Αριθμός κλήσεων ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΩΝ (Από τον Απολογισμό του 211) 1. Σύνολο κλήσεων (Σχ. 1). Το 211 καταγράφηκαν 35.826 περιπτώσεις που αναφέρονται κυρίως σε δηλητηριάσεις. Οι 29.44 αφορούσαν σε περιπτώσεις δηλητηριάσεων και οι 6.386 σε ερωτήματα για δηλητηριάσεις ή για άλλα θέματα ιατρικής. Ο αριθμός των περιπτώσεων από την αρχή της λειτουργίας του Κέντρου έχει ως εξής: Έτος Κλήσεις 1976... 4.86 198... 15.28 1985... 23.634 199... 3.286 1995... 34.214 2... 42.418 21... 44.89 22... 42.977 23... 39.71 24... 41.79 27... 33.851 28... 3.36 29... 36.21 211... 35.826 5. 45. 46.385 44.6 44.89 42.977 41.79 4. 35. 3. 25. 23.634 34.214 3.286 42.418 39.71 33.851 36.21 35.826 3.36 2. 15. 15.28 1. 5. 4.86 1976 198 1985 199 1995 1998 1999 2 21 22 23 24 27 28 29 211 Έτος Σχήμα 1. Αριθμός Κλήσεων στο Κέντρο Δηλητηριάσεων Ο μικρότερος αριθμός περιπτώσεων που καταγράφηκαν το 27 και μετά οφείλεται στην απόφαση να μην καταγράφονται πλέον οι άσχετες με δηλητηρίαση ερωτήσεις του κοινού.
2 2. Γεωγραφική προέλευση (Σχ. 2) Η προέλευση των κλήσεων από τα διάφορα διαμερίσματα της χώρας φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: Διαμέρισμα Αρ. Περιπτώσεων %_ Αττική... 1.738... 3,% (με αναγωγή 38,1%) Λοιπή Στερεά & Εύβοια... 1.667... 4,7 Πελοπόννησος... 2.71... 7,5 Νησιά Ιονίου... 676... 1,9 Ήπειρος... 759... 2,1 Θεσσαλία... 1.636... 4,6 Μακεδονία... 5.125... 14,3 Θράκη... 873... 2,4 Νησιά Αιγαίου... 1.651... 4,6 Κρήτη... 2.6... 5,8 Κύπρος... 293...,8 Άλλες χώρες... 18...,1 Μη καταγραφή... 7.629... 21,3 Σύνολο 35.826 1, Αττική 3,% Λοιπή Στερεά & Εύβοια 4,7% Πελοπόννησος 7,5% Νησιά Ιονίου 1,9% Ήπειρος 2,1% Θεσσαλία 4,6% Μη καταγραφή 21,3% Αλλες χώρες,1% Κύπρος,8% Κρήτη 5,8% Σχήμα 2. Περιοχή προέλευσης Θράκη 2,4% Νησιά Αιγαίου 4,6% Μακεδονία 14,3% Σε σχέση με τα στοιχεία προηγουμένων ετών το ποσοστό δηλητηριάσεων στην Αττική έχει υποχωρήσει (198: 69%, 23: 51,68%, 24: 47% (με αναγωγή 49,7%), 27: 41% (με αναγωγή 43,1%), 28: 38,5% (με αναγωγή 4,6%), 29: 3,6% (με αναγωγή 39,1%), 211: 3% (με αναγωγή 38,1%), ενώ παράλληλα αυξάνει σε άλλα διαμερίσματα, όπου υπάρχουν μεγάλα αστικά κέντρα. Γενικά το ποσοστό των δηλητηριάσεων είναι υψηλότερο στα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα τα μεγάλα. Κι αυτό γιατί οι συνθήκες εκεί ευνοούν τις δηλητηριάσεις. Τα παιδιά δεν έχουν ελεύθερους χώρους για παιχνίδι παρά μόνο τα μικρά, συνήθως, διαμερίσματα. Ακόμα η ζωή στα αστικά κέντρα είναι περισσότερο πιεστική, με γρήγορους ρυθμούς, με
