3.0 ΣΑΡΩΣΕΙΣ Με τους σαρωτές εισάγουμε έγγραφα στον υπολογιστή με σκοπό την αποθήκευσή τους ή τη μετέπειτα επεξεργασία τους. Τα έγγραφα μπορεί να είναι οποιουδήποτε είδους έντυπο υλικό, όπως κείμενα, φωτογραφίες ή συνδυασμός κειμένου και φωτογραφιών. Η μεταφορά του έντυπου υλικού από το χαρτί στον υπολογιστή ονομάζεται ψηφιοποίηση, γιατί ο σαρωτής μετατρέπει τις πληροφορίες του εγγράφου στη δυαδική γλώσσα που καταλαβαίνει ο υπολογιστής. Η διαδικασία της ψηφιοποίησης ονομάζεται σάρωση ή σκανάρισμα. Στην πράξη ο σαρωτής είναι μια φωτογραφική μηχανή με την οποία ο υπολογιστής φωτογραφίζει σελίδες ή γενικά όσα αντικείμενα τοποθετούμε πάνω στη γυάλινη πλάκα του. Κατά τη σάρωση ο σαρωτής αναλύει τη σελίδα του χαρτιού σε επιμέρους κουκκίδες και μεταφέρει στον υπολογιστή αυτές τις πληροφορίες ως απλά δεδομένα, χωρίς να αντιλαμβάνεται το είδος των πληροφοριών που περιέχει η σελίδα. Για να γίνει κατανοητό αυτό σκεφτείτε τη σελίδα με τις πληροφορίες σαν ένα ψηφιδωτό που αποτελείται από πολλές μικρές ψηφίδες. Ο σαρωτής, μολονότι δεν καταλαβαίνει τι ακριβώς απεικονίζει το ψηφιδωτό (δηλαδή η σελίδα που σαρώνει), έχει τη δυνατότητα να διαβάσει τις επιμέρους ψηφίδες και να καθοδηγήσει τον υπολογιστή στην αντιγραφή του ψηφιδωτού. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι, ανεξάρτητα από το αν σαρώνουμε φωτογραφίες ή κείμενο, ο υπολογιστής θα συναρμολογεί τα ψηφιδωτά δημιουργώντας σε κάθε περίπτωση αρχεία εικόνας. Τα αρχεία αυτά στη συνέχεια μπορούμε να τα τροποποιήσουμε με ένα πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας και να τα εκτυπώσουμε ή να τα ενσωματώσουμε σε κάποιο έγγραφο, e-mail ή φαξ. Αν, βέβαια, θέλουμε να εισαγάγουμε το περιεχόμενο διαφόρων εγγράφων ως κείμενο σε έναν επεξεργαστή κειμένου, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ειδικά προγράμματα αναγνώρισης οπτικών χαρακτήρων OCR (Optical Character Recognition), με τα οποία είναι δυνατές η ανάλυση και η αναγνώριση του κειμένου μιας εικόνας. Οι περισσότεροι σαρωτές διαθέτουν πλήκτρα με τα οποία πραγματοποιούνται αυτόματα αρκετές τυποποιημένες διαδικασίες, όπως η σάρωση και η αποστολή εγγράφων στο φαξ, στον εκτυπωτή ή στο πρόγραμμα διαχείρισης αλληλογραφίας του υπολογιστή. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο χρόνος με τον οποίο γίνονται οι συγκεκριμένες σαρώσεις αλλά και απλοποιείται σημαντικά η διαδικασία της 23/105
σάρωσης, με αποτέλεσμα να είναι εφικτή η χρήση του σαρωτή και από τους χρήστες που δεν έχουν μεγάλη εμπειρία με τους υπολογιστές. 3.1 Είδη σαρωτών Οι σαρωτές χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: στους επίπεδους (flatbed), στους κυλίνδρου ή έλξης (sheet-fed) και στους χειρός (handheld). Επίπεδοι σαρωτές. Είναι οι πιο δημοφιλείς σαρωτές, γιατί προσφέρουν ικανοποιητική ποιότητα σάρωσης, ενώ ταυτόχρονα έχουν τη δυνατότητα να σαρώσουν δοκίμια διαφορετικού πάχους (π.χ., σελίδες χαρτιού, βιβλία, περιοδικά κ.λπ.). Εμφανισιακά μοιάζουν με μικρά φωτοτυπικά μηχανήματα, καθώς αποτελούνται από μια γυάλινη επιφάνεια, πάνω στην οποία τοποθετείται η σελίδα που θέλουμε να σαρώσουμε, και από ένα σκέπασμα με λευκή συνήθως εσωτερική επιφάνεια, το οποίο συγκρατεί τη σελίδα και μειώνει το φως από τις εξωτερικές πηγές φωτισμού. Ανάλογα με τον τύπο των αισθητήρων φωτός που χρησιμοποιούν διακρίνονται σε σαρωτές CCD και σαρωτές CIS. Οι σαρωτές CCD χρησιμοποιούν αισθητήρες φωτός τύπου CCD (Charge Couple Device), ενώ οι σαρωτές CIS αισθητήρες φωτός τύπου CIS (Contact Image Sensor). Σαρωτές έλξης ή κυλίνδρου. Προσφέρουν κατώτερη ποιότητα σάρωσης από τους επίπεδους, αλλά λόγω των μικρών τους διαστάσεων χρησιμοποιούνται συνήθως σε πολυσυσκευές, δηλαδή σε περιφερειακά τα οποία ενσωματώνουν σε μια συσκευή τον εκτυπωτή, το σαρωτή και προαιρετικά το φαξ. Το μεγαλύτερο μειονέκτημά τους είναι ότι δεν μπορούν να σαρώσουν σελίδες από βιβλία ή περιοδικά και γενικά από μέσα μεγάλου πάχους, καθώς η σάρωση πραγματοποιείται με την περιστροφή της σελίδας γύρω από έναν κύλινδρο ανάγνωσης. Σαρωτές χειρός. Έχουν εκλείψει πλέον από την αγορά, επειδή προσφέρουν χαμηλή ποιότητα σάρωσης, σαρώνουν μικρές επιφάνειες και απαιτούν από το χρήστη να τους μετακινεί με αργό και σταθερό ρυθμό πάνω στην επιφάνεια που σαρώνουν. 24/105
Επίπεδος σαρωτής με αισθητήρες φωτός τύπου CCD (Charge Couple Device). 25/105
Οι επίπεδοι σαρωτές με αισθητήρες φωτός τύπου CIS (Contact Image Sensor) χαρακτηρίζονται από μικρές διαστάσεις και μειωμένη κατανάλωση ρεύματος και γι' αυτόν το λόγο για την τροφοδοσία τους αρκούνται συνήθως στο ρεύμα που μεταφέρει από τον υπολογιστή το καλώδιο USB. 3.2 Αρχές λειτουργίας επίπεδων σαρωτών Η σάρωση είναι μια διαδικασία η οποία βασίζεται στο γεγονός ότι τα χρώματα, ανάλογα με τη φωτεινότητά τους, ανακλούν διαφορετικά το φως που εκπέμπει ο σαρωτής. Όπως είπαμε, οι επίπεδοι σαρωτές αποτελούνται από μια γυάλινη επιφάνεια πάνω στην οποία τοποθετείται η σελίδα που θέλουμε να σαρώσουμε. Κάτω από αυτήν υπάρχει ένας μηχανισμός, η κεφαλή σάρωσης, η οποία εκπέμπει φως καθώς κινείται, σαρώνοντας διαδοχικά ολόκληρη την επιφάνεια της σελίδας. Το φως που ανακλάται από την επιφάνεια της σελίδας συλλέγεται από μικροσκοπικά φωτοευαίσθητα στοιχεία, τους αισθητήρες φωτός, και ανάλογα με την έντασή του δημιουργεί μια διαφορά δυναμικού, η οποία με τη βοήθεια ενός αναλογικοψηφιακού μετατροπέα (ADC ή Analog to Didital Converter) μετατρέπεται σε bit. Στους σαρωτές CCD το ανακλώμενο φως μεταφέρεται στους αισθητήρες φωτός με τη βοήθεια ενός συστήματος κατόπτρων και φακών, ενώ στους σαρωτές CIS συλλέγεται άμεσα, καθώς οι αισθητήρες βρίσκονται στην κεφαλή σάρωσης. Να σημειώσουμε ότι επειδή για την περιγραφή των χρωμάτων οι σαρωτές χρησιμοποιούν το χρωματικό μοντέλο RGB, σύμφωνα με το οποίο κάθε χρώμα δημιουργείται από τη μείξη του κόκκινου, του πράσινου και του μπλε, εφαρμόζονται διάφορες τεχνικές για τον ακριβή προσδιορισμό των χρωμάτων του δοκιμίου. Έτσι, για τον καθορισμό του κόκκινου, πράσινου και μπλε χρώματος στο δοκίμιο, οι σαρωτές μπορεί να χρησιμοποιούν ειδικά φίλτρα φωτός, διαφορετικές πηγές φωτισμού, τρεις σειρές αισθητήρων ή να επαναλαμβάνουν τρεις φορές τη διαδικασία της σάρωσης. Γενικά όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των αισθητήρων ενός σαρωτή, τόσο μεγαλύτερες είναι η ακρίβεια και η λεπτομέρεια της σάρωσης. Φυσικά, η ποιότητα και η ταχύτητα της σάρωσης εξαρτώνται από αρκετούς παράγοντες. Μερικοί από αυτούς είναι η ευαισθησία των αισθητήρων, η ποιότητα των οπτικών μέσων που χρησιμοποιούνται για την εστίαση και την ανάλυση του ανακλώμενου φωτός αλλά και το βήμα με το οποίο μετακινείται ο μηχανισμός σάρωσης. 26/105
Στο σχήμα βλέπετε την αρχή λειτουργίας των σαρωτών με αισθητήρες φωτός τύπου CCD. Η κεφαλή του σαρωτή εκπέμπει φως, το οποίο ανακλάται από το δοκίμιο. Το φως που ανακλάται από το δοκίμιο μεταφέρεται με τη βοήθεια ενός συστήματος κατόπτρων σε ειδικούς αισθητήρες φωτός τύπου CCD και δημιουργεί διαφορά δυναμικού ανάλογη με τη φωτεινότητα των χρωμάτων του δοκιμίου. 27/105
Η αρχή λειτουργίας των σαρωτών CCD και CIS είναι κοινή: το φως που ανακλάται από την επιφάνεια του δοκιμίου προσπίπτει πάνω στους αισθητήρες φωτός του σαρωτή και δημιουργεί μια διαφορά δυναμικού, η οποία στη συνέχεια μετατρέπεται σε bit. Οι σαρωτές με αισθητήρες τύπου CIS, επειδή δεν χρησιμοποιούν τα πολύπλοκα συστήματα κατόπτρων σαρωτών CCD, έχουν μικρότερο όγκο και καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια. Συνήθως όμως είναι πιο αργοί και ακατάλληλοι για σάρωση τρισδιάστατων αντικειμένων, αφού δεν μπορούν να εστιάσουν σε μεγάλες αποστάσεις από τη γυάλινη πλάκα. 3.3 Σαρωτές για διαφάνειες Ορισμένοι σαρωτές έχουν τη δυνατότητα να σαρώσουν από φιλμ και διαφάνειες. Επειδή τα υλικά αυτά είναι διαφανή και δεν ανακλούν το φως όπως το χαρτί, θα πρέπει με κάποιον τρόπο να τα φωτίσουμε έτσι, ώστε το φως που θα περνά μέσα από αυτά να μεταφέρει τις χρωματικές πληροφορίες στους αισθητήρες του σαρωτή. Για τη σάρωση χρησιμοποιούνται ειδικά πλαίσια (προσαρμογείς) με λαμπτήρα, τα οποία στερεώνονται συνήθως στο κάλυμμα του σαρωτή. Στη συνέχεια, οι διαφάνειες ή τα φιλμ τοποθετούνται πάνω στη γυάλινη πλάκα με τη βοήθεια ειδικών πλαισίων, τα οποία οριοθετούν την περιοχή που φωτίζεται από τον προσαρμογέα. Να σημειώσουμε ότι ορισμένες συσκευές είναι σε θέση να σαρώσουν διαφάνειες χωρίς τη βοήθεια κάποιου προσαρμογέα, καθώς στο κάλυμμά τους υπάρχει ενσωματωμένος λαμπτήρας που ενεργοποιείται μόνο κατά τη σάρωση φιλμ και διαφανειών. Τέλος, να αναφέρουμε ότι υπάρχουν και ειδικοί επαγγελματικοί σαρωτές, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να σαρώσουν διαφάνειες χωρίς τη διαμεσολάβηση της γυάλινης πλάκας, με τη βοήθεια ειδικών πλαισίων στήριξης. 28/105
Σαρωτής κατάλληλος για τη σάρωση διαφανειών και φιλμ. Επειδή στο κάλυμμα του συγκεκριμένου σαρωτή υπάρχει ενσωματωμένος λαμπτήρας, για τη σάρωση των διαφανειών δεν απαιτείται ειδικός προσαρμογέας. Το ειδικό πλαίσιο που τοποθετείται πάνω στη γυάλινη πλάκα οριοθετεί την περιοχή που φωτίζεται από το λαμπτήρα του καλύμματος. 3.4 Χαρακτηριστικά σαρωτών Οι δυνατότητες ενός σαρωτή, και κατά συνέπεια η ποιότητα της σάρωσης, εξαρτώνται από τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Για να μπορέσουμε, λοιπόν, να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες του σαρωτή μας, θα πρέπει να γνωρίζουμε τα τεχνικά χαρακτηριστικά του. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι μέγιστη οπτική ανάλυση, η ανάλυση σάρωσης με παρεμβολή, το βάθος χρώματος και το εύρος των χρωματικών διαβαθμίσεων. Πριν όμως αναφερθούμε σε αυτά, να σημειώσουμε ότι οι σαρωτές με αισθητήρες τύπου CIS, αν και έχουν μικρότερο όγκο και πολλές φορές για την τροφοδοσία τους αρκούνται στο ρεύμα που μεταφέρει από τον υπολογιστή το καλώδιο USB, είναι συνήθως πιο αργοί και ακατάλληλοι για σάρωση τρισδιάστατων αντικειμένων, αφού δεν μπορούν να εστιάσουν σε μεγάλες αποστάσεις από τη γυάλινη πλάκα. 29/105
Οι περισσότεροι σαρωτές CCD διαθέτουν τρεις σειρές αισθητήρων, μία για καθένα από τα τρία βασικά χρώματα. Ορισμένα μοντέλα όμως για να βελτιώσουν την ταχύτητα και την ποιότητα της σάρωσης ενσωματώνουν έξι σειρές αισθητήρων. Σε αυτές τις περιπτώσεις η μία τριάδα αισθητήρων χρησιμοποιείται στις μικρές αναλύσεις σάρωσης προσφέροντας ταχύτητα, ενώ η δεύτερη στις υψηλές αναλύσεις σάρωσης παρέχοντας μεγαλύτερη ακρίβεια. 3.4.1 Οπτική ανάλυση (Optical resolution) Η οπτική ανάλυση ενός σαρωτή εκφράζει την ικανότητά του να συλλάβει τις λεπτομέρειες του δοκιμίου που σαρώνει. Εκφράζεται σε dpi από ένα ζευγάρι αριθμών (π.χ., 600x600dpi), οι οποίοι δηλώνουν την οριζόντια και την κατακόρυφη οπτική ανάλυση της συσκευής. Η οριζόντια οπτική ανάλυση στους επίπεδους σαρωτές δηλώνει τη μέγιστη ανάλυση της εικόνας που μπορεί να δημιουργήσουν, και καθορίζεται από τον αριθμό των αισθητήρων ανά ίντσα που διαθέτει ο μηχανισμός σάρωσης. Αυτό συμβαίνει γιατί ο κάθε αισθητήρας είναι υπεύθυνος για τις πληροφορίες ενός εικονοστοιχείου. Καθώς όμως η κεφαλή σάρωσης μετακινείται κατά μήκος του δοκιμίου (κατακόρυφα), στέλνει στον υπολογιστή πληροφορίες για τα κατακόρυφα εικονοστοιχεία της εικόνας. Ο αριθμός των τελευταίων αποτελεί την κατακόρυφη οπτική του σαρωτή. Όπως είναι φυσικό, αυτή εξαρτάται από το βήμα με το οποίο μετακινείται η κεφαλή σάρωσης. Κατά κανόνα, η οριζόντια και η κατακόρυφη οπτική ανάλυση έχουν την ίδια τιμή, διότι οι εικόνες εμφανίζουν τον ίδιο αριθμό εικονοστοιχείων οριζόντια και κατακόρυφα. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ικανότητα ενός σαρωτή να διακρίνει τις λεπτομέρειες ενός δοκιμίου δεν εξαρτάται μόνο από την οπτική του ανάλυση. Εξίσου σημαντικός παράγοντας είναι και η ποιότητα των οπτικών μέσων που χρησιμοποιεί. Έτσι, είναι πολύ πιθανόν ένα μοντέλο με οπτικά μέσα καλής ποιότητας να εμφανίζει καλύτερα αποτελέσματα από κάποιο άλλο με μεγαλύτερη οπτική ανάλυση αλλά κατώτερα οπτικά μέσα. 30/105
Για τη σάρωση των έγχρωμων φωτογραφιών θα πρέπει η ανάλυση σάρωσης να είναι μικρότερη ή ίση με τη μέγιστη οπτική ανάλυση του σαρωτή. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται να γνωρίζετε τη μέγιστη οπτική ανάλυση του σαρωτή σας και να επιλέγετε την κατάλληλη ανάλυση σάρωσης από το πρόγραμμα που συνοδεύει το σαρωτή. 31/105
Η αύξηση της ανάλυσης σάρωσης σε ορισμένες περιπτώσεις βελτιώνει θεαματικά τη λεπτομέρεια, αρκεί η ανάλυση σάρωσης να είναι μικρότερη ή ίση από την οπτική ανάλυση του σαρωτή. Ταυτόχρονα όμως αυξάνει τις διαστάσεις της εικόνας στην οθόνη του υπολογιστή. Από ένα μονόχρωμο δοκίμιο με ομόκεντρους κύκλους και συγκλίνουσες προς το κέντρο γραμμές επιλέξαμε μια περιοχή και τη σαρώσαμε με βάθος χρώματος 8bit στα 100, 200 και 300 dpi. Σε αυτή την εικόνα βλέπετε τη σάρωση στα 100ppi. Η προηγούμενη εικόνα σαρωμένη στα 200ppi. Παρατηρήστε ότι τόσο το μέγεθος της εικόνας όσο και η λεπτομέρεια είναι μεγαλύτερα από αυτά της προηγούμενης εικόνας. 32/105
