URBACT II. Ενηµερωτικό ελτίο Μάιος 2014

URBACT II Ενηµερωτικό ελτίο Μάιος 2014

2 EDITORIAL ΑΠΟ ΤΟΝ Ε. MOULIN, ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ URBACT ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ S. PRUVOT, ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΙΑ ΟΣΗΣ ΤΟΥ URBACT LINKS ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΙΚΤΥΩΣΗΣ ΠΟΥ ΑΠΕΦΕΡΕ ΑΠΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Το ζήτηµα της συµµετοχής τοπικών εταίρων στο σχεδιασµό και την υλοποίηση έργων στις πόλεις τους δεν είναι καινούργιο. Από τη στιγµή της εφαρµογής του, περισσότερο από µια δεκαετία πριν, το πρόγραµµα URBACT έχει ρίξει µεγάλη βαρύτητα στο ζήτηµα αυτό, κατά την ενασχόληση µε τις πόλεις. Προσφάτως εκδόθηκε µια έσµη εργαλείων για τις Τοπικές Οµάδες Στήριξης του URBACT, η οποία σύντοµα θα µεταφραστεί σε δεκαπέντε γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτελεί βασικό πόρο για τους επαγγελµατίες της πόλης που αναπτύσσουν σχέδια, εµπλέκοντας όλα τα ενδιαφερόµενα µέρη στο σχεδιασµό και την εφαρµογή αστικών πολιτικών και πρωτοβουλιών. Η εν λόγω έσµη εργαλείων τους παρέχει την πρακτική εµπειρία πόλεων που είχαν ήδη την ευκαιρία να συµµετέχουν στις δραστηριότητες του URBACT. Στα τρέχοντα δίκτυα του URBACT εξετάζονται διάφοροι τρόποι προσέγγισης, βάσει συγκεκριµένων θεµάτων. Το δίκτυο USER, που εφαρµόζεται στην πόλη της Γκρενόµπλ, εστιάζει στη συµµετοχή κατοίκων και χρηστών στη βελτίωση του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν, και ιδίως των δηµόσιων χώρων. Το δίκτυο My Generation@work, που εφαρµόζεται στην πόλη του Ρότερνταµ, προσφέρει σε νεαρά άτοµα ενεργό ρόλο στη δηµιουργία των τοπικών πολιτικών, µε ιδιαίτερη εστίαση στην κοινωνική ένταξη. Το δίκτυο Genius: Open, που εφαρµόζεται στην πόλη του Γιορκ, αναπτύσσει και πρόκειται να µεταδώσει µια µεθοδολογία για τη συµµετοχή των πολιτών, ως χρηστών, στο σχεδιασµό τοπικών δηµόσιων υπηρεσιών µέσω µιας διαδικτυακής πλατφόρµας συνεργασίας. Στις µέρες µας, όλοι µιλούν για την "απόδοση αυτεξουσιότητας" (empowerment) και διερευνώνται συνεχώς νέοι και καινοτόµοι τρόποι συµµετοχής, µια συµµετοχή που

3 κάποιες φορές µπορεί να φτάνει ως και σε διαδικασίες συµµετοχικής λήψης αποφάσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, το URBACT επιθυµεί ξεκάθαρα να αποτελεί µέρος µιας κίνησης που έχει ως στόχο να δώσει στους κατοίκους και στους τοπικούς δρώντες την ευκαιρία να πάρουν στα χέρια τους τα τοπικά ζητήµατα και να βρουν λύσεις που ανταποκρίνονται στις δικές τους ανάγκες. Το σεµινάριο του URBACT, που θα διεξαχθεί στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 2014, µε θέµα την Τοπική ανάπτυξη µε πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων (CLLD) θα αποτελέσει την ευκαιρία για αναθεώρηση των υφιστάµενων πρακτικών στην Ευρώπη και θα ανοίξει το δρόµο για το ρόλο του προγράµµατος στο πλαίσιο αυτό, για την περίοδο 2014-2020. Emmanuel Moulin Επικεφαλής της Γραµµατείας του URBACT ΕΘΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΙΑ ΟΣΗΣ URBACT Ποια είναι η δράση µας; Εθνικά σηµεία διάδοσης του URBACT: Πώς ξεκίνησαν; Ποιος είναι ο σκοπός τους; Τα εθνικά σηµεία διάδοσης του URBACT (ΕΣ ) δεν αποτελούν απλώς µια λίστα από σηµεία συνάντησης, αλλά ένα σηµαντικό πυλώνα της επικοινωνιακής στρατηγικής του. Μιλήσαµε µε την κυρία Ségolène Pruvot, συντονίστρια των ΕΣ του URBACT, για να µάθουµε περισσότερα σχετικά µε τη δράση των ΕΣ και τον τρόπο µε τον οποίο υποστηρίζουν τις πόλεις και τα δίκτυα του URBACT. Ερώτηση: Ségolène, µπορείτε να µας δώσετε µερικές πληροφορίες σχετικά µε την προέλευση των εθνικών σηµείων διάδοσης (ΕΣ ) του URBACT; Πώς δηµιουργήθηκαν και ποιος είναι ο σκοπός τους; Απάντηση: Τα ΕΣ δηµιουργήθηκαν µε την ιδέα ότι