ΕΘΝΙΚΗ ΑΡΧΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Έκδοση : 3 η ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011
ΕΣΠΑ 2007-2013 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: < Συμπληρώνεται ο τίτλος του Ε.Π., για το οποίο υποβάλλεται η Ετήσια Έκθεση Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης > ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: < Συμπληρώνεται ο αντίστοιχος κωδικός του ΟΠΣ ΕΡΓΟΡΑΜΑ για το συγκεκριμένο E.Π.> ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ: <Συμπληρώνεται ο αύξων αριθμός της Συγκριτικής Έκθεσης Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης> ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ: <Συμπληρώνεται η περίοδος αναφοράς της συγκριτικής έκθεσης> ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ: <Συμπληρώνεται η ημερομηνία υποβολής από την ΕΥΔ της Συγκριτικής Έκθεσης Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης>
Πίνακας Περιεχομένων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ε.Π. ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΜΠΕ 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ -ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 10 Σελ. 2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στόχος του κεφαλαίου είναι η επισήμανση του ρόλου της Συγκριτικής Έκθεσης στο ισχύον σύστημα οργάνωσης περιβαλλοντικής παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράμματος (Ε.Π.). Η Συγκριτική Έκθεση αποτελεί, μετά από την Ετήσια Έκθεση, το πιο σημαντικό εργαλείο του συστήματος περιβαλλοντικής παρακολούθησης, τα συστατικά του οποίου, οι σχετικές διαδικασίες που ακολουθούνται αλλά και οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων φορέων έχουν περιγραφεί στο αντίστοιχο υπόδειγμα της Ετήσιας Έκθεσης. Σκοπός της συγκριτικής έκθεσης είναι η ποιοτική αποτίμηση των περιβαλλοντικών μεταβολών που οφείλονται στο υλοποιηθέν τμήμα του Ε.Π. και η σύγκριση των επιπτώσεων αυτών με τις εκτιμήσεις της ΣΜΠΕ. Για το λόγο αυτό συνεκτιμώνται, ανά Α.Π., τα στοιχεία των περιβαλλοντικών δεικτών, όπως αυτά δηλώθηκαν στην πιο πρόσφατη υποβληθείσα Ετήσια Έκθεση, για το σύνολο των ολοκληρωμένων, καθώς και των ενταγμένων πράξεων του Ε.Π., και αποτιμώνται ποιοτικά ως προς τις αντίστοιχες περιβαλλοντικές συνιστώσες, έχοντας ως σημείο αναφοράς τις αρχικές εκτιμήσεις / αξιολογήσεις που διατυπώνονταν στο αντίστοιχο Κεφάλαιο της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Ε.Π. (Κεφάλαιο 3 της παρούσας). Στο Κεφάλαιο 4 της έκθεσης αποτυπώνονται οι ουσιώδεις εξελίξεις στο θεσμικό πλαίσιο για το περιβάλλον, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, που ενδεχόμενα επηρεάζουν την επίτευξη των τιθέμενων περιβαλλοντικών στόχων του Ε.Π. Στο Κεφάλαιο 5 γίνεται η αξιολόγηση των παραπάνω στοιχείων - δεδομένων (Κεφάλαια 3 και 4) και διατυπώνονται γενικές εκτιμήσεις για την περιβαλλοντική διάσταση της επίδρασης των Ε.Π. κατά τη μέχρι τώρα υλοποίησή τους. Επιπλέον, περιγράφεται η αναγκαιότητα ή μη ανάληψης διορθωτικών ενεργειών και αναφέρονται, απολογιστικά, τα μέτρα άμβλυνσης που ελήφθησαν κατά την περίοδο αναφοράς της έκθεσης ή που πρόκειται να ληφθούν, με σκοπό την αντιμετώπιση απρόσμενων δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων ή αλλαγών στο ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Με σκοπό την πληρέστερη σύνδεση της παραπάνω αξιολόγησης με τα ποσοτικά στοιχεία επισυνάπτονται στο Παράρτημα της παρούσας έκθεσης οι Πίνακες Ι και ΙΙ των Κεφαλαίων 3 και 4, αντίστοιχα, της πιο πρόσφατης Ετήσιας Έκθεσης. Επισημαίνεται ότι η περίοδος αναφοράς της πρώτης Συγκριτικής Έκθεσης έχει έναρξη το έτος έναρξης του Ε.