τθσ Ναταλίασ Γρίβα, Διεκνολόγου Τον τελευταίο μινα ζχει παρατθρθκεί ςτθν Ελλάδα μια χειμαρρϊδθσ ειςροι μεταναςτϊν και προςφφγων και ανκρϊπων που ηθτοφν άςυλο είτε ςτθν Ελλάδα, είτε επιδιϊκουν να φτάςουν ςε άλλθ ευρωπαϊκι χϊρα. Όμωσ τι ςθμαίνει πρόςφυγασ; Ποια είναι αυτά τα κριτιρια τα οποία ςε κακιςτοφν ικανό να αιτθκείσ άςυλο; Ποια είναι τα δικαιϊματα και οι υποχρεϊςεισ; Τι προβλζπει θ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ και το δίκαιο καταςτάςεωσ των προςφφγων και τι ςυμβαίνει ςτθν ελλθνικι πρακτικι; Η ςυγκεκριμζνθ ανάλυςθ ςκοπό ζχει να δϊςει απαντιςεισ ςε όλα τα παραπάνω ερωτιματα και να μπορζςει ο αναγνϊςτθσ να αντιλθφκεί τισ εννοιολογικζσ διαφορζσ. Θεμελειώδεισ ζννοιεσ οριςμοί 1. Αλλοδαπόσ / Ημεδαπόσ Αλλοδαπόσ είναι κάκε φυςικό πρόςωπο που δεν ζχει τθν ελλθνικι ικαγζνεια ι πρόςωπο που δεν ζχει ικαγζνεια. Αυτό ορίηει θ διάταξθ του άρκρου 1α του νόμου 3386/2005 για τθν είςοδο, ζνταξθ και κοινωνικι ζνταξθ υπθκόων τρίτων χωρϊν ςτθν ελλθνικι επικράτεια. Ημεδαπόσ είναι ο ζχων τθν ελλθνικι ικαγζνεια με όποιον τρόπο κι αν τθν ζχει αποκτιςει (γζννθςθ, πολιτογράφθςθ κτλπ). Αλλά, ςυγχρόνωσ μπορεί να ζχει και μία άλλθ, ξζνθ ικαγζνεια. 2. Πολυικαγενισ/ ανικαγενισ Πολυικαγενισ είναι το άτομο εκείνο το οποίο πλθροί ςυγχρόνωσ τισ προυποκζςεισ κτιςθσ τθσ ικαγζγνειασ περιςςοτζρων τθσ μιασ πολιτειϊν. Ζνα άτομο είναι δυνατόν να ζχει διπλι ι πολλαπλι ικαγζνεια είτε από τθ γζννθςι του επειδι γεννιζται από γονείσ διαφορετικισ ικαγζνειασ είτε μεταγενζςτερα με πολιτογράφθςθ ι με άλλουσ τρόπουσ κτιςθσ ικαγζνειασ. Ζτςι ζνασ πολυικαγενισ μπορεί να ζχει ελλθνικι και ξζνθ ικαγζνεια ι παραπάνω από δφο. Ανικαγενισ είναι το άτομο που ςτερείται ικαγζνειασ ι το άτομο εκείνο το οποίο δεν κεωρείται πολίτθσ οποιαςδιποτε πολιτείασ ςφμφωνα με το δίκαιό τθσ. 3. Πολιτικόσ πρόςφυγασ Πολιτικόσ πρόςφυγασ είναι το άτομο εκείνο, το οποίο προςτατεφεται από τθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ του 1951 και το Πρωτόκολλο τθσ Ν. Υόρκθσ του 1967 και ο οποίοσ ςυνεπεία δικαιολογθμζνου φόβου δίωξθσ λόγω φυλισ, κρθςκείασ, εκνικότθτασ, κοινωνικισ τάξθσ ι πολιτικϊν πεποικιςεων βρίςκεται εκτόσ τθσ χϊρασ τθν ικαγζνεια τθσ οποίασ ζχει και δεν δφναται ι λόγω του φόβου αυτοφ δεν επικυμεί να απολαφςει τθσ προςταςίασ τθσ χϊρασ αυτισ ι χωρίσ να ζχει κάποια ικαγζνεια είναι ευριςκόμενοσ ςυνεπεία παρόμοιων γεγονότων εκτόσ τθσ χϊρασ τθσ προθγοφμενθσ ςυνικουσ διαμονισ του δεν μπορεί, ι ςυνεπεία του φόβου δίωξθσ, δεν επικυμεί να επιςτρζψει ςε αυτιν.
