"Ποιοτικός έλεγχος πολλαπλασιαστικού υλικού φυτών μεγάλης καλλιέργειας"

Τ εχνολογικ ό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κ αλαμάτας Σχολή ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ Τμήμα Φυτικής Παραγωγής Πτυχιακή Εργασία "Ποιοτικός έλεγχος πολλαπλασιαστικού υλικού φυτών μεγάλης καλλιέργειας" Σπουδάστρια ΜΠΑΛΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΣΠΑΣΙΑ Καθηγητής Αρ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΑΗΜΗΤΡΗΣ Καλαμάτα 1999

Τ εχνολογικ ό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Κ αλαμάτας Σχολή ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ Τμήμα Φυτικής Παραγωγής Πτυχιακή Εργασία "Ποιοτικός έλεγχος πολλαπλασιαστικού υλικού φυτών μεγάλης καλλιέργειας" Σπουδάστρια ΜΠΑΛΤΟΠΟΥΛΟΥ ΑΣΠΑΣΙΑ Καθηγητής Δ ρ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ Καλαμάτα 1999

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Π οικιλία 1 2. Πολλαπλασιαστικό υλικό 2 3. Μείγμα πολλαπλασιαστικού υλικού 2 4. Διάκριση - Κατάταξη πολλαπλασιαστικού υλικού 3 ΜΕΡΟΣ A (fpvxjl ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ 4 1. Αντικείμενο 4 1.1 Επίσημη δειγματοληψία 4 1.2 Σπορομερίδα 4 1.3 Πρωταρχικό, σύνθετο και αποστελλόμενο εργαστηριακό δείγμα 5 1.4 Μέγεθος αποστελλόμενου δείγματος 5 2. Γενικές αρχές και οδηγίες δειγματοληψίας 5 3. Εργαλεία και μέθοδοι δειγματοληψίας 8 3.1 Δειγματοληψία σπορομερίδας 8 4. Μέγιστα βάρη σπορομερίδας (I) και ελάχιστα βάρη αποστελλόμενου δείγματος (II) για κάθε είδος 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ 15 1. Αντικείμενο 15 1.1 Ορισμός 15 1.2 Δ ιαδικασία 15 2. Προσδιορισμός άλλων ειδών 16 2.1 Δ ιαδικασία 16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ III ΔΟΚΙΜΗ ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 17 1. Αντικείμενο 17 1.1 Ορισμοί 17 1.2 Γενικές αρχές 24 1.3 Υλικά 25 1.4 Συσκευές 27

2. Δ ιαδικασία δοκιμής βλαστικότητας 27 2.1 Εργαστηριακό δείγμα 27 2.2. Συνθήκες δοκιμής βλαστικότητας 28 3. Εκτίμηση αξιολόγηση 33 3.1 Επανέλεγχος 34 4. Υπολογισμός και έκφραση αποτελεσμάτων 35 4.1 Ανοχές 35 Ειδικός Π ίνακας I 36 Ειδικός Π ίνακας II 37 Π ίνακας III 38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜ ΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ 42 1. Αντικείμενο 42 1.1 Ορισμός 42 2. Όργανα - Συσκευές 42 3. Δ ιαδικασία 42 3.1 Άλεσμα 43 3.2 Προ-ξήρανση 44 3.3 Ξήρανση 44 4. Υπολογισμός και έκφραση των αποτελεσμάτων 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ V ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜ ΟΣ ΤΩΝ ΧΙΛΙΩΝ ΣΠΟΡΩΝ 48 1.1 Αντικείμενο 48 1.2 Δ ιαδικασία 48 1.3 Υπολογισμός και έκφραση των αποτελεσμάτων 49 ΜΕΡΟΣ Β ( η^τοβηορο ϊ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ I 1. ΣΠΟΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ 50 2. ΠΟΙΟΤΗΤΑ 50 2.1 Ιώσεις 50 2.2 Μύκητες και βακτήρια 52 2.3 Νηματώδεις 53 2.4 Καλλιεργητική τεχνική 53

2.5 Ποιότητα εισαγόμενου σπόρου 54 3. ΒΑΣΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΣ 55 4. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ 56 5. ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ 56 6. ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ - ΧΗΜΙΚΗ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ 56 7. ΔΙΑΜΕΤΡΗΜΑ 57 8. ΣΗΜΑΝΣΗ - ΣΦΡΑΓΙΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ 58 9. ΣΦΡΑΓΙΣΕΙΣ 58 10. ΣΗΜΑΝΣΗ ΣΥΣΚΕΥ ΑΣΙΩΝ 59 11. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ 60 12. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ 51 13. ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΥ ΜΕΙΩΜΕΝΩΝ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΩΝ 62 14. ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ 62 15. ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΑ 62 16. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 63 17. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 63 18. ΕΠΙΣΗΜ ΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 70 1. Εισαγωγή 71 2. Επισήμανση των φυτών που θα αφαιρεθούν 71 3. Δ ιαδικασία της αρνητικής επιλογής 73 4. Παράγοντες που επηρεάζουν την αρνητική επιλογή 73 5. Προληπτικά μέτρα ΚΕΦΑΛΑΙΟ III ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 75 1. Γενικά 75 2. Προβλάστηση 3. Η ανοσοενζυματική δοκιμασία ELISA (Enzyme - Linked Immunosorbent Assay) 76 4. Δ ιαδικασία προσδιορισμού των ιώσεων των κονδύλων της π α τάτας με την ανοσοενζυματική δοκιμασία ELISA 77

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 80 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Γενικός Τεχνικός Κανονισμός ελέγχου και πιστοποίησης σπόρων σποράς φυτών μεγάλης καλλιέργειας, κτηνοτροφικών φυτών και οσπρίων, κηπευτικών και κονδύλων πατάτας για φύτευση. 2. Τεχνικός κανονισμός ελέγχου και πιστοποίησης κονδύλων πατάτας για φύτευση.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ποιοτικός έλεγχος πολλαπλασιαστικού υλικού φυτών μεγάλης καλλιέργειας αφορά τον έλεγχο του αγενούς και εγγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού. Οι δύο τύποι ποιοτικών ελέγχων πραγματοποιούνται σε ειδικούς χώρους - εργαστήρια κατάλληλα εξοπλισμένα με όργανα και συσκευές που εξυπηρετούν τους χειριστές τους. Ο ποιοτικός έλεγχος εγγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού λαμβάνει χώρα στο Σταθμό Ελέγχου Σπόρων Αθηνών ενώ ο ποιοτικός έλεγχος αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού πραγματοποιείται στο Σταθμό Ελέγχου Αγενούς Πολλαπλασιαστικού Υλικού. Οι δύο τύποι ποιοτικών ελέγχων διαφέρουν ριζικά σε διαδικασία ενώ ελέγχουν διαφορετικά πράγματα. Στο Σταθμό Ελέγχου Σπόρων Αθηνών γίνονται έλεγχοι ως προς την καθαρότητα, βλαστικότητα, ποσοστό υγρασίας. Η διαδικασία είναι κοινή για όλους τους σπόρους που ελέγχονται. Ως προς τον έλεγχο της καθαρότητας πραγματοποιείται η ανάλυση καθαρότητας και προσδιορισμός άλλων ειδών. Η διαδικασία είναι απλή και γίνεται καθημερινά στο σταθμό. Ο έλεγχος της βλαστικότητας αφορά ένα ποσοστό σπόρων που έχει βλαστήσει μετά από ορισμένες διαδικασίες και κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Η διαδικασία αυτή του προσδιορισμού της φυτρωτικής ικανότητας είναι ομοιότυπη για όλους τους σπόρους. Ο προσδιορισμός της περιεχόμενης υγρασίας σ' ένα δείγμα σπόρων είναι επίσης μια διαδικασία απλή ακολουθείται από όλους τους σπόρους χωρίς να παρουσιάζει κάποια σοβαρά προβλήματα. Όλοι αυτοί οι έλεγχοι πραγματοποιούνται στο Σταθμό Ελέγχου Σπόρων από ειδικευμένο προσωπικό. Στο Σταθμό Ελέγχου Αγενούς Πολλαπλασιαστικού Υλικού γίνονται έλεγχοι ως προς τους ιούς και μόνο ενός συγκεκριμένου φυτού μεγάλης καλλιέργειας, που πολλαπλασιάζεται αγενώς, αυτού της πατάτας. Οι σπουδαιότεροι από αυτούς είναι: - Ιός του καρουλιάσματος των φύλλων - Ιός της ράβδωσης ή ιός Υ - Ιός Α - ΙόςΧ - Επίσης ο ιός Μ, ο ιός 8, ο ιός Τ /

