ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΥΔΑΤΙΚΟΥ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2000/60/ΕΚ, ΚΑΤ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ Ν.3199/2003 ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΔ 51/2007 ΕΚΘΕΣΗ ΛΗΠΤΕΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2011 1η Αναθεώρηση 2/12/2011-1-
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΟΔΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΡΑ Η Οδηγία Πλαίσιο για τα νερά ή αλλιώς Οδηγία 2000/60/ΕΚ, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 22 Δεκεμβρίου 2000, προτείνει νέους, αποτελεσματικότερους τρόπους προστασίας του υδατικού περιβάλλοντος των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι στόχοι κλειδιά της Οδηγίας αντιπροσωπεύουν μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση του νερού, για την προστασία και αναβάθμιση όλων των υδατίνων σωμάτων (εσωτερικών επιφανειακών, μεταβατικών, παράκτιων και υπόγειων). Ο βασικός στόχος της Οδηγίας είναι η υλοποίηση από τα κράτη μέλη του συνόλου των δράσεων και των ενεργειών ώστε το 2015: 1. Να επιτύχουν την «καλή κατάσταση» του επιφανειακού υδατικού δυναμικού (οικολογική και χημική ) και του υπόγειου υδατικού δυναμικού (χημική και ποσοτική). 2. Να εμποδίσουν την υποβάθμιση εκείνων των υδάτινων σωμάτων των οποίων η κατάσταση χαρακτηρίζεται ήδη ως καλή. Εργαλείο εφαρμογής της Οδηγίας και πυρήνας επίτευξης των ανωτέρω στόχων είναι η σύνταξη και εφαρμογή του Σχεδίου Διαχείρισης σε κάθε Περιοχή Λεκάνης Απορροής Ποταμού. Η Οδηγία προβλέπει ότι θα πρέπει να ζητηθεί η ενεργός συμμετοχή του κοινού σε όλα τα στάδια της εφαρμογής της. Όλα τα σημαντικά υδατικά ζητήματα θα πρέπει να συζητηθούν με τα ενδιαφερόμενα μέρη, τις αρμόδιες αρχές και το ευρύ κοινό μέσω κατάλληλων δράσεων διαβούλευσης και συμμετοχικών διαδικασιών. Η παρούσα έκθεση σχετίζεται με το πρόγραμμα και τις δράσεις που προγραμματίζονται προκειμένου η Αρμόδια, για την κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης, Αρχή, να: 1. εξασφαλίσει την ενεργό συμμετοχή του κοινού στην κατάρτιση των σχεδίων αλλά και σε όλο τον κύκλο της διαδικασίας σχεδιασμού, 2. επιτύχει τη διάχυση της απαραίτητης πληροφορίας, 3. κατορθώσει τη μέγιστη δυνατή συναίνεση στο πρόγραμμα μέτρων και στα προγράμματα δράσης που θα καταρτιστούν. -2-
ΤΙ ΕΓΙΝΕ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ Η Ελλάδα έχει μεταφέρει πλήρως την Οδηγία στην εθνική νομοθεσία με το Ν. 3199/2003 «Προστασία και διαχείριση των υδάτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000» και το Π.Δ. 51/5007. Έχουν καταγραφεί με την "Απόφαση αριθμ. Οικ. 706 της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων για τον καθορισμό λεκανών απορροής της χώρας και ορισμού των αρμοδίων Περιφερειών για τη διαχείριση και προστασία τους (ΦΕΚ 1383/02.09.2010)" όλες οι λεκάνες απορροής ποταμών εγχώριες και διασυνοριακές και έχουν προσδιοριστεί τα Υδατικά Διαμερίσματα (περιοχές λεκάνης απορροής ποταμού) τα οποία συμπεριλαμβάνουν επιφανειακά, υπόγεια, μεταβατικά και παράκτια ύδατα. (Εικόνα 1). Έχει μελετηθεί η κατάσταση στην οποία βρίσκονται όλα τα ύδατα των καταγεγραμμένων λεκανών απορροής ποταμών και έχουν εντοπιστεί οι περιοχές με τα σημαντικότερα προβλήματα και τη μεγαλύτερη απαίτηση λήψης μέτρων προστασίας. Έχει ολοκληρωθεί το Εθνικό Πρόγραμμα Διαχείρισης και Προστασίας Υδατικών Πόρων. Έχει καταρτιστεί το πρώτο Εθνικό Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών. Έχουν σχεδιασθεί προγράμματα παρακολούθησης των επιφανειακών και υπογείων υδάτων (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Ε.