αρ. 10 : Αµεσες ξένες επενδύσεις στη Γεωργία, 2002 - Γ τρίµηνο 2007 (Σε 1000 ολ. ΗΠΑ) 2002 2003 2004 2005 2006 2007/1τρ. 2007/2τρ. 2007/3 Σύνολο 167 362 307 369 491 936 443 474 1 128 715 260 158 370 472 406 671 Αργεντινή - - - 93,1 100,5 - - - Αρµενία - 249,8 276,6 395,5 1 033,6 107,3 81,6-6 128,8 Αυστραλία - 26 225,9-921,5 1 939,4 164,9 9,6 33,0 Αυστρία - 18 108,4 23 157,2 14 732,2 10 749,3 341,7 3 024,4 1 215,7 Αζερµπαϊτζάν - 29 697,5 69 099,4 66 920,2 77 804,5 12 833,8 8 142,6 6 695,9 Βέλγιο - - - - - - 47,8 3 162,9 Belize - 155,7-695,0-264,2-330,0 4 885,0

20 Βουλγαρία - - - 70,8 318,9-9,2 - Καναδάς - - - - 6 000,0 230,0-27,3 Νήσοι Καϋµάν - - - - 2 972,0 627,8 489,2 642,4 Κίνα 2 562,0 19 070,4 7 338,1 5 668,5 5 445,3 3 007,4 663,6 3 363,1 Κύπρος 1 062,7 675,7 21 333,1 47 537,3 40 071,2 145,6 8 873,1 42 056,9 Τσεχία - 249,8 276,6 1 279,6 15 032,2-1 306,5 73 861,1 379,4 ανία - - - 319,0 42 477,8 82 324,9 5 471,8 4 669,4 Εσθονία - - - - - - 5,3 48,0 Γαλλία 6 287,1 16 709,5 22 854,3 14 383,3 17 221,7 6 264,3 3 046,9 12 858,1 Γερµανία 4 227,5 4 144,9 5 140,5 5 031,8 20 380,8-54,0 1 215,7 88,3 Γιβραλτάρ - 115,1-90,2 955,4 300,6 2 819,7 1 627,5 Η.Β. 17 530,2 37 629,7 87 831,2 132 925,8 186 824,1 28 305,3 7 978,4 14 316,9 Ελλάδα 19 099,7 1 967,2 2 178,3 2 217,0 2 507,4 126,5 574,8 153,6 Ουγγαρία - 33,9-327,0 314,8-309,1 - Ισλανδία - - - - - 39,1 - - Ινδία - - - 29,0 54,9-61,9 - Ιράν - - - - 42,9 4,1 9,0 9,2 Ιράκ - - - - 1,3 35,4 - - Ιρλανδία 37,3 37,5 41,5 592,4 1 155,2-9,5-1 666,5 139,7 Ισραήλ 4 321,6 487,1 539,3 1 704,1 4 084,2 54,0 1 521,4 6 445,4 Ιταλία 9 864,2 15 895,7 32 453,0 22 833,5 47 219,1 2 694,2 2 912,0 5 159,0 Ιαπωνία - 8 617,7 12 089,5 16 610,1 34 433,1 2 624,5 3 337,2 3 678,1 Καζακστάν - - - - 152 310,5 6 239,3 63 192,6 5 043,5 Κορέα - 8 317,4 9 486,3 6 446,9 3 064,2 - - - Λετονία - - - - - 805,0-420,6 Λίβανος 87,8 133,5 177,2 84,7-7 869,9 - - - Λιβύη - - - 33,0 21,6 - - - Λιχτενστάιν - - - - - 82,8-6 939,3 Λιθουανία - - - - 3 434,2-166,9 1 991,0-214,0 Λουξεµβούργο 337,2 249,8 276,6 553,1 261,1 - - - Νήσοι Μάρσαλ - - - - 3 197,7 - - - Ολλανδία - - - 492,0 18 530,2 32 756,0 42 001,2 99 135,3 Νορβηγία 2 993,6 11 262,2 37 496,7 23 620,9 77 894,8 6 786,7 6 739,8 8 373,6 Παναµάς - - - - 3 391,6 3 046,3-16,4 830,5 Πολωνία - - - 293,8 502,2 - - -