Οι έλεγχοι πραγματοποιούνται με τη βοήθεια της ανοσοενζυματικής δοκιμασίας ELISA που περιγράφεται στο σχετικό κεφάλαιο. Οι έλεγχοι και εδώ γίνονται από ειδικευμένο προσωπικό. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει ένας έλεγχος είναι το δείγμα του υλικού που θα ελεγχθεί. Έτσι προηγείται η διαδικασία της δειγματοληψίας η οποία αποτελεί μια σοβαρή διαδικασία, απαραίτητη για την εξέλιξη του ελέγχου. Η διαδικασία της δειγματοληψίας περιγράφεται στο σχετικό κεφάλαιο. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες έννοιες απαραίτητες στη διαδικασία του ποιοτικού ελέγχού. 1. Π οικιλία - i r Ως ποικιλία θεωρείται η ομάδα φυτών εντός μιας βοτανικής ταξινομικής μονάδας της κατώτερης γνωστής κατηγορίας που μπορεί: α. Να οριστεί από την εκδήλωση των χαρακτηριστικών που προκύπτουν από ένα συγκεκριμένο γονότυπο ή συνδυασμό γονότυπων. β. Να τη διακρίνει από κάθε άλλη ομάδα φυτών η εκδήλωση ενός τουλάχιστον από τα εν λόγω χαρακτηριστικά, γ. Να θεωρείται ως μονάδα σε σχέση με την καταλληλότητα της να αναπαράγεται χωρίς μεταβολές. Για τον παρακάτω ορισμό της ποικιλίας πρέπει να συντρέχουν αθροιστικά και οι τρεις (α, β, γ) παραπάνω περιπτώσεις. Η ομάδα φυτών αποτελείται από ολόκληρα φυτά ή από μέρη φυτών, εφόσον τα μέρη αυτά είναι ικανά να παράγουν ολόκληρα φυτά. Τα φυτά και τα μέρη αυτών αναφέρονται στο εξής ως "συστατικά ποικιλίας". Η εκδήλωση των χαρακτηριστικών που αναφέρεται στην παραπάνω περίπτωση α μπορεί να είναι αμετάβλητη ή μεταβλητή μεταξύ συστατικών ποικιλίας του ίδιους είδους, εφόσον και ο βαθμός της μεταβολής προκύπτει επίσης από το γονότυπο ή τον συνδυασμό γονότυπων. 2. Π ολλαπλασιαστικό υλικό Πολλαπλασιαστικό υλικό φυτικών ειδών ή πολλαπλασιαστικό υλικό είναι σπόροι, κόνδυλοι και βολβοί, ριζώματα, σποροφυτάρια, υποκείμενα και εμβόλια, καθώς και κάθε τμήμα φυτού που προορίζεται για την αναπαραγωγή του. * TyQj f e V l ^ C? Τ? ί '/,{ Λ σ 2

3. Μ είγμα πολλαπλασιαστικού υλικού Μείγμα πολλαπλασιαστικού υλικού φυτικών ειδών ή μείγμα είναι το πολλαπλασιαστικό υλικό που αποτελείται από πρόσμιξη σπόρων, κονδύλων, βολβών ή ριζωμάτων από δύο ή περισσότερα είδη ή ποικιλίες εφόσον το συνολικό βάρος των άλλων ποικιλιών εκτός εκείνης που εφαρμόζεται σε μεγαλύτερη αναλογία, υπερβαίνει το ποσοστό επτά τοις εκατό (7%) του συνολικού βάρους όλων των ποικιλιών. Το πιο πάνω ποσοστό μπορεί να μεταβάλλεται με απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας. 4. Διάκριση - Κατάταξη πολλαπλασιαστικού υλικού Το πολλαπλασιαστικό υλικό διακρίνεται στις εξής ομάδες: α. Σπόρων φυτών μεγάλης καλλιέργειας και λειμωνίων φυτών β. Σπόρων κηπευτικών και καλλωπιστικών φυτών, ανθέων, θαμνωδών και δενδρωδών καλλιεργειών, γ. Κονδύλων, βολβών και ριζωμάτων δ. Σποροφύτων, φυταρίων που πολλαπλασιάζονται αγενώς, σποροφύτων εμβολιασμένων και μοσχευμάτων εμβολιασμένων ή μη. ε. Μιγμάτων. Το πολλαπλασιαστικό υλικό των ομάδων των περιπτώσεων α, β, γ και δ της προηγούμενης παραγράφου κατατάσσεται στις εξής κατηγορίες: α. Υλικού καλλιτερευτού β. Προβασικού πολλαπλασιαστικού υλικού γ. Βασικού πολλαπλασιαστικού υλικού δ. Πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού ε. Εμπορικού πολλαπλασιαστικού υλικού 3

ΜΕΡΟΣ Α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ 1 Αντικείμενο Αντικείμενο της δειγματοληψίας είναι η απόκτηση δείγματος καταλλήλου σε μέγεθος για τη διενέργεια εργαστηριακών ελέγχων, στο οποίο η πιθανότητα να προσδιοριστεί ένα συστατικό καθορίζεται, μόνο από το βαθμό παρουσίας του στην σπορομερίδα από την οποία προήλθε το δείγμα. 1.1. Επίσημη δειγματοληψία Η δειγματοληψία θεωρείται επίσημη όταν διενεργηθεί από πρόσωπο εκπαιδευμένο και εξουσιοδοτημένο από την Υπηρεσία Ελέγχου και Πιστοποίησης Πολ/κού Υλικού του Υπουργείου Γεωργίας ή Ν.Π.Δ.Δ. αρμόδιο για τον έλεγχο και την πιστοποίηση, ή το Σταθμό Ελέγχου Σπόρων Αθηνών (εφόσον πρόκειται να εκδοθεί διεθνές πιστοποιητικό σπορομερίδας). 1.2 Σπορομερίδα Είναι μια καθορισμένη ποσότητα σπόρων που μπορεί να προσδιοριστεί ή να αναγνωριστεί με φυσικά μέσα και για την οποία είναι δυνατόν να εκδοθεί ένα πιστοποιητικό. Η σπορομερίδα εκτός των άλλων πρέπει να ανταποκρίνεται και στις παρακάτω προδιαγραφές οι οποίες έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη δειγματοληψία. Να μην υπερβαίνει με ανοχή 5% το προβλεπόμενο από τους κανονισμούς μέγεθος για κάθε είδος. Να είναι ομοιογενής όσο αυτό είναι πρακτικά δυνατόν και να μην πραγματοποιείται η δειγματοληψία όταν παρουσιάζονται ενδείξεις ετερογένειας. Η συσκευασία να έχει γίνει σύμφωνα με τους κανονισμούς ελέγχου και πιστοποίησης και να είναι από κάθε άποψη ασφαλής (σφραγισμένη), να φέρει δε οπωσδήποτε σήμανση για την αναγνώρισή της (αριθμό σπορομερίδας). Είναι αυτονόητο ότι δεν πραγματοποιείται επίσημα δειγματοληψία και έκδοση οποιουδήποτε πιστοποιητικού σε σπόρους χύμα ή σε συσκευασίες που δεν είναι ασφαλείς (σφραγισμένες). 4

1.3 Πρωταρχικό, σύνθετο και αποστελλόμενο εργαστηριακό δείγμα. Η ποσότητα σπόρου που λαμβάνεται από κάθε τυχαίο σημείο της σπορομερίδας, καλείται "πρωταρχικό δείγμα", "σύνθετο δείγμα", από το οποίο υστέρα από ομογενοποίηση και διαδοχικές υποδιαιρέσεις λαμβάνεται το "αποσταλλόμενο" στο Σταθμό Ελέγχου Σπόρων Αθηνών δείγμα για την πραγματοποίηση των αναλύσεων. Από το δείγμα αυτό λαμβάνονται ένα ή περισσότερα εργαστηριακά δείγματα. 1.4 Μέγεθος αποστελλομένου δείγματος Το βάρος του δείγματος που αποστέλλεται στο Σταθμό θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσο με εκείνο που προβλέπεται στο γενικό ή στους ειδικούς τεχνικούς κανονισμούς ελέγχου και πιστοποίησης (σχετικός πίνακας επισυνάπτεται), ειδικά δε για τις περιπτώσεις που θέλουμε να ελέγξουμε την υγρασία των σπόρων το βάρος του δείγματος πρέπει να είναι 100 γραμ. για τους σπόρους που είναι αναγκαίος ο θρυμματισμός τους και 50 γραμ. για τα υπόλοιπα είδη. 2. Γενικές αρχές και οδηγίες δειγματοληψίας. Η επίσημη δειγματοληψία διενεργείται αποκλειστικά από άτομα έμπειρα και εξασκημένα στη δειγματοληψία των σπόρων και οπωσδήποτε εξουσιοδοτημένα για το σκοπό αυτό από την Υπηρεσία Ελέγχου και Πιστοποίησης ή το Σταθμό Ελέγχου Σπόρων Αθηνών. Η σπορομερίδα πρέπει να είναι αποθηκευμένη κατά τέτοιο τρόπο ώστε στο σύνολο των συσκευασιών της να είναι εύκολα προσιτό, ιδιαίτερη δε προσοχή πρέπει να καταβάλλεται από το δειγματολήπτη ώστε να μη λαμβάνονται και αναμιγνύονται πρωταρχικά δείγματα από διαφορετικές σπορομερίδες. Ο αριθμός των πρωταρχικών δειγμάτων εξαρτάται από το μέγεθος της σπορομερίδας, οι παρακάτω δε αριθμοί πρωταρχικών δειγμάτων θα πρέπει να θεωρηθούν σαν οι ελάχιστοι κατά περίπτωση: α. Δειγματοληψία σε φορτία, κιβώτια μεταφοράς εμπορευμάτων (containers) διαφόρων μεγεθών ή ρύακες εισαγωγής σπόρων σε υποδοχείς (σιλό, συγκρότημα τυποποίησης κ.λ.π.). 5