Π. και πέρας την 31/12 του προηγούμενου έτους από το έτος υποβολής της. Επίσης, αναφορικά με τη Συγκριτική Έκθεση καθορίζονται τα εξής: o o Η ΔΑ (ΕΔΑ ή ΕΦΔ) συντάσσει τις Συγκριτικές Εκθέσεις, τις οποίες διαβιβάζει στην ΕΑΣ και την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων του ΥΠΕΚΑ για αξιολόγηση. Η κατάρτιση της Συγκριτικής Έκθεσης θα γίνει σε αντίστοιχη χρονική περίοδο με την αξιολόγηση του Ε.Π. και έως την 31/10/2011. Ωστόσο, η Διαχειριστική Αρχή δύναται να εκπονήσει και μεταγενέστερα νέα Συγκριτική Σελ. 3
Έκθεση, σε περίπτωση που θεωρηθεί αναγκαίο. Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι δύναται να πραγματοποιηθούν κι άλλες περιβαλλοντικές αξιολογήσεις, σε περίπτωση που διαπιστωθεί από την Επιτροπή Παρακολούθησης σημαντική απόκλιση από τους αρχικά τιθέμενους στόχους του Ε.Π. ή αν υποβληθούν προτάσεις αναθεώρησης του Ε.Π. Σελ. 4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ [1] Σχετικός Στόχος [2] Σχετική επιλέξιμη περιοχή [3] Περίοδος προγραμματισμού [4] Αριθμός προγράμματος (αριθ. CCI) [5] Τίτλος προγράμματος [6] Αύξων αριθμός έκθεσης [1] Σχετικός Στόχος: Συμπληρώνεται ο στόχος του Ε.Π. (Σύγκλιση, Περιφερειακή Ανταγωνιστικότητα και Απασχόληση, Ευρωπαϊκή Εδαφική συνεργασία). [2] Σχετική επιλέξιμη περιοχή: Συμπληρώνονται οι κωδικοί NUTS των γεωγραφικών περιοχών παρέμβασης του Ε.Π. (π.χ. GR30 Αττική) [3] Περίοδος προγραμματισμού: Συμπληρώνεται η αντίστοιχη προγραμματική περίοδος: 2007-2013. [4] Αριθμός προγράμματος: Συμπληρώνεται ο κατάλληλος κοινός κώδικα ταυτοποίησης (Code Common d Identification - CCI) του προγράμματος [5] Τίτλος προγράμματος: Συμπληρώνεται ο τίτλος του Ε.Π. [6] Αύξων αριθμός έκθεσης: Συμπληρώνεται ο αύξων αριθμός της συγκριτικής έκθεσης Σελ. 5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Ε.Π. ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΜΠΕ Σκοπός του παρόντος Κεφαλαίου είναι η συγκριτική παρουσίαση των σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον, όπως αυτές είχαν εκτιμηθεί / αξιολογηθεί στο αντίστοιχο Κεφάλαιο της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) του Ε.Π., σε σχέση με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως προέκυψαν από την υλοποίηση του Ε.Π. στην περιοχή εφαρμογής του Ε.Π. και κατά την περίοδο αναφοράς της συγκριτικής έκθεσης, ανά Α.Π. και περιβαλλοντική συνιστώσα. Στο Κεφάλαιο αυτό καλείστε να αποτιμήσετε ποιοτικά και να αναπτύξετε συνοπτικά τις επιπτώσεις σε όσες περιβαλλοντικές συνιστώσες αφορούν στον κάθε Α.Π. του Ε.Π. και να τις αντιπαραβάλετε με τα αναφερόμενα στο κεφάλαιο «Αξιολόγηση επιπτώσεων» της αντίστοιχης ΣΜΠΕ. Η αξιολόγηση αυτή θα βασίζεται στο σύνολο των ολοκληρωμένων πράξεων του Ε.Π. με αναφορά και στις ενταγμένες πράξεις, ενώ τα ποσοτικά στοιχεία, από τα οποία προκύπτει η γενική ποιοτική αποτίμηση, θα αντληθούν από τους Πίνακες Ι και ΙΙ του Παραρτήματος της παρούσας. Σημειώνεται ότι η επιλογή των περιβαλλοντικών συνιστωσών θα γίνει σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς δείκτες που έχουν επιλεγεί για την περιβαλλοντική παρακολούθηση του Ε.