Κ.Β.Υ και ΙΓΜΕ). Έχει εκπονηθεί μελέτη για τις τύπο-χαρακτηριστικές συνθήκες αναφοράς. Έχουν ολοκληρωθεί τα Έργα: "Ανάπτυξη συστημάτων και εργαλείων διαχείρισης υδατικών πόρων σε 13 Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας"' Έχει επίσης ολοκληρώσει το έργο Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών Πόρων Κρήτης. Τα δύο προαναφερόμενα έργα καλύπτουν το σύνολο των Υδατικών διαμερισμάτων της Χώρας και αφορούν σε μέρος των προβλεπόμενων στο άρθρο 11 της Οδηγίας. Στα πλαίσια εκπόνησης αυτών των μελετών πραγματοποιήθηκαν δύο ημερίδες διαβούλευσης με το κοινό για το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου. Έχει ολοκληρωθεί το Μητρώο Χρηστών Ύδατος, το οποίο διαθέτει εκτεταμένη βάση δεδομένων χρηστών ύδατος καταχωρημένων χωρικά σε Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών (GΙS). Τις παραπάνω ενέργειες έρχεται να συμπληρώσει η κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης των λεκανών απορροής Ποταμών και Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας, η οποία πραγματοποιείται τμηματικά ανά ομάδες Λεκανών και Υδατικών Διαμερισμάτων. -3-
Εικόνα 1 -Τα Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας Πηγή: Απόφαση αριθμ. Οικ. 706 της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων για τον καθορισμό λεκανών απορροής της χώρας και ορισμού των αρμοδίων Περιφερειών για τη διαχείριση και προστασία τους (ΦΕΚ Β 1383/02.09.2010) -4-
ΤΙ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΠΟ ΔΩ ΚΑΙ ΠΕΡΑ ΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Η Ελλάδα καλείται να συντάξει και να εφαρμόσει Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων για κάθε ένα από τα Υδατικά της Διαμερίσματα (βλ. Εικόνα 1). Τα Σχέδια Διαχείρισης θα επανεξετάζονται και θα τροποποιούνται κάθε έξι χρόνια. Ένα Σχέδιο Διαχείρισης είναι ένα έγγραφο στρατηγικού σχεδιασμού το οποίο αντιστοιχεί σε ένα Υδατικό Διαμέρισμα, που παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες και τις λειτουργικές οδηγίες για μια ολοκληρωμένη διαχείριση των νερών εντός μιας λεκάνης απορροής ποταμού. Το Σχέδιο Διαχείρισης καταγράφει την υφιστάμενη κατάσταση των υδάτων, θέτει τους στόχους για την κατάστασή τους στο τέλος του εξαετούς κύκλου και καθορίζει το Πρόγραμμα Μέτρων για την επίτευξη των στόχων αυτών. Ειδικότερα το Σχέδιο Διαχείρισης περιλαμβάνει: μια γενική περιγραφή των χαρακτηριστικών των ποταμών, των λιμνών, των παράκτιων υδάτων, των υπόγειων υδάτων και των προστατευόμενων περιοχών που σχετίζονται με τα ύδατα, μια σύνοψη των σημαντικών πιέσεων και επιπτώσεων που ασκούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στα νερά, το δίκτυο παρακολούθησης των νερών και τα αποτελέσματα της παρακολούθησης, από τα οποία φαίνεται