ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ:Είναι η μελέτη της διάθρωσης και της συμπεριφοράς των εθνικών οικονομιών, καθώς και της πολιτικής που ασκείται από τις κυβερνήσεις, στην προσπάθειά τους να επηρεάσουν την πορεία της οικονομίας. ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ: Η ποσοστιαία μεταβολή των τιμών κατά τη διάρκεια ενός έτους. Στόχος μιας οικονομίας είναι η μείωση των τιμών για την μείωση του πληθωρισμού. ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ:Η μείωση του επιπέδου των τιμών σε σχέση με το επίπεδο των τιμών του προηγούμενου έτους. ΑΝΕΡΓΙΑ:Το ποσοστό του εργατικού δυναμικού το οποίο επιθυμεί να εργασθεί, αλλά αδυνατεί να βρει εργασία. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ:Μετράει τους ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ(Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν). Π.χ. Αν σε ένα έτος έχουμε μικρότερη παραγωγή από το προηγούμενο τότε έχουμε μείωση του ΑΕΠ. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ: Είναι οι εισαγωγές και οι εξαγωγές και τι επηρεάζει τις εξαγωγές. Οι εξαγωγές πηγαίνουν καλά όταν: 1. Υπάρχει συναλλαγματική ισοτιμία 2. Το εισόδημα των ξένων χωρών είναι υψηλό, δηλαδή οι ξένες οικονομίες πάνε καλά 3. Η ποιότητα των προϊόντων είναι καλή 4. Υπάρχει διαφήμιση σε μεγάλο βαθμό ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ:Χρησιμοποιείται αυτός ο όρος για να περιγράψουμε τις βραχυχρόνιες, ορισμένες φορές απότομες κάμψεις και επεκτάσεις της οικονομικής δραστηριότητας. Η καθοδική φάση ενός οικονομικού κύκλου, κατά την οποία το εθνικό προϊόν μπορεί να μειώνεται ή να αυξάνει με αργό ρυθμό, ονομάζεται ύφεση.
ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Επηρεάζει τη γενική συμπεριφορά της οικονομίας. Δύο κύριες μορφές είναι: 1) Δημοσιονομική και 2) Νομισματική. Η δημοσιονομική πολιτική η οποία στις ΗΠΑ ορίζεται σε εθνικό, πολιτειακό, και τοπικό επίπεδο, αφορά τις δημόσιες δαπάνες, Η νομισματική προσδιορίζει το ρυθμό αύξησης της προσφοράς του χρήματος της χώρας από την κεντρική τράπεζα. ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: Στόχος της ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ έρευνας είναι η διατύπωση γενικών προτάσεων για την λειτουργία της οικονομίας. προσεγγίζει αυτό τον στόχο με την ανάπτυξη οικονομικών θεωριών και τον εμπειρικό έλεγχό τους. Μια χρήσιμη οικονομική θεωρία πρέπει να στηρίζεται σε λογικές και ρεαλιστικές υποθέσεις. Η κλασσική προσέγγιση της μακροοικονομικής θεωρίας στηρίζεται στις υποθέσεις ότι τα άτομα και οι επιχειρήσεις επιδιώκουν το προσωπικό συμφέρον τους και ότι οι μισθοί και οι τιμές προσαρμόζονται γρήγορα, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται ισορροπία σ όλες τις αγορές, Αντίθετα η κεϋνσιανή προσέγγιση, υποθέτει ότι οι μισθοί και οι τιμές δεν προσαρμόζονται άμεσα, και το αόρατο χέρι δεν λειτουργεί ικανοποιητικά. Οι κεϋνσιανοί πιστεύουν ότι η κρατική παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει τη συμπεριφορά της οικονομίας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΠΟΣΟΤΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ: Αποτελούν σημαντικό μέρος της επιστημονικής μελέτης. Οι ακριβείς ποσοτικές μετρήσεις είναι απαραίτητες για την επίτευξη νέων ανακαλύψεων, για την αξιολόγηση ανταγωνισμού και για την πρόβλεψη γεγονότων και τάσεων. ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΕΘΝΙΚΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ: Συνιστούν ένα λογιστικό πλαίσιο, που χρησιμοποιείται για την αποτίμηση της τρέχουσας οικονομικής δραστηριότητας. Στηρίζονται στην ιδέα ότι ο όγκος της οικονομικής δραστηριότητας μπορεί να μετρηθεί βάσει 1. Της ποσότητας του παρεχόμενου προϊόντος. Η προσέγγιση αυτή καταγράφει την οικονομική δραστηριότητα προσθέτοντας την αγοραία αύξηση των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται. Η προστιθέμενη αξία των αγαθών κάθε παραγωγού δίνεται από την αξία του προϊόντος μείον την αξία των εισροών που αγοράζει από άλλους παραγωγούς. 2. Εισοδημάτων: Η προσέγγιση εισοδήματος καταγράφει την οικονομική δραστηριότητα προσθέτοντας όλα τα εισοδήματα των παραγωγών, περιλαμβανομένων των μισθών των εργαζομένων και των κερδών των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων. 3. Δαπάνης: Η προσέγγιση δαπάνης μετρά την οικονομική δραστηριότητα προσθέτοντας τη δαπάνη όλων των τελικών χρηστών του προϊόντος. Η λογική των τριών προσεγγίσεων είναι τέτοια που πάντα πρέπει να καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Άρα: Θεμελιώδης Ταυτότητα Εθνικών Λογαριασμών Συνολική παραγωγή=συνολικό εισόδημα=συνολική Δαπάνη ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΪΟΝ: Αποτελείται από το σύνολο των αγαθών, υλικών και άυλων, τα οποία παράγονται από την οικονομία σε ορισμένη χρονική περίοδο ΑΓΟΡΑΙΑ ΑΞΙΑ: Τα αγαθά και οι υπηρεσίες μετριούνται σε ΑΕΠ βάσει της αγοραίας αξίας( δηλαδή στην τιμή την οποία πωλούνται) άρα μας επιτρέπεται να προσθέτουμε την παραγωγή διαφορετικών αγαθών και υπηρεσιών. Ορισμένα μη αγοραία αγαθά και υπηρεσίες, απλά αγνοούνται από τον υπολογισμό του ΑΕΠ.
ΠΑΡΑΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: Οι νόμιμες δραστηριότητες που αποκρύπτονται απ το κράτος και οι παράνομες δραστηριότητες. Αυτά περιλαμβάνονται μερικώς στις επίσημες μετρήσεις του ΑΕΠ. Επίσης οι επίσημες υπηρεσίες του κράτους δεν περνούν από τις αγορές, γι αυτό η λύση που έχει υιοθετηθεί είναι να αξιολογήσουμε τις δημόσιες υπηρεσίες, στο κόστος παραγωγής τους. Νέα αγαθά και υπηρεσίες: Παράγονται στην τρέχουσα χρονική περίοδο Τελικά αγαθά και υπηρεσίες: Παράγονται σε μια χρονική περίοδο Ενδιάμεσα Αγαθά: Όσα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών στην ίδια περίοδο που και τα ίδια έχουν παραχθεί. Αποθέματα: Συνίστανται από απούλητα αγαθά, ολοκληρωμένα, ημιτελή και πρώτες ύλες. ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΔΑΠΑΝΗΣ ΓΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΟΥ ΑΕΠ: Προσθέτει τις 4 μορφές δαπάνης 1. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ: Το σύνολο των δαπανών, των νοικοκυριών, για τη αγορά καταναλωτικών και διαρκών αγαθών. 2. ΕΠΕΝΔΥΣΗ: Το σύνολο των δαπανών των επιχειρήσεων για αγορά κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. 3. ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ: Για επενδύσεις και μεταβιβαστικές πληρωμές= δημόσιες δαπάνες για κοινωνική ασφάλιση, ιατρική περίθαλψη κ.α. 4. ΚΑΘΑΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ: Είναι οι εξαγωγές-τις εισαγωγές ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ: Αθροίζει όλα τα εισοδήματα περιλαμβανομένων φόρων και κερδών. ΜΙΣΘΟΙ: Σύνολο αμοιβών του συντ/τή εργασίας για τη συμβολή του στην παραγωγική διαδικασία ΈΓΓΕΙΑ ΠΡΟΟΔΟΣ: Εισοδήματα που προέρχονται από την ενοικίαση εδάφους και κτιρίων ΚΕΡΔΗ: Η διαφορά μεταξύ επιχειρησιακών εσόδων μείον το κόστος μισθών και τόκων ΚΑΘΑΡΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟΚΟΥΣ: Τόκοι που εισπράττονται μείον τόκους που καταβάλλονται. ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ: Αποτελούν την αξία του κεφαλαίου που φθείρεται, κατά την περίοδο υπολογισμού της οικονομικής δραστηριότητας.
ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ: Το ιδιωτικό διαθέσιμο εισόδημα( ΑΕΠ+ Καθαρές αμοιβές συντ/τών παραγωγής από το εξωτερικό) μείον τους φόρους που καταβάλλονται στο δημόσιο. Το άθροισμα ιδιωτικών διαθέσιμων+ το καθαρό δημόσιο εισόδημα=αεπ Ιδιωτικό Διαθέσιμο Εισόδημα= Υ+ΝFP+TR+INT-T Καθαρό Εισόδημα Δημοσίου= Τ-TR-INT ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ: GNP: ΑΕΠ- Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν G: Δημόσιες Κρατικές Δαπάνες Υ: Εθνικό Προϊόν Χ: Εξαγωγές ΝΙ: Εθνικό Εισόδημα Μ: Εισαγωγές Υd: Διαθέσιμο Εισόδημα Ρ: Κέρδη D: Αποσβέσεις Ρu: Αδιανέμητα Κέρδη Τε: Έμμεσοι Φόροι R: Έγγεια Πρόσοδος Τα: Άμεσοι Φόροι W: Μισθοί F: Μεταβιβαστικές Πληρωμές ΙΝ: Τόκοι C: Κατανάλωση NFP: Καθαρές αμοιβές δ: Αποταμίευση ΝΙ: Εθνικό Εισόδημα Ι: Ακάθαρτη Επένδυση Ιu: Καθαρή Επένδυση Υ= ΑΕΠ ( συνολική Παραγωγή= συνολικό εισόδημα= συνολική δαπάνη Υ=C+I+G+NX NX= εξαγωγές εισαγωγές 1. GNP( ΑΕΠ)=συνολική δαπάνη= C+I+G+ (X-M) 2. GNP= W+P+R+IN+D+Tε: Συνολικό εισόδημα 3. Y= GNP-D (Καθαρό Εθνικό Προϊόν) 4. ΝΙ( εθνικό εισόδημα)= Υ-Τε( καθαρό εθνικό προϊόν- έμμεσους φόρους) 5. Υd= NI- Ta-Pu+F( εθνικό εισόδημα- φόροι επί εισοδήματος- αδιανέμητα κέρδη+ μεταβιβαστικές πληρωμές 6. Υd= Ι-D( ακαθάριστη επένδυση αποσβέσεις) 7. ΙΝ= Ι D ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ: Μέρος του τρέχοντος εισοδήματος μιας οικονομικής μονάδας, που δεν δαπανάται για την ικανοποίηση τρεχουσών συναλλαγών. Η ιδιωτική αποταμίευση= ιδιωτικό διαθ. εισόδημα κατανάλωση. Η δημόσια αποταμίευση= καθαρό δημόσιο εισόδημα δημόσιες δαπάνες ή δημόσια έσοδα δημόσιες δαπάνες. Εθνική Αποταμίευση= δημόσια + ιδιωτική αποταμίευση.
ΕΘΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ: Ισούται με το άθροισμα των φυσικών περιουσιακών στοιχείων, όπως το κεφάλαιο και τα καθαρά ξένα περιουσιακά στοιχεία που διαθέτει και αυξάνεται με τη μεταβολή της αξίας των περιουσιακών στοιχείων και με την εθνική αποταμίευση. Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ: Αποτελεί ένα μέτρο του τρέχοντος επιπέδου τιμών σε σχέση με 1 έτος. Ο δείκτης τιμών μετρά το επίπεδο τιμών ενός «καλαθιού» καταναλωτικών αγαθών. ΤΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ: Είναι η ποσοστιαία απόδοση, που υπόσχεται ένας δανειολήπτης στο δανειστή του. 1. Ονομαστικό Επιτόκιο= Το ποσοστό διαχρονικής αύξησης της ονομαστικής τιμής ενός περιουσιακού στοιχείου 2. Πραγματικό Επιτόκιο= Ονομαστικό ύψος πληθωρισμού 3. Προσδοκώμενο Πραγματικό Επιτόκιο= ονομαστικό προσδιορισμένο ύψος πληθωρισμού. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ, ΠΡΟΪΟΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Η ποσότητα του προϊόντος που παράγεται σε μια οικονομία εξαρτάται: α) από τις ποσότητες των εισροών, β) από την παραγωγικότητα των εισροών, δηλαδή την αποτελεσματικότητα με την οποία χρησιμοποιούνται ΕΙΣΡΟΕΣ: Κεφαλαιουχικά αγαθά- εργασία - γη- ενέργεια- πρώτες ύλες, αυτές οι εισροές ονομάζονται παραγωγικοί συντελεστές( όσο μεγαλύτερες ποσότητες παραγωγικών συντ/τών χρησιμοποιούνται τόσο περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες παράγονται. Η συνάρτηση της παραγωγής δείχνει την ποσότητα που παράγεται, με συγκεκριμένες ποσότητες