Στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου». Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Μάρτιος 2013 Μάιος 2013 Όνομα : Παπαχριστόπουλος Λεωνίδας 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη... 3 Εισαγωγή στο έργο... 4 Το έργο στην παρούσα φάση... 4 Το VIAF... 4 Στόχος Αντιστοίχησης... 5 Προεργασία... 5 Εισαγωγή του περιεχομένου... 6 Έλεγχος και δοκιμές της εφαρμογής... 7 Εργασίες επόμενη φάσης... 7 Παράρτηµα - Οδηγίες Ελέγχου Αντιστοίχησης Θεµατικών Επικεφαλίδων Ονοµάτων µε VIAF... 8 Διαδικασία Ελέγχου... 9 2
Περίληψη Στα πλαίσια της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου» που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), στόχος μας είναι η δημιουργία ενός ιστότοπου, ο οποίος θα θα φιλοξενήσει την παρουσίαση των θεματικών επικεφαλίδων της βιβλιοθήκης διασυνδέοντάς τες με τις αντίστοιχες της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Στόχοι και οφέλη: Ανάπτυξη ενός συμβουλευτικού εργαλείου: υποβοήθηση της καθημερινής εργασίας των εργαζομένων στις βιβλιοθήκες όσον αφορά στη θεματική ευρετηρίαση, αλλά και των τελικών χρηστών που επιθυμούν να αποδώσουν στις εργασίες του κάποιο αντίστοιχο θέμα. Αναθεώρηση και βελτίωση των θεματικών επικεφαλίδων της βιβλιοθήκης: μέσα από τη διαδικασία δημιουργίας του ιστότοπου, βελτιώνεται το περιεχόμενο που θα παρουσιαστεί μέσα σε αυτό, αφού εντοπίζονται τυχόν λάθη και παραλήψεις, ενώ ταυτόχρονα γίνεται η αντιστοίχηση με τις θεματικές επικεφαλίδες της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Υλοποίηση τη λογικής της Ανοιχτής Πρόσβασης, αφού το σύνολο των θεματικών επικεφαλίδων της βιβλιοθήκης είναι προσβάσιμο στο κοινό. Παροχή επιπλέον υπηρεσιών προς τους τελικούς χρήστες : μεταφορά φόρτου εργασίας από το προσωπικό στους τελικούς χρήστες μέσω της εξατομικευμένης υπηρεσίας υποβολής υλικού στο σύστημα από τους τελικούς χρήστες (μέλη ΔΕΠ, φοιτητές, κ.α.) Λειτουργικότητα με άλλα συστήματα: διασύνδεση της νέας ψηφιακής βιβλιοθήκης με άλλα συστήματα, που συνεπάγεται δημιουργία προστιθέμενης αξίας 3
Εισαγωγή στο έργο Το πλαίσιο της πράξης με τίτλο «Προηγμένες, Κεντρικές Υπηρεσίες Ψηφιακών Βιβλιοθηκών Πρόσβασης Σ.Ε.Α.Β.» που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης στοχεύει στην ανάπτυξη υπηρεσιών που αξιοποιούν τεχνολογίες βασισμένες κυρίως στην ανοικτή πρόσβαση, με όλα τα πλεονεκτήματα που αυτό συνεπάγεται: ισότιμη, ελεύθερη, άμεση, διαρκή και απαλλαγμένη από τέλη και από πολλούς περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων, διαδικτυακή πρόσβαση σε ηλεκτρονικό και ψηφιακό ακαδημαϊκό, επιστημονικό, πολιτιστικό, ιστορικό, κ.