ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Εργασία 2η Ανάπτυξη σεναρίου σχεδίου μαθήματος με χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού και εργαλείων web 2.0 Δημήτριος Κουρτίδης, Μ1420 Αθήνα, Ιανουάριος 2016
Εισαγωγή Η παρούσα εργασία εξετάζει την ανάπτυξη σεναρίου μαθήματος βαθμίδας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στα πλαίσια των διδακτικών στόχων που ορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας και με τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού και εργαλείων web 2.0. Γνωστικό αντικείμενο Γεωλογία Γεωγραφία (με έμφαση στις ενότητες της διδακτικής της Γεωλογίας) Εξεταζόμενες ενότητες έννοιες Ενότητα Β Φυσικό περιβάλλον Β.4. Λιθόσφαιρα της Γης Ηλικία της Γης (απολιθώματα, σχετική και απόλυτη ηλικία, γεωλογικές περίοδοι) Εσωτερικό της Γης (φλοιός, μανδύας, πυρήνας) Δυνάμεις στην επιφάνεια (ηφαίστεια, σεισμοί, νησιωτικές αλυσίδες, οροσειρές) Βαθμίδα εκπαίδευσης Δευτεροβάθμια εκπαίδευση Α' Γυμνασίου Διδακτικοί στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι όπως ορίζονται και στο ΦΕΚ τεύχος Β, αρ. Φύλλου 304/13-03-03, είναι: Να μπορέσουν οι μαθητές να ερμηνεύσουν φαινόμενα και διαδικασίες που ξεφεύγουν από την άμεση παρατήρηση και συχνά απαιτούν αυξημένη ικανότητα αφηρημένης σκέψης και συνδυασμού δεδομένων (π.χ. για τη μελέτη των γεωλογικών φαινομένων). Να χρησιμοποιήσουν με σχετική ευχέρεια ορισμένες απλές, αλλά εξειδικευμένες μεθόδους μελέτης δεδομένων που συνδέονται με τη Γεωλογία και τη Γεωγραφία (π.χ. αξιοποίηση χαρτών, γραφημάτων και άλλων πληροφοριών, συνεργασία για την υλοποίηση σχεδίων εργασίας κτλ.).
Να αξιολογήσουν και να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα των παρατηρήσεών τους, ώστε να προτείνουν λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα. Να αναπτύξουν τις απαραίτητες διαθέσεις και στάσεις που θα τους επιτρέψουν να ενταχθούν ομαλά και δημιουργικά στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον τους. Αναμενόμενα αποτελέσματα Οι μαθητές αναμένεται να αποκτήσουν τις βασικές γνώσεις αυτού του γνωστικού αντικειμένου και να εξοικειωθούν με μεθόδους που συμβάλλουν στην κατανόηση της δομής του χώρου και διευκολύνουν την ερμηνεία των αλληλεπιδράσεων και αλληλεξαρτήσεων που αναπτύσσονται μεταξύ του ανθρώπου και του φυσικού περιβάλλοντος. Επιδιώκεται να γίνει η ομαλή μετάβαση από το επίπεδο της παρατήρησης των φυσικών φαινομένων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στην κατανόηση της δημιουργίας των φαινομένων αυτών και την σύνδεσή τους με μορφές και δομές του ελλαδικού χώρου, με σκοπό οι μαθητές να τις δουν από γεωλογική σκοπιά. Παράλληλα, επιδιώκεται η αποδοχή υιοθέτηση πανανθρώπινων αξιών και η διαμόρφωση θετικών στάσεων τόσο απέναντι στο άμεσο περιβάλλον τους όσο και απέναντι των άλλων λαών του πλανήτη. Απαιτούμενοι πόροι Χρονική διάρκεια: 3 διδακτικές ώρες Χώρος: Αίθουσα υπολογιστών σχολείου Εποπτικά μέσα: Προτζέκτορας για την προβολή video animations με ταυτόχρονη επεξήγηση Υλικά: Φύλλα εργασιών, χάρτες και φύλλα αξιολόγησης, αν το κρίνει ο διδάσκων, εναλλακτικά όλη η διαδικασία μπορεί να γίνει σε υπολογιστή, αν οι υπολογιστές του σχολείου επαρκούν για όλους τους μαθητές Εργαλεία: Web Tools 2.0 - Wikispaces (pictures videos animations) - Hot potatoes (για φύλλα εργασιών) - Google forms (για φύλλο αυτοαξιολόγησης μαθητή) Πρόσβαση στο Ιντερνετ Προαπαιτούμενες γνώσεις Βασικές δεξιότητες χειρισμού υπολογιστή και συμπλήρωσης εγγράφων. Προαιρετική γνώση αγγλικών για την παρακολούθηση video και animations από το σπίτι ως επανάληψη.