κεφαλαίου και εργασίας. Διαγραμματικά παρουσιάζεται ως σχέση κεφαλαίου και προϊόντος, θεωρώντας την εργασία σταθερή ή σχέση εργασίας- προϊόντος, θεωρώντας το κεφάλαιο σταθερό. Η συνάρτηση παραγωγής και στις 2 περιπτώσεις έχει αύξουσα κλίση, διότι η εντατικότερη χρήση κεφαλαίου και εργασίας οδηγεί σε παραγωγή περισσοτέρου προϊόντος. Η μετατόπιση συνάρτησης παραγωγής με σταθερό κεφάλαιο και εργασία ονομάζεται διαταραχή της προσφοράς. Υ= πραγματικό προϊόν Α= ο αριθμός που αντιπροσωπεύει τη συνολική παραγωγικότητα Κ= απόθεμα κεφαλαίου Ν= οι εργάτες που απασχολούνται F= συνάρτηση που συνδέει το Υ με το Κ και Ν
ΟΡΙΑΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ: Είναι το επιπλέον προϊόν που παράγεται όταν αυξηθεί το κεφάλαιο κατά μια μονάδα. ΜΡΚ= ΔΥ/ΔΚ. Όπου ΜΡΚ είναι η κλίση της συνάρτησης. ΟΡΙΑΚΟ ΠΡΟΪΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Είναι το επιπλέον προϊόν που παράγεται όταν η εργασία αυξάνεται κατά μια μονάδα. ΜΡΝ= ΔΥ/ΔΝ Η τάση του οριακού προϊόντος να φθίνει καθώς η ποσότητα του κεφαλαίου αυξάνεται αλλά και της εργασίας ονομάζεται φθίνουσα οριακή παραγωγικότητα. ΟΡΙΑΚΟ ΕΣΟΔΟ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: MRPN= ΡxΜRPN, όπου Ρ= τιμή Για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους οι επιχειρήσεις ζητούν εργασία μέχρι το ΜΡΝ να είναι ίσο με το W(μισθός). ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΜΙΣΘΟΣ: Το πραγματικό κόστος από την απασχόληση ενός επιπλέον υπαλλήλου. W= w/p. δηλαδή αγαθά ανά μονάδα εργασίας. ΚΑΜΠΥΛΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:Μια αύξηση του πραγματικού μισθού κάνει τις επιχειρήσεις να ζητούν λιγότερη εργασία, άρα έχει αρνητική κλίση. Παράγοντες που αυξάνουν τη ζήτηση εργασίας είναι η ευεργετική διαταραχή προσφοράς και η αύξηση του κεφαλαίου. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Το άθροισμα της ζήτησης εργασίας όλων των επιχειρήσεων μιας οικονομίας(η ζητούμενη ποσότητα εργασίας ορίζεται από ΜΡΝ=W στο Α, άρα η ND δείχνει την ποσότητα εργασίας στο Ν σε κάθε ύψος του πραγματικού μισθού)
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Είναι η σύγκριση που κάνει ένα άτομο του οφέλους και του κόστους της εργασίας μιας πρόσθετης ώρας. Η αύξηση του μισθού είναι αποτέλεσμα υποκατάστασης και αποτέλεσμα εισοδήματος. Για το πρώτο η αύξηση προσφοράς στην ποσότητα εργασίας σημαίνει περισσότερη ανταπόκριση στη μεγαλύτερη αμοιβή και για το δεύτερο, ο υψηλότερος μισθός κάνει τους εργάτες πλουσιότερους και τους παρέχει την οικονομική δυνατότητα να απολαύσουν ελεύθερο χρόνο, άρα να μειώνουν την προσφορά εργασίας. ΚΑΜΠΥΛΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Έχει θετική κλίση και μια αύξηση του πραγματικού μισθού αυξάνει την ποσότητα εργασίας. Παράγοντες που μειώνουν την προσφορά εργασίας είναι η αύξηση του πλούτου, ο προσδιορισμός του πραγματικού μισθού, οι οποίοι και μετατοπίζουν την καμπύλη στα αριστερά. ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: Η ισορροπία στην αγορά εργασίας παρουσιάζεται στο διάγραμμα από την τομή της καμπύλης συνάρτησης ζήτησης εργασίας+ τη συνάρτηση προσφοράς εργασίας. Άρα στο σημείο που ισορροπεί η απασχόληση έχουμε το επίπεδο πλήρους απασχόλησης.