υπήρχαν πολλοί επαγγελµατίες σε διαφορετικές πόλεις που θα µπορούσαν να επωφεληθούν από τις δραστηριότητες του URBACT, τις ανταλλαγές και τα αποτελέσµατα των έργων, οι οποίοι όµως δεν µπορούσαν να διαβάσουν αγγλικά τόσο καλά ώστε να έχουν πρόσβαση κατευθείαν στο υλικό της ιστοσελίδας του URBACT, που είναι στα αγγλικά. Οπότε, θέλαµε να βρούµε εθνικά ηλεκτρονικά δίκτυα που να ασχολούνται µε τον αστικό σχεδιασµό και να έχουν ήδη συγκεκριµένο κοινό και αρκετή επισκεψιµότητα, ώστε να µπορούν να διαδίδουν το URBACT και να ενηµερώνουν σχετικά τους ενδιαφερόµενους. Τα ΕΣ επιλέχθηκαν µε τη διαδικασία της πρόσκλησης για υποβολή προσφορών. Μια εξωτερική επιτροπή αξιολόγησης επέλεξε εκείνα που φαίνονταν ικανά να προσελκύσουν κοινό εκτός της κοινότητας του URBACT. Στις χώρες όπου που δεν υπήρχε ή δεν παρουσιάστηκε ανάλογη διαδικτυακή τοποθεσία, τα αντίστοιχα Υπουργεία αποφάσισαν να δηµιουργήσουν µόνα τους τα ΕΣ, στις δικές τους διαδικτυακές τοποθεσίες. Μέχρι σήµερα έχουµε είκοσι ενεργά εθνικά σηµεία διάδοσης του URBACT! Οι περισσότερες δραστηριότητες των ΕΣ σήµερα εστιάζουν στην επικοινωνία µε το URBACT και τα αποτελέσµατά του. Εκδίδουν κάθε µήνα ένα ενηµερωτικό δελτίο που συµπεριλαµβάνεται στο ενηµερωτικό δελτίο του URBACT, αλλά το µεταφράζουν, το δηµοσιεύουν στην ιστοσελίδα τους και το αποστέλλουν στους συνδροµητές τους. Επίσης διαχειρίζονται και καθοδηγούν µια σελίδα στη διαδικτυακή τους τοποθεσία, η οποία είναι αφιερωµένη στο URBACT και παρουσιάζει τις πόλεις της χώρας τους που είναι µέλη του URBACT και τα έργα µε τα οποία ασχολούνται. Τα ΕΣ επίσης δηµιουργούν νέο περιεχόµενο σχετικά µε αυτές τις πόλεις µε νέα άρθρα, συνεντεύξεις και διάφορα άλλα. Μερικά ΕΣ έχουν αναπτύξει δραστηριότητες άλλου τύπου, όπως η συµµετοχή σε εξωτερικές εκδηλώσεις στις χώρες τους, όπου παρέχουν πληροφορίες σχετικά µε το URBACT, διανέµουν διάφορες δηµοσιεύσεις του URBACT, κάνουν παρουσιάσεις και καθοδηγούν την κοινότητα του URBACT στη χώρα τους. Ερώτηση: Ποια είναι κατά τη γνώµη σας τα ισχυρά σηµεία των ΕΣ ; Ποιες από τις εργασίες τους κατάφεραν να κάνουν καλύτερα; Μαθαίνει κανείς κάτι από αυτή την εµπειρία; Απάντηση: Είναι δύσκολο να απαντήσω σε τέτοια ερώτηση, γιατί κάθε ΕΣ έχει

4 διαφορετική δοµή. Κάποια είναι ιδιωτικά, κάποια είναι οργανισµοί ιδιωτικού και δηµοσίου τοµέα, άλλα έχουν σχέση µε υπουργεία και άλλα είναι Υπουργεία. Άρα δεν έχουµε την ίδια σύµβαση µε όλα. Εάν έπρεπε να επιλέξω ένα κοινό ισχυρό σηµείο, θα επέλεγα την ικανότητα που έχουν να αυξάνουν ένα συγκεκριµένο κοινό που σχετίζεται µε το URBACT στη χώρα τους, καθώς και τη συνεχή συναλλαγή µε αυτό το κοινό. Αναφορικά µε τις ορθές πρακτικές, και αυτές µπορούν να είναι πολύ διαφορετικές. Για παράδειγµα, µια από τις ορθές πρακτικές προσφάτως εφαρµόστηκε από το γερµανικό ΕΣ, το οποίο έγραψε ένα άρθρο για το URBACT III και το πρότεινε σε διάφορες εφηµερίδες. ύο από αυτές τις εφηµερίδες δηµοσίευσαν το άρθρο, η µία σε έντυπη µορφή και η άλλη σε ηλεκτρονική. Αυτό αποδεικνύει ότι τα ΕΣ µπορούν να αποκτήσουν ευρύτερο κοινό από αυτό που τα παρακολουθεί συνήθως και ότι έχουν µεγάλες δυνατότητες σχετικά µε το σκοπό τους. Ακόµα ένα ενδιαφέρον παράδειγµα είναι αυτό του σλοβένικου ΕΣ, το οποίο δηµιούργησε ισχυρή σχέση µε την πόλη του Ljutomer, που συµµετείχε στο ενεργό δίκτυο µετακινήσεων του URBACT. Πραγµατοποίησαν µια βιντεοσκοπηµένη συνέντευξη µε εταίρους του έργου, η οποία είχε µεγάλη επιτυχία, καθώς παρουσίαζε την πόλη και τους κατοίκους της, το πώς εµπλέχτηκαν στο URBACT, τι έχουν αποκοµίσει από αυτό και τι τύπους έργου έχουν αναπτύξει. Κάποια ΕΣ, επίσης, έχουν αναπτύξει αρκετά τα εργαλεία που χρησιµοποιούν για την κοινωνική δικτύωση, αλλά όχι όλα κατά τον ίδιο τρόπο. Το ιταλικό ΕΣ, για παράδειγµα, στηρίζεται πολύ στο δικό του ηλεκτρονικό δίκτυο (twitter, facebook) για την προώθηση και διάδοση των αποτελεσµάτων και των διαφόρων εκδηλώσεων του URBACT και αυτό δουλεύει πολύ αποτελεσµατικά. Ερώτηση: Στον αντίποδα, ποιους περιορισµούς βλέπετε στις δραστηριότητες των ΕΣ µέχρι τώρα; Ποιοι είναι οι ενδεχόµενοι κίνδυνοι σε µια τέτοια αποστολή; Απάντηση: Ένας από τους βασικούς περιορισµούς είναι το γεγονός ότι κάθε ΕΣ είναι διαφορετικό, τόσο ως προς την υποδοµή που φιλοξενεί το σηµείο διάδοσης, όσο και ως προς τη δουλειά που κάνουν και το κοινό που προσελκύουν. Έτσι, είναι δύσκολο µερικές φορές να συγκρίνει κανείς τις δραστηριότητές τους και να έχει µια γενική εικόνα σχετικά µε την πρόοδο των δραστηριοτήτων τους. Ένα άλλο πρόβληµα σχετίζεται µε το γεγονός ότι αρχικά τα ΕΣ υποτίθεται ότι δεν θα είχαν επαφή µε τα δίκτυα του URBACT, αλλά θα ενεργούσαν ως πολλαπλασιαστές των πληροφοριών που θα προέρχονταν από τη Γραµµατεία, θα τις µετέφραζαν και θα τις αντάλλασσαν µέσω των δικών τους ψηφιακών καναλιών. Με αυτό τον τρόπο όµως αποκόβονταν από την τοπική κοινότητα του URBACT, η οποία αποτελείται από τα µέλη των Τοπικών Οµάδων Στήριξης και τους εταίρους τοπικών έργων, οι οποίοι αποτελούν τη βασική πηγή πληροφοριών και γεγονότων σε εθνικό επίπεδο. Αυτή η νέα διάσταση αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και βρίσκεται ακόµα σε στάδιο ανάπτυξης. Το ισπανικό ΕΣ, για παράδειγµα, δηµιούργησε συγκεκριµένη στήλη στο ενηµερωτικό του δελτίο, όπου δηµοσιεύει πληροφορίες σχετικά µε το URBACT, όπως εκδηλώσεις, αποτελέσµατα και άλλα στοιχεία, αποκλειστικά από τις ισπανικές πόλεις του URBACT. υστυχώς, δραστηριότητες αυτού του είδους αναπτύχθηκαν κυρίως για έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη και όχι τόσο για εκείνα που έχουν ολοκληρωθεί. Άλλο ένα σηµείο που προβληµατίζει µερικές φορές, αλλά και σε αυτή την περίπτωση διαφέρει από το ένα ΕΣ στο άλλο, είναι η σχέση που αναπτύσσεται µε το Υπουργείο που είναι υπεύθυνο για το URBACT, ειδικά όταν το ΕΣ δεν εντάσσεται δοµικά ή δεν προέρχεται απευθείας από το Υπουργείο. Τέτοια ΕΣ δεν βρίσκονται εντός του στενού κύκλου πληροφόρησης σχετικά µε το URBACT και εποµένως δεν είναι πάντα σε θέση να µεταφέρουν πληροφορίες για το URBACT σχετικά µε τους εθνικούς φορείς διακυβέρνησης του προγράµµατος. Ερώτηση: Και τι γίνεται µε τις ευκαιρίες; Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι πιθανές δραστηριότητες µε τις οποίες θα ασχοληθούν τα ΕΣ στο µέλλον; Υπάρχει κάποιος κατάλογος µε πιθανούς ρόλους και δραστηριότητες για αυτά; Απάντηση: Αυτό που καταλάβαµε από τις δραστηριότητες που έχουν γίνει µέχρι τώρα είναι ότι η έµφαση µόνο στα διαδικτυακά κανάλια δεν είναι αρκετή. Οπότε σκεφτόµαστε σοβαρά να συµπεριλάβουµε επίσης στη "λίστα των ΕΣ " τη συµµετοχή σε εξωτερικές εκδηλώσεις, όπου τα ΕΣ µπορούν να παρέχουν πληροφορίες και υποστήριξη σχετικά µε το URBACT, να διανέµουν δηµοσιεύσεις και άλλα παρόµοια. Άλλη µια πιθανή επιλογή, που είναι υπό συζήτηση αλλά δεν έχει αποφασιστεί ακόµη, είναι ο ρόλος που θα µπορούν να διαδραµατίσουν στην πληροφόρηση σχετικά

5 µε τα σεµινάρια κατάρτισης που υλοποιεί κατά περιόδους το URBACT, καθώς και η βοήθεια µέσω διαδικτύου για την εύρεση συνεργατών στις χώρες τους και αντιστρόφως. Επίσης, θα µπορούν να έχουν ενεργό ρόλο σε περισσότερα links ανάµεσα στο URBACT και άλλες πόλεις στη χώρα τους, και να αποτελούν ενεργό µέλος στην αστική κοινότητα, εάν υπάρχουν τέτοιου είδους σελίδες στο διαδίκτυο. Παροµοίως, θα βρίσκουν τρόπους να κυκλοφορούν τις πληροφορίες. Θεωρούµε, ακόµα, ότι τα ΕΣ θα πρέπει να επικοινωνούν και να ενηµερώνονται σχετικά µε το URBACT και µε την δηµιουργία νέου περιεχοµένου. Η επικοινωνία µπορεί να είναι συνδηµιουργία και όχι µόνο απλή µετάφραση. Συνεργαζόµενοι µε