3.4.2 Ανάλυση με παρεμβολή (Interpolation resolution) Παρ ότι όμως οι πραγματικές δυνατότητες ενός σαρωτή κρίνονται από τον αριθμό των αισθητήρων του, με τη βοήθεια λογισμικού όλοι οι σαρωτές έχουν τη δυνατότητα να σαρώσουν σε αναλύσεις μεγαλύτερες από τη μέγιστη οπτική τους ανάλυση. Σε αυτές τις περιπτώσεις η σάρωση ονομάζεται "σάρωση με παρεμβολή" (Interpolation), γιατί ο σαρωτής με βάση τη φωτεινότητα των εικονοστοιχείων που "βλέπει" με τους αισθητήρες του, παρεμβάλει επιπλέον εικονοστοιχεία με ενδιάμεσες τιμές φωτεινότητας χρησιμοποιώντας ειδικούς αλγορίθμους. Με απλά λόγια, ο σαρωτής με βάση τα εικονοστοιχεία που βλέπει μαντεύει τη θέση και το χρώμα των υπολοίπων. Η ανάλυση με παρεμβολή εκφράζεται σε dpi και δηλώνει τη μέγιστη ανάλυση της εικόνας που μπορεί να δημιουργήσει ένας σαρωτής με τη βοήθεια του λογισμικού. Κατά κανόνα, η σάρωση με παρεμβολή μειώνει τη λεπτομέρεια των φωτογραφιών και προτείνεται κυρίως στις περιπτώσεις των ασπρόμαυρων σκίτσων όπου χρησιμοποιούνται μόνο δύο χρώματα (λευκό και μαύρο), οπότε ο υπολογισμός των πρόσθετων εικονοστοιχείων είναι σχετικά απλός. Στη σάρωση με παρεμβολή ο σαρωτής στην ουσία σαρώνει σε μία οπτική ανάλυση και στη συνέχεια προσθέτει επιπλέον εικονοστοιχεία. Η προσθήκη αυτή όμως μπορεί να πραγματοποιηθεί από οποιοδήποτε πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας. Τις περισσότερες φορές μάλιστα τα προγράμματα παρέχουν στο χρήστη τη δυνατότητα να επιλέξει τον αλγόριθμο με τον οποίο θα γίνει η προσθήκη των εικονοστοιχείων, με αποτέλεσμα σε ορισμένες περιπτώσεις να επιτυγχάνονται καλύτερα αποτελέσματα. Όταν η ανάλυση με την οποία σαρώνετε μια εικόνα είναι μεγαλύτερη από τη μέγιστη οπτική ανάλυση του σαρωτή, τότε η σάρωση πραγματοποιείται με παρεμβολή. Στις περιπτώσεις αυτές ο σαρωτής χρησιμοποιεί τις πληροφορίες για την τιμή της φωτεινότητας όσων εικονοστοιχείων μπορεί να διακρίνει και με τη βοήθεια ειδικών αλγόριθμων υπολογίζει κάποιες ενδιάμεσες τιμές δημιουργώντας 33/105
νέα εικονοστοιχεία. Στο παράδειγμά μας ο σαρωτής θα σαρώσει με παρεμβολή την εικόνα στα 9.600ppi. 3.4.3 Χρωματικές διαβαθμίσεις Βάθος χρώματος σάρωσης Ο αριθμός των χρωμάτων που μπορεί να διακρίνει και να περιγράψει ένας σαρωτής εκφράζεται σε bit από το βάθος χρώματος που υποστηρίζει. Όπως αναφέραμε προηγουμένως, για να υπολογίσουμε τον αριθμό των χρωμάτων που διακρίνει ένας σαρωτής, υψώνουμε το 2 στην τιμή του βάθους χρώματος. Με τον ίδιο τρόπο υπολογίζουμε και τον αριθμό των διαβαθμίσεων του γκρι χρώματος (Grayscale) που αναγνωρίζει ένας σαρωτής. Ορισμένοι σαρωτές έχουν τη δυνατότητα να σαρώσουν με βάθος χρώματος 48bit χωρίς τη βοήθεια λογισμικού, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο αντίγραφα με ομαλότερες χρωματικές διαβαθμίσεις. Να σημειώσουμε όμως ότι η δημιουργία ψηφιακών αρχείων με αυτό το βάθος χρώματος επιβαρύνει αρκετά το χρόνο σάρωσης και το μέγεθος του τελικού αρχείου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, όταν η σάρωση πραγματοποιείται σε υψηλές αναλύσεις, οι οποίες, έτσι και αλλιώς, δημιουργούν τεράστια αρχεία, μας συμφέρει να περιορίζουμε τις σαρώσεις μας στα 24bit. Aλλωστε, στις περισσότερες περιπτώσεις η σάρωση με βάθος χρώματος 24bit είναι αρκετή. Εύρος χρωματικών διαβαθμίσεων (Density Range ή Dynamic Range) Το εύρος των χρωματικών διαβαθμίσεων εκφράζει το εύρος στο οποίο ένας σαρωτής μπορεί να διακρίνει τις αλλαγές στη φωτεινότητα ενός χρώματος. Βαθμολογείται από 0 έως 4, θεωρώντας ότι το εντελώς λευκό αντιστοιχεί στην τιμή 0 και το εντελώς μαύρο στην τιμή 4. Γενικά, οι σαρωτές δεν μπορούν να διακρίνουν τονικές αλλαγές στα άκρα αυτής της κλίμακας. Καθώς μετακινούμαστε όμως από το εντελώς λευκό (το 0 της κλίμακας) προς τις πιο σκοτεινές περιοχές, αρχίζουν να διακρίνουν τις μικροδιαφορές του χρώματος. Το σημείο αυτό ονομάζεται DMin. Πλησιάζοντας την περιοχή του εντελώς μαύρου, κάποια στιγμή παύουν να ξεχωρίζουν τις χρωματικές διαβαθμίσεις. Το σημείο αυτό κατ' αντιστοιχία ονομάζεται DMax. Η διαφορά του DMax και του DMin δηλώνει το εύρος μέσα στο οποίο ένας σαρωτής αντιλαμβάνεται τις χρωματικές διαβαθμίσεις. Συνήθως, οι συσκευές με βάθος χρώματος 24bit δίνουν ένα εύρος έως 2,4 μονάδες και αντιλαμβάνονται μέχρι και 256 διαβαθμίσεις για καθένα από τα τρία βασικά χρώματα, ενώ σε αυτές με βάθος χρώματος μέχρι 36bit το εύρος αυτό κυμαίνεται γύρω στις τρεις μονάδες. 34/105
Το εύρος των χρωματικών διαβαθμίσεων εκφράζει την ικανότητα ενός σαρωτή να διακρίνει τις αλλαγές στη φωτεινότητα ενός χρώματος. 3.5 Κάθετη ανάλυση Σε αρκετές περιπτώσεις στα τεχνικά χαρακτηριστικά μερικών σαρωτών αναφέρεται ότι η κατακόρυφη οπτική ανάλυση είναι διπλάσια από την οριζόντια. Για παράδειγμα, ορισμένα μοντέλα αναφέρουν ως οπτική ανάλυση τα 300x600 ή 600x1200dpi. Αυτό βεβαία δεν είναι αδύνατον, καθώς η κατακόρυφη οπτική ανάλυση εξαρτάται από την ταχύτητα με την οποία μετακινείται η κεφαλή σάρωσης και όχι από τον αριθμό των αισθητήρων, όπως συμβαίνει με την οριζόντια οπτική ανάλυση. Επομένως, αν κάποιος σαρωτής μετακινεί με πολύ μικρό βήμα την κεφαλή σάρωσης, τότε κατακόρυφα μπορεί να διακρίνει διπλάσιο αριθμό κουκκίδων από ό,τι οριζόντια. Το ερώτημα όμως που γεννιέται είναι αν οι αντίστοιχοι σαρωτές μπορούν να αξιοποιήσουν πραγματικά αυτήν τη δυνατότητα. Βλέπετε, σε μια εικόνα ο αριθμός των εικονοστοιχείων ανά ίντσα θα πρέπει να είναι ίδιος τόσο στην οριζόντια όσο και στη κατακόρυφη διεύθυνση. Ας εξηγήσουμε με ένα παράδειγμα γιατί συμβαίνει αυτό. Αν σαρώναμε στα 600x1200dpi μία ίντσα οριζόντια και μία ίντσα κατακόρυφα, τότε θα δημιουργούσαμε μία εικόνα η οποία οριζόντια θα αποτελούνταν από 600 εικονοστοιχεία και κατακόρυφα από 1.200. Παρ' ότι δηλαδή σαρώνουμε από το δοκίμιο ένα τετράγωνο, η εικόνα που θα παίρναμε θα ήταν παραλληλόγραμμο, αφού η μία πλευρά της θα είχε διπλάσιο μέγεθος από την άλλη. Αν η εικόνα που θα παίρναμε ήταν τετράγωνο, τότε είτε θα εμφάνιζε κενά στην κατακόρυφη διεύθυνση είτε υπερκαλυπτόμενα εικονοστοιχεία στην οριζόντια. Για τους παραπάνω λόγους όλοι οι σαρωτές σκανάρουν στην ίδια ανάλυση οριζόντια και κατακόρυφα. Γι' αυτό άλλωστε όλα τα προγράμματα σάρωσης επιτρέπουν στο χρήστη να καθορίσει μόνο μία ανάλυση σάρωσης. Στο παράδειγμά μας, λοιπόν, όταν εμείς επιλέξουμε σάρωση στα 600dpi, ο σαρωτής θα διπλασιάσει την ταχύτητα με την οποία μετακινεί την κεφαλή σάρωσης, μειώνοντας με αυτό τον τρόπο τη δειγματοληψία των εικονοστοιχείων στην κατακόρυφη διεύθυνση στα 600dpi. Αν πάλι επιλέξουμε να σαρώσουμε στα 1.200dpi, θα διπλασιάσει με παρεμβολή τα εικονοστοιχεία της οριζόντιας διεύθυνσης. Μολονότι θεωρητικά οι σαρωτές αυτοί 35/105