ΠΡΟΪΟΝ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ: Υ είναι η ποσότητα προϊόντος που προσφέρεται από τις επιχειρήσεις, όταν οι μισθοί και οι τιμές έχουν προσαρμοσθεί και η απασχόληση ισούται με την τιμή ισορροπίας Ν. Υ=ΑF δηλαδή όταν η οικονομία βρίσκεται σε επίπεδα πλήρους απασχόλησης. ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ: Το σύνολο των απασχολούμενων και των ανέργων. Το ποσοστό ανεργίας είναι οι άνεργοι δια το σύνολο του εργατικού δυναμικού. Άνεργοι είναι οι ενήλικες οι οποίοι ψάχνουν δουλεία αλλά δεν κατατάσσονται στο εργατικό δυναμικό. ΑΝΕΡΓΙΑ ΤΡΙΒΗΣ: Ο χρόνος που απαιτείται για να βρει ένας δυνητικός εργαζόμενος την κατάλληλη θέση εργασίας και οι επιχειρήσεις με κενές θέσεις να βρουν τους κατάλληλους εργάτες. ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ ΑΝΕΡΓΙΑ: Η μακροχρόνια ανεργία, ακόμη και σε περιόδους που η οικονομία δεν βρίσκεται σε ύφεση ΑΝΕΡΓΙΑ ΤΡΙΒΗΣ + ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΗ= ΦΥΣΙΚΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ. ΚΥΚΛΙΚΗ ΑΝΕΡΓΙΑ: Η διαφορά του πραγματικού ποσοστού ανεργίας μείον το φυσικό. Η κυκλική ανεργία είναι θετική όταν το προϊόν και η απασχόληση είναι κάτω από επίπεδα πλήρους απασχόλησης και αρνητική όταν το προϊόν είναι πάνω από τα επίπεδα πλήρους απασχόλσης. ΝΟΜΟΣ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ: Η αύξηση της κυκλικής ανεργίας κατά ποσοστιαία μονάδα, οδηγεί σε μείωση του προϊόντος κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ, ΕΠΕΝΔΥΣΗ Η καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών, συνιστά το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών. Οι αλλαγές της τάσης των ανθρώπων να ξοδεύουν, έχουν σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά της κοινωνίας. Η κατανάλωση συνδέεται στενά με την αποταμίευση. ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΘΥΜΗΤΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Cd: Είναι η συνολική ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που θέλουν να καταναλώσουν τα νοικοκυριά, με δεδομένο το εισόδημά τους. Η άθροιση της συνολικής επιθυμητής κατανάλωσης όλων των νοικοκυριών είναι το ύψος της συνολικής επιθυμητής κατανάλωσης. ΕΘΝΙΚΗ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ Sd:Είναι το μέγεθος της εθνικής αποταμίευσης που προκύπτει όταν η κατανάλωση βρίσκεται σε επιθυμητό ύψος της. Άρα Sd=Υ-Cd-G. : Όπου Υ= προϊόν, C= κατανάλωση και G= δημόσιες δαπάνες. ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ: Η επιθυμία εξασφάλισης στα γηρατειά, αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο αποταμίευσης. Το πραγματικό επιτόκιο προσδιορίζει τη σχετική τιμή της παρούσας και μελλοντικής κατανάλωσης. Οι περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν, ένα σχετικά σταθερό διαχρονικά πρότυπο κατανάλωσης για αποφυγή περιόδων υψηλής ή χαμηλής κατανάλωσης, γνωστό ως κίνητρο εξομάλυνσης της κατανάλωσης. ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΕΩΣ: 1. Η συνολική κατανάλωση εξαρτάται κυρίως από το συνολικό παρόν εισόδημα. 2. Η συνολική κατανάλωση αυξάνει όταν το εισόδημα αυξάνεται, αλλά η αύξηση της είναι μικρότερη ως απόλυτο μέγεθος από την αύξηση του εισοδήματος. 3. Η άνοδος του προσδοκώμενου μελλοντικού εισοδήματος ή πλούτου αυξάνει την επιθυμητή κατανάλωση. Η ΜΕΣΗ ΡΟΠΗ ΠΡΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ: Είναι ο λόγος του μεγέθους της κατανάλωσης προς το μέγεθος του εισοδήματος ( και δηλώνει το ποσοστό του εισοδήματος που καταναλώνεται. APC=C/Y Η ΟΡΙΑΚΗ ΡΟΠΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ: Είναι ο λόγος της μεταβολής της κατανάλωσης προς τη μεταβολή του εισοδήματος που καταναλώνεται. MPC= ΔC/ΔY