3 αποξένωση των ανθρώπων μεταξύ τους, δημιουργώντας συνθήκες άγχους, μοναξιάς και κατάθλιψης που οδηγούν σε περισσότερες απόπειρες αυτοκτονίας. 3. Ποιοι απευθύνονται στο Κέντρο (Σχ. 3) Αρ.περιπτώσεων %_ Νοσοκομεία... 12.113... 33,8 Κέντρα Υγείας... 2.29... 6,2 Αγροτικά Ιατρεία...115...,3 Γιατροί...559... 1,6 Φαρμακεία... 87...,2 Εργασιακός χώρος... 75...,2 Κοινό... 13.892... 38,8 Κοινό + Υγιειονομική Μονάδα... 1.664... 4,6 Μη καταγραφή 5.112 14,3 Σύνολο 35.826 1, Νοσοκομεία 33,8% Κέντρα Υγείας 6,2% Αγροτικά Ιατρεία,3% Γιατροί 1,6% Φαρμακεία,2% Εργασιακοί χώροι,2% Μη καταγραφή 14,3% Κοινό + Υγιειονομική Μονάδα 4,6% Κοινό 38,8% Σχήμα 3. Ποιοί απευθύνονται στο Κέντρο Η μεγαλύτερη συχνότητα κλήσεων από το κοινό σε σχέση με τη συχνότητα κλήσεων από τις μονάδες Υγείας, οφείλεται στο ότι ένα μεγάλο ποσοστό δηλητηριάσεων αφορά απλή έκθεση στον τοξικό παράγοντα σε χαμηλές δόσεις ή σε έκθεση σε μη τοξικούς παράγοντες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ρόλος του Κέντρου Δηλητηριάσεων είναι μετά την επακριβή λήψη ιστορικού και την εκτίμηση των συμπτωμάτων και της επικινδυνότητας της ληφθείσας ουσίας και δόσης να αποφασίσει αν το εκτεθειμένο στην τοξική ουσία άτομο έχει ένδειξη παραπομπής σε μονάδα υγείας, για παρακολούθηση και θεραπεία. Αν δεν αποφασισθεί μεταφορά του ασθενούς σε Νοσοκομείο, τότε δίνονται οδηγίες στον ασθενή ή στο περιβάλλον του για αντιμετώπιση, παρακολούθηση και αξιολόγηση μεταγενέστερων κλινικών σημείων αν προκύψουν. Με τη διαδικασία αυτή ένα μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων μετά την τηλεφωνική επικοινωνία με το Κέντρο Δηλητηριάσεων και τη λήψη σαφών οδηγιών, παραμένει σπίτι του. Όταν υπάρχει
Αριθμός περιπτώσεων 4 αμφιβολία για τη ληφθείσα ουσία και δόση, καλό είναι ο ασθενής να παραπέμπεται για κλινική εκτίμηση σε γιατρό. Νοσοκομειακή φροντίδα δέχεται περίπου το 4% των περιστατικών. 4. Ηλικία (Σχ. 4) Ηλικίες (έτη) Αρ.περιπτώσεων % < 1...83... 2,2 1 5... 12.749... 35,6 5 1... 1.734... 4,8 1-14...614... 1,7 14-18... 1.88... 3, 18-3... 2.926... 8,2 3-5... 5.394... 15,1 5-7... 2.472... 6,9 > 7... 1.393... 3,9 Μη καταγραφή 6.653 18,6 Σύνολο 35.826 1, 14. 12.749 12. 1. 8. 6.653 6. 5.394 4. 2. 