σαρώνουν καλύτερα στα 1.200dpi από άλλους μικρότερης οπτικής ανάλυσης, η εικόνα που δίνουν δεν παύει να είναι αποτέλεσμα παρεμβολής. Οι περισσότεροι μάλιστα χρήστες δεν πρόκειται ποτέ να σαρώσουν σε ανάλυση μεγαλύτερη των 600dpi. Σε κανένα πρόγραμμα σάρωσης δεν έχετε τη δυνατότητα να επιλέξετε διαφορετική ανάλυση σάρωσης οριζόντια και κατακόρυφα. Όλα μάλιστα αναγράφουν μόνο τον αριθμό των εικονοστοιχείων ανά ίντσα, δηλώνοντας εμμέσως (πλην σαφώς) ότι θα χρησιμοποιήσουν την ίδια τιμή τόσο κατά την οριζόντια όσο και κατά την κατακόρυφη διεύθυνση. 3.6 Τρόποι σύνδεσης σαρωτή-υπολογιστή Οι περισσότεροι σαρωτές σήμερα χρησιμοποιούν για τη σύνδεσή τους τη θύρα USB, η οποία σε ορισμένα μοντέλα σαρωτών τύπου CIS αναλαμβάνει και την ηλεκτρική τροφοδοσία του σαρωτή. Τα παλαιότερα μοντέλα συνδέονται μέσω της παράλληλης θύρας του υπολογιστή, ενώ τα πιο επαγγελματικά μέσω των θυρών SCSI ή IEEE 1394 (FireWire). Οι τελευταίες προσφέρουν μεγαλύτερη διαμεταγωγή δεδομένων και επομένως μικρότερους χρόνους σάρωσης, αλλά απαιτούν ειδικούς ελεγκτές, οι οποίοι συνήθως δεν περιλαμβάνονται στη σύνθεση των περισσότερων υπολογιστών. Ορισμένα μοντέλα παρέχουν δύο εναλλακτικές θύρες σύνδεσης, συνήθως USB και παράλληλη ή USB και SCSI. 36/105
Ορισμένα μοντέλα σαρωτών για τη σύνδεσή τους με τον υπολογιστή παρέχουν δύο θύρες. Στη φωτογραφία μας ο συγκεκριμένος σαρωτής διαθέτει μία θύρα USB και μία θύρα IEEE 1394 (FireWire). 3.7 Πριν από τη σύνδεση του σαρωτή Επειδή η κεφαλή σάρωσης, η οποία αποτελείται από ευαίσθητους μηχανισμούς, έχει τη δυνατότητα να μετακινείται για να μπορεί να "διαβάζει" την επιφάνεια της σελίδας, είναι πιθανό κατά τη μεταφορά της συσκευής να υποστεί βλάβες. Για την αποφυγή αυτού του ενδεχόμενου οι περισσότεροι σαρωτές ακινητοποιούν την κεφαλή με τη βοήθεια ενός διακόπτη, που συνήθως βρίσκεται στα πλάγια ή στο κάτω μέρος της συσκευής. Πριν λοιπόν συνδέσουμε το σαρωτή με τον υπολογιστή, θα πρέπει να απασφαλίσουμε την κεφαλή σάρωσης. Σε αντίθετη περίπτωση, εκτός του ότι δεν θα καταφέρουμε να σαρώσουμε, ενδέχεται να προκαλέσουμε βλάβη στο μηχανισμό μετακίνησης της κεφαλής την πρώτη φορά που θα προσπαθήσουμε να σαρώσουμε. Εννοείται ότι, αν ο σαρωτής μας διαθέτει παρόμοιο διακόπτη, πριν από τη μεταφορά του σε μεγάλες αποστάσεις, θα πρέπει να ασφαλίσουμε την κεφαλή σάρωσης. 37/105
Ορισμένα μοντέλα για την προστασία της συσκευής κατά τη μεταφορά της κλειδώνουν την κεφαλή σάρωσης με τη βοήθεια ειδικού διακόπτη. Στο συγκεκριμένο σαρωτή αυτός βρίσκεται στο πίσω μέρος της συσκευής. 3.8 Εγκατάσταση των οδηγών Για να μπορέσει ο υπολογιστής να συνεργαστεί με το σαρωτή θα πρέπει να εγκαταστήσουμε τους συνοδευτικούς οδηγούς. Όλοι πλέον οι σαρωτές χρησιμοποιούν για την επικοινωνία τους με τον υπολογιστή το πρωτόκολλο TWAIN, γεγονός που εξασφαλίζει τη συνεργασία του σαρωτή με όλα τα προγράμματα του υπολογιστή. Η διαδικασία εγκατάστασης των οδηγών είναι αρκετά απλή και δεν προϋποθέτει ειδικές γνώσεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διαδικασία σύνδεσης και εγκατάστασης περιγράφεται αναλυτικά στο εγχειρίδιο χρήσης της συσκευής. Πριν όμως προχωρήσουμε στην εγκατάσταση του σαρωτή θα πρέπει να ελέγξουμε εάν οι συνοδευτικοί οδηγοί είναι κατάλληλοι για το λειτουργικό μας σύστημα. Εάν μάλιστα το μοντέλο του σαρωτή που αγοράσαμε δεν έχει κυκλοφορήσει πρόσφατα, είναι πολύ πιθανό στο CD εγκατάστασης να μην περιλαμβάνονται οδηγοί για τα Windows XP. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να κατεβάσουμε κατάλληλους οδηγούς από το δικτυακό τόπο της κατασκευάστριας εταιρείας. Αρχικά, συνδέουμε το σαρωτή με την κατάλληλη θύρα του υπολογιστή και στη συνέχεια τον τροφοδοτούμε με ρεύμα. Η σύνδεση πραγματοποιείται συνήθως ενώ ο υπολογιστής λειτουργεί. Εάν για την επικοινωνία των δύο συσκευών επιλέξουμε τη θύρα USB ή τη FireWire, ο υπολογιστής θα αναγνωρίσει άμεσα ότι προσθέσαμε ένα νέο περιφερειακό και θα επιχειρήσει να εγκαταστήσει τους κατάλληλους οδηγούς. Αν ο σαρωτής διαθέτει μόνο παράλληλη θύρα, τότε δεν θα αναγνωριστεί αυτόματα, οπότε ή θα πρέπει να επανεκκινήσουμε τον υπολογιστή ή να τον καθοδηγήσουμε να ελέγξει όλες τις θύρες για νέα περιφερειακά επιλέγοντας "Start>Control Panel>Printer and Other Hardware>Add Hardware". 38/105
Όταν ο υπολογιστής καταλάβει ότι συνδέσαμε ένα νέο περιφερειακό, θα εμφανίσει ένα παράθυρο διαλόγου, ζητώντας μας να του υποδείξουμε το φάκελο με τους οδηγούς της συσκευής. Τοποθετούμε, λοιπόν, στον υπολογιστή το CD με τους οδηγούς που συνοδεύουν το σαρωτή και επιλέγουμε τον κατάλληλο φάκελο. Ένας εναλλακτικός και πιο εύκολος τρόπος εγκατάστασης, ο οποίος είναι χρήσιμος και στην περίπτωση που ο υπολογιστής δεν ανιχνεύσει το σαρωτή, είναι να εγκαταστήσουμε τους οδηγούς χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα εγκατάστασης που συνοδεύει τους περισσότερους νέους σαρωτές. Συνήθως, τοποθετώντας το CD με τους οδηγούς του σαρωτή στον υπολογιστή, παρουσιάζεται ένα παράθυρο για την εγκατάσταση των οδηγών και του υπόλοιπου συνοδευτικού λογισμικού. Να σημειώσουμε ότι, αν θέλουμε να ακολουθήσουμε αυτό τον τρόπο εγκατάστασης, θα πρέπει να κλείσουμε το παράθυρο διαλόγων που θα εμφανίσει ο υπολογιστής όταν συνδέσουμε το σαρωτή. Σημείωση: Αρκετοί πιστεύουν ότι το όνομα του πρωτοκόλλου TWAIN προέρχεται από τα αρχικά "Technology Without An Interesting Name" (Τεχνολογία Χωρίς Ενδιαφέρον Όνομα), γεγονός όμως που δεν ισχύει. Οι περισσότεροι σαρωτές έρχονται με δικό τους πρόγραμμα εγκατάστασης του προγράμματος σάρωσης και του υπόλοιπου συνοδευτικού λογισμικού. 3.9 Σάρωση Η σάρωση πραγματοποιείται με τη βοήθεια του προγράμματος σάρωσης. Μολονότι κάθε σαρωτής διαθέτει το δικό του πρόγραμμα, το οποίο διαφέρει ανάλογα με το μοντέλο και την εταιρεία κατασκευής, υπάρχουν κάποιες επιλογές που είναι κοινές για όλα τα προγράμματα. Αυτά συνήθως προσφέρουν δύο διαφορετικές επιφάνειες 39/105
εργασίας, μία με τις βασικές λειτουργίες και κάποιες προκαθορισμένες ρυθμίσεις σάρωσης και μία με περισσότερες επιλογές και δυνατότητα βασικής επεξεργασίας της εικόνας. Τις περισσότερες φορές η πιο απλή έκδοση του προγράμματος, αν και δεν παρέχει μεγάλες δυνατότητες παραμετροποίησης, είναι πιο εύχρηστη, καθώς δεν μπερδεύει το χρήστη με πολλές επιλογές. Στα πιο φιλικά προγράμματα, ο χρήστης καλείται να απαντήσει σε ορισμένα απλά ερωτήματα για το είδος και το σκοπό της σάρωσης, ενώ το πρόγραμμα αποφασίζει μόνο του για τις κατάλληλες ρυθμίσεις. Σε άλλα οι ρυθμίσεις γίνονται άμεσα από το χρήστη, γεγονός που σημαίνει καλύτερο έλεγχο του προγράμματος, αλλά προϋποθέτει κάποια εμπειρία στη σάρωση. Η διαδικασία της σάρωσης δεν είναι δύσκολη. Η επιτυχημένη όμως σάρωση προϋποθέτει να ξέρουμε τι σαρώνουμε και για ποιο λόγο. Διαφορετικά θα δημιουργούμε αρχεία ακατάλληλα, είτε γιατί είναι χαμηλής ποιότητας είτε γιατί είναι υπερβολικά μεγάλα σε μέγεθος χωρίς να υπάρχει λόγος. Ουσιαστικά, οι αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε πριν από κάθε σάρωση αφορούν στην ανάλυση και στο βάθος χρώματος της εικόνας που θα δημιουργήσουμε. Κατόπιν, χρειάζεται να επιλέξουμε τον κατάλληλο τύπο αρχείου που θα την αποθηκεύσουμε, έτσι ώστε, αν θελήσουμε να την τροποποιήσουμε μελλοντικά, να μην έχουν αλλοιωθεί οι πληροφορίες της. Ας δούμε πιο αναλυτικά τα βήματα της σάρωσης. Σε αρκετούς σαρωτές το πρόγραμμα σάρωσης διαθέτει δύο επιφάνειες εργασίας, μία με απλούστερα μενού και λιγότερες επιλογές και μία πιο σύνθετη για έμπειρους χρήστες. Παρατηρήστε ότι η απλή έκδοση του προγράμματος περιορίζει την επιφάνεια εργασίας σε ένα μόνο παράθυρο. 40/105