γραμμική συνάρτηση κατανάλωσης ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ- ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ 1. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ: Δείχνει την τάση μείωσης της παρούσας κατανάλωσης και αύξηση της μελλοντικής κατανάλωσης, καθώς αυξάνει η τιμή της παρούσας κατανάλωσης. Άρα η αποταμίευση αυξάνεται λόγω αύξησης του πραγματικού επιτοκίου. 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ: Η αύξηση του πραγματικού επιτοκίου καθιστά τους αποταμιευτές πλουσιότερους, με συνέπεια να καταναλώνουν περισσότερο και να αποταμιεύουν λιγότερο. Αντιθέτως οι δανειζόμενοι περιορίζουν την κατανάλωσή τους και αποταμιεύουν. Γενικά, η άνοδος του επιτοκίου αυξάνει την επιθυμητή εθνική αποταμίευση αν το συνολικό προϊόν είναι σταθερό και υπάρχει αύξηση δημοσίων δαπανών, τότε μειώνεται η κατανάλωση διότι υπάρχει αύξηση φορολογίας λόγω δημοσίων δαπανών, άρα οι καταναλωτές αισθάνονται φτωχότεροι, με αποτέλεσμα η εθνική αποταμίευση περιορίζεται λόγω αύξησης των δημοσίων δαπανών. ΡΙΚΑΡΔΙΑΝΗ ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΑ: Η μείωση των φόρων δεν θα έχει κανένα αποτέλεσμα στην εθνική αποταμίευση ή κατανάλωση. Αν δεν μεταβληθούν οι δημόσιες δαπάνες, η μείωση των φόρων θα αντισταθμιστεί στη συνέχεια, με μια αύξηση των φόρων που μειώνουν το προσδιοριζόμενο εισόδημα. ΕΠΕΝΔΥΣΗ: Ορίζεται ως το σύνολο των δαπανών των επιχειρήσεων για αγορά κεφαλαιουχικών αγαθών. ΤΟ ΕΠΙΘΥΜΗΤΟ ΑΠΟΘΕΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ: Η ποσότητα κεφαλαίου που μεγιστοποιεί το προσδιοριζόμενο κέρδος. Το οριακό προϊόν κεφαλαίου είναι το όφελος της επιχείρησης από την κατοχή μιας επιπλέον μονάδας κεφαλαίου. Το μελλοντικό οριακό προϊόν κεφαλαίου είναι το όφελος της επιχείρησης από την αύξηση των επενδύσεων σήμερα κατά 1 μονάδα κεφαλαίου ΜΡΚ.( πρέπει αυτό να συγκριθεί με το προσδιοριζόμενο κόστος).
ΚΟΣΤΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ: Το προσδιοριζόμενο πραγματικό κόστος της 1 μονάδας κεφαλαίου. ΚΟΣΤΟΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗΣ: Αξία που χάνεται εξαιτίας της φθοράς κεφαλαίου: dpk ΚΟΣΤΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ: Ισούται με το γινόμενο του προσδιορισμένου πραγματικού επιτοκίου επί την τιμή κεφαλαίου: r x pk pk= πραγματική τιμή κεφαλαίου d= ρυθμός απόσβεσης r= πραγματικό επιτόκιο άρα ισχύει, uc=rpk+dpk=( r+d)pk Οποιαδήποτε μεταβολή που μειώνει το κόστος της χρήσης κεφαλαίου ή αυξάνει το μελλοντικό οριακό προϊόν του κεφαλαίου αυξάνει το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου. Όταν το επιθυμητό απόθεμα κεφαλαίου αυξάνεται, οι επιχειρήσεις επενδύουν περισσότερο. Για να προσδιοριστεί να μια επένδυση είναι συμφέρουσα απαιτείται η γνώση τριών στοιχείων: 1. Δαπάνη για επένδυση ( το σύνολο του χρηματικού ποσού που απαιτείται για τα κεφαλαιουχικά αγαθά) 2. Το επιτόκιο αγοράς ( η αμοιβή του χρηματικού κεφαλαίου που δανείζεται κάποιος για κάποιο χρόνο). 3. Η απόδοση της επένδυσης ( PV= R/I+R) ακαθάριστη επένδυση= καθαρή επένδυση + αποσβέσεις δηλαδή: Ιt=Κt+Ι Kt +dkt Περιληπτικά, η αύξηση της αναμενόμενης αποδόσεως και η μείωση του κόστους παραγωγής αλλά και η μείωση του επιτοκίου, έχουν ως αποτέλεσμα της αύξηση της επενδύσεως. Η αγορά αγαθών βρίσκεται σε ισορροπία όταν: η προσφερόμενη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών είναι ίση με την ζητούμενη ποσότητα αγαθών. Επίσης η αγορά αγαθών βρίσκεται σε ισορροπία όταν η επιθυμητή εθνική αποταμίευση ισούται με την εθνική επένδυση. Όταν το επίπεδο προϊόντος είναι δεδομένο, η ισορροπία στην αγορά αγαθών επιτυγχάνεται μέσω της μεταβολής του πραγματικού επιτοκίου. Ο προσδιορισμός ισορροπίας της αγοράς αγαθών εκφράζεται από το διάγραμμα αποταμίευσης- επένδυσης, όταν η εθνική αποταμίευση= εθνική επένδυση. Η καμπύλη αποταμίευσης έχει θετική κλίση, διότι η άνοδος του πραγματικού επιτοκίου αυξάνει την εθνική αποταμίευση. Αντίθετα, η καμπύλη επένδυσης έχει αρνητική κλίση διότι η άνοδος του επιτοκίου αυξάνει το κόστος χρήσης κεφαλαίου. Άρα η μείωση του επιθυμητού αποθέματος κεφαλαίων και των επενδύσεων είναι μεταβολές που μετατοπίζουν τις καμπύλες.