83 1.734 614 1.88 2.926 2.472 1.393 <1 έτους 1-5 ετών 5-1 ετών 1-14 ετών 14-18 ετών 18-3 ετών 3-5 ετών 5-7 ετών >7 ετών Μη καταγραφή Σχήμα 4. Ηλικιακή Κατανομή Όπως προκύπτει από τον πίνακα και το σχήμα 4 η ηλικία 1-5 ετών είναι η πλέον ευαίσθητη για δηλητηριάσεις. Στην ηλικία αυτή τα παιδιά χαρακτηρίζονται από μεγάλη περιέργεια και από άγνοια. Το γεγονός αυτό επιβάλλει αυξημένη προσοχή από τους μεγάλους. Πρωταρχικό ρόλο παίζει η ενημέρωση εκπαίδευση των γονιών για τους κινδύνους δηλητηρίασης που μπορεί να συμβεί μέσα στο σπίτι. Η ενημέρωση μπορεί να γίνει με μαθήματα από εξειδικευμένο προσωπικό στους βρεφικούς σταθμούς και στα νηπιαγωγεία, με φυλλάδια που μπορεί να διανέμονται από τις Μονάδες Υγείας, αλλά και από τους δήμους και με εκπαιδευτικές εκπομπές από την τηλεόραση. Από τη στιγμή που υπάρχει ενημέρωση για τον πιθανό κίνδυνο δηλητηρίασης των νηπίων μέσα στο σπίτι, πρώτο μέτρο πρόληψης είναι η σωστή φύλαξη των επικίνδυνων ουσιών. Όλα τα φάρμακα, τα εντομοκτόνα, τα φυτοφάρμακα και τα είδη οικιακής χρήσης, πρέπει αφ ενός να έχουν πώμα ασφαλείας, αφ ετέρου να φυλάσσονται σε κλειδωμένα ντουλάπια. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμο ντουλάπι που να κλειδώνει, μπορούν να φυλαχτούν π.χ. σε μία βαλίτσα που κλειδώνει.
Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Αριθμός περιπτώσεων 5 5. Φύλο κατά ηλικίες Έτος Άρρενες Θήλεις Σύνολο < 1... 352...315... 667 1 5... 6.136... 5.466... 11.62 5 1... 921...679... 1.6 1-14... 291...272... 563 14-18... 268...798... 1.66 18-3... 1.26... 1.842... 2.868 3-5... 2.124... 3.91... 5.215 5-7... 1.52... 1.384... 2.436 > 7... 6...762... 1.362 Μη καταγραφή 8.447 Σύνολο 12.77 14.69 35.826 6. Μηνιαία κατανομή κλήσεων (Σχ. 5) Μήνας Αρ. περιπτώσεων % Ιανουάριος... 2.927... 8,2 Φεβρουάριος... 2.777... 7,8 Μάρτιος... 3.258... 9,1 Απρίλιος... 3.122... 8,7 Μάϊος... 3.39... 9,2 Ιούνιος... 3.361... 9,4 Ιούλιος... 3.371... 9,4 Αύγουστος... 3.373... 9,4 Σεπτέμβριος... 2.917... 8,1 Οκτώβριος... 2.739... 7,6 Νοέμβριος... 2.355... 6,6 Δεκέμβριος 2.317 6,5 Σύνολο 35.826 1, 4. 3.5 3. 2.927 2.777 3.258 3.122 3.39 3.361 3.371 3.373 2.917 2.739 2.355 2.5 2.317 2. 1.5 1. 5 Σχήμα 5. Μηνιαία Κατανομή