α. περιεχόμενο. Παράλληλα, υιοθετεί συνεργατικά μοντέλα λειτουργίας των υπηρεσιών βασιζόμενα τόσο σε κεντρικές υποδομές, ενιαίες πολιτικές, συμμετοχική ανάπτυξη όσο και σε ελεύθερη διάθεση για τοπική μεταφόρτωση και παραμετροποίηση. Τούτο εξασφαλίζει τη διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών, εξοικονομεί υλικοτεχνικούς πόρους και αξιοποιεί ανθρώπινο δυναμικό από το σύνολο των βιβλιοθηκών με στόχο τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των πολιτών στην αναζήτηση, εντοπισμό και αξιοποίηση του ως άνω περιεχομένου Πιο συγκεκριμένα, στα πλαίσια της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου» που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), στόχος μας είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη ενός ιστοτόπου που θα περιλαμβάνει το σύνολο των θεματικών επικεφαλίδων της βιβλιοθήκης διαμορφωμένων στην όσο το δυνατόν πιο πλήρη μορφή τους, μεταφρασμένες στα αγγλικά και διασυνδεδεμένες με τις αντίστοιχες της βιβλιοθήκης του Κογκρέσου. Στα πλαίσια της πράξης λοιπόν, απαραίτητο βήμα για αυτό το σκοπό αποτελεί η αντιστοίχηση των εγγραφών των ονομάτων των συγγραφέων με αυτών του VIAF (Virtual International Authority File). Το VIAF Το έργο στην παρούσα φάση Το Virtual International Authority File (VIAF) είναι ένα διεθνές αρχείο καθιερωμένων όρων. Πρόκειται για μία συνεργασία διαφόρων εθνικών βιβλιοθηκών η οποία υλοποιείται κάτω από την εποπτεία της Online Computer Library Center (OCLC). Η προσπάθεια ξεκίνησε με βασικούς συντελεστές την Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. Στόχος της προσπάθειας είναι η διασύνδεση των εθνικών αρχείων καθιερωμένων όρων και τη δημιουργία ενός διεθνούς εικονικού αρχείου. Το συγκεκριμένο αρχείο περιλαμβάνει όμοιες εγγραφές διασυνδεδεμένες από διαφορετικά data sets. Μία 4
εγγραφή του VIAF περιλαμβάνει έναν συγκεκριμένο αριθμό δεδομένων καθώς και τις παραπομπές «βλέπε» και «βλέπε επίσης». Τα δεδομένα είναι διαθέσιμα online τόσο για έρευνα όσο και για διαμοιρασμό και ανταλλαγή. Στόχος Αντιστοίχησης Στόχος της βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου είναι να ταυτοποιήσει τις εγγραφές Ονομάτων που διαθέτει με τις αντίστοιχες του VIAF. Η ταυτοποίηση θα επιτευχθεί μέσα από την προσθήκη στα κατάλληλα πεδία του UNIMARC τον μοναδικό αριθμό εγγραφή του VIAF. Έτσι θα υλοποιηθεί η σύνδεση του μοναδικού αριθμού που διαθέτει η εγγραφή του καθιερωμένου όρου με τον αντίστοιχο μοναδικό του VIAF. Η προσπάθεια αυτή εντάσσεται στο πλαίσιο διάθεσης των δεδομένων της βιβλιοθήκης στην κοινότητα, αλλά και στη διαρκή δραστηριοποίηση προς τη βελτίωση του υπάρχοντος καταλόγου. Οι καθιερωμένοι όροι Ονομάτων θα παρουσιαστούν στην Διαδικτυακή εφαρμογή Polaris. Προεργασία Το πρώτο στάδιο του project περιελάμβανε τη εξαγωγή του αρχείου καθιερωμένων όρων ονομάτων σε ένα μορφότυπο που θα διευκόλυνε την επεξεργασία του. Η εξαγωγή έγινε σε txt αρχεία. Εικόνα 1: Η εξαγωγή των αρχείων Έπειτα από την εξαγωγή απαιτείτο μία αυτοματοποιημένη διαδικασία αντιστοίχησης προκειμένου να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα. Ο αλγόριθμος που χρησιμοποιήθηκε έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα καθιστώντας επιτυχημένη την αντιστοίχηση ενός μεγάλου μέρους ονομάτων, αλλά δεν έχει αγγίξει τα επίπεδα που θα μπορεί να χαρακτηριστεί απόλυτα επιτυχημένος. Υπάρχουν φαινομενικά επιτυχημένες αντιστοιχήσεις που ένα όνομα αντιστοιχείται με ένα από αυτά που βρίσκονται στον κατάλογο του VIAF, αλλά στην ουσία πρόκειται για συνωνυμία, αφού οι συγγραφείς έχουν δραστηριοποιηθεί σε άλλο γνωστικό πεδίο και έχουν διαφορετική συγγραφική 5