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ, ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΤΙΜΕΣ Με τον όρο χρηματοπιστωτική αγορά εννοούμε το σύνολο των αγορών, όπου τα άτομα αγοράζουν και πουλάνε, φυσικά και χρηματιστικά περιουσιακά στοιχεία. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ: Είναι μέσο συναλλαγών. Σε μια οικονομία χωρίς χρήμα το εμπόριο διεξάγεται με αντιπραγματισμό, δηλαδή άμεση ανταλλαγή αγαθών με άλλα αγαθά. Σε μια οικονομία που υπάρχει χρήμα, λειτουργώντας ως μέσο συναλλαγών, μας επιτρέπει να εμπορευθούμε σε λιγότερο χρόνο και με λιγότερη προσπάθεια. Είναι μέτρο αξιών. Το χρήμα είναι η βασική μονάδα αποτίμησης της οικονομικής αξίας. Είναι εύχρηστο να διαθέτεις ένα μοναδικό και ενιαίο μέτρο αξιών. Είναι μέσο αποθησαυρισμού. Το χρήμα χρησιμοποιείται για διατήρηση πλούτου, γιατί είναι χρήσιμο ως μέσο γρήγορων συναλλαγών( μετοχές, χρήμα, ομολογίες ). Τα επίσημα μέτρα του χρήματος της Κ.Τ. ονομάζονται ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ. Στις Η.Π.Α. παρακολουθούνται ιδιαίτερα οι δείκτες: Μ1 που αποτελούνται κυρίως από τη νομισματική κυκλοφορία και τους λογαριασμούς όψεως, και Μ2 που περιλαμβάνουν και ευρύτερο σύνολο χρηματικών διαθέσιμων.
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ: Καθορίζεται από την Κεντρική Τράπεζα. Όταν η Κ.Τ. χρησιμοποιεί χρήμα, για την αγορά κρατικών ομολογιών από το κοινό, αυξάνει την προσφορά του χρήματος και λέμε ότι αγόρασε στην ανοιχτή αγορά. Όταν απορροφά χρήμα με την πώληση κρατικών ομολόγων στο κοινό, μειώνει την προσφορά χρήματος και λέμε ότι πούλησε στην ανοιχτή αγορά. Οι αγορές και οι πωλήσεις στην ανοιχτή αγορά ονομάζονται πολιτική ανοιχτής αγοράς, ανοιχτή οικονομία. Είναι η οικονομία αυτή που έχει εκτεταμένες εμπορικές και χρηματοοικονομικές σχέσεις με άλλες χώρες. ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟ: Το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων, που επιλέγει κάθε οικονομική μονάδα να έχεις στην κατοχή της. Ενώ η επιλογή χαρτοφυλακίου είναι η απόφαση της οικονομικής μονάδας, για το ποια περιουσιακά στοιχεία θα έχει στην κατοχή της και σε τι ποσότητα. Τα τρία χαρακτηριστικά που επηρεάζουν την ελαστικότητα των περιουσιακών στοιχείων είναι: 1. Προσδοκώμενη απόδοση: Η ποσοστιαία απόδοση ενός περιουσιακού στοιχείου είναι η ποσοστιαία αύξηση της τιμής το χρόνο. Όσο το δυνατόν κάνουμε καλύτερες προβλέψεις για την απόδοση των περιουσιακών στοιχείων, όσο το δυνατόν υψηλότερη είναι η απόδοση του χαρτοφυλακίου τόσο μεγαλύτερη κατανάλωση θα απολαμβάνει στο μέλλον. 2. Κίνδυνος: Ο κίνδυνος σχετίζεται με την αβεβαιότητα της απόδοσης που θα προσφέρει 3. Ρευστότητα: Είναι η εύκολη και άμεση ανταλλαγή ενός περιουσιακού στοιχείου με αγαθά και υποκατάστατα ή με άλλα περιουσιακά στοιχεία. 4. Η ουσία επιλογής χαρτοφυλακίου είναι: Ο προσδιορισμός εκείνων των περιουσιακών στοιχείων που συνολικά να επιτυγχάνουν το συνδυασμό προσδοκώμενης απόδοσης, ρευστότητας και ασφάλισης. ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ: Είναι η ποσότητα χρηματικών διαθέσιμων όπως μετρητά και καταθέσεις όψεως, που άτομα επιλέγουν να έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους. Οι οικονομικές μεταβλητές που επηρεάζουν τη ζήτηση χρήματος είναι: Το επίπεδο των τιμών, το οποίο όσο υψηλότερο είναι τόσο περισσότερα χρήματα χρειάζονται για τη διεκπεραίωση των συναλλαγών Το πραγματικό εισόδημα, του οποίου η αύξηση κατά μια ποσοστιαία μονάδα προκαλεί αύξηση ζήτησης χρήματος κατά μικρότερο όμως ποσοστό, διότι τα άτομα και οι επιχειρήσεις