6 7. Αίτια δηλητηριάσεων (Σχ. 6) Τα αίτια των δηλητηριάσεων σ όλες τις ηλικίες φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Είδος Αρ. περιπτώσεων % Φάρμακα... 1.52... 28,1 Γεωργικά φάρμακα... 1.891... 5,3 Είδη οικιακής χρήσης... 6.388... 17,8 Καλλυντικά... 1.463... 4,1 Δήγματα ζώων νυγμοί... 54... 1,5 Φυτά... 31...,9 Διάφορα χημικά... 5.169... 14,4 Διάφορα άλλα... 1.... 2,8 Μη καταγραφή 9.13 25,2 Σύνολο 35.826 1, Τα φάρμακα ευθύνονται για μεγάλο αριθμό δηλητηριάσεων, ενώ σημαντικό ποσοστό καλύπτουν τα είδη οικιακής χρήσης. Φάρμακα 28,1% Γεωργικά φάρμακα 5,3% Είδη Οικιακής χρήσης 17,8% Καλλυντικά 4,1% Μη καταγραφή 25,2% Διάφορα άλλα 2,8% Διάφορα χημικά 14,4% Δήγματα - νυγμοί 1,5% Φυτά,9% Σχήμα 6. Αίτια Δηλητηριάσεων
Αριθμός περιπτώσεων Αριθμός περιπτώσεων 8. Συχνότητα - αίτια δηλητηριάσεων στα παιδιά Οι δηλητηριάσεις που αφορούν παιδιά ηλικίας -14 ετών καταλαμβάνουν το 52,4% του συνόλου των δηλητηριάσεων. Στη βρεφική ηλικία (-1 έτους) η συχνότητα είναι 5,1% επί των παιδικών δηλητηριάσεων. Πιο επικίνδυνη ηλικία είναι μεταξύ 1-5 ετών όπου συμβαίνει το 8,2% των δηλητηριάσεων της παιδικής ηλικίας. Στην ηλικία 5-1 ετών η συχνότητα είναι 1,9%, ενώ σαφής μείωση παρατηρείται στην ηλικία 1-14 ετών (3,9%). 7 8 7.33 Νοσοκομεία 7 6 5 4.773 Λοιπές Υγειονομ. Μονάδες, γιατροί κλπ Κοινό 4 3 2 1 967 295 664 466 629 292 42 138 78 243-1 ετών 1-5 ετών 5-1 ετών 1-14 ετών Σχήμα Π 1 : Από πού προέρχονται οι κλήσεις Κυρίως αυτοί που καλούν είναι οι γονείς (κοινό), οι οποίοι και λαμβάνουν τις κατάλληλες οδηγίες για παρακολούθηση στο σπίτι ή άμεση αντιμετώπιση και μεταφορά στο Νοσοκομείο αν χρειάζεται. 14 12 1 12.745 Σπίτι Σχολείο Άλλος χώρος, χωράφι κλπ 8 6 4 2 1.72 82 63 1 2 2 1 4 11-1 ετών 1-5 ετών 5-1 ετών 1-14 ετών Σχήμα Π2: Πού συνέβη η δηλητηρίαση Οι παιδικές δηλητηριάσεις συμβαίνουν κυρίως στο σπίτι.
Αριθμός περιπτώσεων 8 45 4.18 Φάρμακα Φυτοφάρμακα 4 Οικιακής χρήσης 35 3 2.992 3.94 Καλλυντικά Δήγματα - Νυγμοί Φυτά 25 Διάφορα Χημικά 2 Διάφορα άλλα 15 1 5 262 1.11 772 56 55 312 41 113 239 77 2 4 55 36 58 259 269 97 72 53 16 93 38 87 12 26 134 5 22-1 ετών 1-5 ετών 5-1 ετών 1-14 ετών Σχήμα Π3: Αίτια δηλητηριάσεων κατά είδος και ηλικία Σε όλες τις ομάδες ηλικιών διαπιστώνεται ότι υπερτερούν σαφώς οι δηλητηριάσεις από φάρμακα. 9. Δηλητηριάσεις από φάρμακα Φάρμακα Αρ.περιπτώσεων Ηρεμιστικά Υπνωτικά... 1.237 Ψυχοφάρμακα-Νευροληπτικά άλλα... 684 Παρακεταμόλη... 1.291 Ασπιρίνη... 17 Μεφεναμικό οξύ... 263 Αντιφλεγμονώδη... 577 Αντιβιοτικά... 55 Αντισηπτικά... 522 Αντιϊσταμινικά-Αντιαλλεργικά... 471 Καρδιαγγειακά... 396 Ορμόνες... 267 Βρογχοδιασταλτικά... 323 Αλοιφές κρέμες φαρμακευτικές... 516 Αντιβηχικά Βλεννορυθμιστικά... 234 Γαστροπροστατευτικά... 141 Αντιεπιληπτικά... 17 Σίδηρος... 16 Αποσυμφορητικά... 141 Ναρκωτικά Έκσταση Αμφεταμίνες... 94 Διάφορα (146 + όλα τα υπόλοιπα φάρμακα) 1.944 Σύνολο 1.52