Μέγεθος σπορομερίδας μέχρι 500 χγρ. 501-3.000 χγρ. 3001-20.000 χγρ. 20.001 χγρ. και άνω Αριθμός πρωταρχικών δειγμάτων Τουλάχιστον πέντε (5), εκτός και αν η μερίδα είναι μικρότερη από 50 χγρ., οπότε παίρνουμε λιγότερα, αλλά όχι κάτω από τρία (3). Ένα (1) αρχικό δείγμα κάθε 300 χγρ., και όχι λιγότερα από πέντε (5) Ένα (1) αρχικό δείγμα κάθε 500 κιλά και όχι λιγότερα από δέκα (10). Ένα αρχικό δείγμα κάθε 700 κιλά και όχι λιγότερα από σαράντα (40). β. Δειγματοληψία σπορομερίδων σε σάκους ή άλλους ανάλογους υποδοχείς που είναι ομοιόμορφοι σε βάρους, μέχρι πέντε (5) συσκευασίες Παίρνουμε πρωταρχικά δείγματα από κάθε συσκευασία (σάκο) 6-30 συσκευασίες Ένα πρωταρχικό δείγμα κάθε τρεις (3) και όχι λιγότερα από πέντε (5). 31-40 συσκευασίες Ένα (1) πρωταρχικό δείγμα, κάθε πέντε (5) και όχι λιγότερα από δέκα (10). 401 και άνω Ένα (1) κάθε επτά (7) συσκευασίες και όχι λιγότερα από ογδόντα (80) δείγματα. γ. Μικρές συσκευασίες Σε περίπτωση δειγματοληψίας μικρών συσκευασιών όπως μεταλλικά κουτιά, φακελάκια, χάρτινα κουτιά κλπ., παίρνουμε όσες συσκευασίες χρειάζονται για να φτιάξουμε ένα βάρος 100 χγρ και όλες αυτές τις θεωρούμε σαν μία ενότητα (π.χ. 20 συσκευασίες των 5 χγρ. ή 100 του 1 χγρ) την οποία και δειγματίζουμε σύμφωνα με τα προηγούμενα (1.7.β). δ. Τρόπος ενέργειας Από κάθε σημείο δειγματοληψίας μιας σπορομερίδας ή ενός φορτίου λαμβάνονται πάντοτε πρωταρχικά δείγματα του ίδιου περίπου μεγέθους. Εφόσον η σπορομερίδα έχει συσκευαστεί σε σάκους ή ανάλογη συσκευασία, οι σάκοι από τους οποίους λαμβάνονται τα πρωταρχικά δείγματα διαλέγονται στην τύχη και παίρνονται δείγματα από την κορυφή, το μέσο ή τη βάση του (όχι όμως υποχρεωτικά και στα τρία σημεία από τον ίδιο σάκοι). Στην περίπτωση που οι σπόροι έχουν περίβλημα και δεν προσφέρονται για ελεύθερη ροή (π.χ ΣΟΙΛυΜ 5Ρ., 6

FESTUCA SP., AGROPYRON SP κλπ.) δειγματίζονται με το χέρι σε διάφορα βάθη. Τα πρωταρχικά δείγματα σε φορτία (χύμα) σπόρων ή σε σπόρους συσκευασμένους σε μεγάλους υποδοχείς (κιβώτια μεταφοράς εμπορευμάτων), λαμβάνονται από τυχαίες θέσεις και βάθη. Εφόσον τα πρωταρχικά δείγματα δεν παρουσιάζουν εμφανή ετερογένεια, τότε συνενώνονται και ομοιογενειοποιούνται με ανάδευση ή με τη βοήθεια εργαλείων και μηχανών και σχηματίζουν το σύνθετο δείγμα. Από το σύνθετο δείγμα με συνεχείς υποδιαιρέσεις λαμβάνεται το αποστελλόμενο στο Σταθμό δείγμα. Για την αποστολή τους τα δείγματα τοποθετούνται σε χάρτινη η πάνινη σακούλα, πακετάρονται δε με επιμέλεια προκειμένου να φθάσουν ακέραια στο Σταθμό. Εφόσον το δείγμα προορίζεται για έλεγχο της υγρασίας τότε τοποθετείται σε αδιάβροχη συσκευασία από την ουσία απομακρύνεται όσο είναι δυνατόν ο αέρας. Τα δείγματα αποστέλλονται στον προορισμό τους χωρίς καθυστέρηση και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να μείνουν στα χέρια του ελεγχομένου ή υπαλλήλου του ή άλλων προσώπων που δεν είναι εξουσιοδοτημένα από την Υπηρεσία Ελέγχου και Πιστοποίησης ή το Σταθμό Ελέγχου Σπόρων Αθηνών. Το αποσταλλόμενο δείγμα σημαίνεται κατά τρόπο που να συσχετίζεται με τη σπορομερίδα την οποία αντιπροσωπεύει και είναι πάντοτε σφραγισμένο ιδιαίτερα όταν πρόκειται να εκδοθεί διεθνές πιστοποιητικό. Εσωτερικά του δείγματος τοποθετείται καρτέλα στην οποία σημειώνονται απαραίτητα: Το είδος, η ποικιλία και η κατηγορία του σπόρου, ο αριθμός σπορομερίδας, ο κάτοχος του σπόρου και η χώρα προέλευσης (για εισαγόμενους σπόρους), ο αριθμός των σάκων ή άλλων συσκευασιών και το συνολικό βάρος, ο υπεύθυνος για τη δειγματοληψία και η ημερομηνία διενέργειας της καθώς επίσης και το είδος του χημικού προϊόντος εφόσον έχει γίνει κάλυψη του σπόρου με αυτό. Σε περίπτωση που ζητηθούν αντιδείγματα ή εφόσον προβλέπεται από τους σχετικούς κανονισμούς διπλό δείγμα, το δεύτερο δείγμα θα λαμβάνεται ανεξάρτητα από το πρώτο ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, δηλαδή νέα ομογενειοποίηση του σύνθετου δείγματος, διαδοχικές υποδιαιρέσεις, λήψη του δεύτερου δείγματος. Πρακτικό δειγματοληψίας θα συντάσσεται στις περιπτώσεις που προβλέπεται κάτι τέτοιο. 7

Το εργαστηριακό δείγμα λαμβάνεται από το αποσταλλόμενο δείγμα με καταλλήλους μεθόδους. 3. Εργαλεία και μέθοδοι δειγματοληψίας. 3.1 Δειγματοληψία σπορομερίδας Κατά τη δειγματοληψία για έλεγχο μιας ποσότητας σπόρων χρησιμοποιούνται διάφοροι τόποι δειγματοληπτών τους οποίους περιγράφουμε σε συντομία. 3.1. α Σωληνοειδής δειγματολήπτης Εξωτερικά αποτελείται από ένα σωλήνα με 6 ή 9 εγκοπές. Εσωτερικά φέρει εφαρμοσμένο σωλήνα με ισάριθμες ωοειδές εγκοπές που εφαρμόζουν απόλυτα με τις εγκοπές του εξωτερικούς κυλίνδρου. Με στροφή 180 του εσωτερικού σωλήνα οι εγκοπές κλείνουν και ανοίγουν. Με τον δειγματολήπτη αυτό λαμβάνονται ίσες ποσότητες πρωταρχικών δειγμάτων από όλα τα σημεία δειγματοληψίας μιας συσκευασία, Ανάλογα με το είδος του σπόρου που θα πάρουμε δείγμα οι δειγματολήπτες παρουσιάζουν ποικιλία ως προς το μήκος και τη διάμετρο των σωλήνων. Ορισμένοι τύποι χωρίζονται και σε διαμερίσματα με εγκάρσια τοιχώματα στις εγκοπές και είναι κατάλληλοι για λήψη δειγμάτων σε κιβώτια, σωρούς κλπ. 5.1. β Κεφαλωτός δειγματολήπτης Υπάρχουν διάφοροι τύποι, ο καταλληλότερος είναι εκείνος του οποίου το μήκος φθάνει τα 500 ΜΜ, αποτελείται δε από την λαβή μήκους 100 ΜΜ, μια ωοειδή εγκοπή 340 ΜΜ και την αιχμή μύτη 60 ΜΜ. Είναι αρκετά μακρύς για να φθάνει μέχρι το μέσον του σάκου και κατάλληλος για τα περισσότερα είδη σπόρων. 3.1. γ. Ειδικές περιπτώσεις Σε ορισμένα είδη σπόρων που δεν γλιστρούν όπως: AGROPYRON, LOLIUM, ARRHENATHURUM, FESTUCA κλπ. η δειγματοληψία μπορεί να γίνει και με το χέρι, επειδή όμως δεν είναι δυνατόν να πάρουμε δείγμα σε βάθος μεγαλύτερο από 400 ΜΜ περίπου, είναι απαραίτητο κατά διαστήματα να αδειάζονται μερικά σακιά ή μέρος αυτών για να ληφθούν πρωταρχικά δείγματα από τη βάση του σάκου. Κατά τη δειγματοληψία πρέπει να κρατάμε σφιχτά τους σπόρους με τα δάκτυλα για να μην ξεφύγουν. 4. Μέγιστα βάρη σπορομερίδας (I) και ελάχιστα βάρη αποστελλομένου δείγματος (II) για κάθε είδος 8