πόλεις, εµπειρογνώµονες και δηµοτικούς αξιωµατούχους, θα µπορούν να έχουν συγκεκριµένο περιεχόµενο για τη χώρα τους, κάτι που δεν συµβαίνει σήµερα. Ερώτηση: Και µια τελευταία ερώτηση, Ségolène. Πέρασαν σχεδόν πέντε χρόνια από τότε που αναλάβατε το συντονισµό των εθνικών σηµείων διάδοσης για το URBACT. Πώς ήταν και πώς είναι αυτή η εµπειρία για εσάς; Απάντηση: Κατά τη γνώµη µου, το καλύτερο σηµείο όλα αυτά τα χρόνια ίσως να είναι το γεγονός ότι έχω γνωρίσει ανθρώπους από την Ευρώπη που αγαπούν πολύ τον αστικό σχεδιασµό και την επικοινωνία. Άνθρωποι που είναι πρόθυµοι να προσπαθήσουν να προσεγγίσουν νέο κοινό και να παρουσιάσουν το URBACT µε νέους και ενδιαφέροντες τρόπους. Πρόκειται για ανθρώπους που επένδυσαν χρόνο, ενέργεια και σκέψη για να βρουν καινοτόµους τρόπους επικοινωνίας σχετικά µε το URBACT. Το γεγονός ότι όλη η επικοινωνία µαζί τους γίνεται εξ αποστάσεως, αποτελεί µεγάλη πρόκληση για αυτή τη δουλειά. Επικοινωνούµε µε τηλεφωνικά ραντεβού, skype, email, αλλά απουσιάζει η ανθρώπινη επαφή. Εάν κάποιος πολλαπλασιάσει αυτές τις ενέργειες επί είκοσι ΕΣ, βλέπει αµέσως ότι µπορούν να γίνουν πολύ φορτικές. Προσφάτως, όµως, ξεκινήσαµε τη χρήση µιας ψηφιακής πλατφόρµας επικοινωνίας, καθώς και την ανάπτυξη επικοινωνίας προς πολλές κατευθύνσεις, οπότε τα πράγµατα εξελίσσονται και από αυτή την άποψη. Άλλωστε, αυτό που έµαθα για την επικοινωνία γενικά είναι το εξής: εάν θέλεις να πετύχει, πρέπει να είναι συν-δηµιουργική και προς πολλές κατευθύνσεις! Μάθετε περισσότερα: Η λίστα των εθνικών σηµείων διάδοσης του URBACT - ιστοσελίδα του URBACT Προβολή των πόλεων Μπαγιόν: Αποκατάσταση κτιρίων και συµµετοχή των πολιτών µε το URBACT Οι παλιές πόλεις της Ευρώπης αντικατοπτρίζουν τη µακρά και αρθρωτή ιστορία της ηπείρου. Η οµορφιά τους ελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσµο και κάνει τους κατοίκους τους περήφανους για την πολιτιστική κληρονοµιά τους. Ωστόσο, η ζωή σε ένα ιστορικό κέντρο είναι συχνά απαιτητική: οι δυσµενείς συνθήκες διαβίωσης που έχουν κληρονοµηθεί µε βάση την αντίληψη του παρελθόντος σχετικά µε τον αστικό χώρο και την αρχιτεκτονική συγκρούονται µε την ανάγκη των κατοίκων του για άνεση στο παρόν. Η ανάγκη για βιωσιµότητα και ενεργητική απόδοση στον εκσυγχρονισµό αντιπροσωπεύει µια επιπλέον πρόκληση που πρέπει να αντιµετωπιστεί. Για την αντιµετώπιση αυτής της πρόκλησης, η γαλλική πόλη Μπαγιόν αποφάσισε να ξεκινήσει µια συνεργασία µε το URBACT, µε εταίρους από όλη την Ευρώπη. Μέρος αυτής της εµπειρίας αποτελεί το γεγονός ότι ο δήµος έπρεπε να συγκεντρώσει όλους τους ενδιαφερόµενους και να συνεργαστεί µαζί τους, ώστε να δηµιουργηθεί ένα σχέδιο τοπικής δράσης. Η Τοπική Οµάδα Στήριξης που δηµιουργήθηκε για το σκοπό αυτό έγινε γρήγορα οδηγός στην κινητοποίηση των πολιτών και των τοπικών οργανισµών σε ό,τι αφορά την ατζέντα για την «οικολογική αποκατάσταση». Στα δυτικά σύνορα µε την Ισπανία, η Μπαγιόν (µε πληθυσµό 46.000 κατοίκων) αναπτυσσόταν µέχρι το τέλος του 19ου αιώνα ως αµυντική τοποθεσία για τη Γαλλία. Στις αρχές του 20ού αιώνα, η πόλη έχασε τον στρατιωτικό της ρόλο. Οι προµαχώνες καταστράφηκαν και η πόλη επεκτάθηκε πέρα από τα µεσαιωνικά της τείχη. Ωστόσο τα αρχικά της χαρακτηριστικά άφησαν ισχυρό αποτύπωµα στην αστική δοµή του ιστορικού της κέντρου. Η πόλη είναι χαρακτηριστικά πυκνοκατοικηµένη και συχνά δεν τηρούνται