9 Τα ηρεμιστικά - αγχολυτικά (στα οποία κυρίως περιλαμβάνονται οι βενζοδιαζεπίνες) και τα υπόλοιπα ψυχοφάρμακα κατέχουν την πρώτη θέση στις δηλητηριάσεις από φάρμακα. Αυτό σημαίνει ότι γίνεται μεγάλη χρήση τους και βρίσκονται σε πολλά σπίτια, παρά το ότι η προμήθειά τους γίνεται με ειδική συνταγή. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η χρήση της παρακεταμόλης και του μεφαιναμικού οξέος με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι περιπτώσεις δηλητηριάσεων με τα δύο αυτά παυσίπονα αντιπυρετικά. Τα ναρκωτικά και τα ανάλογα φάρμακα υποαντιπροσωπεύονται καθώς πολλές περιπτώσεις δεν αναφέρονται στο Κέντρο Δηλητηριάσεων και επομένως δεν καταγράφονται (συνήθως μας καλούν μόνο από Νοσοκομεία για σοβαρές περιπτώσεις). 1. Δηλητηριάσεις από είδη οικιακής χρήσης Οι σημαντικότερες κατηγορίες ειδών οικιακής χρήσης φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Είδος Αρ.περιπτώσεων Απορρυπαντικά... 1.416 Λευκαντικά (κατάποση)... 1.34 Λευκαντικά + Οξέα (εισπνοή)... 319 Καθαριστικά... 1.236 Πετρελαιοειδή... 615 Υδράργυρος θερμομέτρου... 632 Μπαταρίες... 218 Κόλλες... 211 Φωτιστικά έλαια lamp oil... 68 Αποσμητικά χώρου... 85 Αποφρακτικά νεροχυτών... 8 Ναφθαλίνη... 22 Διάφορα 182 Σύνολο 6.388 Από τον πίνακα φαίνεται ότι τα απορρυπαντικά, καθαριστικά και λευκαντικά καλύπτουν το 67% σχεδόν των δηλητηριάσεων με είδη οικιακής χρήσης. Πρέπει να επισημανθεί το συχνό φαινόμενο της ανάμιξης χλωρίνης με οξέα στους χώρους του μπάνιου, οπότε εκλύεται χλώριο, που εισπνεόμενο προκαλεί σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. 11. Δηλητηριάσεις από καλλυντικά Οι σπουδαιότερες κατηγορίες καλλυντικών που προκαλούν δηλητηριάσεις φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Είδος Αρ. περιπτώσεων Αφρόλουτρα - Σαμπουάν Σαπούνια... 551 Αλοιφές - Κρέμες καλλυντικές... 197 Αρώματα - Αποσμητικά Κολώνιες... 265 Αντιηλιακά καλλυντικά λάδια... 11 Κραγιόν χειλέων... 81 Οδοντόπαστες... 31 Βαφές - Λάκ Μαλακτικά μαλλιών... 53 Μανόν... 44 Πούδρες... 47 Διάφορα καλλυντικά 84 Σύνολο 1.463