I. Πηγή: Γενικός Τεχνικός Κανονισμός Ελέγχου και πιστοποίησης σπόρων σποράς I II Είδη Μέγιστο Ελάχιστο Βάρος βάρος σπορομερίδας δείγματος (τόννοι) (κιλά) 1. Beta vulgaris 20 0,5 2. Dactyllis fectuca 10 ο,ι 3. Lolium 10 0,2 4. Hedysarum coronarium α) καρπός 10 ι,ο β) σπόρος 10 0,4 5. Lotus 10 0,2 6. Lupinus 10 ι,ο 7. Mdeicago 10 0,3 8. Onobrychis vicifolia α) καρπός 10 0,6 β) σπόρος 10 0,4 9. Pi sum 20 ι,ο (κτηνοτροφίας) 10. Trifolium 10 0,4 alexandrinum 11. Tritolium pratense 10 0,3 12. Trifolium repens 10 0,2 και resupinatum 13. Lathyrus, Vicia 20 ι,ο 14. Facelia, Poterium 10 0,5 15. Όσπρια 20 ι,ο 16. Arachis 20 ι,ο 17. Brassica 10 0,2 18. Gossypium,. 20 ι,ο Helianthus, Glycine 19. Avena, Hordeum, 25 ι,ο Triticum, Secale, Triticale 20. Oryza 25 0,5 21. Zea mays α) καθαρές σειρές 40 0,25 β) Λοιπές κατηγορίες 40 ι,ο 9

22. Solanum (κόνδυλοι) 40 50 κόνδυλοι μέχ. 10 στρ. 100 κόνδυλοι άνω των 10 στρεμμάτων 23. Apium 10 0,005 24. Daucus, Lactuca, 10 0,010 Petroselinum 25. Cichorium 10 0,015 26. Allium porrum & 10 0,020 cerefolkium. Brassica rapa. Lycopersicum. Solanum mefcngena - Valerianella 27. Allium cepa, 10 0,025 Brassica oleracea. Cucumis satives, Foeniculum 28. Scorzonera 10 0,030 29. Capsicum 10 0,040 30. Raphanus 10 0,050 31. Spinacea 10 0,075 32. Asparagus, Beta, 10 0,100 Cucumis «wdc 33. Citrullus lanatus 20 0,250 34. Pisum (κηπευτικό) 20 0,500 35. Phaseolus vulgaris 20 0,700 36. Phaseolus coccineus, Vicia faba 20 1,000 Επιτρέπεται ανοχή 5% του μεγίστου βάρους παρτίδος σπόρων προς σπορά πλην του είδους με αυξ. αριθ. 22. 10

II. Πηγή: Τεχνικός Κανονισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης σπόρων σποράς κτηνοτροφικών φυτών I II (τόννοι) (γραμμάρια) Αγροστώδη 1. DACTYLIS GLOMERATA 10 100 2. FESTUCA ARUNDINACEA 10 100 3. FESTUCA PRATENSIS 10 100 4. LOLIUM PERENNE 10 200 5. LOLIUM X BOUCHEANUM 10 200 6. ACROSTIS CANINAL 10 50 7. AGROSTIS GIGANTEA 10 50 8. AGROSTIS STOLONIFERA 10 50 9. AGROSTIS CAPILLARIS 10 50 10. ALOPECURUS PRATENSIS 10 100 11. ARRENATHERUM ELATIUS 10 200 12. CYNODON DACTYLON 10 50 13. FESTUCA OVINA 10 100 14. FESTUCA RUBRA 10 100 15. LOLIUM MYLTIFLORUM 10 200 16. PHALARIS AQUATICA 10 100 17. PHLEUM BERTOLONII 10 50 18. PHLEUM PRATENSE 10 50 19. PO A ANNUA 10 50 20. POA NEMORALIS 10 50 21. POA PALUSTRIS 10 50 22. POA PRATENSIS 10 50 23. POA TRIVIALIS 10 50 24. TRISETUM FLAVESCENS 10 50 25. BROMUS CATHARTICUS 10 200 26. BROMUS SITCHENSIS 10 200 Ψυχανθή 27. HEDYSARUM CORONARIUM - καρπός 10 1.000 - σπόρος 10 400 28. LOTUS CORNICULATUS 10 200 11

29. LUPINUS ALBUS 20 1.000 30. LUPINUS ANGUSTIFOLIUS 20 1.000 31. LUPINUS LUTEUS 20 1.000 32. MEDICAGO SAUVA 10 300 33. ONOBRYCHIS VICIIFOLIA - καρπός 10 600 - σπόρος 10 400 34. PISUM SATIVUM (κτηνοτρ.) 20 1.000 35. TRIFOLIUMALEXANDRINUM 10 400 36. TRIFOLIUMPRATENSE 10 300 37. TRIFOLIUMREPENS 10 200 38. TRIFOLIUMRESUPINATUM 10 200 39. TRIGONELLA FOENUM 10 500 GRAECUM 40. VICIA FABA (κτηνοτρ.) 20 1.000 41. VICIA SATIVA 20 1.000 42. MEDICAGO LUPULINA 10 300 43. MEDICAGO X VARIA 10 300 44. TRIFOLIUMHYBRIOUM 10 200 45. TRIFOLIUMINCAZNATUM 10 200 46. VICIA PANNONICA 20 1.000 Διάφορα 47. PHACELIA TANACETIFOLIA 10 300 12

Ill Πηγή: Τεχνικός κανονισμός ελέγχου και πιστοποίησης σπόρων κηπευτικών 1. Μέγιστο βάρος σπορομερίδας α. Σπόροι μεγέθους ίσου ή μεγαλύτερου εκείνου των σπόρων σίτου: 20 τόννοι β. Σπόροι μεγέθους μικρότερου εκείνου των σπόρων σίτου: 10 τόννοι Το μέγιστο βάρος σπορομερίδας δεν πρέπει να υπερβαίνει σε ποσοστό περισσότερο του 5%. 2. Ελάχιστο βάρος δείγματος Είδος Βάρος σε γραμ. Allium cepa 25 Allium porrum 20 Antliriucus cerefolium 20 Apium graveoleps 5 Asparagus officinalis 100 Beta vuígaris 100 Brassica olerácea 25 Brassica pekinensis 20 Brassica rapa 20 Capsicum annuum 40 Cichorium intybus (partim) (ραδίκι, witloof, 15 ευρύφυλλο, ιταλικό ραδίκι) Cichorium intybus (partim) (ραδίκι για 50 βιομηχανική χρήση) Cichorium endinia 15 Citrullus vulgaris 250 Cucumis melo 100 Cucumis sativus 25 Cucurbita maxima 250 Cucurbita pepo 150 Cynara carduncutus 50 Dancus carota 10 Foeniculum vulgare 25 Lactuca sativa 10 Lycopersicon lycopersicum 20 13

Petroselinum crispum 10 Phaseolus coccineus 1000 Phaseolus vulgaris 700 Pisum sativum 500 Raphabus sutivus 50 Scorzoncra hispánica 30 Solunum melongena 20 Spinacia olerácea 75 Vaterianella locusta 20 Vicia faba 1000 Στην περίπτωση ποικιλιών υβριδίων των προαναφερθέντων ειδών, το ελάχιστο βάρος του δείγματος δύναται να ελαττωθεί μέχρι του τετάρτου. IV. Τεχνικός Κανονισμού Ελέγχου και πιστοποίησης σιτηρών Avena sativa Hordeum vulgare. Triticum aestivum, X Triticosecale, Triticum durum & Secale cereale I II 25 100 Oryza sativa 25 500 Zea mays, προβασικοί και βασικοί σπόροι 40 250 καθαρών σειρών Zea mays 40 1.000 Βασικοί σπόροι πλην καθαρών σειρών πιστοποιημένοι σπόροι Sorghum spp. 10 1.000 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑΣ 1. Αντικείμενο Το αντικείμενο της ανάλυσης καθαριότητας είναι να καθορίσει: το ποσοστό του καθαρού σπόρου το προσδιορισμό άλλων ειδών 1.1 Ορισμός Καθαρός σπόρος θεωρείται ο σπόρος με ή χωρίς το περίβλημά του ή τμήμα του σπόρου μεγαλύτερο από το μισό του μεγέθους του (κανόνας του μισού σπόρου) 1.2 Δ ιαδικασία Το δείγμα που έχει προκόψει από τη δειγματοληψία ομογενοποιείται. Η ομογενοποίηση του δείγματος γίνεται με τη βοήθεια ενός διαιρέτη ο οποίος ανάλογα με το μέγεθος του σπόρου διαφέρει. Το δείγμα ανακατεύεται τρεις φορές μέσω του διαιρέτη. Ζυγίζονται 120 gr (ελάχιστο βάρος) και τοποθετούνται σε ειδική συσκευασία - χάρτινο φακελάκι όπου και αναγράφονται τα στοιχεία του σπόρου. Παράδειγμα 38 Λάρισα σιτάρι σκληρό 5ΪΓη6ίθ 05227002 β' αναπαραγωγής Επεξήγηση Αύξοντας αριθμός και > Τοποθεσία προέλευσης» Είδος» Ποικιλία > Αριθμός σπορομερίδας Οι σπόροι του δείγματος που περίσσεψαν φυλάσσονται για την περίπτωση επαναληπτικού ελέγχου. Η ανάλυση καθαρότητας αφορά την αφαίρεση - αδρανών υλών όπως πέτρες, φυτικά υπολείμματα ακόμα και κομμάτια από το σπόρο που είναι κάτω του μισού του μεγέθους του. - άλλων ειδών. 15