Η επιφάνεια εργασίας του προγράμματος σάρωσης που απευθύνεται σε πιο έμπειρους χρήστες έχει περισσότερα παράθυρα και προσφέρει περισσότερες επιλογές. 3.9.1 Ενεργοποίηση προγράμματος σάρωσης. Η σάρωση υλοποιείται πάντα από το πρόγραμμα του σαρωτή, η ενεργοποίησή του όμως γίνεται είτε αυτόνομα είτε μέσω οποιουδήποτε προγράμματος έχει τη δυνατότητα να συνεργαστεί με τους οδηγούς TWAIN. Έτσι, για να επεξεργαστούμε μια εικόνα με ένα πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας ή με ένα πρόγραμμα οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων (OCR), μπορούμε είτε να σαρώσουμε το δοκίμιο, να αποθηκεύσουμε την εικόνα και στη συνέχεια να την ανοίξουμε με το πρόγραμμα που μας ενδιαφέρει, είτε να τη σαρώσουμε απευθείας μέσα από το πρόγραμμα που θα την επεξεργαστούμε. Γενικά, ο τελευταίος τρόπος σάρωσης είναι προτιμότερος, όχι μόνο γιατί είναι πιο άμεσος αλλά και γιατί προσφέρει περισσότερες επιλογές διαχείρισης και αποθήκευσης της εικόνας. Η ενεργοποίηση του προγράμματος σάρωσης μέσα από κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας πραγματοποιείται από το μενού "File>Import". Στο Photoshop, για παράδειγμα, το πρόγραμμα σάρωσης καλείται επιλέγοντας "File>Import" και στη συνέχεια διαλέγοντας το όνομα του συνδεδεμένου σαρωτή. Σε άλλα προγράμματα επεξεργασίας για να εμφανιστεί το πρόγραμμα σάρωσης επιλέγουμε "File>Import>TWAIN>Acquire". Να σημειώσουμε ότι σε ορισμένα προγράμματα, αν έχουμε εγκατεστημένο στον υπολογιστή μας και δεύτερο οδηγό TWAIN (π.χ., κάμερα, δεύτερο σαρωτή κ.λπ.), θα πρέπει πρώτα να δηλώσουμε τη συσκευή που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε επιλέγοντας από το ίδιο μενού "Select Source". 41/105
Η ενεργοποίηση του προγράμματος σάρωσης μέσα από το Photoshop πραγματοποιείται από το μενού "File" επιλέγοντας "Import" και διαλέγοντας το όνομα του σαρωτή. 42/105
Από ορισμένα προγράμματα επεξεργασίας εικόνας η ενεργοποίηση του προγράμματος σάρωσης γίνεται από το μενού "File" επιλέγοντας "Acquire Images" ή "Acquire". 3.9.2 Τοποθέτηση δοκιμίου Αν ο σαρωτής μας έχει τη δυνατότητα να σαρώσει από έντυπα και διαφάνειες, επιλέγουμε το είδος του δοκιμίου που θα χρησιμοποιήσουμε, έτσι ώστε να ξέρει πώς θα κάνει τη σάρωση. Αυτό γιατί, όπως είπαμε, η σάρωση ενός εντύπου πραγματοποιείται από το φως που ανακλάται πάνω του, ενώ η σάρωση μιας διαφάνειας από το φως που περνά μέσα από αυτή. Αν θέλουμε να σαρώσουμε από διαφάνειες ή φιλμ, εγκαθιστούμε στο σαρωτή τα ειδικά πλαίσια προσαρμογής διαφανειών. Στη συνέχεια τοποθετούμε το δοκίμιο (έγγραφο, φωτογραφία κ.λπ.) στη γυάλινη πλάκα του σαρωτή, έτσι ώστε η επιφάνεια που θέλουμε να σαρώσουμε να ακουμπά πάνω της, και κλείνουμε το σκέπασμα του σαρωτή. Αν θέλουμε να σαρώσουμε φιλμ ή διαφάνειες, τα τοποθετούμε στην περιοχή της γυάλινης πλάκας που οριοθετεί το ειδικό πλαίσιο. 43/105
Αν ο σαρωτής σας έχει τη δυνατότητα να σαρώσει διαφάνειες και φιλμ, θα πρέπει να επιλέξετε το είδος του δοκιμίου που σκοπεύετε να σαρώσετε. 3.9.3 Προεπισκόπηση και επιλογή περιοχής σάρωσης Επειδή τις περισσότερες φορές το δοκίμιό μας δεν καλύπτει όλη την επιφάνεια σάρωσης, ενώ κάποιες άλλες θέλουμε να σαρώσουμε μόνο ένα τμήμα του δοκιμίου, θα πρέπει πριν από τη σάρωση να κάνουμε μία προεπισκόπηση της περιοχής σάρωσης και στη συνέχεια να καθορίσουμε το τμήμα που μας ενδιαφέρει. Για την προεπισκόπηση του δοκιμίου επιλέγουμε "Preview" ή "Overview" στο πρόγραμμα σάρωσης, ώστε ο σαρωτής να κάνει μια γρήγορη σάρωση και να εμφανίσει ποια περιοχή του δοκιμίου μπορεί να σαρώσει. Αν έχουμε τοποθετήσει το δοκίμιο ανάποδα ή λοξά, κάνουμε τις απαραίτητες διορθώσεις. Αν θέλουμε να σαρώσουμε ένα βιβλίο (ή γενικά ένα δοκίμιο με μεγάλο πάχος), το οποίο λόγω των διαστάσεών του δεν στέκεται ευθεία πάνω στη γυάλινη πλάκα του σαρωτή, το τοποθετούμε έτσι, ώστε στην προεπισκόπηση να εμφανίζεται όλο το τμήμα της σελίδας που μας ενδιαφέρει. Μετά τη σάρωση μπορούμε με ένα πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας να ευθυγραμμίσουμε την εικόνα (στο Photoshop επιλέγοντας "Image>Rotate Canvas" και στο Paint Shop Pro διαλέγοντας "Image>Rotate"). Στη συνέχεια επιλέγουμε την περιοχή που θέλουμε να σαρώσουμε. Αυτή καθορίζεται από ένα διακεκομμένο παραλληλόγραμμο (ή τετράγωνο), το οποίο μετά την προεπισκόπηση καταλαμβάνει συνήθως όλο το δοκίμιο. Μετακινούμε το ποντίκι πάνω στη διακεκομμένη γραμμή και κρατώντας πατημένο το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού μεταβάλλουμε τις πλευρές του παραλληλόγραμμου, έτσι ώστε αυτό να οριοθετεί μόνο την περιοχή του δοκιμίου που θέλουμε να σαρώσουμε. Μετακινώντας το ποντίκι μέσα στην περιοχή του παραλληλόγραμμου μπορούμε να το μετακινήσουμε χωρίς να τροποποιήσουμε τις διαστάσεις του. Η επιλογή μόνο της περιοχής του 44/105
δοκιμίου που μας ενδιαφέρει μειώνει σημαντικά το χρόνο της σάρωσης και δεν δημιουργεί αρχεία μεγάλου μεγέθους, τα οποία καταλαμβάνουν αρκετό χώρο στη μνήμη του υπολογιστή, καθυστερώντας έτσι το σύστημα. Πριν από τη σάρωση επιλέγετε την περιοχή του δοκιμίου που θέλετε να σαρώσετε, μεταβάλλοντας κατάλληλα τις πλευρές του διακεκομμένου παραλληλόγραμμου. 3.9.4 Επιλογή βάθους χρώματος Κατόπιν θα πρέπει να καθορίσουμε το βάθος χρώματος που θέλουμε να έχει η εικόνα που θα δημιουργήσουμε. Γενικά, η εικόνα μας μπορεί να είναι έγχρωμη, να έχει μόνο διαβαθμίσεις του γκρι χρώματος ή να είναι ασπρόμαυρη. Α. Αν το δοκίμιό μας είναι έγχρωμο, μπορούμε να επιλέξουμε βάθος χρώματος 24bit (ονομάζεται και True Color ή RGB Color), οπότε η εικόνα που θα δημιουργήσουμε μπορεί να έχει μέχρι 16.777.216 χρώματα, ή 8bit (ονομάζεται και 256 Colors), οπότε η εικόνα μας θα έχει μέχρι 256 χρώματα. Φυσικά, αν ο σαρωτής μας υποστηρίζει μεγαλύτερο βάθος χρώματος (π.χ., 48bit), μπορούμε να το επιλέξουμε. Αυτό όμως θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγαλύτερου ψηφιακού αρχείου και αύξηση του χρόνου σάρωσης. Τις περισσότερες φορές μάλιστα το αποτέλεσμα δεν θα έχει εμφανείς διαφορές από τη σάρωση με βάθος χρώματος 24bit. Β. Εάν το δοκίμιό μας είναι ασπρόμαυρη φωτογραφία, περιέχει διαβαθμίσεις του γκρι χρώματος ή δεν χρειαζόμαστε χρώμα στη εικόνα μας, τότε ως βάθος χρώματος επιλέγουμε Grayscale 8bit. Αν ο σαρωτής μας υποστηρίζει βάθος χρώματος 48bit, τότε εναλλακτικά μπορούμε να επιλέξουμε Grayscale 16bit, επιβαρύνοντας βέβαια και πάλι το χρόνο σάρωσης και το μέγεθος του ψηφιακού αρχείου. 45/105