Π. Επισημαίνεται ότι για την αξιολόγηση των επιπτώσεων στις συνιστώσες: 1. «Βιοποικιλότητα χλωρίδα - πανίδα», 2. «Πληθυσμός Ποιότητα Ζωής Ανθρώπινη Υγεία», 3. «Τοπίο Αστικό Περιβάλλον» και 4. «Κλιματικοί Παράγοντες Ενέργεια» Συνοψίζονται, αντίστοιχα, οι επιπτώσεις που έχουν εκτιμηθεί στις ΣΜΠΕ του Ε.Π. στις διακριτές συνιστώσες 1. «Βιοποικιλότητα», «Χλωρίδα» και «Πανίδα», 2. «Πληθυσμός», «Ποιότητα Ζωής» και «Ανθρώπινη Υγεία», 3. «Τοπίο» και «Αστικό Περιβάλλον» και 4. «Κλιματικοί Παράγοντες» και «Ενέργεια» Άξονας Προτεραιότητας 1: Περιβαλλοντική συνιστώσα 1: Περιβαλλοντική συνιστώσα 2:... Περιβαλλοντική συνιστώσα Ν: Άξονας Προτεραιότητας 2: Περιβαλλοντική συνιστώσα 1: Περιβαλλοντική συνιστώσα 2: Σελ. 6
...... Περιβαλλοντική συνιστώσα Ν: Άξονας Προτεραιότητας Ν: Περιβαλλοντική συνιστώσα 1: Περιβαλλοντική συνιστώσα 2:... Περιβαλλοντική συνιστώσα Ν: Σελ. 7
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Στόχος του κεφαλαίου είναι η αποτύπωση του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου σε σχέση με τα θέματα περιβάλλοντος και η επισήμανση ουσιωδών αλλαγών σε αυτό. Σημειώνεται ότι σε περίπτωση θέσπισης νέων νομοθετημάτων στον τομέα του περιβάλλοντος κατά την περίοδο αναφοράς της έκθεσης θα πρέπει να εκτιμάται κατά πόσο το νέο αυτό νομοθετικό πλαίσιο επηρεάζει την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων και να επισημαίνεται εάν προκύπτει ή όχι αναγκαιότητα τήρησης ενδεχόμενων νέων υποχρεώσεων ως προς την παρακολούθηση των Ε.Π. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν αλλαγές στην περιβαλλοντική νομοθεσία συμπληρώνεται η φράση: «Δεν υπήρξαν αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο κατά την περίοδο αναφοράς της έκθεσης.». Σε περίπτωση που υπάρχουν αλλαγές στην περιβαλλοντική νομοθεσία, αλλά αυτές δεν επιδρούν στην περιβαλλοντική στόχευση του Ε.Π. συμπληρώνεται η φράση: «Δεν υπήρξαν αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο κατά την περίοδο αναφοράς της έκθεσης, που να επιδρούν στην περιβαλλοντική στόχευση του Ε.Π.». Σελ. 8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ -ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Στόχος του κεφαλαίου είναι η αξιολόγηση της αποτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υλοποίηση του Ε.Π., η εξαγωγή γενικών εκτιμήσεων, ο έλεγχος για την αναγκαιότητα ή μη λήψης επανορθωτικών μέτρων. Οι γενικές εκτιμήσεις, θα προκύψουν με βάση την συναξιολόγηση για κάθε Άξονα Προτεραιότητας και ανά περιβαλλοντική συνιστώσα του Ε.Π.: Των στοιχείων που παρατίθενται στο Κεφάλαιο 3. Με βάση αυτά θα αξιολογείται εάν και κατά πόσο επιβεβαιώνονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που εκτιμήθηκαν στη ΣΜΠΕ, καθώς και το μέγεθος και η βαρύτητα των ενδεχόμενων αποκλίσεων. Των ενδεχόμενων αλλαγών στην περιβαλλοντική νομοθεσία, όπως περιγράφονται στο Κεφάλαιο 4. Με βάση αυτές θα διατυπώνεται η αναγκαιότητα ή μη ανάληψης νέων όρων/ υποχρεώσεων, ως απόρροια της εξέλιξης του νομοθετικού πλαισίου για τα θέματα περιβάλλοντος, καθώς και η πιθανότητα επαναπροσδιορισμού των περιβαλλοντικών στόχων του Ε.