με υψηλότερο εισόδημα χρησιμοποιούν τα χρήματά τους αποτελεσματικότερα (π.χ. για αποταμίευση ) Τα επιτόκια: Η ζήτηση χρήματος επηρεάζεται από το επιτόκιο κάθε μη χρηματικού περιουσιακού στοιχείου. Η διαφορά του ονομαστικού επιτοκίου i μείον τον προσδιοριζόμενο πληθωρισμό αποτελεί το προσδιοριζόμενο πραγματικό επιτόκιο r. i- π=r. Θεωρούμε ότι υπάρχει 1 ονομαστικό επιτόκιο για τα χρηματικά διαθέσιμα. Θα πρέπει επίσης να ξέρουμε ότι η αύξηση του επιτοκίου των μη χρηματικών περιουσιακών στοιχείων μειώνει τη ζητούμενη ποσότητα χρήματος και η αύξησή του επιτοκίου των χρηματικών διαθέσιμων αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα χρήματος. ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΖΗΤΗΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ: Οι επιπτώσεις του επιπέδου των τιμών, πραγματικού εισοδήματος και επιτοκίων στη ζήτηση χρήματος εκφράζονται από τη σχέση Md=P x L( Y, i), όπου Md= η συνολική ζήτηση χρήματος, Ρ= επίπεδο των τιμών Υ= το πραγματικό εισόδημα, i= το ονομαστικό επιτόκιο των μη χρηματικών περιουσιακών στοιχείων η αύξηση του πραγματικού εισοδήματος αυξάνει τη ζήτηση για ρευστότητα και συνεπώς τη ζήτηση χρήματος. η αύξηση του επιτοκίου κάνει πιο ελκυστικά τα μη χρηματικά περιουσιακά στοιχεία με αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης χρήματος. Οι υπόλοιποι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση χρήματος είναι ο πλούτος, ο κίνδυνος, η ρευστότητα των εναλλακτικών περιουσιακών στοιχείων και η τεχνολογία πληρωμών. Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδημα είναι η ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης χρήματος, που προκαλείται από την αύξηση του πραγματικού εισοδήματος κατά 1%. Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς το επιτόκιο είναι η ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης χρήματος που προκαλείται από την αύξηση του επιτοκίου κατά 1%. Όταν αυτή η ελαστικότητα είναι αρνητική, η αύξηση του επιτοκίου μειώνει τη ζήτηση χρήματος. ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ: Η ταχύτητα κυκλοφορίας είναι ο λόγος του ονομαστικού ΑΕΠ προς το απόθεμα χρήματος Μ. V= PY/M Η ποσοτική θεωρία χρήματος στηρίζεται στο ότι η ταχύτητα κυκλοφορίας είναι σταθερή, οπότε και η ζήτηση χρήματος είναι ανάλογη του εισοδήματος: Md/P=kY.
Ιστορικά, η ταχύτητα κυκλοφορίας χρήματος παρουσιάζει μεγάλη σταθερότητα από την ταχύτητα του Μ1, παρόλο που η ταχύτητα κυκλοφορίας του Μ2 δεν παραμένει σταθερή. Απλουστευτική υπόθεση: Τα περιουσιακά στοιχεία μπορούν να χωριστούν σε 2 κατηγορίες. Στο χρήμα και στα μη χρηματικά περιουσιακά στοιχεία. Η χρηματοπιστωτική αγορά βρίσκεται σε ισορροπία όταν η προσφερόμενη ποσότητα χρήματος είναι ίση με τη ζητούμενη ποσότητα χρήματος. Το επίπεδο ισορροπίας των τιμών είναι ανάλογο της ονομαστικής προσφοράς χρήματος. 1. Ο πληθωρισμός ισούται με το ρυθμό αύξησης της ονομαστικής προσφοράς χρήματος μείον το ρυθμό αύξησης της πραγματικής ζήτησης χρήματος. 2. Ο ρυθμός αύξησης της πραγματικής ζήτησης χρήματος, εξαρτάται από το ρυθμό αύξησης του πραγματικού εισοδήματος 3. Ο προσδοκώμενος πληθωρισμός εξαρτάται από τους προσδοκώμενους ρυθμούς αύξησης της προσφοράς χρήματος και του πραγματικού εισοδήματος. 4. Με δεδομένο το πραγματικό επιτόκιο, το ονομαστικό επιτόκιο αντιδρά ένα προς ένα, στις μεταβολές του προσδιοριζόμενου πληθωρισμού π, όπου π= ΔΜ/Μ πγ x ΔΥ/Υ ΔΜ/Μ= ρυθμός αύξησης της ονομαστικής προσφοράς χρήματος πγ x ΔΥ/Υ= ελαστικότητα της ζήτησης χρήματος ως προς το εισόδημα, επί το ρυθμό αύξησης του πραγματικού εισοδήματος.