1 Συμβαίνουν κυρίως στα παιδιά. Τα καλλυντικά γενικά δεν είναι τόσο τοξικά εκτός από ορισμένες βαφές μαλλιών. Εντούτοις, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι δηλητηριάσεις από διάφορα αρώματα είναι συχνές στα παιδιά, λόγω της υποεκτίμησης του κινδύνου και της μη ασφαλούς φύλαξης τους από τους γονείς και μπορεί να είναι σοβαρές, λόγω του οινοπνεύματος που περιέχουν. 12. Δηλητηριάσεις από γεωργικά φάρμακα Οι δηλητηριάσεις με γεωργικά φάρμακα έγιναν με τις παρακάτω κατηγορίες: Είδος Αρ.Περιπτώσεων Οργανοφωσφορικά...1 Καρβαμιδικά... 33 Πυρεθρίνες...217 Εντομοκτόνα άλλα...267 Ποντικοφάρμακα...245 Παρακουάτ... 12 Ζιζανιοκτόνα (άλλα εκτός παρακουάτ)... 51 Λιπάσματα... 77 Διάφορα 889 Σύνολο 1.891 Οι δηλητηριάσεις με γεωργικά φάρμακα δεν είναι πάρα πολλές, αλλά είναι οι περισσότερο επικίνδυνες. Μερικά γεωργικά φάρμακα είναι πολύ τοξικά και αρκούν πολύ μικρές ποσότητες για να προκαλέσουν βαριά ή θανατηφόρα δηλητηρίαση. Αρκετές από τις δηλητηριάσεις με γεωργικά φάρμακα γίνονται διότι οι αγρότες δεν τηρούν τα μέτρα προστασίας, είτε από άγνοια είτε κυρίως από υποτίμηση των κινδύνων. 13. Δηλητηριάσεις από φυτά Δηλητηριάσεις από φυτά συμβαίνουν κάθε χρόνο, αλλά σε περιορισμένο αριθμό. Παρ όλα αυτά μερικές φορές οι δηλητηριάσεις είναι βαριές και δυνητικά θανατηφόρες. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα φυτά που προκαλούν τις σημαντικότερες ή περισσότερες δηλητηριάσεις. Φυτά Αρ. περιπτώσεων Μανιτάρια Phalloides... 29 Μανιτάρια Muscaria...128 Δρακοντριά ή Άρον το στικτόν... 5 Πικροδάφνη... 7 Πικραγγουριά... 4 Μπελαντόνα... 2 Στραμόνιο... 1 Λούπινο... 1 Μανδραγόρας... 1 Σπάρτο... 1 Πλατύφυλλα... 2 Διάφορα 129 Σύνολο 31 Στις δηλητηριάσεις από φυτά επικρατούν τα αυτοφυή (άγρια) μανιτάρια. Δυστυχώς κάθε χρόνο συμβαίνουν βαριές και θανατηφόρες δηλητηριάσεις από μανιτάρια. Η γρήγορη
11 αντιμετώπιση και η σημαντική υποστηρικτική θεραπεία που προσφέρεται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και Τεχνητού Νεφρού έχουν ελαττώσει κατά πολύ τη θνητότητα και την κατάληξη σε ηπατική ανεπάρκεια. 14. Δήγματα Νυγμοί και δήγματα από έντομα, ερπετά και άλλα ζώα σημειώνονται στον παρακάτω πίνακα: Ζώα Αρ. περιπτώσεων Φίδια...17 Σκορπιοί ξηράς... 95 Σκορπιοί θαλάσσης... 5 Σφήκες, Μέλισσες... 41 Έντομα άλλα... 5 Δράκαινες... 53 Σαρανταποδαρούσα... 45 Αράχνες... 17 Σκυλιά... 1 Σμέρνα σαλάχι... 2 Διάφορα δήγματα 97 Σύνολο 54 Τα δηλητηριώδη φίδια στην Ελλάδα (και στην Ευρώπη) είναι 4-5 είδη έχιδνας (οχιάς). Τα δαγκώματα από δηλητηριώδη φίδια είναι επικίνδυνα και μπορεί να αποβούν θανατηφόρα. Είναι προφανές ότι οι νυγμοί από σφήκες, μέλισσες και άλλα έντομα υποαντιπροσωπεύονται στο παραπάνω πίνακα, αφ ενός μέν γιατί θεωρούνται και συνήθως είναι αθωότεροι από δήγματα π.