Τρόπος αξιολόγησης Συμπλήρωση φύλλου αξιολόγησης από τους μαθητές μετά το πέρας της διδασκαλίας της ενότητας. Αναλυτικός σχεδιασμός μαθήματος και σχολιασμός μεθόδου Το μάθημα που θα διδαχτεί είναι η ενότητα Λιθόσφαιρα, στα πλαίσια του μαθήματος Γεωλογία Γεωγραφία Α' Γυμνασίου. Το περιεχόμενο του μαθήματος και των εννοιών του προερχεται σχεδόν καθαρά από το χώρο της γεωλογίας. Πρόκειται για μια επιστήμη με έννοιες δύσκολο να τις κατανοήσει κάποιος, με φαινόμενα που δεν τα βλέπει πάντα και που αναπτύσσονται τόσο σε μικροσκοπική, όσο και σε μακροσκοπική κλίμακα. Η μακροσκοπική φύση της διδασκόμενης ενότητας, η οποία υπερβαίνει σε χρονικές διάρκειες αυτές που αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος και οι δύσκολες έννοιες, οδηγούν στην διδασκαλία της ενότητας με χρήση πολλών εποπτικών μέσων (video, animations, εικόνες), τα οποία βοηθούν το μαθητή να κατανοήσει και να εμπεδώσει αυτά που διδάσκεται. Η διδασκαλία λοιπον ακολουθεί γενικά τη δομή του σχολικού βιβλίου, ενώ εκος από αυτό, συμπλήρωμα αποτελεί και η σελίδα sxediash.wikispaces.com/geology, στις οποία περιλαμβάνεται όλο το εποπτικό υλικό. Η μέθοδος αποτελείται από μικρά τμήματα τα οποία θα επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της ενότητας. Το κάθε τέτοιο τμήμα αποτελείται από: Παρατήρηση εικόνων, είτε από το βιβλίο είτε στο wiki Πρόκληση ερωτημάτων από τον διδάσκοντα Γένεση αποριών από τους μαθητές Παρακολούθηση video ή animations μέσα από το wiki για την επίλυση αποριών Αυτό το μοτίβο επαναλαμβάνεται καθ' όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας της ενότητας, ενώ στο τέλος της, οι μαθητές έχουν πρόσβαση σε 3 φύλλα εργασιών, με τα οποία μπορούν να εξεταστούν στο τι εχουν μάθει. Στο τέλος, υπάρχει φύλλο αυτοαξιολόγησης του μαθητή, με το οποίο ο διδάσκων μπορεί να πάρει πληροφορίες για το τρόπο διδασκαλίας του και πιθανώς προτάσεις για βελτίωσή του. Περιγραφή εκπαιδευτικών εργαλείων και λογισμικού Για τον σχεδιασμό της διδασκαλία της ενότητας χρησιμοποιήθηκαν 3 εκπαιδευτικά εργαλεία, η πλατφόρμα Wikispaces, το λογισμικό Hot Potatoes και οι online φόρμες της Google.
Wikispaces Σε αυτήν την πλατφόρμα δημιουργήθηκε μια ιστοσελίδα με τη δομή του σχολικού βιβλίου και με εποπτικό υλικό που βοηθάει στην κατανόηση των εννοιών του μαθήματος. Η δομή της κεντρικής σελίδας είναι η παρακάτω: Με μπλε γράμματα είναι τα λινκ που μπορεί να ακολουθήσει ο μαθητής για να πάει σε υποενότητες, βίντεο, εργασίες κλπ.
Παράδειγμα πρώτης υποενότητας:
Παράδειγμα animation (έναρξη και λήξη):
Συμπληρωματικό υλικό από τη σελίδα του υπουργείου που μπορεί να χρησιμποιηθεί από τους μαθητές στο σπίτι για παιχνίδι και περεταίρω εξάσκηση (απαιτεί browser με υποσηριξη flash player):
Hot Potatoes Παρακάτω υπάρχουν παραδείγματα παιχνιδιών εργασιών που δημιουργήθηκαν με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού λογισμικού Hot Potatoes. Πρόκειται για ένα σταυρόλεξο, ένα κουίζ και μια άσκηση συμπλήρωσης κενών. Σε αυτά, υπάρχουν hints για τις περιπτώσεις που δυσκολεύεται ο μαθητής, κάποια feedback που συνδέονται με το υλικό από το σχολικό βιβλίο και βαθμολογία στο τέλος για να γνωρίζει ο μαθητής που βρίσκεται.
Φόρμες Google Με αυτό το online εργαλείο δημιουργήθηκε το φύλλο αυτοαξιολόγησης του μαθητή. Ο μαθητής το συμπληρώνει και απλώς το υποβάλλει πατώντας το αντίστοιχο κουμπί, χωρίς να χρειάζεται να κάνει κάτι άλλο. Σημείωση: Όλο το υλικό υπάρχει στη σελίδα http://sxediash.wikispaces.com/geology για ελεύθερη περιήγηση.