4. Αιτϊν άςυλο / αςυνόδευτοσ ανιλικοσ Αιτών άςυλο είναι το άτομο εκείνο που υπζβαλε για ζναν από τουσ λόγουσ που προβλζπει θ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ του 1951 και το Πρωτόκολλο τθσ Ν. Υόρκθσ του 1967 αίτθςθ να του χορθγθκεί πολιτικό άςυλο και για όςο χρόνο αναμζνει τθν ζκδοςθ τθσ ςχετικισ απόφαςθσ βρίςκεται ςε ειδικό νομικό κακεςτϊσ, αφοφ τα ωσ άνω διεκνι ςυμβατικά κείμενα δεν τον καλφπτουν επειδι αναφζρονται μόνο ςτουσ ζχοντεσ ιδθ αποκτιςει τθν ιδιότθτα του αναγνωριςμζνου πρόςφυγα. Αςυνόδευτοσ ανιλικοσ, είναι ο υπικοοσ τρίτθσ χϊρασ ι ο ανικαγενισ που δεν ζχει ςυμπλθρϊςει το 18ο ζτοσ τθσ θλικίασ του και ο οποίοσ είτε ειςιλκε ςτθν ελλθνικι επικράτεια χωρίσ να ςυνοδεφεται από τον κατά το νόμο ι το ζκιμο υπεφκυνο για τθν επιμζλειά του ενιλικο είτε βρζκθκε χωρίσ ςυνοδεία μετά τθν είςοδό του ςτθ χϊρα. 5. Λακρομετανάςτθσ / οικονομικόσ πρόςφυγασ Λακρομετανάςτθσ είναι ο αλλοδαπόσ αυτόσ ο οποίοσ ειςζρχεται ι προςπακεί να ειςζλκει ςτθ χϊρα παράνομα. Οικονομικόσ πρόςφυγασ είναι το άτομο το οποίο επιχειρεί να ξεπεράςει τισ απαγορεφςεισ των νομοκεςιϊν για τθν είςοδο παραμονι κτλπ, ςτισ αγορζσ εργαςίασ, προβάλλοντασ και νοκεφοντασ τθν ζννοια του πολιτικοφ πρόςφυγα. Λόγοι που οδθγοφν ςτθ διακρίνουςα μεταχείριςθ των αλλοδαπών Σε κάκε κράτοσ υπάρχουν κάποιεσ εξαιρζςεισ οςον αφορά τθ νομικι κατάςταςθ και τθν διακρίνουςα μεταχείριςθ των αλλοδαπϊν ωσ προσ τουσ ζχοντεσ ικαγζνεια. Αυτι θ διάκριςθ οφείλεται κυρίωσ ςτθν γενικότερθ πολιτικι του κράτουσ. Οι λόγοι είναι οι εξισ: 1. Λόγοι αςφαλείασ: ςχετίηονται με τθν εςωτερικι και τθν εξωτερικι αςφάλεια του κράτουσ και των πολιτϊν του. 2. Οικονομικοί και δθμοςιονομικοί λόγοι: αναφζρονται ςτθν οικονομικι και δθμοςιονομικι πολιτικι του κράτουσ (ειδικά τζλθ, ι κλειςτά επαγγζλματα) 3. Δθμογραφικοί λόγοι: αναφζρονται ςτθν ςφνκεςθ του πλθκυςμοφ τθσ χϊρασ. Η Σφμβαςη τησ Γενεφησ Σφμφωνα με τθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ πρόςφυγασ κεωρείται κάκε πρόςωπο το οποίο ςυνεπεία δικαιολογθμζνου φόβου δίωξθσ λόγω φυλισ, κρθςκείασ, εκνικότθτασ, κοινωνικισ τάξθσ ι πολιτικϊν πεποικιςεων βρίςκεται εκτόσ τθσ χϊρασ τθν ικαγζνεια τθσ οποίασ ζχει και δεν δφναται ι λόγω του φόβου αυτοφ δεν επικυμεί να απολαφςει τθσ προςταςίασ τθσ χϊρασ αυτισ ι χωρίσ να ζχει κάποια ικαγζνεια είναι ευριςκόμενοσ ςυνεπεία παρόμοιων γεγονότων εκτόσ τθσ χϊρασ τθσ προθγοφμενθσ ςυνικουσ διαμονισ του δεν μπορεί, ι ςυνεπεία του φόβου δίωξθσ, δεν επικυμεί να επιςτρζψει ςε αυτιν.