21 Ρωσία 7 809,7 42 659,4 43 796,1 38 737,6 34 210,0 14 242,7 20 313,2 21 403,7 Σαουδική Αραβία 149,0 - - 150,2 263,8 - - - Σεϋχέλλες - - - - - - - 4 688,3 Συρία - - - - - - 278,5 - Ισπανία - - - - - - 1 532,3 2 004,0 St kitts & Nevis - - - - 509,7 - - - Σουηδία - 81,2-160,4 189,5 12,0 5 534,2 1 296,0 Ελβετία - - - 115,6 402,4 1 799,8 4 143,5 2 591,3 Τουρκία 8 847,6 17 275,1 33 927,2 21 812,5 129 727,8 37 107,7 29 101,7 23 344,7 Ουκρανία -37,8 1 438,5 1 280,0 1 700,9 1 055,8 134,3 30,6 24 031,7 Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα - 291,1-280,5 422,6 1,4 5,3 3 130,3 ΗΠΑ 82 183,1 72 064,9 81 164,2 15 025,6 182 651,5 14 870,4 38 388,9 26 835,7 Βρετανικοί Παρθένοι Νήσοι - 6 225,5 6 893,6 4 900,2 58 586,2 25 885,0 30 941,8 64 218,3 ιεθνείς Οργανισµοί - - - - 8 741,7 3 851,9 3 164,8 7 072,5 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Γεωργίας 4. ΕΝΕΡΓΕΙΑ Κατά το 2007, η διανεµηθείσα ηλεκτρική ενέργεια στη Γεωργία ανήλθε σε 7,798 δισ. κιλοβατώρες (kwt/h). Στην παραγωγή και διανοµή 2007 δραστηριοποιήθηκαν οι εταιρείες, Energo-Pro Georgia (τσεχική), JSC Telasi (ρωσική), Khaheti Energy Company, και Abkhazia Η παραγωγή 2007 στη χώρα εκτιµάται σε 8,3 δισ. κιλοβατώρες, οι εισαγωγές 438 εκ., και οι εξαγωγές 633 εκ. Α) Ηλεκτρική ενέργεια: Ποσοστό 75% της ζήτησης καλύπτεται από υδρο-ηλεκτρικά εργοστάσια που βρίσκονται στο δυτικό τµήµα της χώρας, 10% στο ανατολικό, ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από εισαγωγές. Η Γεωργία αξιοποιεί µόνο το 10% του υδροηλεκτρικού δυναµικού της. Η Κυβέρνηση θεωρεί ότι τα εργοστάσια του Khudoni και του Enguri είναι σε θέση να αυξήσουν την παραγωγή τους σε τρόπο ώστε να καλυφθεί η εγχώρια ζήτηση και να πραγµατοποιούνται και αξιόλογες εξαγωγές. Η τσεχική εταιρεία Energo-Pro, µε απόκτηση έξι υδρο-ηλεκτρικών εργοστασίων παραγωγής ενέργειας και δύο εταιρειών διανοµής, έναντι 132 εκ. $ το 2007, κατέχει µερίδιο 62,5% στην αγορά ηλεκτρικού ρεύµατος της Γεωργίας. ιαθέτει περί τους 875.000 πελάτες κυρίως στη. Γεωργία. Το ρωσικό µονοπώλιο UES µε τη θυγατρική του Telasi στην Τιφλίδα, εξυπηρετεί 412.000 γεωργιανούς πελάτες. ιαθέτει δυο υδροηλεκτρικά εργοστάσια και δύο µονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργούν µε χρήση φυσικού αερίου. Η γεωργιανή Kakheti Energy Distribution στην ανατολική Γεωργία, εξυπηρετεί 111.000 πελάτες.