η οικολογική, η χημική και η ποσοτική κατάσταση των υδάτων, το κατάλογο των προστατευόμενων περιοχών, το κατάλογο των περιβαλλοντικών στόχων που καθορίζονται για τα ύδατα, μια περίληψη της οικονομικής ανάλυσης των χρήσεων του νερού και μια περίληψη των προγραμμάτων μέτρων για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων Το Σχέδιο Διαχείρισης συνοδεύεται από μια μελέτη εκτίμησης των επιπτώσεων που θα έχουν στο περιβάλλον τα μέτρα που προβλέπεται να ληφθούν. Αυτή η μελέτη εκτίμησης ονομάζεται Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Οι βασικές λειτουργίες του Σχεδίου Διαχείρισης είναι: 1. να αποτελέσει ένα θεμελιώδη μηχανισμό μητρώων και τεκμηρίωσης για πληροφορίες που συγκεντρώνονται σύμφωνα με την Οδηγία 2. να συντονίσει το Πρόγραμμα Μέτρων με άλλα σχετικά προγράμματα που υλοποιούνται στην περιοχή, 3. να χρησιμεύσει ως ο κεντρικός μηχανισμός αναφοράς της Αρμόδιας Αρχής της ΠΛΑΠ στην ΕΕ. Η εφαρμογή όλων των παραπάνω θα οδηγήσει στην επίτευξη του κύριου στόχου της Οδηγίας, δηλαδή στην επίτευξη «καλής» κατάστασης των νερών. -5-
ΕΝΕΡΓΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Το κάθε Σχέδιο Διαχείρισης θα προκύψει από το συνδυασμό δύο βασικών παραγόντων: της μελέτης εμπειρογνωμόνων σχετικών με τα νερά της συλλογής των απόψεων όλων των φορέων που σχετίζονται με τα νερά, δηλαδή όλων μας. Και ενώ οι εμπειρογνώμονες ήδη μελετούν και καταγράφουν τρόπους και μεθόδους για την ορθή διαχείριση των νερών τώρα είναι η ώρα της καταγραφής των απόψεων / προτάσεων / παρατηρήσεων όλων αυτών των ενδιαφερόμενων φορέων. Αυτή η διαδικασία ενεργού συμμετοχής όλων των ενδιαφερομένων μερών ή αλλιώς η διαδικασία διαβούλευσης ενθαρρύνεται από την Οδηγία η οποία κρίνει τη συνεργασία μεταξύ των φορέων απαραίτητη σε όλες τις φάσεις υλοποίησης και αποφασιστικής σημασίας για να εξασφαλιστεί ότι όλη η διαδικασία θα πραγματοποιηθεί αποτελεσματικά και με διαφάνεια. Η διαβούλευση οργανώνεται σε δύο φάσεις: Ι) Η Α φάση, που διαρκεί έως τις 31 Ιανουαρίου 2012, περιλαμβάνει: την παρούσα έκθεση ληπτέων μέτρων, τον κατάλογο των αρμόδιων φορέων, που εμπλέκονται στη Διαχείριση των υδατικών πόρων, την έκθεση επισκόπησης των σημαντικών ζητημάτων Διαχείρισης Υδάτων και των συνοδευτικών κειμένων τους, τη διεξαγωγή ημερίδας ενημέρωσης για το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου. ΙΙ) Η Β φάση που θα διαρκεσει έως τον Μαίο του 2012, περιλαμβάνει: το προσχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών απορροής Ρεμάτων Αργολικού κόλπου, Οροπεδίου Τρίπολης και ποταμού Ευρώτα, τη στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ( ΣΜΠΕ), ενημερωτικά σεμινάρια και ημερίδες διαβούλευσης που θα πραγματοποιηθούν σε πόλεις του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου. ΠΟΙΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ; Ως ενδιαφερόμενος φορέας μπορεί να θεωρηθεί ο καθένας από μας, στο βαθμό που επηρεάζει και επηρεάζεται από την «καλή» κατάσταση των νερών. Είσαι ενδιαφερόμενος φορέας και μπορείς και πρέπει να λάβεις μέρος στη διαδικασία συλλογής απόψεων για τα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων αν : -6-
-7-