6 τα πρότυπα για τις συνθήκες στέγασης: δωµάτια που δεν έχουν φυσικό φως ή καθαρό αέρα, σηµαντική ηχορύπανση και κίνδυνος πυρκαγιάς κ.λπ. Αυτά τα χαρακτηριστικά προκάλεσαν σηµαντική µείωση του πληθυσµού στο κέντρο της πόλης την περίοδο µεταξύ 1960 και 1990. Ο αριθµός των κατοίκων έπεσε κάτω από τους 5.000 το 1990 στην ιστορική περιοχή, µε αποτέλεσµα τα κτίρια να µείνουν ολικώς ή µερικώς αχρησιµοποίητα, χωρίς συντήρηση, και να παρακµάσουν. Ο πληθυσµός που µένει ακόµα στο κέντρο της πόλης αποτελείται κυρίως από χαµηλόµισθα νοικοκυριά σε δυσχερή κατάσταση. Η συντήρηση ιστορικών κτιρίων µε βιώσιµο τρόπο µε την ταυτόχρονη δηµιουργία καλών συνθηκών διαβίωσης για τους κατοίκους έγινε η κύρια ανησυχία για το δηµοτικό συµβούλιο της Μπαγιόν. Ο ήµος ξεκίνησε να ψάχνει τις ευκαιρίες που προσφέρονται µε την οικολογική αποκατάσταση των παλαιών κτιρίων, τις τεχνικές δηλαδή που είναι φιλικές προς το περιβάλλον για την ανακαίνιση των κτιρίων µε έναν πιο αποδοτικό και βιώσιµο τρόπο. Καθώς δεν υπήρχε µεγάλη εµπειρία µε τα ευρωπαϊκά έργα, η Μπαγιόν αποφάσισε να προχωρήσει περαιτέρω και να εξερευνήσει αυτήν την πρόκληση πολιτικής στο πλαίσιο του προγράµµατος του URBACT µέσα από το δίκτυο LINKS (βλ. παρακάτω). LINKS - Η χαµηλή τεχνολογική κληρονοµιά των παλαιών ευρωπαϊκών πόλεων ως κλειδί για εκσυγχρονισµό και βιωσιµότητα. Σκοπός του έργου: η συµφιλίωση της κληρονοµικής & περιβαλλοντολογικής ποιότητας για ένα βιώσιµο και ελκυστικό για ένα ευρύ κοινό περιβάλλον στέγασης στο κέντρο των πόλεων. Συνεργάτες: Almería (ES), Anderlecht (BE), Bayonne (FR), Brasov (RO), Budrio (IT), Delft (NL), Kilkenny (IE), Veria (EL) ιάρκεια: Ιούλιος 2010 - Φεβρουάριος 2013 Σύνδεσµος ανακατεύθυνσης στο έργο: urbact.eu/links Ανταλλαγή γνώσεων και αξιολόγηση: η προστιθέµενη αξία του έργου µέσω της σύµπραξης. Μέσω της σύµπραξης µε τους εταίρους, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο µε τις πόλεις που συµµετέχουν στο δίκτυο LINKS όσο και σε τοπικό επίπεδο µε τη συµµετοχή ευρείας γκάµας ενδιαφερόµενων µερών στην Τοπική Οµάδα Στήριξης, η Μπαγιόν (Bayonne) µπόρεσε να κάνει σηµαντικά βήµατα αναφορικά µε την αντιµετώπιση ζητηµάτων που σχετίζονταν µε την ανακαίνιση του ιστορικού κέντρου της πόλης. Αρχικά, η Μπαγιόν έδωσε µια έντονα τεχνική διάσταση στο έργο της στο πλαίσιο του δικτύου LINKS, µε στόχο την εύρεση των αρτιότερων τεχνικών και βιώσιµων λύσεων, οι οποίες θα βελτίωναν τις συνθήκες ζωής των κατοίκων του κέντρου της πόλης. Η Τοπική Οµάδα Στήριξης της Μπαγιόν δηµιουργήθηκε µε σκοπό να προωθήσει µια ολοκληρωµένη προσέγγιση του ζητήµατος που έπρεπε να αντιµετωπιστεί, αποτελούµενη από 3 υποοµάδες: κοινωνική, οικονοµική και περιβαλλοντική. Ο δήµος κατάφερε να συγκεντρώσει εκπροσώπους του τµήµατος που ήταν αρµόδιο για την τοπική Ατζέντα 21, µια τοπική οργάνωση που έχει ως στόχο τη διάδοση πληροφοριών για την ενεργειακή απόδοση (Espace Energie Info), τον εθνικό φορέα για τη βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος (ANAH), την εθνική ένωση των πόλεων Τέχνης και Ιστορίας, το Επιµελητήριο Βιοτεχνιών (Chamber of Craftwork), την Caisse des Dépôts et Consignations - εθνική τράπεζα που υποστηρίζει την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο, καθώς επίσης µια σειρά τοπικών ενώσεων/δικτύων παραγόντων του κατασκευαστικού κλάδου. Αναφορικά µε αυτή την αρχική περίοδο, η Marion Thenet, αντιπρόεδρος του ικτύου των φιλικών προς το περιβάλλον εταιρειών και µέλος της Τοπικής Οµάδας Στήριξης θυµάται: «Το πρόβληµα µε την Τοπική Οµάδα Στήριξης της Μπαγιόν στο ξεκίνηµα ήταν πως οι στόχοι µας δεν ήταν σαφείς και ότι δεν γνωρίζαµε τι θέλαµε να κάνουµε συγκεκριµένα. Συνεδριάσαµε και συζητήσαµε, αλλά δεν καταφέραµε να διαπιστώσουµε ποιο θα ήταν το τελικό αποτέλεσµα του έργου». Παράλληλα, η Μπαγιόν και όλοι οι εταίροι του δικτύου έκαναν ένα θεµελιώδες βήµα όσον αφορά τη µέθοδο URBACT: εκπόνηση βασικής µελέτης. Η βασική µελέτη έχει ως στόχο την καθιέρωση σύγχρονων µεθόδων σχετικά µε την πρόκληση της πολιτικής που αντιµετωπίζεται από το δίκτυο και µε την αξιοποίηση των υφιστάµενων γνώσεων για το θέµα, καθώς επίσης και του προφίλ των εταίρων αναφορικά µε το ζήτηµα της πολιτικής.