22 Η υφιστάµενη ηλεκτρική διασύνδεση µε το Αζερµπαϊτζάν σχεδιάζεται να επεκταθεί µε κατασκευή τριών νέων γραµµών, και παράλληλα να ενισχυθεί η σύνδεση µε τη γειτονική Τουρκία. Η ηλεκτρική διασύνδεση προβλέπεται στην «ήλωση της Τιφλίδας για κοινό όραµα περιφερειακής ανάπτυξης» που υπεγράφη από τους προέδρους των τριών χωρών, στις 7 Φεβρουαρίου 2007. Το κόστος του έργου υπολογίζεται σε 150 έως 200 εκατ. δολλάρια. Αρχικά εκτιµάτο ότι η Γεωργία θα ήταν µόνο χώρα διαµετακόµισης ηλ. ρεύµατος, αλλά οι γεωργιανές αρχές υποστήριξαν ότι θα πραγµατοποιούνται και εξαγωγές. Το πρόγραµµα πάντως ακόµη συζητείται, ενώ το κόστος µε την πάροδο του χρόνου αυξάνει. Ο απαιτούµενος χρόνος κατασκευής εκτιµάται σε 4 µε 5 χρόνια. Β) Πετρέλαιο και φυσικό αέριο Η Γεωργία διαδραµατίζει ρόλο στη διαµετακόµιση υδρογονανθράκων από την Κασπία προς τη ύση. Λειτουργούν οι παρακάτω αγωγοί: Ο πετρελαιαγωγός Μπακού-Τιφλίδας-Σεϊχάν (BTC) που ολοκληρώθηκε τον 2005, από τη British Petroleum (B.P.), µε κόστος υψηλότερο των 3 δισ. δολλαρίων Ο αγωγός φυσικού αερίου Νοτίου Καυκάσου (SCP), που ολοκληρώθηκε το 2006 από την B.P. µε κόστος που υπερέβη το 1 δισ. δολλάρια και, Ο δυτικός αγωγός εξαγωγής πετρελαίου Μπακού-Σούπσα (WREP) που η ανακατασκευή του από την B.P. περατώθηκε το 1999. ιαθέτει ετήσια δυναµικότητα µεταφοράς 46,5 εκατ. βαρελιών. Πλαίσιο αρ. 5: Οι δραστηριότητες της British Petroleum στη Γεωργία Η εταιρεία British Petroleum µε τους εταίρους της έχει επενδύσει 5 δισ. δολλάρια για την κατασκευή αγωγών υδρογονανθράκων και συµπληρωµατικά έργα στη Γεωργία - Τον Αύγουστο 2005 τέθηκε σε λειτουργία ο αγωγός µεταφοράς πετρελαίου Αζερµπαϊτζάν - Γεωργίας (BTC) - Από το 1996 που ξεκίνησε δραστηριότητες στη Γεωργία η B.P. µέχρι το Μάρτιο 2006 απασχολήθηκαν περισσότεροι από 6.000 γεωργιανοί στα έργα της πολυεθνικής - Τa 2/3 περίπου της αξίας των ξένων επενδύσεων στη Γεωργία κατά το 2004 και το 60% το 2005, προήλθαν από την B.P. και τους εταίρους της Σύµφωνα µε αµερικανική πηγή, τα βεβαιωµένα κοιτάσµατα πετρελαίου στη Γεωργία είναι της τάξης των 12 εκατ. µετρ. τόνων, τα οποία παραµένουν σχεδόν ανεκµετάλλευτα. Τα κοιτάσµατα φυσικού αερίου υπολογίζονται σε 10 δισ. κυβικά µέτρα, ελάχιστη όµως είναι σήµερα η παραγωγή. Αµερικανική εταιρεία διεξάγει έρευνες εντοπισµού κοιτασµάτων πετρελαίου σε θαλάσσια περιοχή κοντά στο Βατούµι. Η εµπορία και διανοµή καυσίµων στη Γεωργία διενεργείται από µεγάλες εταιρείες, τη Wissol Petroleum Georgia (διακινεί ιταλικά πετρελαϊκά προϊόντα και κατέχει 23-25 (%) της αγοράς), τη SOCAR Georgia Petroleum (κοινοπραξία Γεωργίας- Αζερµπαϊτζάν), τη Luk Oil Georgia (ρωσικών συµφερόντων), και την EKO Georgia (Όµιλος Ελληνικών Πετρελαίων). κατά το 2007 οι εταιρείες συνεισέφεραν στον κρατικό προϋπολογισµό της Γεωργίας φορολογικά έσοδα της τάξης των 305 εκατ. λάρι. Οι εισαγόµενες ποσότητες καυσίµων κατά το 2007 αυξήθηκαν κατά 95%, ενώ τα έσοδα από τη φορολογία των πετρελαιοειδών υπερτριπλασιάστηκαν. Η λαθρεµπορία στη διακίνηση πετρελαιοειδών και η διαφθορά µειώθηκαν αισθητά.