ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Φ.Α. ΣΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟ ΤΟΠΙΟ 1. Κτίρια και εγκαταστάσεις Φ.Α. Ξεκινώντας, θα ήθελα να διαχωρίσω τις εγκαταστάσεις Φ.Α. καθώς και τα κτίρια στα οποία αυτές εφαρµόζονται σε δύο κατηγορίες αντίστοιχα: Σε ότι αφορά τις εγκαταστάσεις Φ.Α. ο διαχωρισµός γίνεται α) σε ατοµικές θέρµανσης και λοιπών καταναλώσεων (παρασκευή θερµού νερού, λειτουργία οικιακών συσκευών όπως κουζίνα ψυγείο κλπ), και β) σε κεντρικές θέρµανσης. Σε ότι αφορά τα κτίρια σε α) υφιστάµενα και β) σ αυτά που πρόκειται να αναγερθούν (µελλοντικά). Συνδυάζοντας τις παραπάνω κατηγορίες προκύπτουν τα παρακάτω: 1.1. Κεντρικές και ατοµικές εγκαταστάσεις Φ.Α. σε µελλοντικά κτίσµατα. Και στις δύο περιπτώσεις εγκαταστάσεων, για την έκδοση Οικοδοµικής Άδειας. από την αρµόδια Πολεοδοµική αρχή απαιτείται αφενός έγκριση της µελέτης Φ.Α.από τις κατά τόπους Ε.Π.Α. και αφετέρου έγκριση των όψεων του κτιρίου από την ΕΠ.Α.Ε. Έτσι, στην πράξη η αισθητική του κτιρίου παραµένει ανεπηρέαστη. Μοναδική ίσως εξαίρεση θα µπορούσαν να αποτελέσουν κτίρια, τα οποία πρόκειται να αναγερθούν σε περιοχές για τις οποίες δεν είναι υποχρεωτικός ο έλεγχος από ΕΠ.Α.Ε., θέµα όµως το οποίο εξετάζεται παρακάτω. 1.2. Κεντρικές και ατοµικές εγκαταστάσεις Φ.Α. σε υφιστάµενα κτίσµατα. Σύµφωνα µε την ισχύουσα Νοµοθεσία, αρµόδια για την έγκριση της µελέτης καθώς και για την εφαρµογή των εγκαταστάσεων Φ.Α. είναι η κατά τόπους Ε.Π.Α., η οποία εγκρίνει τη µελέτη και παραλαµβάνει την εγκατάσταση για τη σύνδεση µε το δίκτυο διανοµής Φ.Α. 1
1.2.1. Κεντρικές εγκαταστάσεις Φ.Α. Η χρησιµοποίηση από τους ενδιαφερόµενους της υπάρχουσας υποδοµής του κτιρίου (λεβητοστάσιο, σωληνώσεις διανοµής θερµού νερού), για την αλλαγή του καυσίµου από πετρέλαιο σε Φ.Α., έχει σαν αποτέλεσµα εσωτερικές µόνο παρεµβάσεις στο κέλυφος του κτιρίου και αφήνει ανεπηρέαστες στο µεγαλύτερο µέρος τους τις όψεις του κτιρίου, πλην ίσως αυτές των ισογείων όπου όλοι έχουµε δει τα ογκώδη µεταλλικά ερµάρια, που εσωκλείουν τα όργανα και συσκευές ελέγχου, διακοπής και µέτρησης. Ακολουθούν φωτογραφίες: 2
Φωτογραφία 1 Στη φωτογραφία αυτή παρουσιάζεται µειωτής πίεσης και µετρητής για κεντρικό λεβητοστάσιο στην είσοδο της οικοδοµής επί τη οδού Παύλου Μελά. Φωτογραφία 2 Μειωτής πίεσης και µετρητής για κεντρικό λεβητοστάσιο στην είσοδο της οικοδοµής επί τη οδού Ιπποκράτους στην Κηφισιά. 3
Φωτογραφία 3 Μειωτής πίεσης και µετρητής σε καφετερία-εστιατόριο στη Λ. Νίκης. Φωτογραφία 4 Μειωτής πίεσης και µετρητής για κεντρικό λεβητοστάσιο στην είσοδο της οικοδοµής επί τη οδού Π. Μελά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. 4