χ. φιδιών και πολλοί άνθρωποι δεν πηγαίνουν στο γιατρό, αφ ετέρου δε πολλοί γιατροί δεν αναφέρουν τέτοιες περιπτώσεις στο Κέντρο Δηλητηριάσεων. 15. Δηλητηριάσεις με διάφορες χημικές ουσίες Είδος Αρ. Περιπτώσεων Νικοτίνη... 1951 Αιθυλική αλκοόλη... 463 Σχολικά είδη... 364 Οξέα... 37 Νέφτι... 228 Διαλυτικά άλλα... 22 Ακετόνη... 134 Silica gel... 22 Μελάνι... 143 Αιθέρια έλαια... 19 Αλκάλεα (+ Αμμωνία)... 57 Υγραέριο... 35 Μονοξείδιο του άνθρακα... 37 Χημικά αέρια άλλα... 176 Μπαταρίας υγρά... 71 Χρώματα... 64 Πυροσβεστήρες... 5 Φωσφόρος... 16 Γλυκόλες... 15 Διάφορα 545 Σύνολο 5.169
Αριθμός περιπτώσεων 12 Στον πίνακα αυτό φαίνονται διάφορες ουσίες που χρησιμοποιούνται κυρίως σε εργασιακούς - επαγγελματικούς χώρους, αλλά και στο σπίτι. Η δηλητηρίαση με νικοτίνη σε βρέφη και νήπια από μάσηση καπνού είναι από τις συχνότερες δηλητηριάσεις της παιδικής ηλικίας. Επίσης η δηλητηρίαση με οινόπνευμα (οξεία μέθη), που προκαλείται από οινοπνευματώδη ποτά, ιδιαίτερα σε παιδιά και γενικά σε νεαρά άτομα καλύπτει μεγάλο αριθμό περιπτώσεων. Πολλές περιπτώσεις δεν αναφέρονται στο Κ.Δ. είτε γιατί δεν προσκομίζονται στα Νοσοκομεία είτε γιατί από τα Νοσοκομεία καλείται το Κ.Δ. μόνο όταν πρόκειται για παιδί ή για ασθενή σε κωματώδη κατάσταση. 16.Είδος δηλητηριάσεων (Σχ. 7) Είδος Αρ. περιπτώσεων %_ Ατύχημα... 21.232... 59,3 Απόπειρα... 6.193... 17,3 Λάθος χρήση φαρμάκων... 1.45... 4, Κατάχρηση ουσιών... 51... 1,4 Επαγγελματική έκθεση... 55...,2 Άλλο ή άσχετο... 331...,9 Μη καταγραφή 6.55 16,9 Σύνολο 35.826 1, 25. 21.232 2. 15. 1. 6.193 6.55 5. 1.45 51 55 331 Ατύχημα Απόπειρα Λάθος χρήση φαρμάκων Κατάχρηση ουσιών Επαγγελματική έκθεση Άλλο ή άσχετο Μη καταγραφή Σχήμα 7. Είδος Δηλητηριάσεων Οι απόπειρες αυτοκτονίας αφορούν ένα σημαντικό ποσοστό (17,3%) από το σύνολο των δηλητηριάσεων που καταγράφηκαν κατά το 211 από το Κέντρο Δηλητηριάσεων. Τα άτομα που κάνουν συνηθέστερα απόπειρα αυτοκτονίας είναι: έφηβοι, νέοι ενήλικες και άτομα της τρίτης ηλικίας. Οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες ουσίες είναι: Τα ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά και διάφορα νευροληπτικά και ψυχοτρόπα φάρμακα, τα παυσίπονα (κυρίως παρακεταμόλη και ασπιρίνη) και