1. είσαι φορέας λήψης αποφάσεων, έχεις δηλαδή θεσμική αρμοδιότητα στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη διαχείριση του νερού (Υπουργεία, Περιφέρειες, Δήμοι), 2. είσαι εμπειρογνώμονας ειδικός, είσαι δηλαδή επιστήμονας, σύμβουλος εκπροσωπείς εκπαιδευτικό ίδρυμα, Μη Κυβερνητική Οργάνωση ή ειδικό φορέα του ευρύτερου δημόσιου τομέα, 3. είσαι Χρήστης - Καταναλωτής νερού, είσαι δηλαδή αγρότης ή ενεργός πολίτης, εκπροσωπείς βιομηχανία, επιχείρηση ή το ευρύτερο καταναλωτικό κοινό της ύδρευσης, 4. είσαι διαχειριστής, δηλαδή εκπροσωπείς φορέα που έχει ρόλο εφαρμογής στη διαχείριση των υδάτων. Εικόνα 2 -Κατηγορίες φορέων στη συμμετοχική διαδικασία Πηγή: Εθνικό Κέντρο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης, 2006: Εργαλεία πληροφόρησης για την υποστήριξη της διαδικασίας διαβούλευσης -8-
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΕ, ΠΩΣ, ΠΟΥ; Πάρε μέρος στη διαδικασία διαβούλευσης από τον Νοέμβριο του 2011 έως τον Μάιο του 2012 με στόχο την ενημέρωση / διαβούλευση / ενεργό συμμετοχή όσο το δυνατόν μεγαλύτερου τμήματος του πληθυσμού των Λεκανών Απορροής Ρεμάτων Αργολικού κόλπου, Οροπεδίου Τρίπολης και ποταμού Ευρώτα του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου επί των θεμάτων που θίγονται στο Σχέδιο Διαχείρισης και στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Έως τις 31 Ιανουαρίου 2012 βρες στην ιστοσελίδα http://wfd.ypeka.gr ή απευθύνσου στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων διάβασε και πες τη γνώμη σου πάνω στα εξής : Έκθεση ληπτέων μέτρων διαβούλευσης (η παρούσα έκθεση) Περιγράφει τα μέτρα που έχουν ληφθεί και που πρόκειται να ληφθούν ώστε να εξασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή ενεργός συμμετοχή των φορέων και του κοινού στην εκπόνηση των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου. Κατάλογος φορέων που έχουν σχέση με το νερό Εκτενής κατάλογος των φορέων λήψης αποφάσεων, εμπειρογνωμόνων, χρηστών / καταναλωτών, διαχειριστών του νερού στις Λεκάνες Απορροής του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου. Επισκόπηση των σημαντικών θεμάτων διαχείρισης νερού Περιλαμβάνει τα σημαντικά ζητήματα που εντοπίστηκαν και παρουσιάσθηκαν στα Προσχέδια Διαχείρισης των λεκανών απορροής του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου -9-
συμπληρώνοντας τα ερωτηματολόγια Ερωτηματολόγιο επί της διαδικασίας διαβούλευσης Ερωτηματολόγιο κατανόησης και διατύπωσης παρατηρήσεων / προτάσεων / κρίσεων επί της διαδικασίας διαβούλευσης Ερωτηματολόγιο επί της Επισκόπησης των σημαντικών θεμάτων διαχείρισης νερού Περιλαμβάνει ερωτήσεις κατανόησης και υποβολής παρατηρήσεων / συμπληρώσεων / προτάσεων επί των σημαντικών ζητημάτων που εντοπίστηκαν στις Λεκάνες Ρεμάτων Αργολικιού κόλπου, Οροπεδίου Τρίπολης και ποταμού Ευρώτα στο Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου. με e-mail : info.egy@prv.ypeka.gr με φαξ : 210.6994355 ταχυδρομικά : Μ. Ιατρίδου 2 & Λεωφ. Κηφισίας, 115 26 Αθήνα Για τη διαβούλευση επί των Σχεδίων Διαχείρισης των Υδάτων του ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου» ή αποστέλλοντας παρατηρήσεις με e-mail : info.egy@prv.ypeka.gr με φαξ : 210.6994355 ταχυδρομικά : Μ. Ιατρίδου 2 & Λεωφ. Κηφισίας, 115 26 Αθήνα Για τη διαβούλευση επί των Σχεδίων Διαχείρισης των Υδάτων του ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου» Έως τις 31 Ιανουαρίου 2012 παρακολούθησε την ημερίδα ενημέρωσης που θα πραγματοποιηθεί για το Υδατικό Διαμέρισμα Ανατολικής Πελοποννήσου (ο τόπος και η ημερομηνία θα αναρτηθούν σύντομα στην ιστιοσελίδα http://wfd.ypeka.gr και πες τη γνώμη σου. -10-