Γ. Τέλος, αν το δοκίμιο είναι ασπρόμαυρο (βιβλίο, περιοδικό, μονόχρωμα σκίτσα κ.λπ.) ή το αρχείο που θα δημιουργήσουμε θέλουμε να το χρησιμοποιήσουμε για την οπτική αναγνώριση χαρακτήρων με ένα πρόγραμμα OCR, επιλέγουμε ως βάθος χρώματος Lineart (ονομάζεται και Black and White ή 1bit). Επειδή το βάθος χρώματος επηρεάζει τόσο το χρόνο της σάρωσης όσο και το μέγεθος του τελικού αρχείου, θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην επιλογή του. Σε γενικές γραμμές, στις περισσότερες έγχρωμες σαρώσεις θα πρέπει να επιλέγουμε 24bit βάθος χρώματος. Να σημειώσουμε ότι βάθος χρώματος μεγαλύτερο των 24bit για τις έγχρωμες σαρώσεις και άνω των 8bit για τις διαβαθμίσεις του γκρι (π.χ., 36 bit RGB Color και 16 bit Grayscale) δεν υποστηρίζεται από ορισμένα προγράμματα επεξεργασίας εικόνας. Τις περισσότερες φορές ακόμα και τα προγράμματα που το υποστηρίζουν δεν εφαρμόζουν όλα τα φίλτρα και τα εφέ που παρέχουν στις εικόνες με βάθος 24bit, οπότε ενδέχεται να πρέπει να υποβαθμίσετε το βάθος χρώματος για να μπορέσετε να επεξεργαστείτε την εικόνα. Επιλέγοντας σάρωση με βάθος χρώματος 24bit (RGB Colors), η προεπισκόπηση του δοκιμίου είναι έγχρωμη. 46/105
Αλλάζοντας το βάθος χρώματος σε "Grayscale", αλλάζουν τα χρώματα της προεπισκόπησης του δοκιμίου. 47/105
Η σάρωση των έγχρωμων φωτογραφιών πρέπει να γίνεται με βάθος χρώματος 24bit και όχι με 8bit (256 χρώματα). Η συγκεκριμένη φωτογραφία έχει σαρωθεί με βάθος χρώματος 8bit και γι' αυτόν το λόγο δεν παρουσιάζει ομαλές χρωματικές διαβαθμίσεις. 48/105
Η προηγούμενη φωτογραφία, μόνο που αυτήν τη φορά έχει σαρωθεί με βάθος χρώματος 24bit. Η ποιότητα της φωτογραφίας είναι σαφώς βελτιωμένη. 3.9.5 Επιλογή ανάλυσης Το επόμενο βήμα είναι να επιλέξουμε την ανάλυση με την οποία επιθυμούμε να γίνει η σάρωση του δοκιμίου. Όπως έχουμε αναφέρει, αυτή θα είναι και η ανάλυση της εικόνας που θα δημιουργήσουμε. Η ανάλυση της σάρωσης καθορίζει τη λεπτομέρεια που θα έχει η τελική εικόνα, τη διάρκεια της σάρωσης, τις διαστάσεις της φωτογραφίας στην οθόνη του υπολογιστή και το τελικό μέγεθος του αρχείου. Γενικά, ο διπλασιασμός της ανάλυσης τετραπλασιάζει το μέγεθος του αρχείου. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι κατά τη σάρωση μιας σελίδας A4 με πραγματικό χρώμα (24bit) στα 100, 200 και 300ppi, το μέγεθος του αρχείου που δημιουργείται καταλαμβάνει στη μνήμη του υπολογιστή 2,78, 11,13 και 25,04MB αντίστοιχα. Η επιλογή της ανάλυσης, λοιπόν, θα πρέπει να γίνει πολύ προσεκτικά, ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο θα χρησιμοποιήσουμε την εικόνα. Συνήθως τα 200 με 300ppi είναι υπεραρκετά για την εκτύπωση των φωτογραφιών, τα 100ppi για την απεικόνιση στην οθόνη και για την αποστολή των αρχείων μέσω e-mail, και τα 200ppi (ασπρόμαυρη σάρωση) για την αποστολή φαξ. Στη σάρωση των φωτογραφιών καλό θα είναι να μην υπερβαίνουμε ποτέ την οπτική ανάλυση του σαρωτή μας (ουσιαστικά τις δυνατότητές του), γιατί τότε το λογισμικό του σαρωτή δημιουργεί με τη βοήθεια αλγόριθμων φανταστικά εικονοστοιχεία, τα οποία θολώνουν την εικόνα (σάρωση με παρεμβολή). Έτσι, αν ο σαρωτής έχει οπτική ανάλυση 300x300dpi ή 300x600dpi, δεν θα πρέπει να σαρώνουμε πάνω από τα 300ppi. Στο κάτω κάτω, αν θέλουμε να αυξήσουμε την ανάλυση μιας εικόνας, είναι προτιμότερο να χρησιμοποιήσουμε ένα πρόγραμμα επεξεργασίας (π.χ., Photoshop) παρά το λογισμικό του σαρωτή. Για τις 49/105
εκτυπώσεις φωτογραφιών μία εικόνα στα 600ppi ενδέχεται να εκτυπωθεί λίγο καλύτερα από μία στα 300ppi, αλλά οι διαφορές στην ποιότητα, ακόμα και αν διακρίνονται, δεν αντιστοιχούν στο διπλασιασμό της ανάλυσης ούτε και στον τετραπλασιασμό του μεγέθους του αρχείου. Για ποιοτικές εκτυπώσεις μερικοί συστήνουν η ανάλυση της σάρωσης σε ppi να είναι η μισή από τα dpi της εκτύπωσης. Αν, δηλαδή, σκοπεύουμε να εκτυπώσουμε στα 600dpi, θα πρέπει να σαρώσουμε στα 300ppi. Ο κανόνας αυτός όμως είναι πολύ γενικός και στις περισσότερες περιπτώσεις τα 150 με 200ppi επαρκούν για ποιοτικές εκτυπώσεις φωτογραφιών σε οποιαδήποτε ανάλυση εκτύπωσης. Η μόνη περίπτωση στην οποία συνιστάται να χρησιμοποιούμε μεγάλη ανάλυση σάρωσης (πάνω από 600dpi) είναι στη σάρωση από διαφάνειες, από ασπρόμαυρα σκίτσα ή όταν θέλουμε να μεγεθύνουμε μία μικρή εικόνα. Σε τι ανάλυση πρέπει να σαρώνω; Σκοπός Σάρωσης Ανάλυση Σάρωσης (ppi) Οθόνη Υπολογιστή, σελίδες Web 100 Αποστολή Φαξ 100-200 Εκτύπωση 100-300 Οπτική Αναγνώριση Χαρακτήρων 300-600 Διαφάνειες, Φιλμ Ασπρόμαυρα Σκίτσα (lineart) 600 και άνω 600 και άνω Επειδή η ανάλυση σάρωσης επηρεάζει την ταχύτητα σάρωσης, καθώς και την ποιότητα και το μέγεθος του ψηφιακού αρχείου, θα πρέπει να επιλέγετε την κατάλληλη ανάλυση σάρωσης. 50/105
3.9.6 Ρυθμίσεις βελτίωσης Αν η προεπισκόπηση του δοκιμίου εμφανίζει προβλήματα φωτεινότητας ή λάθος χρωματικούς τόνους, μπορούμε να ρυθμίσουμε τη φωτεινότητα, την αντίθεση ή όσες χρωματικές ρυθμίσεις προσφέρει το πρόγραμμα σάρωσης, έτσι ώστε η σάρωση να πραγματοποιηθεί με τη μέγιστη δυνατή λεπτομέρεια. Παρ όλα αυτά, θα πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικοί, καθώς η προεπισκόπηση του δοκιμίου δίνει μια γενική ιδέα για το αποτέλεσμα της σάρωσης. Για αυτό άλλωστε μερικά προγράμματα προσφέρουν μέσω της επιλογής "Prescan" μία πιο λεπτομερή προεπισκόπηση της περιοχής που έχουμε επιλέξει για σκανάρισμα. Καλό θα είναι, πάντως, να μεταβάλουμε τις χρωματικές ρυθμίσεις του δοκιμίου, αφού πραγματοποιήσουμε μια δοκιμαστική σάρωση και δούμε ποιες είναι πραγματικά οι ατέλειες της σαρωμένης εικόνας. Μεταβάλλοντας τη φωτεινότητα και την αντίθεση πριν από τη σάρωση, μεταβάλλονται τόσο η προεπισκόπηση του δοκιμίου όσο και το τελικό αποτέλεσμα της σάρωσης. 51/105
Από εδώ μεταβάλλετε την τονικότητα της φωτογραφίας πριν από τη σάρωση. 3.9.7 Έναρξη της σάρωσης Το μόνο που απομένει είναι να επιλέξουμε από το πρόγραμμα σάρωσης το πλήκτρο "Scan" και ο σαρωτής μας θα αναλάβει δράση. Στη συνέχεια, αν η σάρωση έχει ζητηθεί από κάποια άλλη εφαρμογή, η εικόνα θα μεταφερθεί αυτόματα σε αυτή. Εάν αυτή εκτελείται άμεσα από το πρόγραμμα σάρωσης, η εντολή για την έναρξη της σάρωσης θα είναι "Scan to". Επιλέγοντάς την το πρόγραμμα θα μας ζητήσει το όνομα και τον τύπο του αρχείου στο οποίο θα αποθηκευτεί η εικόνα που θα σαρώσουμε και αν επιθυμούμε μετά τη σάρωση να την ανοίξουμε με κάποιο άλλο πρόγραμμα. Εναλλακτικά, ορισμένα προγράμματα σάρωσης παρέχουν τη δυνατότητα άμεσης εκτύπωσης ή αποστολής μέσω φαξ. 52/105
Όταν η σάρωση πραγματοποιείται μέσα από κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας, για την έναρξη της σάρωσης πατάτε το πλήκτρο "Scan". 53/105