Η αφαίρεση των παρακάτω στοιχείων γίνεται πάνω σε μπλε χαρτόνι διαστάσεων 40 cm x 40 cm περίπου (δεν είναι απόλυτος οι τιμές όπου και τοποθετείται το δείγμα των 120 gr (ελάχιστο βάρος). Η ανάλυση γίνεται με τη βοήθεια μεγενθυτικού φακού με λάμπα φωτός για την αποφυγή λάθους. Μετά την ανάλυση σε μπλοκ αρχείου καταγράφονται τα ποσοστά του καθαρού σπόρου, των αδρανών υλών και των άλλων ειδών. 2. Προσδιορισμός άλλων ειδών Ο προσδιορισμό άλλων ειδών αφορά μόνο άλλα είδη και όχι ανάλυση καθαριότητας. 2.1 Λ ιαδικασία Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η ίδια και γίνεται στην πράξη ταυτόχρονα. Δηλαδή στο δείγμα από τη δειγματοληψία εκτός από τα 120 gr που ζυγίζονται για την ανάλυση καθαρότητας ζυγίζονται ξεχωριστά και 500 gr (ελάχιστο βάρος) σπόρου που τοποθετούνται σε άλλη συσκευασία, ίδια όμως με την προηγούμενη, και αναγράφονται επάνω τα ίδια στοιχεία. Ο προσδιορισμός των άλλων ειδών γίνεται με τη βοήθεια των ίδιων στοιχείων όπως παραπάνω. Σ' αυτή την περίπτωση όμως αφαιρούνται μόνο άλλα είδη τα οποία περιγράφονται λεπτομερώς και καταγράφονται σε μπλοκ αρχείου. Τέλος ζυγίζονται οι ποσότητες των άλλων ειδών, υπολογίζονται τα ποσοστά τους και καταγράφονται στο μπλοκ του αρχείου. Σημείωση: Η ελάχιστη ποικιλιακή καθαρότητα της βρώμης (Avena Sabiva), κριθαριού (Hordeum vulgare), ρυζιού (Oryza sativa), μαλακού σιταριού (Triticum aestivum) και σκληρού σιταριού (Triticum durum), πρέπει να είναι κατά κατηγορία σπόρων: Κατηγορία Ελάχιστη ποικιλιακή καθαρότητα % Προβατικοί και βασικοί σπόροι 99,9 Πιστοποιημένοι σπόροι Α' αναπαρ. 99,7 Πιστοποιημένοι σπόροι Β' αναπαρ. 99,0 16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ III ΔΟΚΙΜΗ ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 1. Αντικείμενο Ο τελικός σκοπός της δοκιμής βλαστικότητας είναι η πληροφόρηση για την φυτρωτική ικανότητα του σπόρου στον αγρό και η σύγκριση διαφορετικών σπορομερίδων όσον αφορά την ιδιότητά τους αυτή. Ο έλεγχος της βλαστικότητας σε συνθήκες αγρού δεν είναι αποτελεσματικός γιατί τα αποτελέσματα δεν είναι σταθερά. Έτσι έχουν τεθεί σε εφαρμογή "εργαστηριακές μέθοδοι" όπου κάτω από "ελεγχόμενες συνθήκες" επιτυγχάνεται για την πλειονότητα των δειγμάτων ενός καθορισμένου είδους η πιο κανονική, η πιο γρήγορη και η δυνατόν πληρέστερη βλαστικότητα. 1.1 Ορισμοί Βλαστικότητα ενός σπόρου σε εργαστηριακές συνθήκες είναι ο μετασχηματισμός του σε φυτάριο "ορισμένου" για κάθε είδους "σταδίου" όπου η εμφάνιση των βασικών οργάνων του υποδηλώνει κατά πόσο μπορεί να εξελιχθεί σε κανονικό φυτό υπό ευνοϊκές εδαφικές συνθήκες. Βλαστικότητα επί τοισ εκατό είναι η αναλογία επί τοις εκατό των σπόρων που έχουν μετασχηματισθεί σε κανονικά φυτάρια. Βασικά όργανα του φυταρίου των διαφόρων ειδών είναι: - Ριζικό σύστημα (πρωτογενής ρίζα ή εμβρυακές ρίζες) - Βλαστικός άξονας (υποκοτόλιο, επικοτόλιο, μεσοκοτυλιο σε ορισμένα ΟταΐΓπηεε, ακραίος οφθαλμός) - Κοτυληδόνες (μία ή περισσότερες) - Κολεοπτίλη (σε όλα τα 0Γ3ηΉηαε) Κανονικά φυτάρια: Τα φυτάρια αυτά δείχνουν με βάση τα βασικά τους όργανα ότι έχουν τη διαδικασία να εξελιχθούν σε ικανοποιητικά φυτά όταν καλλιεργηθούν σε έδαφος καλής ποιότητας και κάτω από ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας, θερμοκρασίας και φωτισμού. Για να καταταγεί ένα φυτάριο στα κανονικά θα πρέπει να ανήκει σε μια από τις παρακάτω κατηγορίες. α) Άθικτα φυτάρια: Είναι τα φυτάρια που έχουν όλα τα βασικά τους όργανα κα λά αναπτυγμένα, πλήρη με καλές αναλογίες και υγιή. 17

Έ να άθικτο φυτάριο παρουσιάζει ένα ειδικό συνδυασμό μερικών από τα παρακάτω βασικά όργανα εξαρτώμενο από το είδος στο οποίο ανήκει: - Έ να καλά αναπτυγμένο ριζικό σύστημα αποτελούμενο από: - μια μακριά και λεπτή "πρωτογενή ρίζα" με πολυάριθμα συνήθως ριζικά τριχίδια και λεπτή άκρη. - "Δευτερογενείς ρίζες" όταν σχηματίζονται κατά τον συγκεκριμένο χρόνο της δοκιμής. - Αρκετές "εμβρυακές ρίζες: αντί μιας πρωτογενούς ρίζας σε ορισμένα γένη όπως είναι τα: AVENA, HORDEUM, SECALE, TRITICUM. TRITICOSECALE, CYCLAMEN. - Έ να καλά αναπτυγμένο βλαστικό άξονα αποτελούμενο από: - ένα ευθύ, συνήθως λεπτό και επιμηκυσμένο υποκοτύλιο σε φυτάρια με επίγεια βλάστηση. - ένα καλά αναπτυγμένο επικοτύλιο σε φυτάρια με υπόγεια βλάστηση. - επιμηκυσμένο υποκοτύλιο και επικοτύλιο σε μερικά γένη με επίγεια βλάστηση. - ένα επιμηκυσμένο μεσοκοτύλιο σε μερικά γένη των GRAMINEAE. Έ να ορισμένο αριθμό κοτυληδόνων, δηλαδή: - μια κοτυληδόνα στα μονοκοτυλήδονα ή και κατ' εξαίρεση σε ορισμένα δικοτυλήδονα. Μπορεί να είναι πράσινη σαν φύλλο ή με άλλη μορφή και να είναι στο σύνολό της ή κατά ένα μέρος της μέσα στο σπόρο. - δύο κοτυληδόνες στα δικοτυλήδονα. Σε είδη με επίγεια βλάστηση είναι πράσινες και φυλλώδεις, ενώ το σχήμα και το μέγεθος εξαρτάται από το είδος. Σε φυτάρια με υπόγεια βλάστηση οι κοτυληδόνες είναι ημισφαιρικές, σαρκώδεις και παραμένουν μέσα στο περίβλημα του σπόρου. - ένα ποικίλο αριθμό κοτυληδόνων (1-18) στα κωνοφόρα που συνήθως είναι πράσινες, μακριές και στενές. Πράσινα, απλωμένα πρωτογενή φύλλα. - ένα πρωτογενές φύλλο συνήθως εμφανιζόμενο μετά από λίγα λεπτοειδή φύλλα σε φυτάρια με εναλλασσόμενα φύλλα ή - δύο πρωτογενή φύλλα σε φυτάρια με αντίθετα φύλλα. Ένας ακραίος οφθαλμός ή βλαστική κορυφή, η ανάπτυξη των οποίων παραλλάσσει με το είδος που εξετάζουμε. 18