Από τθ ςτιγμι που ο αιτϊν αλλοδαπόσ χαρακτθριςκεί από τισ αρμόδιεσ ελλθνικζσ αρχζσ ωσ πολιτικόσ πρόςφυγασ εμπίπτει ςτο πεδίο εφαρμογισ τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ και απολαμβάνει των δικαιωμάτων και τθσ προςταςίασ που του παρζχουν οι διατάξεισ αυτισ. Ωσ πρόςφυγεσ δεν μποροφν να αναγνωριςτοφν όςοι ζχουν διαπράξει ζγκλθμα κατά τθσ ειρινθσ, ζγκλθμα πολζμου ι ζγκλθμα κατά τθσ ανκρωπότθτασ, όςοι ζχουν διαπράξει αδίκθμα του κοινοφ ποινικοφ δικαίου πριν να ζλκουν ςτθ χϊρα όπου ηθτοφν άςυλο και τζλοσ, όςοι είναι ζνοχοι για ενζργειεσ που ειναι αντίκετεσ προσ τουσ ςκοποφσ και τισ αρχζσ των Ηνωμζνων Εκνϊν. Οι ςυμβαλλόμενεσ ςτθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ χϊρεσ δεν κα επιβάλλουν ποινικζσ κυρϊςεισ λόγω παράνομθσ ειςόδου ι διαμονισ ςτουσ πρόςφυγεσ εκείνουσ οι οποίοι προζρχονται απευκείασ από τθ χϊρα ςτθν οποία απειλείται θ ηωι και θ ελευκερία τουσ ι οι οποίοι βρίςκονται ιδθ παράνομα ςτο ζδαφοσ τθσ χϊρασ, με τθν επιφφλαξθ ότι παρουςιάηονται αμζςωσ ςτισ δθμόςιεσ αρχζσ και ότι κα δϊςουν επαρκείσ εξθγιςεισ για τουσ λόγουσ που τουσ ϊκθςαν ςτθν παράνομθ είςοδο ι διαμονι τουσ. Οπότε για να μθ διωχκοφν ποινικά χρειάηεται να ςυντρζχουν δφο προχποκζςεισ: Πρϊτοσ, να απειλείται θ ηωι ι θ ελευκερία τουσ και δεφτερον να ζρχονται απευκείασ από τθ χϊρα από τθν οποία απειλοφνται. Δεν διατάςςεται θ απζλαςθ πρόςφυγα ο οποίοσ διαμζνει μόνιμα ςτο ζδαφοσ των ςυμβαλλομζνων ςτθ Σφμβαςθ τθσ Γενεφθσ χωρϊν παρά μόνο για λόγουσ εκνικισ αςφάλειασ ι δθμόςιασ τάξθσ. Με τθν αρχι τθσ μθ απζλαςθσ / μθ επαναπροϊκθςθσ (non refoulement) θ Σφμβαςθ κζλει να προςτατζψει τον πρόςφυγα με κάκε τρόπο. Το ενδιαφζρον επικεντρϊνεται ςτο να μθν αποςταλεί ο πρόςφυγασ ςε χϊρα όπου κα απειλθκεί, βαςανιςκεί, κακοποιθκεί είτε πρόκειται για χϊρα τθσ καταγωγισ του είτε για τθν χϊρα τθσ ςυνικουσ διαμονισ του. Το εν λόγω άρκρο αναφζρεται ςτουσ πρόςφυγεσ που βρίςκονται ιδθ ςτο ζδαφοσ τθσ χϊρασ όςο και για τουσ πρόςφυγεσ που δεν χαρακτθρίςκθκαν ακόμθ ωσ τζτοιοι. Η αρχι τθσ μθ επαναπροϊκθςθσ δεν ςυνιςτά υποχρζωςθ του κράτουσ υποδοχισ για παροχι πολιτικοφ αςφλου ςτον κάκε αλλοδαπό που βρίςκεται ςτα ςφνορα και κζλει να ειςζλκει ςτο ζδαφοσ τθσ χϊρασ. Παφςη τησ ιδιότητασ του πρόςφυγα Είναι δυνατόν ζνα άτομο ςτο οποίο ζχει αναγνωριςτεί θ ιδιότθτα του πρόςφυγα και κατά ςυνζπεια τα δικαιϊματα που θ ιδιότθτα αυτι επιφζρει ςε αυτόν να παφςει να τθν φζρει από τθ ςτιγμι που διαπιςτωκοφν ότι υφίςτανται οριςμζνοι λόγοι οι οποίοι αναφζρονται ςτθ διάταξθ του άρκρου 1Γ τθσ Σφμβαςθσ τθσ Γενεφθσ. Πρόκειται: Για τθν περίπτωςθ που το άτομο κάνει χριςθ με τθ κζλθςι του τθσ προςταςίασ τθσ χϊρασ τθσ οποίασ ζχει τθν ικαγζνεια. Εάν μετά τθν απϊλεια τθσ ικαγζνειάσ του επανζκτθςε με τθ κζλθςι του τθν ικαγζνεια που είχε προθγουμζνωσ. Εάν απζκτθςε νζα ικαγζνεια, τότε απολαμβάνει τθν προςταςία τθσ νζασ ικαγζνειασ.