Αριθμός περιπτώσεων 13 αντιφλεγμονώδη, τα αντιβιοτικά, διάφορες χημικές ουσίες (κυρίως χλωρίνη) και γεωργικά φάρμακα. Είναι εμφανές ότι μέτρα πρόληψης είναι απαραίτητα και αποτελούν υποχρέωση α) των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας για αναγνώριση επιτήρηση του προβλήματος και β) των Προγραμμάτων Αγωγής Υγείας για εκπαίδευση ενημέρωση των εφήβων, αλλά και του γενικού πληθυσμού για την αποφυγή πολυφαρμακίας, τον έλεγχο της αλόγιστης χρήσης αναλγητικών, ηρεμιστικών και την όσο το δυνατό μικρότερη διαθεσιμότητά τους στα σπίτια. Σχετικά με τις επαγγελματικές δηλητηριάσεις πρέπει να τονίσουμε ότι προφανώς ο αριθμός τους είναι μεγαλύτερος. Αρκετές από τις αναφερόμενες συμβαίνουν κατά τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων. 17. Οδός λήψης ή επίδρασης ουσιών (Σχ. 8) Οδός λήψης Αρ.περιπτώσεων % Στόμα... 24.65... 68,7 Μάτια... 689... 1,9 Εισπνοή... 1.753... 4,9 Δέρμα... 948... 2,6 Παρεντερικώς... 14..., Άλλοι τρόποι ή συνδυασμοί... 1.176... 3,3 Μη καταγραμμένα ή Αδιευκρίνιστα 6.641 18,5 Σύνολο 35.826 1, 24.65 25. 2. 15. 1. 6.641 5. 689 1.753 948 14 1.176 Στόμα Μάτια Εισπνοή Δέρμα Παρεντερικώς Άλλοι τρόποι ή συνδυασμοί Μη καταγραμμένα ή Aδιευκρίνιστα Σχήμα 8. Οδός λήψης ή επίδρασης ουσιών Όπως ήδη έχει αναφερθεί οι δηλητηριάσεις συμβαίνουν κυρίως στο σπίτι. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι τα στοιχεία αφορούν τις δηλητηριάσεις που καταγράφονται στο Κέντρο Δηλητηριάσεων ύστερα από κλήση από τις μονάδες υγείας ή το κοινό. Οι επαγγελματικές δηλητηριάσεις που καταγράφονται, δεν αντιπροσωπεύουν τον πραγματικό αριθμό των περιστατικών γιατί αφ ενός δεν καταγράφονται οι χρόνιες επαγγελματικές εκθέσεις με μακροπρόθεσμη βλαπτική επίδραση, ούτε αφ ετέρου οι πολύ ελαφρές που υποεκτιμούνται και αντιμετωπίζονται εμπειρικά στο χώρο εργασίας.
14 Οι 22 κυριότερες αιτίες δηλητηριάσεων: Αριθμ. περιπτώσεων Νικοτίνη (Μάσηση καπνού)... 1.951 Ηρεμιστικά υπνωτικά φάρμακα... 1.237 Ψυχοφάρμακα νευροληπτικά άλλα... 854 Παρακεταμόλη... 1.291 Χλωρίνη Λευκαντικά... 1.623 Απορρυπαντικά γενικά... 1.416 Καθαριστικά γενικά... 1.236 Οινόπνευμα και διάφορες χημικές ουσίες γενικά... 3.218 Γεωργικά φάρμακα γενικά... 1.891 Καλλυντικά γενικά... 1.463 Υδράργυρος θερμομέτρου... 632 Πετρελαιοειδή... 615 Αντιφλεγμονώδη... 577 Αντισηπτικά φάρμακα... 522 Αντιβιοτικά Χημειοθεραπευτικά... 55 Αντιϊσταμινικά - αντιαλλεργικά... 471 Καρδιαγγειακά φάρμακα... 396 Βρογχοδιασταλτικά... 323 Μεφαιναμικό οξύ (πχ Ponstan)... 263 Αλοιφές κρέμες φαρμακευτικές... 516 Δήγματα Νυγμοί... 54 Φυτά... 31