Μια καλά αναπτυγμένη, ευθεία κολεοπτύλη στα GRAMINEAE που περιέχει ένα πράσινο φύλλο εκτεινόμενο μέχρι την κορυφή από την οποία εξέρχεται προς τα έξω. β) Φυτάρια με ελαφρές ατέλειες: Είναι τα φυτάρια που δείχνουν ορισμένες ελαφρές ατέλειες στα βασικά τους όργανα ενώ κατά τα άλλα δείχνουν ικανοποιητική και ισορροπημένη ανάπτυξη συγκρινόμενη με εκείνη των άθικτων φυταρίων της ίδιας δοκιμής. Οι παρακάτω ατέλειες θεωρούνται ελαφρές: Πρωτογενής ρίζα με περιορισμένης έκτασης ζημιάς ή ελαφρά καθυστέρηση στην ανάπτυξή της. Πρωτογενής ρίζα ελαττωματική, αλλά με αρκετές καλά αναπτυγμένες δευτερογενείς ρίζες σε ορισμένα γένη των LEGUMINOSAE, κυρίως στα μεγαλόσπερμα, των GRAMINEAE (ΖΕΑ) και σε όλα τα γένη των CURCUBITACEAE και MALVACEAE. Μόνο δύο εμβυακές ρίζες σε AVENA, HORDEUM, SECALE, TRITICUM. TRITICOSECALE και CYCLAMEN. Υποκοτύλιο, επικοτύλιο ή μεσοκοτύλιο με περιορισμένη ζημιά. Κοτυληδόνες με περιορισμένη ζημιά εφόσον ισχύει ο κανόνας του 50% δηλαδή το 50% τουλάχιστον της συνολικής τους επιφάνειας έχει κανονική λειτουργικότητα και επί πλέον δεν υπάρχουν ενδείξεις ζημιάς στην βλαστική κορυφή ή στους γύρω ιστούς. Μια κανονική κοτυληδόνα στα Δικοτυλήδονα εφόσον δεν υπάρχουν ενδείξεις ζημιάς στην βλαστική κορυφή ή τους γύρω ιστούς. Τρεις κοτυληδόνες αντί δύο. Πρωτογενή φύλλα με περιορισμένη ζημιά και εφόσον ισχύει ο κανόνας του 50% δηλαδή τουλάχιστον το 50% της συνολικής επιφάνειας έχει κανονική λειτουργικότητα. Μόνο ένα κανονικό πρωτογενές φύλο όπως π.χ. στο γένος PHASEOLUS εφόσον δεν υπάρχουν ενδείξεις ζημιάς στον ακραίο οφθαλμό. Πρωτογενή φύλλα του γένους PHASEOLUS τα οποία έχουν κανονικό σχήμα και μέγεθος μικρό αλλά μεγαλύτερο από το 1/4 του κανονικού μεγέθους. Τρία πρωτογενή φύλλα αντί δύο. Κ ολεοπτίλη με περιορισμένη ζημιά 19

Κολεοπτίλη με σχίσιμο από την κορυφή προς τα κάτω που δεν υπερβαίνει το 1/3 του μήκους της. Κολεοπτίλη ελαφρά στριμμένη ή σχηματίζουσα θηλειά επειδή είναι παγιδευμένη κάτω από το χιτώνα και την λεπίδα ή το περίβλημα του σπόρου. Κολεοπτίλη με ένα πράσινο φύλλο που δεν εκτείνεται μέχρι την κορυφή αλλά μέχρι το μέσον τουλάχιστον της κολεοπτίλης. γ) Φυτάρια με δευτερογενή μόλυνση Φυτάρια κατεστραμμένα σε μεγάλο βαθμό από μύκητες ή βακτήρια κατατάσσονται στα κανονικά εφόσον είναι φανερό ότι η μόλυνση δεν προήλθε από τους μητρικούς σπόρους και επί πλέον εφόσον μπορούμε να προσδιορίσουμε την ύπαρξη όλων των βασικών οργάνων των εξεταζομένων φυταρίων. Ανώμαλα φυτάρια: Τα φυτάρια αυτά δεν δείχνουν την δυνατότητα να εξελιχθούν σε κανονικά φυτά όταν καλλιεργηθούν σε έδαφος καλής ποιότητας και κάτω από ευνοϊκές συνθήκες υγρασίας, θερμοκρασία και φωτισμού. Τα παρακάτω φυτάρια κατατάσσονται στα ανώμαλα: α) Φυτάρια ζημιωμένα: Είναι φυτάρια που κάποιο από τα βασικά τους όργανα λείπει ή είναι ζημιωμένο σε μεγάλο βαθμό και ανεπανόρθωτα με αποτέλεσμα να μην έχει ισορροπημένη ανάπτυξη, β) Κακοσχηματισμένα ή ανισόρροπα φυτάρια: Είναι φυτάρια με αδύνατη ανάπτυξη ή με κάποια φυσιολογική ανωμαλία ή με βασικά όργανα κακοσχηματισμένα ή ανισόρροπα, γ) Φυτάρια κατεστραμμένα: Φυτάρια με κάποιο από τα βασικά τους όργανα ζημιωμένο συνήθως από την εμφανή ή όχι παρουσία μικροοργανισμών που προέρχονται από το μητρικό σπόρο με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η κανονική ανάπτυξη των φυταρίων. Μία ή περισσότερες από τις παρακάτω ατέλειες σε ένα φυτάρια το καθιστούν ανώμαλο, α) Πρωτογενής ρίζα 1. Ρίζα της οποίας ή άκρη είναι ελαττωματική ή λείπει τελείως άσχετα με το τελικό της μήκος. 2. Ρίζα που είναι συνήθως κοντή και έχει σχήμα ροπάλου μολονότι συχνά η άκρη της είναι άθικτη, χαρακτηρίζει φυτάρια με φυτοτοξικά συμπτώματα. 20

3. Ρίζα συνήθως με άθικτη άκρη αλλά πολύ κοντή και αδύνατη σε σχέση με τα υπόλοιπα βασικά όργανα του φυταρίου. 4. Ρίζα που λείπει τελείως. 5. Ρίζα σπασμένη. 6. Ρίζα σχισμένη από την άκρη. 7. Ρίζα με συσφίξεις. 8. Ρίζα νηματοειδής, ινώδης. 9. Ρίζα παγιδευμένη μέσα στο περίβλημα του σπόρου. 10. Ρίζα με αρνητικό γεωτροπισμό. 11. Ρίζα υαλώδης 12. Ρίζα κατεστραμμένη λόγω πρωτογενούς μόλυνσης 13. Εμβρυακές ρίζες: Μία ή καμία Οι δευτερογενείς ή εμβρυακές ρίζες που εμφανίζουν μία ή περισσότερες από τις παραπάνω ατέλειες είναι ανώμαλες και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν μία ανώμαλη πρωτογενή ρίζα σε περιπτώσεις όπου η παρουσία αρκετών δευτερογενών ριζών ή τουλάχιστον δύο εμβρυακών ριζών προσδιορίζουν την αξία του φυταρίου. β) Το Υ ποκοτύλιο, το Επικοτύλιο, το Μεσοκοτύλιο 1. Κοντό και παχύ (εξαιρείται το γένος CYCLAMEN). 2. Μη σχηματίζον κόνδυλο (μόνο για το γένος CYCLAMEN). 3. Σπασμένο ή ραγισμένο σε βάθος. 4. Σχισμένο σε όλο το πλάτος. 5. Ανύπαρκτο. 6. Με συσφίξεις 7. Στριμμένο έντονα 8. Με κλίση έντονη στην κορυφή. 9. Σχηματίζουν θηλειά ή έλικα. 10. Νηματοειδές ή Ινώδες. 11. Υαλώδες. 12. Κατεστραμμένο λόγω πρωτογενούς μόλυνσης. γ) Κοτυληδόνες (ισχύει ο κανόνας του 50%) 1. Εξογκωμένες ή σουφρωμένες. 2. Κακοσχηματισμένες 3. Σπασμένες ή ζημιωμένες από άλλη αιτία. 4. Ανύπαρκτες ή αποσπασμένες από το φυτάριο. 21

5. Αποχρωματισμένες. 6. Νεκρωμένες 7. Υαλώδεις 8. Κατεστραμμένες από πρωτογενή μόλυνση. Ζημιά ή καταστροφή των κοτυληδόνων στο σημείο προσκόλλησης στο φυτάριο αποτελεί αιτία για την κατάταξη του φυταρίου στα ανώμαλα και στην περίπτωση αυτή ο κανόνας του 50% δεν ισχύει. Ατέλειες μόνο για την κοτυληδόνα του ALLIUM SPP. 9. Κοντή και χοντρή. 10. Με συσφίγξεις 11. Με κλίση έντονη στην κορυφή. 12. Σχηματίζουσα θηλειά ή έλικα. 13. Χωρίς σαφώς σχηματισμένο γόνατο. 14. Νηματοειδής ή Ινώδης. δ) Τα πρώτα φύλλα (ισχύει ο κανόνας του 50%) 1. Κακοσχηματισμένα. 2. Ζημιωμένα 3. Ανύπαρκτα. 4. Αποχρωματισμένα 5. Νεκρωμένα 6. Κατεστραμμένα από πρωτογενή μόλυνση. 7. Κανονικό σχήμα αλλά μέγεθος μικρότερο από το 1/4 του κανονισμού. ε) Α κραίος οφθαλμός και περιβάλλοντες ιστοί 1. Κακοσχηματισμένα 2. Ζημιωμένα 3. Ανύπαρκτα 4. Καταστραμμένα από πρωτογενή μόλυνση. Εάν ο ακραίος οφθαλμός είναι ελαττωματικός ή λείπει, το φυτάριο είναι ανώμαλο ακόμη και όταν ένας ή δύο μασχαλιαίοι οφθαλμοί (π.χ. PHASEOLUS) ή βλαστοί (π.χ. PISUM) έχουν εκπτυχθεί. στ) Κολεοπτίλη και πρώτο φύλλο (GRAMINEAE) Η κολεοπτίλη 1. Κακοσχηματισμένη. 2. Ζημιωμένη 22