Εάν επζςτρεψε για να εγκαταςτακεί ςτθ χϊρα τθν οποία είχε προθγουμζνωσ εγκαταλείψει, Στθν περίπτωςθ που ςτθ χϊρα από τθν οποία είχε φφγει λόγω φόβου δίωξθσ κτλπ. ζπαυςαν να υφίςτανται πλζον τα γεγονότα τα οποία τον είχαν εξαναγκάςει να τθν εγκαταλείψει (π.χ. αλλαγι πολιτεφματοσ από δικτατορία ςε δθμοκρατία). Κανονιςμόσ «Δουβλίνο ΙΙ» Ο κανονιςμόσ κζτει τθν αρχι ότι ζνα μόνο κράτοσ μζλοσ είναι υπεφκυνο για τθν εξζταςθ μιασ αίτθςθσ αςφλου. Στόχοσ είναι θ αποφυγι τθσ αποςτολισ των αιτοφντων άςυλο από τθ μια χϊρα ςτθν άλλθ, αλλά επίςθσ θ αποτροπι τθσ κατάχρθςθσ του ςυςτιματοσ με τθν υποβολι περιςςοτζρων αιτιςεων αςφλου από ζνα μόνο άτομο. Επομζνωσ, ορίηονται αντικειμενικά και ιεραρχθμζνα κριτιρια, προκειμζνου να προςφζρουν τθ δυνατότθτα προςδιοριςμοφ, για κάκε αιτοφντα άςυλο, του κράτουσ μζλουσ που είναι υπεφκυνο. Κριτήρια Τα κριτιρια για τον προςδιοριςμό του κράτουσ μζλουσ που είναι υπεφκυνο πρζπει να εφαρμόηονται ςφμφωνα με τθ ςειρά παρουςίαςισ τουσ. Θα εφαρμόηονται ανάλογα με τθν κατάςταςθ που επικρατεί κατά τθ ςτιγμι που ο αιτϊν το άςυλο υπζβαλε για πρϊτθ φορά τθν αίτθςι του ςε κράτοσ μζλοσ. Αρχή τησ ενότητασ των οικογενειών Εάν ο αιτϊν άςυλο είναι αςυνόδευτοσ ανιλικοσ, υπεφκυνο για τθν εξζταςθ τθσ αίτθςισ του είναι το κράτοσ μζλοσ ςτο οποίο ευρίςκεται νομίμωσ ζνα μζλοσ τθσ οικογζνειάσ του, εφόςον αυτό είναι προσ το μείηον ςυμφζρον του ανθλίκου. Εάν δεν υπάρχει μζλοσ τθσ οικογζνειασ, υπεφκυνο για τθν εξζταςθ τθσ αίτθςθσ είναι το κράτοσ μζλοσ ςτο οποίο ο ανιλικοσ υπζβαλε τθν αίτθςι του για άςυλο. Για τουσ ενιλικουσ, εάν ζνα μζλοσ τθσ οικογζνειασ του αιτοφντοσ ζλαβε άδεια παραμονισ ςε κράτοσ μζλοσ ωσ πρόςφυγασ ι εάν θ αίτθςθ του εν λόγω ατόμου τελεί υπό εξζταςθ, αυτό το κράτοσ μζλοσ είναι υπεφκυνο για τθν αίτθςθ αςφλου υπό τον όρο ότι το επικυμεί ο ενδιαφερόμενοσ. Επιπλζον, οι αιτιςεισ αςφλου που υποβάλλονται ταυτόχρονα ι ςε παραπλιςιεσ θμερομθνίεσ από πλείονα μζλθ μιασ οικογενείασ μποροφν να εξετάηονται από κοινοφ. Έκδοςη αδειών διαμονήσ ή θεωρήςεων Το κράτοσ μζλοσ που χοριγθςε ςτον αιτοφντα ιςχφοντα τίτλο διαμονισ ι ζγκυρθ κεϊρθςθ κα είναι υπεφκυνο για τθν αίτθςθ αςφλου. Εάν ο αιτϊν είναι κάτοχοσ περιςςότερων αδειϊν ι κεωριςεων που εκδόκθκαν από διαφορετικά κράτθ μζλθ, υπεφκυνο για τθν εξζταςθ τθσ αίτθςθσ αςφλου κα είναι το κράτοσ που εξζδωςε το ζγγραφο με τθν απϊτερθ θμερομθνία λιξεωσ ιςχφοσ.