7 Η αρχική βασική άσκηση έδωσε τη δυνατότητα στους εταίρους του δικτύου να ανταλλάξουν υφιστάµενες γνώσεις, µελέτες, πρακτικές κλπ σχετικά µε το θέµα της οικολογικής αποκατάστασης σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα. Αποδείχτηκε ορόσηµο για την προσέγγιση της πολιτικής της Μπαγιόν, όταν η οµάδα συνειδητοποίησε ότι δεν βρίσκονταν πλέον στο στάδιο της ανάπτυξης τεχνικών λύσεων για την οικολογική αποκατάσταση του ιστορικού κέντρου της πόλης τους, αλλά στο στάδιο όπου καλούνταν να ενσωµατώσουν τις γνώσεις που ήταν διαθέσιµες σε ευρωπαϊκό επίπεδο στην τοπική τους πολιτική. Αυτό συνέβη επίσης και όταν η Martine Bisauta, εκλεγµένη εκπρόσωπος και δηµοτική σύµβουλος, αρµόδια για την αειφόρο ανάπτυξη και τη συµµετοχή των πολιτών κατάρτισε έναν ολοκληρωµένο οδικό χάρτη για το έργο της Μπαγιόν στο πλαίσιο του LINKS, στο οποίο συµµετείχε εκείνο το διάστηµα. «Η αποκατάσταση των κτιρίων είναι σηµαντική, αλλά προτεραιότητά µας πρέπει να είναι οι πολίτες». Η οικολογική αποκατάσταση και η ανοικοδόµηση ενός ιστορικού κέντρου που θα άντεχε στο µέλλον βρίσκονταν ψηλά στην ατζέντα του δήµου. Ωστόσο, οι πολίτες, όπως και οι επαγγελµατίες, γνώριζαν ελάχιστα επί του θέµατος. Και έπρεπε να ενηµερωθούν! Η Frédérique Calvanus, επικεφαλής εταίρος του δικτύου LINKS στο δήµο της Μπαγιόν και συντονίστρια της σχετικής Τοπικής Οµάδας Στήριξης εξηγεί την αλλαγή αυτή: «Ο στόχος του δικτύου LINKS δεν ήταν πλέον η εύρεση των αρτιότερων τεχνικών λύσεων για την οικολογική αποκατάσταση, αλλά η ενηµέρωση και κοινοποίηση των εν λόγω λύσεων στο σύνολο των ενδιαφερόµενων µερών, είτε επρόκειτο για επαγγελµατίες αποκατάστασης, πολιτικούς µηχανικούς του δήµου ή κατοίκους του κέντρου της πόλης. Τότε, η πρόκληση για την Τοπική Οµάδα Στήριξης ήταν να πετύχει το στόχο αυτό κεντρίζοντας το ενδιαφέρον και εφαρµόζοντας καινοτόµες µεθόδους». Οι πιλοτικές δράσεις της Τοπικής Οµάδας Στήριξης για τη δραστηριοποίηση των κατοίκων και των βασικών παραγόντων στον κατασκευαστικό κλάδο. Συγκεκριµένες ιδέες και παραδείγµατα προήλθαν από το Θερινό Πανεπιστήµιο του URBACT για τις Τοπικές Οµάδες Στήριξης, που διοργανώθηκε στην Κρακοβία της Πολωνίας τον Αύγουστο του 2011. Για τους εκπροσώπους της Μπαγιόν, η εκδήλωση αυτή ήταν µια ουσιαστική διδακτική εµπειρία και ένα έναυσµα για να βρουν καινοτόµες λύσεις σε παλιά προβλήµατα. Η Frédérique Calvanus, επικεφαλής του δικτύου, αισθάνθηκε ότι «είχε την εξουσία» να δοκιµάσει πράγµατα τα οποία δεν είχε δοκιµάσει στο παρελθόν, να εργαστεί διαφορετικά. «Για µια καριέρα στη δηµόσια διοίκηση, µια εκδήλωση σαν αυτή του Θερινού Πανεπιστηµίου του URBACT δίνει µεγάλη ανάσα». Αυτό είχε ως αποτέλεσµα µια σειρά πιλοτικών δράσεων µε σκοπό την κατάρτιση και τη διάδοση των προσεγγίσεων και των τεχνικών της οικολογικής αποκατάστασης, στοχεύοντας σε διαφορετικές κατηγορίες των ενδιαφερόµενων µερών. Μετά την επιτυχή δοκιµή τους, οι εν λόγω δράσεις θα αποτελούσαν µέρος του Τοπικού Σχεδίου ράσης. Σύµφωνα µε την άποψη της Marion Thenet, αυτός είναι ο βασικός παράγοντας της επιτυχίας της τοπικής οµάδας στήριξης του URBACT στη Μπαγιόν: «Συµµετείχα σε πολλές παρόµοιες οµάδες όπου τα λόγια ήταν πολλά, αλλά τα έργα ελάχιστα. Επέλεξα να διαδραµατίσω ενεργό ρόλο στην Τοπική Οµάδα Στήριξης URBACT της Μπαγιόν, γιατί κάναµε συγκεκριµένα πράγµατα για την κοινότητα µε έναν καινοτόµο και ελκυστικό τρόπο. Και δούλεψε!» Οι πιλοτικές δράσεις αποτέλεσαν πρωτοβουλία της Τοπικής Οµάδας Στήριξης µε στόχο να προσεγγίσουν τους κατοίκους και τους διάφορους παράγοντες στην αλυσίδα της ατζέντας της οικολογικής αποκατάστασης». Οι Θεµατικές καφετέριες ήταν οργανωµένες και στηρίζονταν στην εµπειρία του «καταστήµατος πολιτιστικής κληρονοµιάς», ενός κέντρου τεκµηρίωσης που παρείχε τεχνική υποστήριξη σε πολίτες για τη διατήρηση ιστορικών κτιρίων, ενώ ήταν επίσης µέλος της Τοπικής Οµάδας Στήριξης. Για την αντιµετώπιση του ζητήµατος των προµηθειών για την οικολογική αποκατάσταση, κλήθηκαν τεχνίτες για να εξηγήσουν τα οφέλη αυτής της προσέγγισης αναφορικά µε την ανακαίνιση. Η Τοπική Οµάδα Στήριξης οργάνωσε πολύ περιεκτικές θεµατικές συνεδρίες για τεχνίτες και εργάτες του κατασκευαστικού κλάδου νωρίς το πρωί, πριν πάνε στη δουλειά τους. Ανάλογα µε το θέµα της εκάστοτε καφετέριας, παρουσιάστηκαν συγκεκριµένες τεχνικές και υλικά από έµπειρους επαγγελµατίες.