1.2.2. Ατοµικές εγκαταστάσεις Φ.Α. Ο κάθε ενδιαφερόµενος έχει τη δυνατότητα υποβολής µελέτης στις κατά τόπους Ε.Π.Α. για σύνδεση ατοµικής εγκατάστασης µε το δίκτυο Φ.Α. Οι ατοµικές εγκαταστάσεις φυσικού αερίου λοιπόν, που ξεκίνησαν τα τελευταία τρία χρόνια µε την τοποθέτηση µειωτών πίεσης στις εισόδους των οικοδοµών ή στα πεζοδρόµια, την τοποθέτηση µετρητών πίεσης και ατοµικών καυστήρων θέρµανσης στα µπαλκόνια των οικοδοµών και την όδευση σωληνώσεων στις προσόψεις συνετέλεσαν στην περαιτέρω αισθητική αλλοίωση του αστικού αρχιτεκτονικού τοπίου αφού ιδιαίτερα τα παλιά κτίρια, που έχουν κατασκευαστεί εδώ και δεκαετίες έχουν ήδη υποστεί κατά το παρελθόν µια σωρεία παρεµβάσεων προκειµένου να ανταποκριθούν στις σύγχρονες λειτουργικές ανάγκες των ιδιοκτητών τους. Χαρακτηριστικά αναφέρονται η κατασκευή υδροροών εξωτερικά στην πρόσοψη των κτιρίων, η τοποθέτηση δορυφορικών δεκτών τηλεόρασης στα µπαλκόνια, η πληθώρα καλωδίων τηλεφώνου, ηλεκτρικού ρεύµατος, η άναρχη εγκατάσταση κλιµατιστικών διαιρούµενου τύπου κλπ. Στο σηµείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι ενώ και από το άρθρο 11 παρ. 6 του Γ.Ο.Κ. 85 (Λειτουργικά και διακοσµητικά στοιχεία στις όψεις των κτιρίων) καθώς και από το άρθρο 9 του Ν. 3175/2003 απαιτείται η σύµφωνη γνώµη της ΕΠ.Α.Ε. για την αισθητική και µορφολογική τους ένταξη στο χώρο, ειδικά όταν πρόκειται για τις προσόψεις κτιρίων, στην πράξη δεν διαφαίνεται κάτι τέτοιο. Ακολουθούν φωτογραφίες: 5
Φωτογραφία 5 Λέβητας τύπου C στην όψη οικοδοµής στην οδό Χάψα στην Καλαµαριά Φωτογραφία 6 Σωλήνωση η οποία διέρχεται πάνω από την αποχέτευση καθώς και µπροστά από παράθυρο, που καταργείται αναγκαστικά προκειµένου να διέλθει ο σωλήνας διανοµής Φ.Α. 6
Φωτογραφία 7 Πρόσοψη οικοδοµής επί της οδού Λ. Ιασωνίδου Φωτογραφία 8 Λεπτοµέρεια φωτογραφίας 7 7
2. Συµπεράσµατα υστυχώς στην Ελλάδα οι κοινόχρηστοι χώροι θεωρούνται από τους Οργανισµούς Κοινής Ωφέλειας, χώροι για τη διευθέτηση των δικτύων τους µε αποτέλεσµα την παρεµπόδιση της λειτουργικότητας των πόλεων και της διαµόρφωσης µιας αισθητικής, για την οποία κάθε άλλο παρά υπερήφανοι µπορούµε να είµαστε. Πιο συγκεκριµένα, για τις Ε.Π.Α. παρά το γεγονός ότι τους έχουν δοθεί εξαιρετικά ευνοϊκές Νοµοθετικές ιατάξεις, δεν εφαρµόζουν τη µοναδική ίσως υποχρέωση που έχουν και αυτή δεν είναι άλλη από την έγκριση από τις κατά τόπους ΕΠ.Α.Ε. των προσόψεων των κτιρίων όπως προβλέπεται από το άρθρο 9 του Ν. 3175/03 και από το άρθρο 11, παράγραφος 13 του Γ.Ο.Κ. 1985. Στο παραπάνω άρθρο του Γ.Ο.Κ. είναι φανερό άλλωστε ότι ο Νοµοθέτης, µε τη εφαρµογή των αρχιτεκτονικών προεξοχών στον οριζόντιο και κατακόρυφο άξονα στις όψεις των κτιρίων, προσβλέπει στην αισθητική και µορφολογική βελτίωση των κατασκευών και όχι στην προσθήκη και έµµεση νοµιµοποίηση κάθε προεξέχοντος αντικειµένου ανεξάρτητα αισθητικής ή λειτουργικής σηµασίας. Είναι προφανές λοιπόν ότι είναι προς όφελος όλων να γίνεται λελογισµένη χρήση των ιατάξεων. Η χρήση ενός καυσίµου φιλικότερου προς το περιβάλλον δεν θα έπρεπε να προκαλεί αντίθετα αποτελέσµατα σε άλλους τοµείς αφού έτσι θα αναιρούσε την ωφελιµότητά του. Τέλος, µια ραγδαία αποµείωση της αξίας των οικοδοµών, που θα µπορούσε να προκύψει από τις αλόγιστες παρεµβάσεις στις όψεις τους θα ήταν όχι µόνο σε βάρος των ιδιοκτητών αλλά θα οδηγούσε και σε δυσφήµηση των Ε.Π.Α. 8
