ΜΑΘΗΜΑ 7 CrossRef Μια συνεργατική υπηρεσία διασυνδετικής παραποµπής, η οποία επιτρέπει στο χρήστη την άµεση µετάβαση από την περιγραφή ενός τεκµηρίου, στο περιεχόµενό του Κάθε εκδότης µέλος δηµιουργεί ένα Digital Object Identifer (DOΙ), για κάθε άρθρο περιοδικού. Ο DOI, διασυνδέεται µε τα Μεταδεδοµένα του άρθρου και µε ένα URL Η διασύνδεση DOI στέλλεται στο διαχειριστή του συστήµατος, ο οποίος ενεργεί για λογαριασµό του International DOI Foundation. Το σύστηµα διαχείρισης (στην πραγµατικότητα πολλοί servers ανά τον κόσµο) ανακατευθύνει τον DOI προς το URL µε το οποίο συνδέεται 1
CrossRef: Η Λειτουργία METS Metadata Encoding & Transmission Standard Πρότυπο, βασισµένο στην XML, για τη «συσκευασία» ψηφιακού υλικού και δηµιουργία ψηφιακών αντικειµένων Το ψηφιακό αντικείµενο συνδέει λογικά σχετικά αλλά διεσπαρµένα αρχεία Το METS χρησιµοποιεί την XML, προκειµένου να παρέχει το λεξιλόγιο και τη συντακτική δοµή που απαιτούνται για την ταύτιση των ψηφιακών τεµαχίων, τα οποία συγκροτούν µια ψηφιακή οντότητα, για τον προσδιορισµό της θέσης αυτών των τεµαχίων και για την έκφραση των δοµικών σχέσεων µεταξύ τους Είδη των ψηφιακών µονάδων Αρχεία Περιεχοµένου Περιγραφικά Μεταδεδοµένα ιοικητικά Μεταδεδοµένα 2
Κύριες Προβλέψεις του METS Ταύτιση των αρχείων ή τµηµάτων αρχείων (όλα τα είδη αρχείων) που συγκροτούν το περιεχόµενο µιας ψηφιακής οντότητας & έκφραση της δοµής ή των δοµών (όλα τα είδη φυσικής ή λογικής δοµής) αυτού του περιεχοµένου ιασύνδεση των Περιγραφικών Μεταδεδοµένων µε το ψηφιακό περιεχόµενο ιασύνδεση των ιοικητικών Μεταδεδοµένων µε το ψηφιακό περιεχόµενο ιασύνδεση προσδιορισµών συµπεριφοράς και κώδικα λογισµικού µε το ψηφιακό περιεχόµενο και µε τα συνδεδεµένα Μεταδεδοµένα «Συσκευασία» ψηφιακού περιεχοµένου και Μεταδεδοµένων µε τη µορφή δυαδικών δεδοµένων οµή Τεκµηρίου METS 1. Header (Optional) 2. Descriptive Metadata Section (Optional) 3. Administrative Metadata Section (Optional) 4. File Section (Optional but typical) 5. Structural Map Section (Required) 6. Behavior section (Optional) 3
Τµήµα Περιγραφικών Μεταδεδοµένων Descriptive Metadata Section mdref element provides a URI mdref External Descriptive Metadata The <mdref> element από το <dmdsec> περιέχει γνωρίσµατα (χαρακτηριστικά). The <mdref> εφοδιάζει ένα URI για να εντοπίζει µέσω URN (Uniform Resource Name) example (urn:hdl:cnri.dlib/august95), URL(Uniform Resource Locator), PURL (Persistent Uniform Resource Locator), 'DOI,' and 'OTHER.' τα ψηφιακά αντικείµενα και να ανακτά τις πληροφορίες. 4
mdwrap Internal Descriptive Metadata wrapper (περίβληµα) των µεταδεδοµένων που συνθέτουν το περιγραφόµενο ψηφιακό αντικείµενο Τµήµα ιοικητικών Μεταδεδοµένων SourceMD: tell me about the physical object; what was the object before it was digitized? TechMD: tell me about the first generation digitized object; describe the digital environment into which this digital object was born. DigiProvMD: tell me everything that has happened to this digital object; how has it been changed,adapted, modified to work in a changing digital environment? 5
Τµήµα Αρχείων ιασύνδεση Αρχείων µε ιοικητικά Μεταδεδοµένα 6
Σύνδεση οµής & Περιεχοµένου Σύνδεση οµής µε Περιγραφικά Μεταδεδοµένα 7
Σύνδεση οµής µε ιοικητικά Μεταδεδοµένα Πρότυπα ιατήρησης Ψηφιακού Περιεχοµένου Reference Model for an Open Archival Information System (OAIS) Κύριος στόχος: Η εξασφάλιση των προϋποθέσεων µακροπρόθεσµης διατήρησης των ψηφιακών τεκµηρίων 8