Όταν η σάρωση γίνεται απευθείας από το πρόγραμμα σάρωσης, για την έναρξη της σάρωσης πατάτε το πλήκτρο "Scan to". 54/105
Ο χρόνος που διαρκεί η σάρωση εξαρτάται από την ανάλυση σάρωσης, το βάθος χρώματος, την ταχύτητα του σαρωτή και τις διαστάσεις του δοκιμίου που σαρώνετε. 3.9.8 Αποθήκευση Αφού σαρώσουμε με επιτυχία το δοκίμιο θα πρέπει να αποθηκεύσουμε την εικόνα σε κάποιο αρχείο. Αν η σάρωση πραγματοποιήθηκε μέσα από κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας, οι επιλογές μας όσον αφορά στους τύπους των αρχείων που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, είναι περισσότερες από όσες προσφέρουν συνήθως τα προγράμματα σάρωσης. Τα αρχεία εικόνας τα διακρίνουμε σε τρεις κατηγορίες: αυτά που αποθηκεύουν τα δεδομένα χωρίς συμπίεση, αυτά που συμπιέζουν τα δεδομένα χωρίς να αλλοιώνουν τις πληροφορίες της εικόνας (μη απωλεστική συμπίεση) και αυτά που συμπιέζουν τα αρχεία αλλοιώνοντας τις πληροφορίες (απωλεστική συμπίεση). Οι περισσότεροι τύποι αρχείων αφήνουν το χρήστη να επιλέξει αν τα δεδομένα της εικόνας θα αποθηκευτούν χρησιμοποιώντας κάποιον αλγόριθμο συμπίεσης ή όχι. Η αποθήκευση ενός αρχείου πραγματοποιείται διαλέγοντας την επιλογή "Save As..." από το μενού "File" του προγράμματος επεξεργασίας εικόνας. Σε ορισμένα προγράμματα (π.χ., Paint Shop Pro) η επιλογή των παραμέτρων αποθήκευσης γίνεται διαλέγοντας "Options..." από το μενού αποθήκευσης, και σε άλλα (π.χ., Photoshop) λίγο πριν από την εγγραφή του αρχείου στο δίσκο. Οι πιο γνωστοί μη απωλεστικοί αλγόριθμοι είναι οι RLE (Run Length Encoding) και LZW (Lempel-Ziv-Welch ), ενώ ο πιο διαδεδομένος τύπος αρχείου που χρησιμοποιεί απωλεστικό αλγόριθμο συμπίεσης είναι ο JPEG ή.jpg (Joint Photographic Experts Group). Ο τελευταίος υποστηρίζει χρώμα 24bit, προσφέρει μεγάλο βαθμό συμπίεσης και επιτρέπει στο χρήστη να επιλέξει το επίπεδο της συμπίεσης. Φυσικά, όσο πιο μεγάλη είναι η συμπίεση τόσο πιο χαμηλή είναι η ποιότητα της εικόνας. Γι' αυτό μια εικόνα την αποθηκεύουμε ως JPEG όταν δεν σκοπεύουμε να την επεξεργαστούμε περαιτέρω. Συνήθως όταν θέλουμε να διατηρήσουμε την ποιότητα μιας εικόνας, την αποθηκεύουμε ή ως TIFF 55/105
(με ή χωρίς συμπίεση κατά LZW) ή ως.gif (Graphics Interchange Format), αν έχει μόνο 256 χρώματα, ή ως BMP. Αριθμός χρωμάτων για κάθε τύπο αρχείου Τύπος Αρχείου Αριθμός Χρωμάτων Μέγεθος Αρχείου TIFF 24bit/16,7 εκατ. 1.002ΚΒ TIFF - συμπίεση LZW 24bit/16,7 εκατ. 714ΚΒ BMP - RGB (χωρίς συμπίεση) 24bit/16,7 εκατ. 1.002ΚΒ BMP - συμπίεση RLE 8bit/256 332ΚΒ GIF 8bit/256 188ΚΒ JPEG - ελάχιστη συμπίεση 24bit/16,7 εκατ. 229ΚΒ PSD (Photoshop) 24bit/16,7 εκατ. 1.008ΚΒ PSP (Paint Shop Pro) 24bit/16,7 εκατ. 1.014ΚΒ PSP - συμπίεση LZ77 (Paint Shop Pro) 24bit/16,7 εκατ. 736ΚΒ Αν και τις περισσότερες φορές η σάρωση πραγματοποιείται μέσα από κάποιο πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας, όλα σχεδόν τα προγράμματα σάρωσης μπορούν να σαρώσουν ένα έγγραφο και είτε να το αποθηκεύσουν στο δίσκο είτε να το εισαγάγουν σε κάποια άλλη εφαρμογή του υπολογιστή. 56/105
Ορισμένα προγράμματα σάρωσης υποστηρίζουν αρκετούς τύπους αρχείων για την αποθήκευση της εικόνας που σαρώνετε. 57/105
Όταν η αποθήκευση γίνεται σε αρχείο τύπου JPEG, τότε έχετε τη δυνατότητα να καθορίσετε το βαθμό της συμπίεσης. Επειδή τα αρχεία JPEG χρησιμοποιούν απωλεστικό αλγόριθμο συμπίεσης, αν επιλέξετε μεγάλο βαθμό συμπίεσης, ενδέχεται να μειώσετε αρκετά την ποιότητα της εικόνας. 58/105
Όταν θέλετε να διατηρήσετε την ποιότητα μιας εικόνας, είναι προτιμότερο να την αποθηκεύετε σε κάποιον τύπο αρχείου που δεν χρησιμοποιεί απωλεστικούς αλγόριθμους συμπίεσης. Για το σκοπό αυτό ιδανικά είναι τα αρχεία TIFF με συμπίεση LZW Compression. 3.9.9 Μέγεθος εικόνας Το μέγεθος που θα καταλαμβάνει η εικόνα που θα σαρώσουμε στη μνήμη του υπολογιστή ή σε ένα αρχείο που δεν συμπιέζει τα δεδομένα, μπορούμε να το πληροφορηθούμε από το πρόγραμμα σάρωσης. Το μέγεθος μιας εικόνας εξαρτάται από την ανάλυσή της, τον αριθμό των χρωμάτων της (βάθος χρώματος) και τις διαστάσεις του δοκιμίου που σαρώνουμε. Αν θεωρήσουμε ότι σαρώνουμε σε βάθος χρώματος Β bit, με ανάλυση Α εικονοστοιχεία ανά ίντσα μια εικόνα με πλάτος Π ίντσες και ύψος Υ ίντσες, τότε το μέγεθός της θα είναι το γινόμενο (ΠxA)x(ΥxA)xB σε bit ή (ΠxA)x(ΥxA)xB/(8x1024) σε KB (1Byte = 8bit, 1024Byte = 1ΚΒ). Έτσι, αν θα σαρώσουμε από ένα δοκίμιο μία περιοχή 2x1 ίντσες με βάθος χρώματος 24bit και ανάλυση στα 100ppi, το μέγεθος της εικόνας θα είναι (2x100)x(1x100)x24/(8x1024) = 59KB. 59/105
Όλα σχεδόν τα προγράμματα σάρωσης αναφέρουν το μέγεθος που θα καταλαμβάνει η εικόνα που σαρώνετε στη μνήμη του υπολογιστή ή σε ένα αρχείο που δε συμπιέζει τα δεδομένα. Στο παράδειγμα μας στο παράθυρο "Settings" αναγράφεται το μέγεθος του αρχείου στο πεδίο "Image Size". 60/105
Ακόμα και η απλή έκδοση του προγράμματος σάρωσης σας πληροφορεί για το μέγεθος της εικόνας μετά τη σάρωση. Στο παράδειγμα μας το μέγεθος του αρχείου αναγράφεται στην κάτω δεξιά γωνία του παραθύρου. 3.9.10 Επιλογή ανάλυσης σάρωσης για την οθόνη του υπολογιστή Ίσως έχετε παρατηρήσει ότι όταν σαρώνουμε μία εικόνα σε διαφορετικές αναλύσεις, εμφανίζει πάντα το ίδιο μέγεθος όταν την εκτυπώνουμε, αλλά διαφορετικό όταν την προβάλλουμε στην οθόνη του υπολογιστή. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερη είναι η ανάλυση τόσο μεγαλύτερες είναι και οι διαστάσεις της στην οθόνη. Αν πάλι σε σαρώσεις διαφορετικών αναλύσεων μεταβάλλουμε τον αριθμό των εικονοστοιχείων, έτσι ώστε όλες οι εικόνες να έχουν τις ίδιες διαστάσεις (ίδια εικονοστοιχεία και διαφορετικά ppi), τότε δεν πρόκειται να παρατηρήσουμε διαφορές στην ποιότητα ανάμεσα στις εικόνες που έχουν ανάλυση μεγαλύτερη από 100ppi. Και πάλι δηλαδή συμβαίνει κάτι που δεν ισχύει στην εκτύπωση στο χαρτί, καθώς εκεί οι σαρώσεις με διαφορετικές αναλύσεις εμφανίζουν πάντα το ίδιο μέγεθος, αλλά διαφέρουν στην ποιότητα της εκτύπωσης. Η αιτία για τις παραπάνω διαφορές στην απεικόνιση των σαρώσεων στο χαρτί και στην οθόνη οφείλεται στο γεγονός ότι η οθόνη του υπολογιστή μπορεί να εμφανίζει μόνο ένα συγκεκριμένο αριθμό εικονοστοιχείων ανά ίντσα. Ο περιορισμός αυτός βέβαια δεν ισχύει για την εκτύπωση, όπου κατά κανόνα όσο μεγαλύτερη είναι η ανάλυση τόσο καλύτερη είναι η ποιότητα. Με άλλα λόγια, οι οθόνες πάνω από μία ανάλυση σάρωσης εμφανίζουν τις εικόνες που σαρώνουμε μεγεθυσμένες. Ποια είναι όμως αυτή η ανάλυση σάρωσης; Ξέρουμε ότι η ανάλυση μιας εικόνας είναι ο αριθμός των εικονοστοιχείων της ανά ίντσα. Αν επομένως θέλουμε να βρούμε την ανάλυση της εικόνας που προβάλλεται στην οθόνη του υπολογιστή, θα πρέπει να υπολογίσουμε τον αριθμό των εικονοστοιχείων που απεικονίζονται ανά ίντσα στην οθόνη. Αυτός όμως εξαρτάται από την 61/105