3. Προτάσεις Εξετάζοντας λοιπόν τα παραπάνω και λαµβάνοντας πάντα υπόψη την ισχύουσα Νοµοθεσία θα είχαµε να προτείνουµε τα εξής: 3.1. Εγκαταστάσεις Φ.Α. στο εσωτερικό των κτιρίων Εφόσον από τον νέο Κανονισµό Εγκαταστάσεων φυσικού αερίου µε πίεση λειτουργίας έως και 1 bar, προβλέπεται η εγκατάσταση στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων (παρ. 5.3.5) θα πρέπει να εξαντλείται η δυνατότητα της εσωτερικής εγκατάστασης προς όφελος της βελτίωσης της αισθητικής του αστικού αρχιτεκτονικού τοπίου όπως άλλωστε δείχνουν τα παραδείγµατα, που απεικονίζονται στις παρακάτω φωτογραφίες από χώρες της Ε.Ε. Ακολουθούν φωτογραφίες. 9
Φωτογραφία 9 Εγκατάσταση ατοµικής µονάδας σε λουτρό κατοικίας Φωτογραφία 10 Εγκατάσταση ατοµικής µονάδας σε λουτρό κατοικίας 10
Φωτογραφία 11 Εγκατάσταση ατοµικής µονάδας σε κουζίνα κατοικίας Φωτογραφία 12 Εγκατάσταση ατοµικής µονάδας κάτω από στέγη κατοικίας 11
Φωτογραφία 13 Εγκατάσταση ατοµικής µονάδας σε υπόγειο κατοικίας Φωτογραφία 14 Εγκατάσταση ατοµικής µονάδας σε βοηθητικό χώρο κατοικίας 12
3.2. Εγκαταστάσεις Φ.Α. εξωτερικά των κτιρίων, εντός Ο.Γ. Σε περιπτώσεις όπου κρίνεται κατασκευαστικά αδύνατη ή οικονοµικά ασύµφορη η εγκατάσταση στο εσωτερικό του κτιρίου (σωληνώσεις σε κοινόχρηστους χώρους, - λέβητας - µετρητής εντός των διαµερισµάτων), θα πρέπει να γίνεται ειδικός σχεδιασµός. Πιο συγκεκριµένα, ο µελετητής θα πρέπει να παραµένει εντός Οικοδοµικής Γραµµής κάνοντας χρήση των ηµιϋπαιθρίων χώρων, εσοχών κλπ. Ειδικά και προκειµένου για µελλοντικά κτίρια θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία αρχιτέκτονα και µηχανολόγου µελετητή κατά τη διάρκεια του σχεδιασµού του κτιρίου ώστε ανεξάρτητα από την ύπαρξη χώρου κεντρικού λεβητοστασίου να προβλέπεται η πιθανή µελλοντική χρήση ατοµικών µονάδων θέρµανσης Φ.Α. ώστε να περιοριστούν όσο το δυνατό περισσότερο µελλοντικές παρεµβάσεις στις όψεις. 3.3. Σχεδιασµός Προτείνεται ο εγκιβωτισµός των συσκευών η ένταξη τους τόσο αυτών όσο και των σωληνώσεών τους στη µορφολογία των όψεων του κτιρίου, όπως για παράδειγµα χρήση διάτρητης λαµαρίνας για εύκολη προσπέλαση στις εγκαταστάσεις, στοιχείο που θα προσέδιδε ιδιαίτερη µορφολογία και ύφος στο κτίριο. Ακόµη, για τα νέα κτίρια προτείνεται η εγκατάσταση µόνο συσκευών τύπου B και καθόλου τύπου C έτσι ώστε να µην επιβαρύνονται οι όψεις τους. 3.4. Έγκριση από ΕΠ.Α.Ε. σε περιοχές που δεν απαιτείται Η ενλόγω πρόταση αφορά τις περιπτώσεις του κεφαλαίου 1.1. 13