Έως τις 21 Μαΐου 2012 βρες στην ιστοσελίδα http://wfd.ypeka.gr ή απευθύνσου στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων διάβασε και πες τη γνώμη σου πάνω στα: Προσχέδιο Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής Ρεμάτων Αργολικού κόλπου, Οροπεδίου Τρίπολης και ποταμού Ευρώτα του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου Περιλαμβάνει τα μέτρα που απαιτούνται για προστασία και διαχείριση των υδάτων, βελτίωση ποιότητας του υδάτινου περιβάλλοντος, αντιμετώπιση της ρύπανσης των υδατικών οικοσυστημάτων και διασφάλιση της αειφόρου χρήσης των υδάτων, καθώς και τα ειδικότερα μέτρα που εξασφαλίζουν τη διαρκή παρακολούθηση των ποιοτικών παραμέτρων και της ποσοτικής κατάστασης των υδάτων και της οικολογικής κατάστασης των επιφανειακών υδάτων. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) Εντοπίζει, περιγράφει και αξιολογεί τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από την εφαρμογή των σχεδίων διαχείρισης αναλύοντας τη σκοπιμότητα των Σχεδίων Διαχείρισης και παρέχοντας εναλλακτικά σενάρια λύσεων στα ζητήματα διαχείρισης νερού. συμπληρώνοντας το ερωτηματολόγιο επί του Σχεδίου Διαχείρισης και της ΣΜΠΕ με e-mail : info.egy@prv.ypeka.gr με φαξ : 210.6994355 ταχυδρομικά : Μ. Ιατρίδου 2 & Λεωφ. Κηφισίας, 115 26 Αθήνα Για τη διαβούλευση επί των Σχεδίων Διαχείρισης των Υδάτων του ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου» ή αποστέλλοντας παρατηρήσεις με e-mail : info.egy@prv.ypeka.gr με φαξ : 210.6994355 ταχυδρομικά : Μ. Ιατρίδου 2 & Λεωφ. Κηφισίας, 115 26 Αθήνα Για τη διαβούλευση επί των Σχεδίων Διαχείρισης των Υδάτων του ΥΔ Ανατολικής Πελοποννήσου» -11-
Το Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2012 παρακολούθησε Τα Ενημερωτικά Σεμινάρια και τις Ημερίδες Διαβούλευσης που θα πραγματοποιηθούν σε επιλεγμένες πόλεις του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου (οι ημερομηνίες θα αναρτηθούν σύντομα στο στην ιστιοσελίδα http://wfd.ypeka.gr και πες τη γνώμη σου. Για περαιτέρω πληροφορίες : Ειδική Γραμματεία Υδάτων Μ. Ιατρίδου 2 & Λεωφ. Κηφισίας, 115 26 Αθήνα Τηλ. : 210.6931281, 210.6931269 fax : 210.6994355 website : http://wfd.ypeka.gr e-mail : info.egy@prv.ypeka.gr -12-
ΓΙΑΤΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΑΣ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ; Η διατύπωση οποιωνδήποτε παρατηρήσεων / σχολίων / προτάσεων / κριτικής σχετικά με τη διαχείριση των υδάτων στις λεκάνες απορροής του Υδατικού Διαμερίσματος Ανατολικής Πελοποννήσου -και σχετικά με τον τρόπο που η διαχείριση πρόκειται να οργανωθεί και να υλοποιηθεί μας είναι πολύτιμη. Το νερό είναι υπόθεση όλων μας και η διαχείριση του είναι στο χέρι μας. Τώρα είναι η ώρα να δράσουμε! Πηγή: WISE The Water Information System for Europe (water.europa.eu) -13-