OAIS: Οι ειδικότεροι στόχοι Παρέχει ένα πλαίσιο για την κατανόηση των αρχειονοµικών εκείνων εννοιών, που είναι αναγκαίες για την εξαφάλιση µακροπρόθεσµης πρόσβασης & διατήρησης του ψηφιακού υλικού Παρέχει το αναγκαίο εννιολογικό περιεχόµενο που θα επιτρέψει σε µη αρχειακούς οργανισµούς να συµµετέχουν στο έργο της διατήρησης Παρέχει ένα πλαίσιο (ορολογία & έννοιες) για την περιγραφή & σύγκριση αρχιτεκτονικών & λειτουργιών υφισταµένων & µελλοντικών αρχείων Παρέχει ένα πλαίσιο για την περιγραφή & σύγκριση διαφορετικών στρατηγικών & τεχνικών µακροπρόθεσµης διατήρησης Παρέχει τη βάση για τη σύγκριση των µοντέλων δεδοµένων του ψηφιακού υλικού που διατηρείται από αρχειακές υπηρεσίες Παρέχει τα θεµέλια για τη µακροπρόθεσµη διατήρηση πληροφορίας που δεν είναι σε ψηφιακή µορφή Προάγει την οµοφωνία στα στοιχεία και τις διαδικασίες για µακροπρόθεσµη διατήρηση της και πρόσβαση στην πληροφορία και αναπτύσσει µια ευρεία αγορά που να µπορεί να υποστηριχθεί από τους προµηθευτές Καθοδηγεί την παραγωγή προτύπων σχετικών µε το OAIS OAIS: Το Γενικό Μοντέλο Λειτουργίας SIP Submission Information Package AIP Archival Information Package Dissemination Information Package 9
Πρότυποι Αριθµοί ηµοσιευµάτων & Έργων ISBN (International Standard Book Number), ISSN (International Standard Serial Number) ISRC (International Standard Recording Code) ISWC (International Standard Musical Work Code) ISAN (International Standard Audiovisual Number) ISRN (International Standard Report Number) Κανόνες και Πρότυπα Επικοινωνίας File Transfer, Access and Management (FTAM) File Transfer Protocol (FTP) HyperText Transfer Protocol (HTTP) TELNET Protocol Transaction Processing (TP) Transmission Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP) 10
Τα πρότυπα Η έννοια και η ευρυχωρία του όρου Οι πηγές των προτύπων Οι κατηγορίες των προτύπων Πρότυπα διαχείρισης της πληροφορίας στο ψηφιακό περιβάλλον Η έννοια και η ευρυχωρία του όρου Η έννοια του προτύπου Το εύρος χρήσης Εργαλεία & πρότυπα: Η επικάλυψη των όρων 11
Οι πηγές των προτύπων ISO Εθνικοί Οργανισµοί Προτυποποίησης ιεθνείς Οργανισµοί, Ενώσεις κλπ. DeFacto& DeJureπρότυπα Οι κατηγορίες των προτύπων Η κατηγοριοποίηση του ISO Πρότυπα περιγραφής δηµοσιευµάτων Πρότυποι αριθµοί δηµοσιευµάτων Πρότυπα δηµοσίευσης & ιακίνησης δηµοσιευµάτων 12
Η κατηγοριοποίηση του ISO Writing & Transliteration Information Sciences Documents in Administration, Commerce & Industry Publishing Πρότυπα διαχείρισης της πληροφορίας στο ψηφιακό περιβάλλον Πρότυπα κωδικοποίησης πληροφορίας Πρότυπα καταχώρισης & επεξεργασίας ψηφιακής πληροφορίας Πρότυπες Μεταγλώσσες Πρότυπα ψηφιακής δηµοσίευσης Πρότυπα διακίνησης της ψηφιακής πληροφορίας 13
Πρότυπα κωδικοποίησης πληροφορίας Από τα πρότυπα τύπου ASCII στην XML Από το χαρακτήρα στη µορφή Από τη µορφή στη δοµή Από τη δοµή στη σηµασιολογική συγκρότηση Από το κείµενο στις λοιπές µορφές πληροφορίας Από τα απλά στα πολυµεσικά δηµοσιεύµατα Πρότυπα καταχώρισης & επεξεργασίας ψηφιακής πληροφορίας Πρότυπα καταχώρισης σε υπολογιστικά συστήµατα Πρότυπα οργάνωσης της πληροφορίας σε ψηφιακές συλλογές Πρότυπα αναζήτησης της πληροφορίας 14
Πρότυπες Μεταγλώσσες Το MARC και οι ποικίλες εκδοχές του Η SGML και οι ποικίλες υλοποιήσεις της HTML και XML Πρότυπα υποστήριξης της ψηφιακής δηµοσίευσης PDF SGML, XML TEI 15