8 Η Marion Thenet εκτίµησε την πιλοτική προσέγγιση ως εξής: «Η Τοπική Οµάδα Στήριξης URBACT στη Μπαγιόν κατάφερε να βρει νέους και καινοτόµους τρόπους για να επικοινωνήσει µε την κοινή γνώµη. Οργανώσαµε περισσότερες εκδηλώσεις γιατί οι πιλοτικές πρωτοβουλίες απέφεραν πολύ ικανοποιητικά αποτελέσµατα. Η πρώτη εκδήλωση της «Ηµέρας Θετικής Ενέργειας» προσέλκυσε πολλούς συµµετέχοντες παρά τη δυνατή βροχή και... µια γενική έλλειψη ενδιαφέροντος για την ενεργειακή απόδοση. Η Μπαγιόν κατάφερε να αντιστρέψει αυτή την τάση µε την υλοποίηση δράσεων χάρη στο δίκτυο LINKS!» Η έλλειψη συγκεκριµένης κατάρτισης αναγνωρίστηκε επίσης ως ένα εµπόδιο για την προώθηση της ατζέντας οικολογικής αποκατάστασης. Συνεπώς, η Τοπική Οµάδα Στήριξης οργάνωσε µια σειρά σεµιναρίων κατάρτισης, τα λεγόµενα «Journées Form action», τα οποία συνδύαζαν θεωρητικά µαθήµατα µε την ανταλλαγή συγκεκριµένων και πραγµατικών εµπειριών. Μέσω των εν λόγω σεµιναρίων, ο δήµος ενηµέρωσε τους επαγγελµατίες του κατασκευαστικού κλάδου για την προστιθέµενη αξία της κατάρτισης και ταυτόχρονα κατάφερε να επιστρατεύσει και τα ενδιαφερόµενα µέρη που είναι συχνά δύσκολο να προσεγγιστούν. Εµπειρία δικτύωσης που απέφερε απτά αποτελέσµατα Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες µπόρεσαν να ξεκινήσουν χάρη στη δυναµική της νέας σύµπραξης που αναδεικνύεται µέσα από την Τοπική Οµάδα Στήριξης, βασιζόµενες στην εµπειρία, τις γνώσεις και την τεχνογνωσία των µελών. Η Τοπική Οµάδα Στήριξης URBACT έγινε ένα είδος ζωντανού εργαστηρίου. Ο Nicolas Duvallet, εκπρόσωπος του Espace Info Energie και µέλος της Τοπικής Οµάδας Στήριξης θεωρεί αυτή τη συλλογική διάσταση ως ένα από τα βασικά στοιχεία της προστιθέµενης αξίας της εµπειρίας του προγράµµατος URBACT: «Η δοµή για την οποία εργάζοµαι ασχολείται µε την εµψύχωση της κοινής γνώµης όσον αφορά το πεδίο της ενεργειακής απόδοσης και τις βιώσιµες συνθήκες διαβίωσης. Μέσω της συγκρότησης της Τοπικής Οµάδας Στήριξης για το δίκτυο LINKS, ανακάλυψα την προστιθέµενη αξία της σύµπραξης, της συλλογικής εργασίας µε στόχο να επιτευχθεί κάτι σπουδαιότερο. Πριν, ο καθένας εργαζόταν µόνος του, τώρα συνεργαζόµαστε για να κάνουµε τα πράγµατα καλύτερα, να ενηµερώσουµε περισσότερους ανθρώπους, να έρθουµε σε επαφή µε νέες κατηγορίες ενδιαφερόµενων µερών». Ως αποτέλεσµα της εµπειρίας του LINKS, η Μπαγιόν κατάρτισε Σχέδιο ράσης για την οικολογική αποκατάσταση του ιστορικού της κέντρου. το οποίο εναρµονίζεται µε τις ανάγκες των κύριων ενδιαφερόµενων µερών στο πλαίσιο αυτό. Επιπλέον, οι πιλοτικές δράσεις έχουν δοκιµαστεί, βελτιωθεί και υλοποιηθεί. Χάρη στη συµµετοχή των πολιτών και των χρηστών µέσω των δράσεων της Τοπικής Οµάδας Στήριξης, ο δήµος της Μπαγιόν αναγνωρίζεται πλέον ως η αυθεντική κινητήρια δύναµη στο πεδίο αυτό: Η Marion Thenet εκτιµά τα εξής: «Η συµµετοχή στο δίκτυο LINKS άλλαξε σε µεγάλο βαθµό την αντίληψη που επικρατούσε για τον δήµο. Το µήνυµα που µεταδόθηκε µέσω του εν λόγω έργου ήταν ότι επιθυµούσαν να κάνουν τα πράγµατα καλύτερα µαζί µε τους πολίτες, για τους πολίτες, και να λάβουν συγκεκριµένες και θετικές δράσεις». Η συµµετοχή σε ευρωπαϊκό έργο έφερε αλλαγές στον τρόπο εργασίας της οµάδας του δήµου. Οι εταίροι που συνεργάζονταν σε µια διευρυµένη οµάδα ενδιαφερόµενων µερών έδωσε τη δυνατότητα για µια πιο διαφανή, ανοιχτή και συµµετοχική προσέγγιση: «Ο