3. Ανύπαρκτη 4. Με άκρη ζημιωμένη ή ανύπαρκτη 5. Με κλίση έντονη στην κορυφή. 6. Σχηματίζουσα θηλειά ή έλικα 7. Στριμμένη σε μεγάλο βαθμό. 8. Σχισμένη πάνω από το 1/3 του μήκους από την κορυφή. 9. Σχισμένη στη βάση. 10. Νηματοειδής ή Ινώδης. 11. Κατεστραμμένη από πρωτογενή μόλυνση Το πρώτο φύλλο 12. Μη εκτεινόμενο μέχρι τον μέσον τουλάχιστον της κολεοπτίλης. 13. Ανύπαρκτο. 14. Κομματιασμένο ή με άλλους τρόπους κακοσχηματισμένο. ζ) Το φυτάριο σαν σύνολο 1. Κακοσχηματισμένο. 2. Σπασμένο. 3. Εμφάνιση κοτυληδόνων πριν από τη ρίζα. 4. Συγκόλληση δύο φυταρίων 5. Διατήρηση μέρους του ενδοσπερμίου σαν κολλάρο. 6. Κίτρινο ή λευκό 7. Νηματοειδής ή Ινώδες 8. Υαλώδες 9. Κατεστραμμένο από πρωτογενή προσβολή Πολύσπερμες ενότητες σπόρων: Είναι ενότητες σπόρων ικανές να παράγουν περισσότερα από ένα φυτάρια. Ενότητες που περιλαμβάνουν πάνω από ένα "πραγματικό σπόρο" δηλαδή σπόρο που προήλθε από την εξέλιξη της γονιμοποιημένης σπερματικής βλάστης (σπέρμα) π.χ. BETA VULGARIS, DACTYLIS, FESTUCA κ.λ.π. Πραγματικοί σπόροι που περιέχουν περισσότερα από ένα έμβρυα. Οι δύο παραπάνω κατηγορίες σπόρων εξετάζονται σαν απλοί σπόροι και τα παραγόμενα φυτάρια κατατάσσεται στα κανονικά εφόσον ένα τουλάχιστον από αυτά είναι κανονικό. Συγκολλημένα έμβρυα. Πολλές φορές από ένα σπόρο παράγονται δύο συγκολλημένα φυτάρια που θεωρούνται ανώμαλα. 23

Αφύτρωτοι σπόροι: είναι σπόροι που δεν φύτρωσαν κατά τη διάρκεια της περιόδου προβλάστησης. Οι σπόροι αυτοί διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες, α) Σκληροί σπόροι: Είναι σπόροι που στο τέλος της περιόδου προβλάστησης παραμένουν σκληροί επειδή δεν απορρόφησαν νερό. Η σκληρότητα αποτελεί ένα τύπο λήθαργου. Απαντώνται κυρίως σε πολλά είδη της οικογένειας των Leguminosae αλλά και σε άλλες οικογένειες σε μικρότερο βαθμό. β) Φρέσκοι σπόροι: Σπόροι που δεν είναι σκληροί και δεν έχουν φυτρώσει αλλά στο τέλος της δοκιμής παραμένουν καθαροί, συμπαγείς και προφανώς βιώσιμοι. Τελευταία γίνονται συζητήσεις σε διεθνείς επίπεδο για τον καλύτερο προσδιορισμό του όρου "Φρέσκοι σπόροι", γ) Νεκροί σπόροι: Συνήθως οι σπόροι αυτοί είναι μαλακοί, αποχρωματισμένοι, μουχλιασμένοι και δεν παρουσιάζουν καμία ανάπτυξη. δ) Ά λλες κατηγορίες: Τους μη φυτρώσαντες σπόρους μπορούμε να τους υποδιαιρέσουμε ακόμη περισσότερο σε άδειους, χωρίς έμβρυο και προσβεβλημένους από έντομα σπόρους. 1.2 Γενικές αρχές Οι δοκιμές βλαστικότητας γίνονται στον καθαρό σπόρο που θα προκόψει από τον έλεγχο καθαριότητας. Οι σπόροι δεν υφίστανται καμία προμεταχείρηση (πρόψυξη κλπ) εκτός από εκείνες που συνιστώνται στον πίνακα III. Σε περίπτωση που γίνονται συμπληρωματικές δοκιμές βλαστικότητας μετά από την εφαρμογή κάποιας άλλης προμεταχείρησης, τότε το αποτέλεσμα και η αντίστοιχη προμεταχείρηση αναφέρονται στο έντυπο ανάλυσης ξεχωριστά. Οι σπόροι, τακτοποιημένοι σε επαναλήψεις, ελέγχονται κάτω από ευνοϊκές συνθήκες εργασίας και σύμφωνα με τις μεθόδους που καθορίζονται στον πίνακα III. Μετά την περίοδο προβλάστησης που αναφέρονται στον πίνακα III, οι επαναλήψεις εξετάζονται και γίνονται μετρήσεις των φυταρίων και σπόρων και κατηγοριών εκείνων που αναφέρονται στο σχετικό έντυπο Ανάλυσης. 24

1.3. Υλικά α. Χαρτί (Διηθητικό ή στυπόχαρτο) με τα παρακάτω χαρακτηριστικά, χρησιμοποιούμενο για υπόστρωμα. Οι ίνες του πρέπει να είναι 100% λευκαμένο χημικό ξύλο, βαμβάκι ή άλλη καθαρισμένη φυτική κυτταρίνη. Επίσης πρέπει να είναι απαλλαγμένο από μύκητες, βακτήρια ή τοξικές ουσίες που μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη ή την εκτίμηση των φυταρίων. Πρέπει να είναι πορώδες και η υφή του να είναι τέτοια ώστε οι ρίζες των φυταρίων να αναπτύσσονται επιφανειακά. Πρέπει να έχει αρκετή αντοχή ώστε να μη σχίζετε κατά τη δοκιμή βλαστικότητας. Πρέπει να έχει την ικανότητα συγκράτησης αρκετού νερού για όλης την περίοδο της δοκιμής βλαστικότητας, για να εξασφαλίσει συνεχή παροχή υγρασίας στο σπόρο. Το ΡΗ του πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 6,0-7,5. Η διατήρησή του να γίνεται σε δροσερό δωμάτιο με όσο το δυνατό χαμηλότερη χαμηλή υγρασία. Επίσης πρέπει να είναι καλά συσκευασμένα για λόγους προστασίας από μολύνσεις και ζημιά κατά την αποθήκευση. Πολλές φορές είναι απαραίτητη η αποστείρωση για την εξαφάνιση τυχόν μούχλας που αναπτύχθηκε κατά την αποθήκευση. Έ λεγχος ποιότητας: Για να συγκρίνουμε χαρτί άγνωστης ποιότητας με χαρτί αποδεκτής ποιότητας που χρησιμοποιούμε, πρέπει να κάνουμε ένα βιολογικό TEST για τυχόν ύπαρξη επιβλαβών ουσιών. Κατά το TEST αυτό χρησιμοποιούμε σπόρους ειδών οι οποίοι είναι ευαίσθητοι σε τοξικές ουσίες του χαρτιού π.χ. PHLEUM PRATENSE, AGROSTIS GIGANTEA, ERAGROSTIS CURVULA, FESTUCA RUBRA VAR. COMMUTATA και LEPIDIUM SATIVUM. Εκτίμηση του χαρτιού γίνεται συγκρίνοντας την ανάπτυξη των ριζών των φυταρίων επάνω στους δύο τύπους χαρτιών. Η σύγκριση της ανάπτυξης των ριζών στους δύο τύπους χαρτιών γίνεται λίγες ημέρες μετά την έναρξη της διαδικασίας του φυτρώματος διότι τα συμπτώματα από την δράση των τοξικών ουσιών στο πρώτο στάδιο ανάπτυξης των ριζών είναι πιο έντονα. 25