δραστηριότητα. Αντικείμενο των συγκεκριμένων οδηγιών είναι να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο ελέγχου της υπάρχουσας αντιστοίχησης, προκειμένου να διαμορφωθούν δύο σύνολα όρων: Αυτών που θεωρούνται ως επιτυχώς αντιστοιχισμένοι Αυτών που σίγουρα/ μάλλον δεν είναι Οι καθιερωμένοι όροι που δεν είναι σίγουρα επιτυχώς αντιστοιχισμένοι θα τεθούν υπό επεξεργασία σε επόμενη φάση. Εισαγωγή του περιεχομένου Την παρούσα χρονική περίοδο έχουν ενσωματωθεί 1200 εγγραφές συγγραφέων οι οποίες θα εμπλουτίζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η εισαγωγή των αρχείων γίνεται από εξειδικευμένη οθόνη που όπου ο εξουσιοδοτημένος χρήστης θα μπορεί να ανεβάζει το αρχείο σε μορφή txt. Εικόνα 2: Η εγγραφή 6
Έλεγχος και δοκιμές της εφαρμογής Η λειτουργία και η ποιότητα του τελικού παραδοτέου υποβλήθηκε και υποβάλλεται σε διαδοχικούς ελέγχους προκειμένου να εντοπιστούν προβλήματα και ταυτόχρονα να προσδιοριστούν ανάγκες που δεν έχουν συμπεριληφθεί στον αρχικό σχεδιασμό. Εργασίες επόμενη φάσης Στην επόμενη φάση του έργου, θα υλοποιηθούν τα εξής: Εισαγωγή αρχείων που αφορούν στα ονόματα συγγραφέων Χρήση της εφαρμογής από τους τελικούς χρήστες της εφαρμογής, και αλληλεπίδραση με αυτούς για τυχόν διορθώσεις ή τροποποιήσεις της εφαρμογής προς διευκόλυνση του χρήστη Δημοσιοποίηση προσπάθειας 7
Παράρτημα - Οδηγίες Ελέγχου Αντιστοίχησης Θεματικών Επικεφαλίδων Ονομάτων με VIAF 8
Διαδικασία Ελέγχου Τα καθιερωμένα ονόματα σε συνδυασμό με το Link που οδηγεί στην αντίστοιχη εγγραφή του VIAF εισήχθησαν σε ένα αρχείο excel, όπου δίπλα στην εκάστοτε εγγραφή θα πρέπει ο βιβλιοθηκονόμος να σημειώσει ένα ΟΚ αν μετά τον έλεγχο που θα πραγματοποιήσει θεωρεί ότι είναι επιτυχημένη η αντιστοίχηση και με ένα NOK (Not OK) αν έχει αμφιβολίες ή είναι σίγουρα λανθασμένη η αντιστοίχηση. Τα βήματα εργασίας έχουν ως εξής: 1. Ο βιβλιοθηκονόμος ανοίγει το excel στα οποία έχουν εισαχθεί τα δεδομένα και αντιγράφει στον browser το link που εμφανίζεται εκεί. 2. Μεταβαίνει στον OPACIAL στο μενού πλοήγηση ή και στο ADVANCE και διενεργεί αναζήτηση για να διαπιστωθούν τα έργα του συγγραφέα που διαθέτει η βιβλιοθήκη. 9
Από τη στιγμή της πρώτης αναζήτησης ο βιβλιοθηκονόμος μπορεί να μεταβεί στον επόμενο όνομα χωρίς να διενεργήσει αναζήτηση, αφού παρουσιάζονται σειριακά στην ίδια οθόνη. 3. Στη συνέχεια ο βιβλιοθηκονόμος αντιγράφει στον browser το link που περιλαμβάνεται στο excel και μεταβαίνει στην αντίστοιχη εγγραφή του VIAF. ΕΠΙΚΌΛΛΗΣΗ ΤΑΥΤΟΠΟΊΗΣΗ 10
4. Από τη στιγμή που συμπίπτουν τα έργα του συγγραφέα με αυτά που υπάρχουν στον κατάλογο της βιβλιοθήκης τότε ο βιβλιοθηκονόμος εισάγει την ένδειξη OK στο αρχείο excel. 5. Στην περίπτωση που φαίνεται να μην υπάρχει πλήρης αντιστοίχηση, ο βιβλιοθηκονόμος σημειώνει την ένδειξη NOK στο αρχείο excel. 11