9 δήµος ήταν σε θέση να προχωρήσει στην αποκέντρωση των δραστηριοτήτων του στο όνοµα ενός ευρωπαϊκού έργου. ιαφοροποιήσαµε τις δράσεις µας στο πεδίο της οικολογικής αποκατάστασης (ενασχόληση µε θέµατα που δεν άπτονται της άµεσης θεσµικής αρµοδιότητας του δήµου, όπως η κατάρτιση, διευκολύνοντας τη συµµετοχική δυναµική), εξηγεί ο Frédérique. Αυτό απέδωσε καρπούς και για άλλα έργα!» Μέχρι πριν από λίγο καιρό, η χρήση των δηµόσιων χώρων στο κέντρο της πόλης αποτελούσε ένα πολύ λεπτό ζήτηµα για το δήµο, µε αποκλίνουσες, αντίθετες απόψεις µεταξύ των ίδιων των υπηρεσιών του δήµου. Με την αξιοποίηση της εµπειρίας του προγράµµατος URBACT σε επίπεδο συµµετοχικής προσέγγισης και σύµπραξης, έγινε συνεδρίαση για το εν λόγω θέµα. «Ξεκινήσαµε υποστηρίζοντας ότι καµιά θέση δεν είναι λάθος», εξηγεί ο Frédérique. Στη συνέχεια, εφαρµόζοντας τη µέθοδο του URBACT, ο δήµος ανέθεσε σε δύο εµπειρογνώµονες-εξωτερικούς συνεργάτες (έναν αρχιτέκτονα και έναν ανθρωπολόγο) να καταρτίσουν µια βασική µελέτη για το ζήτηµα αυτό. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα σε όλες τις υπηρεσίες να χρησιµοποιήσουν ένα κοινό υπόβαθρο και να αξιολογήσουν καλύτερα τις θέσεις τους. Ξεκίνησαν να συνεργάζονται σε αυτή τη µελέτη για να δηµιουργήσουν µια εσωτερική ολοκληρωµένη προσέγγιση στο επίµαχο ζήτηµα, τόσο σε επίπεδο ανάλυσης (χρήση και διάθεση του δηµόσιου χώρου) όσο και σε επίπεδο έργων (είδος των έργων που µπορεί να προταθεί µε σκοπό την εµψύχωση και τη συµµετοχή των πολιτών). εµπειρία αυτή, προχωρά µε σταθερά βήµατα µπροστά! Μάθετε περισσότερα: Αποτελέσµατα δικτύου LINKS - Ιστότοπος URBACT Ζουµ στη Μπαγιόν - Ιστότοπος URBACT Μίνι ιστότοπος για το έργο LINKS - Ιστότοπος URBACT Σχεδιάγραµµα δραστηριοτήτων της Τοπικής Οµάδας Στήριξης URBACT της Μπαγιόν - Έγγραφο έργου Συνολικά, η περίπτωση της Μπαγιόν αποδεικνύει ότι όλα τα µέλη που συµµετέχουν στην Τοπική Οµάδα Στήριξης έχουν κάτι να κερδίσουν: διευρύνουν το δίκτυό τους και µαθαίνουν να συνεργάζονται και, επίσης, συµµετέχουν σε συγκεκριµένες δράσεις ή βελτιώνουν την εικόνα του θεσµού. Εξάλλου, το Τοπικό Σχέδιο ράσης υλοποιείται εν µέρει µέσω των κονδυλίων του δήµου. Η Μπαγιόν αποδέχτηκε µια σηµαντική πρόκληση µε τη συµµετοχή της στο πρόγραµµα URBACT: να καθοδηγήσει ένα δίκτυο ευρωπαϊκών πόλεων µε σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στα παλιά κέντρα και τη δηµιουργία άνετης και βιώσιµης στέγασης. Στην πορεία, το έργο όχι µόνο αναδιαρθρώθηκε από το µηδέν, αλλά δηµιούργησε και µια νέα συµµετοχική δυναµική µεταξύ των ενδιαφερόµενων µερών. Συνεπώς, η Μπαγιόν, βασιζόµενη στην

Το URBACT είναι ένα Ευρωπαϊκό πρόγραµµα ανταλλαγής και γνώσης που προωθεί την αειφόρο αστική ανάπτυξη. Βοηθά τις πόλεις να συνεργαστούν για να αναπτύξουν λύσεις σε µείζονες αστικές προκλήσεις, επιβεβαιώνοντας τον κυρίαρχο ρόλο που παίζουν στην αντιµετώπιση πολύπλοκων κοινωνικών προκλήσεων. Τις βοηθά να αναπτύξουν πραγµατιστικές λύσεις νέες και βιώσιµες, οι οποίες ενσωµατώνουν τις οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις. Βοηθά τις πόλεις να µοιραστούν καλές πρακτικές και συµπεράσµατα µε όλους τους επαγγελµατίες που εµπλέκονται στην πολιτική για τις αστικές περιοχές, σε όλη την Ευρώπη. Το URBACT είναι 181 πόλεις, 29 χώρες και 5.000 συµµετέχοντες