Οι ίδιοι κανόνεσ ιςχφουν εάν ο αιτϊν άςυλο είναι κάτοχοσ ενόσ ι περιςςοτζρων τίτλων διαμονισ που ζχουν λιξει για διάςτθμα μικρότερο από πριν από δφο ζτθ ι μίασ ι περιςςοτζρων κεωριςεων που ζχουν λιξει για διάςτθμα μικρότερο από πριν από ζξι μινεσ, αλλά εφόςον ο αιτϊν άςυλο δεν ζχει εγκαταλείψει το ζδαφοσ των κρατϊν μελϊν. Παράνομη είςοδοσ ή διαμονή ςε κράτοσ μζλοσ Εάν ο αιτϊν διζβθ παράνομα τα ςφνορα ενόσ κράτουσ μζλουσ, αυτό το κράτοσ μζλοσ κα είναι υπεφκυνο να εξετάςει τθν αίτθςθ αςφλου. Η ευκφνθ αυτι παφει να υφίςταται δϊδεκα μινεσ μετά τθν θμερομθνία κατά τθν οποία ζλαβε χϊρα θ παράνομθ διάβαςθ των ςυνόρων. Όταν ο αιτϊν άςυλο διζμεινε ςε κράτοσ μζλοσ για μία ςυνεχι περίοδο τουλάχιςτον πζντε μθνϊν πριν υποβάλει τθν αίτθςι του, το κράτοσ μζλοσ αυτό είναι υπεφκυνο για τθν εξζταςθ τθσ αίτθςθσ. Εάν ο αιτϊν άςυλο διζμεινε για διάςτθμα τουλάχιςτον πζντε μθνϊν ςε πλείονα κράτθ μζλθ, υπεφκυνο για τθν εξζταςθ τθσ αίτθςθσ αςφλου είναι το κράτοσ μζλοσ τθσ τελευταίασ διαμονισ. Νόμιμη είςοδοσ ςε κράτοσ μζλοσ Εάν υποβάλλει αίτθςθ αςφλου υπικοοσ τρίτθσ χϊρασ ςε κράτοσ μζλοσ όπου αυτόσ δεν υπόκειται ςε υποχρζωςθ κεϊρθςθσ, υπεφκυνο είναι το κράτοσ μζλοσ υποβολισ τθσ αίτθςθσ. Αίτηςη ςτο χώρο διεθνοφσ διζλευςησ αερολιμζνα Εάν υπικοοσ τρίτθσ χϊρασ υποβάλλει αίτθςθ αςφλου ςτο χϊρο διεκνοφσ διζλευςθσ αερολιμζνα κράτουσ μζλουσ, αυτό το κράτοσ μζλοσ είναι υπεφκυνο για τθν εξζταςθ τθσ αίτθςθσ. Εξαιρζςεισ Εάν δεν είναι δυνατόν να προςδιοριςτεί το κράτοσ μζλοσ το οποίο είναι υπεφκυνο βάςει των κριτθρίων που απαρικμοφνται, υπεφκυνο για τθν εξζταςθ τθσ αίτθςθσ είναι το πρώτο κράτοσ μζλοσ ςτο οποίο υποβλικθκε θ αίτθςθ αςφλου. Φςτερα από αίτθςθ ενόσ άλλου κράτουσ μζλουσ, κάκε κράτοσ μζλοσ μπορεί να δεχκεί να διαπραγματευκεί μια αίτθςθ αςφλου για τθν οποία δεν είναι υπεφκυνο, για λόγουσ ανκρωπιςτικοφσ και βάςει, εν μζρει, οικογενειακϊν ι πολιτιςμικϊν κριτθρίων, εφόςον οι ενδιαφερόμενοι ςυναινοφν. Αναδοχή του αιτοφντοσ άςυλο Το κράτοσ μζλοσ που ζχει προςδιοριςτεί