ανάλυση της οθόνης και το ορατό της πλαίσιο. Έτσι, μια οθόνη 19 ιντσών με οριζόντιο ορατό πλαίσιο 14,3 ίντσες, στην ανάλυση των 1024x768 εικονοστοιχείων θα αποτελείται από 1024/14,3 = 72ppi, ενώ στην προτεινόμενη από τον κατασκευαστή ανάλυση λειτουργίας των 1280x1024, 1280/14,3 = 90ppi. Για την προβολή επομένως σε μια 19άρα οθόνη η ανάλυση σάρωσης δεν θα πρέπει υπερβαίνει τα 72ppi για την ανάλυση των 1024x768 εικονοστοιχείων και τα 90ppi για την ανάλυση των 1280x1024 εικονοστοιχείων. Αν με ανάλογο τρόπο υπολογίσουμε τον αριθμό των εικονοστοιχείων ανά ίντσα για τις προτεινόμενες αναλύσεις που προσφέρουν οι σημερινές οθόνες, θα διαπιστώσουμε ότι κυμαίνονται από 72 έως 101ppi. Για την απεικόνιση λοιπόν στην οθόνη του υπολογιστή δεν υπάρχει λόγος να σαρώνουμε σε ανάλυση μεγαλύτερη των 100ppi. Αριθμός εικονοστοιχείων που μπορεί να απεικονίσει σε κάθε ανάλυση η κάθε οθόνη ανάλογα με τη διαγώνιό της Ανάλυση Οθόνης 15 ίντσες(πλάτος 11,1 ) Ονομαστική Διαγώνιος Οθόνης 17 ίντσες(πλάτος 12,8 ) 19 ίντσες(πλάτος 14,3 ) 21 ίντσες(πλάτος 15,9 ) 640x480 58ppi 50ppi 45ppi 40ppi 800x600 72ppi 63ppi 56ppi 50ppi 1024x768 92ppi 80ppi 72ppi 64ppi 1152x864 104ppi 90ppi 81ppi 72ppi 1280x1024 115ppi 100ppi 90ppi 81ppi 1600x1200 144ppi 125ppi 112ppi 101ppi 62/105
Για την απεικόνιση στην οθόνη του υπολογιστή δεν χρειάζεται να σαρώνετε με ανάλυση μεγαλύτερη των 100ppi. Η εικόνα που βλέπετε έχει σαρωθεί στα 100ppi και εμφανίζεται χωρίς κανένα πρόβλημα στην οθόνη του υπολογιστή. 63/105
Η προηγούμενη εικόνα με ανάλυση 200ppi και κατάλληλη μείωση των διαστάσεών της, ώστε να έχει το ίδιο μέγεθος με την εικόνα των 100ppi. Όπως βλέπετε, η απεικόνιση δεν παρουσιάζει διαφορές σε σχέση με την προηγούμενη φωτογραφία. 64/105
Η ίδια εικόνα με ανάλυση 300ppi και κατάλληλη μείωση των διαστάσεών της, ώστε να έχει το ίδιο μέγεθος με τις δύο προηγούμενες εικόνες. Όπως βλέπετε, δεν υπάρχουν διαφορές στην απεικόνιση σε σχέση με τις δύο προηγούμενες φωτογραφίες. Επομένως, για την απεικόνιση στον υπολογιστή μπορείτε να μειώνετε την ανάλυση της φωτογραφίας. 3.9.11 Μεταβολή ανάλυσης Όπως είπαμε, για τις εκτυπώσεις μας η ανάλυση σάρωσης δεν χρειάζεται να υπερβαίνει τα 200 άντε 300ppi, ενώ για την απεικόνιση στην οθόνη τα 100ppi. Όσον αφορά τις σαρώσεις των κειμένων για οπτική αναγνώριση χαρακτήρων (OCR) συνήθως επαρκούν τα 300dpi και μόνο στις σπάνιες περιπτώσεις όπου οι γραμματοσειρές ενός εγγράφου είναι πολύ μικρές χρειάζεται να αυξήσουμε την ανάλυση της σάρωσης μέχρι τα 600dpi. Εύλογα λοιπόν κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί πώς θα αξιοποιήσει ο απλός χρήστης τις μεγάλες αναλύσεις που προσφέρουν σήμερα ακόμα και οι οικονομικότεροι σαρωτές. Πρακτικά, η μέγιστη οπτική ανάλυση ενός σαρωτή μπορεί να αξιοποιηθεί κυρίως στις περιπτώσεις που θέλουμε να μεγεθύνουμε είτε ολόκληρη τη φωτογραφία είτε ένα επιλεγμένο τμήμα της. Η μεγέθυνση αυτή μπορεί να πραγματοποιηθεί με διάφορους τρόπους, όμως ο καλύτερος είναι να σαρώσουμε τη φωτογραφία που μας ενδιαφέρει σε μεγαλύτερη ανάλυση και στη συνέχεια με τη βοήθεια ενός προγράμματος επεξεργασίας εικόνας να μειώσουμε την ανάλυσή της. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που σαρώνουμε σε υψηλές αναλύσεις τα φιλμ και τις διαφάνειες τα οποία κατά κανόνα έχουν μικρές διαστάσεις. Όλα σχεδόν τα προγράμματα επεξεργασίας εικόνας μάς επιτρέπουν να μεταβάλλουμε τόσο την ανάλυση όσο και τις διαστάσεις της εικόνας στην οθόνη και στην εκτύπωση. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με παρεμβολή (Interpolation), οπότε στην εικόνα προστίθενται ή αφαιρούνται εικονοστοιχεία, είτε χωρίς παρεμβολή, οπότε ο 65/105
αριθμός των εικονοστοιχείων παραμένει σταθερός. Από το διαχωρισμό αυτό καταλαβαίνουμε ότι, εάν θέλουμε να αυξήσουμε ή να μειώσουμε το μέγεθος της εικόνας στην οθόνη, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο της παρεμβολής. Με αυτό τον τρόπο έχουμε τη δυνατότητα να μεταβάλουμε τον αριθμό των εικονοστοιχείων, αλλάζοντας ταυτόχρονα την ανάλυση ή το μέγεθος της εκτύπωσης. Αντίθετα, χωρίς παρεμβολή οι μετατροπές αφορούν αποκλειστικά στη σχέση ανάμεσα στην ανάλυση της εικόνας και στο μέγεθος της εκτύπωσης. Η σάρωση και η εκτύπωση μιας φωτογραφίας από τις καλοκαιρινές σας διακοπές εκτυπώνεται στο χαρτί με το μέγεθος που βλέπετε στην οθόνη. 66/105
Σαρώνοντας ένα τμήμα της εικόνας με υψηλή ανάλυση και στη συνέχεια μειώνοντάς τη μπορείτε να αυξήσετε τις διαστάσεις της εκτύπωσης. Στο παράδειγμά μας έχουμε σαρώσει ένα τμήμα της προηγούμενης φωτογραφίας στα 1.200ppi και κατόπιν μειώσαμε την ανάλυση στα 300ppi ώστε να τετραπλασιαστεί το μέγεθός της. Στην οθόνη φαίνεται το μέγεθος με το οποίο θα εκτυπωθεί στο χαρτί η μεγέθυνση του καραβιού. 67/105
Μειώνοντας την ανάλυση από τα 1.200ppi στα 150ppi οκταπλασιάζουμε το μέγεθος της εκτύπωσης. Παρατηρήστε ότι μεγαλώνει το μέγεθος αλλά γίνονται πιο ορατές οι ατέλειες της φωτογραφίας. 3.9.11α Χωρίς παρεμβολή Όπως αναφέραμε, μια εικόνα με ανάλυση 150ppi ή 200ppi στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζει πολύ καλή ποιότητα εκτύπωσης, οπότε γενικά δεν υπάρχει λόγος να εκτυπώνουμε αρχεία μεγαλύτερων αναλύσεων. Επομένως, σαρώνοντας μία φωτογραφία στα 600dpi και μειώνοντας κατόπιν την ανάλυσή της στα 200ppi, η εικόνα θα παρουσιάζει τις ίδιες διαστάσεις στην οθόνη, αλλά θα τριπλασιάσει το μέγεθός της κατά την εκτύπωση. Αντίθετα, για να μειώσουμε το μέγεθος, βελτιώνοντας ταυτόχρονα την ποιότητα της εκτύπωσης, χρειάζεται να αυξήσουμε την ανάλυση. Να υπενθυμίσουμε ότι δεν πρέπει να σαρώνουμε τις φωτογραφίες σε αναλύσεις μεγαλύτερες από την οπτική ανάλυση του σαρωτή μας, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις η σάρωση πραγματοποιείται με παρεμβολή εικονοστοιχείων, με αποτέλεσμα οι φωτογραφίες να εμφανίζονται θολές και με μειωμένη λεπτομέρεια. Μεταβολή ανάλυσης στο Photoshop Για να μεταβάλουμε την ανάλυση μιας εικόνας με τη βοήθεια του Photoshop, επιλέγουμε "Image Size..." από το μενού "Image". Στην περιοχή "Pixel Dimensions" του παράθυρου ρυθμίσεων που εμφανίζεται, το Photoshop μάς δίνει πληροφορίες για το μέγεθος του αρχείου και τον αριθμό των εικονοστοιχείων της εικόνας, ενώ στην περιοχή "Document Size" (ή "print size") για την ανάλυση και το μέγεθος της εκτύπωσης. Για να διατηρήσει η εικόνα τις ίδιες αναλογίες πλάτους προς ύψος και για να μην παραμορφωθούν τα αντικείμενα κατά την αλλαγή της ανάλυσης, θα πρέπει στο Photoshop να είναι ενεργοποιημένη η επιλογή "Constrain Proportions". Η πιο σημαντική πάντως ρύθμιση, ώστε η μεταβολή της ανάλυσης να πραγματοποιηθεί χωρίς παρεμβολή, είναι η 68/105