Π. Των διορθωτικών ενεργειών που έχουν ληφθεί κατά την περίοδο αναφοράς της έκθεσης και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους. Επιπλέον, προτείνεται η υιοθέτηση κριτηρίων από τα οποία θα προκύπτει η αναγκαιότητα ή μη λήψης επανορθωτικών μέτρων ή μέτρων άμβλυνσης και ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής: o o o o Υπάρχουν νέες νομοθετικές ρυθμίσεις που θέτουν πιο αυστηρά όρια στις εθνικές δεσμεύσεις για το περιβάλλον και διαφοροποιούν τους περιβαλλοντικούς στόχους του προγράμματος; (ΝΑΙ-ΟΧΙ) Αν ναι, προτείνετε επανορθωτικά μέτρα Υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που εκτιμήθηκαν στη ΣΜΠΕ σε σύγκριση με τις αντίστοιχες από την υλοποίηση του Ε.Π.; (ΝΑΙ-ΟΧΙ) Αν ναι, προτείνετε επανορθωτικά μέτρα Σημειώθηκαν απρόβλεπτες δυσμενείς επιπτώσεις κατά την περίοδο αναφοράς της έκθεσης; (ΝΑΙ-ΟΧΙ) Αν ναι, ελήφθησαν επανορθωτικά μέτρα; Αν ναι, είχαν ικανοποιητικό αποτέλεσμα; Αν όχι, ποια επιπλέον μέτρα προτείνετε να ληφθούν; Εάν υπάρχει έστω κι ένα ΝΑΙ στα παραπάνω ερωτήματα εκτιμήστε την αναγκαιότητα ή μη αναθεώρησης του Ε.Π. Συστήνεται να συμπεριληφθούν στη Συγκριτική Έκθεση απαντήσεις σε σχετικά αξιολογητικά ερωτήματα, ώστε να καθίσταται εφικτή η τροφοδότηση της διαδικασίας αξιολόγησης του Ε.Π. από την συγκριτική έκθεση και να παρέχονται επικαιροποιημένες χρήσιμες πληροφορίες στον εκάστοτε αξιολογητή. Σελ. 9
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σελ. 10
Πίνακας Ι - ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ Ε.Π. (Ο πίνακας συμπληρώνεται με όσες γραμμές απαιτούνται) ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΕΙΚΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Στόχος περιβαλλοντικής παρακολούθησης * ΤΙΜΗ ΒΑΣΗΣ ΣΤΟΧΟΣ Δέσμευση Στόχου από Εντάξεις Πράξεων Επίτευξη Στόχου από Ολοκληρωμένες Πράξεις Παρατηρήσεις [1] [2] [3] [4] [5] [1] Περιβαλλοντική Συνιστώσα 1 (συμπληρώστε τον τίτλο της Περιβαλλοντικής Συνιστώσας 1) [1] Περιβαλλοντική Συνιστώσα 2 (συμπληρώστε τον τίτλο της Περιβαλλοντικής Συνιστώσας 2) [1] Περιβαλλοντική Συνιστώσα Ν (συμπληρώστε τον τίτλο της Περιβαλλοντικής Συνιστώσας Ν) * Η επιλογή της πηγής άντλησης (προγραμματικό κείμενο Ε.Π. ή Προσκλήσεις ή άλλη πηγή) των τιμών βάσης και στόχου των περιβαλλοντικών δεικτών βρίσκεται στην ευχέρεια του συντάκτη. Σελ. 11
Πίνακας IΙ - ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑ ΑΞΟΝΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ (Ο πίνακας συμπληρώνεται με όσες γραμμές απαιτούνται) ΔΕΙΚΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΕΙΚΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Στόχος περιβαλλοντικής παρακολούθησης * ΤΙΜΗ ΒΑΣΗΣ ΣΤΟΧΟΣ Δέσμευση Στόχου από Εντάξεις Πράξεων ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1: (συμπληρώστε τον τίτλο του Άξονα Προτεραιότητας 1) Επίτευξη Στόχου από Ολοκληρωμέ νες Πράξεις Παρατηρήσεις [1] [2] [5] [6] [7] [1] Περιβαλλοντική Συνιστώσα 1 (συμπληρώστε τον τίτλο της Περιβαλλοντικής Συνιστώσας 1) [1] Περιβαλλοντική Συνιστώσα 2 (συμπληρώστε τον τίτλο της Περιβαλλοντικής Συνιστώσας 2) ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ N : (συμπληρώστε τον τίτλο του Άξονα Προτεραιότητας Ν) [1] Περιβαλλοντική Συνιστώσα 1 (συμπληρώστε τον τίτλο της Περιβαλλοντικής Συνιστώσας 1) * Η επιλογή της πηγής άντλησης (προγραμματικό κείμενο Ε.Π. ή Προσκλήσεις ή άλλη πηγή) των τιμών βάσης και στόχου των περιβαλλοντικών δεικτών βρίσκεται στην ευχέρεια του συντάκτη. Σελ. 12