ωσ υπεφκυνο για τθν αίτθςθ αςφλου πρζπει να αναδεχτεί τον αιτοφντα και να εξετάςει την αίτηςη. Εάν ζνα κράτοσ μζλοσ ςτο οποίο ζχει υποβλθκεί αίτθςθ αςφλου κεωρεί ότι άλλθ χϊρα τθσ ΕΕ είναι υπεφκυνθ, μπορεί να απευκφνει προσ αυτιν αίτθμα αναδοχισ τθσ αίτθςθσ. Όμωσ, με τθ λεγόμενθ «ριτρα κυριαρχίασ» ζνα κράτοσ δφναται να εξετάηει αίτθςθ αςφλου που ζχει κατατεκεί από υπικοο τρίτθσ χϊρασ, ακόμθ και αν δεν είναι υπεφκυνο για τθν εξζταςθ δυνάμει των κριτθρίων που ορίηονται ςτον κανονιςμό. Η αίτθςθ αναδοχισ ι εκ νζου ανάλθψθσ κα πρζπει να υποδεικνφει κάκε ςτοιχείο που επιτρζπει ςτο κράτοσ προσ το οποίο απευκφνεται το αίτθμα να προςδιορίςει εάν είναι πράγματι υπεφκυνο. Όταν το κράτοσ προσ το οποίο απευκφνεται το αίτθμα δζχεται τθν αναδοχι ι εκ νζου ανάλθψθ του
ενδιαφερομζνου προςϊπου, αποςτζλλεται ςτον αιτοφντα αιτιολογθμζνθ απόφαςθ που δθλϊνει ότι θ αίτθςι του κρίνεται απαράδεκτθ ςτο κράτοσ μζλοσ όπου υποβλικθκε, και ότι υπάρχει υποχρζωςθ μεταφοράσ του αιτοφντοσ άςυλο ςτο κράτοσ μζλοσ που είναι υπεφκυνο. Ελληνική Πρακτική Περίπτωςθ μαηικισ ειςροισ εκτοπιςκζντων αλλοδαπών Σε υπθκόουσ τρίτων χωρϊν ι ανικαγενείσ που υποχρεϊκθκαν να εγκαταλείψουν μαηικά τθ χϊρα τουσ λόγω τθσ επικρατοφςασ ςε αυτιν κατάςταςθσ, όςο και ςε αςυνόδευτουσ ανιλικουσ χορθγείται από τθν αρμόδια για κζματα αλλοδαπϊν Υπθρεςία τθσ Ελλθνικισ Αςτυνομίασ ατελϊσ «άδεια διαμονισ προςωρινισ προςταςίασ» θ οποία ζχει διάρκεια ενόσ χρόνου με αυτοδίκαιθ παράταςθ ζξι μθνϊν ςτθν περίπτωςθ που δεν λιξει αυτι προθγουμζνωσ με απόφαςθ του Συμβουλίου τθσ Ε.Ε. Η εν λόγω άδεια διαμονισ επζχει και άδεια εργαςίασ, ενϊ οι κάτοχοι αυτισ ζχουν επίςθσ ιατρικι περίκαλψθ, εκπαίδευςθ των ανθλίκων, πρόςβαςθ ςε κατάλλθλο κατάλυμα για ςτζγαςθ, δικαίωμα για οικογενειακι ςυνζνωςθ, πρόςβαςθ ςτθ διαδικαςία κτλπ, ενϊ ειδικι πρόνοια λαμβάνεται επίςθσ για τουσ αςυνόδευτουσ ανιλικουσ για τουσ οποίουσ ενθμερϊνεται ςχετικά ο αρμόδιοσ ειςαγγελζασ ανθλίκων. Πθγζσ: Δίκαιο Καταςτάςεωσ Αλλοδαπϊν Προςφφγων Ευρωπαϊκό Δίκαιο