Τα συμπτώματα που παρατηρούμε λόγω επίδρασης τοξικών ουσιών είναι κοντές ρίζες με άκρες συνήθως αποχρωματισμένες, ρίζες ανυψωμένες από το χαρτί και ριζικά τριχίδια εκπτυσσόμενα σαν μπουκέτα. Στα γκαζόν οι κολεοπτύλες μπορεί να είναι κοντές και πεπλατυσμένες. β' Άμμος: Χρησιμοποιείται και αυτή σαν υπόστρωμα 1. Γενικά χαρακτηριστικά: Πρέπει να είναι ομοιόμορφη και απαλλαγμένη από πολύ μικρά ή πολύ μεγάλα μόρια. Συνιστάται όπως όλα σχεδόν τα μόρια να έχουν τέτοιες διαστάσεις ώστε να περνάνε μέσα από ένα κόσκινο με τρύπες διαμέτρου 0,8 ΜΜ και να μην περνάνε από ένα άλλο κόσκινο με τρύπες διαμέτρου 0,05 ΜΜ. Η άμμος πρέπει να είναι απαλλαγμένη από ξένους σπόρους, μύκητες, βακτήρια ή τοξικές ουσίες που μπορεί να επηρεάσουν το φύτρωμα των σπόρων, την ανάπτυξη των φυταρίων και την εκτίμησή τους. Όταν προστίθεται στην άμμο η ποσότητα νερού που χρειάζεται για κάθε είδους σπόρου, τα μόρια της άμμου πρέπει να έχουν την ικανότητα να συγκρατούν αρκετό νερό για να τροφοδοτούν συνεχώς τους σπόρους και τα φυτάρια αλλά και να διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για αερισμό που είναι απαραίτητος για το καλό φύτρωμα και την καλή ανάπτυξη των ριζών. Το ΡΗ της άμμους πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 6,0-7,5 Το πλύσιμο και η αποστείρωση της άμμου πριν τη χρήση είναι απαραίτητη αλλά πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι τυχόν αποθέματα χημικών ουσιών στην άμμο είναι δυνατόν να καταστρέψουν παθογόνους μικροοργανισμούς που μεταφέρονται με τους σπόρους. Η άμμος μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολλές φορές εάν είναι καλή, αλλά πριν θα πρέπει να πλυθεί, να αποξηρανθεί και να επαναποστειρωθεί. Άμμος που έχει χρησιμοποιηθεί σαν υπόστρωμα σπόρων που είχαν υποστεί χημική μεταχείριση είναι προτιμότερο να μην επαναχρησιμοποιείται, εκτός εάν έχει διαπιστωθεί ότι οι χημικές ουσίες που έχουν συγκεντρωθεί σε αυτήν δεν προκαλούν φυτοτοξικά συμπτώματα. 26

2. Π οιοτικός έλεγχος: Για τον ποιοτικό έλεγχο νέων παραλαβών άμμου εφαρμόζουμε το ίδιο TEST που αναφέραμε για την περίπτωση του χαρτιού. γ. Νερό 1. Γενικά χαρακτηριστικά: - Πρέπει να είναι καθαρό και να μην περιέχει οργανικές ή ανόργανες ακαθαρσίες. - Εάν το νερό που χρησιμοποιούμε δεν είναι ικανοποιητικό, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε απεσταγμένο ή απιονισμένο. - Το ΡΗ του νερού πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 6,0-7,5 2. Π οιοτικός έλεγχος: Προκειμένου να είμαστε σίγουροι ότι χρησιμοποιούμε νερό καλής ποιότητας είναι σκόπιμο να γίνονται κατά καιρούς σε αυτό οι σχετικές αναλύσεις από τα αρμόδια προς τούτο Ιδρύματα. 1.4 Συσκευές Προβλαστήριο σπόρων: Είναι μια κλειστή καμπίνα με καλή μόνωση και με κατάλληλα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και φωτισμού όπου τοποθετούνται κατάλληλα οι σπόροι για να φυτρώσουν και να εξελιχθούν σε φυτάρια μέσα σε ορισμένο για κάθε είδος χρονικό διάστημα. Άλλες συσκευές που χρησιμοποιούνται για την προβλάστηση σπόρων είναι η συσκευή JACOBSEN καθώς και κατάλληλα διαμορφωμένα δωμάτια για τον σκοπό αυτό που λειτουργούν όπως και το προβλαστήριο σπόρων τύπου καμπίνας που αναφέραμε παραπάνω. 2. ΛΙΑΛΙΚ ΑΣΙΑ ΔΟΚΙΜΗΣ ΒΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ: 2.1. Εργαστηριακό δείγμα: Από τον καθαρό σπόρο που έχει υποστεί καλή ανάμειξη λαμβάνονται στην τύχη 400 σπόροι. Οι σπόροι αυτοί σε 4 επαναλήψεις των 100, τοποθετούνται αραιά στα υποστρώματα που θα τους φιλοξενήσουν για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα μέχρι την εκτίμηση των φυταρίων που θα προκόψουν. 27

2.2 Συνθήκες δοκιμής βλαστικότητας: Υποστρώματα: α. Μέθοδοι με βάση το χαρτί Επάνω σε χαρτί (TOP OF PAPER) οι σπόροι φυτρώνουν σε ένα ή περισσότερα στρώματα χαρτιού τα οποία είναι τοποθετημένα σε PETRI, σε δίσκους ή πλαστικά κουτιά. Μεταξύ χαρτιών (BETWEEN PAPER) οι σπόροι φυτρώνουν μεταξύ δύο στρωμάτων χαρτιού τα οποία είναι τοποθετημένα σε κλειστά κουτιά, σε πλαστικές σακούλες ή επάνω σε δίσκους. Σε πτυχωτό χαρτί (PLEATED PAPER) οι σπόροι τοποθετούνται σε μια πτυχωτή (σαν ακορντεόν) λωρίδα χαρτιού με 50 πτυχές βάζοντας 2 σπόρους σε κάθε πτυχή, β. Μέθοδοι με βάση την άμμο. Επιφανειακά: (TOP OF SAND). Οι σπόροι πιέζονται και τοποθετούνται στο επιφανειακό στρώμα της άμμου. Μέσα στην άμμο: Οι σπόροι τοποθετούνται σε ένα οριζόντιο στρώμα υγρής άμμου και καλύπτονται με ένα στρώμα ελαφράς άμμου το πάχος του οποίου εξαρτάται από το μέγεθος του σπόρου (10-20 ΜΜ). Υ γρασία και αερισμός: Η υγρασία τον υποστρώματος πρέπει να είναι αρκετή για τη Δοκιμή βλαστικότητας των σπόρων αλλά να μην είναι υπερβολική. Η αρχική ποσότητα νερού που θα προστεθεί στο υπόστρωμα εξαρτάται από τη φύση και τις διαστάσεις του υποστρώματος καθώς και από το μέγεθος και το είδος του σπόρου που ελέγχουμε κάθε φορά. Η άριστη ποσότητα υγρασίας πρέπει να προσδιορίζεται πειραματικά. Μεταγενέστερα ποτίσματα πρέπει να αποφεύγονται επειδή είναι δυνατόν να αυξηθεί η απόκλιση μεταξύ των αποτελεσμάτων των 4 επαναλήψεων καθώς και μεταξύ διαφορετικών TESTS βλαστικότητας. Κατόπιν αυτού πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε το υπόστρωμα να είναι συνεχώς υγρό σε όλη τη διάρκεια της δοκιμής. Ειδικά μέτρα για αερισμό συνήθως δεν είναι αναγκαία όταν χρησιμοποιούμε τις μεθόδους "Επάνω σε χαρτί" (ΤΡ) και "Πτυχωτές λωρίδες" (ΡΡ) μέσα σε κουτιά ή PETRI. Όμως όταν χρησιμοποιούμε τη μέθοδο "Μεταξύ χαρτιών" (ΒΡ) πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε τα 28

χαρτιά να είναι χαλαρά έτσι ώστε να υπάρχει αρκετός αέρας γύρω από τους σπόρους. Για τον ίδιο λόγο και η άμμος που καλύπτει τους σπόρους στην περίπτωση που αυτή χρησιμοποιείται σαν υπόστρωμα πρέπει να μην είναι πιεσμένη αλλά χαλαρή. θερμοκρασία: Οι θερμοκρασίες που χρησιμοποιούμε με κάθε περίπτωση περιγράφονται στον πίνακα III και αφορούν τα σημεία του υποστρώματος που βρίσκονται οι σπόροι. Η θερμοκρασία μέσα στα προβλαστήρια καμπίνες ή δωμάτια πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ομοιόμορφη και η απόκλιση από την καθορισμένη τιμή να μην υπερβαίνει το ± 1 C. Όταν χρησιμοποιούμε εναλλασσόμενες θερμοκρασίες, η κατώτερη θερμοκρασία διατηρείται συνήθως επί 16 ώρες και η υψηλότερη επί 8 ώρες. Συνήθως μια βαθμιαία μετάβαση τριών ωρών από τη μια θερμοκρασία στην άλλη είναι ικανοποιητική. Όταν όμως εξετάζουμε ληθαργούντες σπόρους πολλές φορές είναι αναγκαίο η μετάβαση από τη μια θερμοκρασία στην άλλη να είναι απότομη και να μην διαρκεί πάνω από μια ώρα. Φωτισμός Οι περισσότεροι σπόροι των ειδών που αναφέρονται στον πίνακα III φυτρώνουν και στο φως και στο σκότος. Όμως ο φωτισμός των υποστρωμάτων από μια τεχνητή πηγή ή το φως της ημέρας γενικά συνιστάται διότι τα φυτάρια αναπτύσσονται καλύτερα και η αξιολόγησή του στο τέλος είναι πιο εύκολη. Φυτά αναπτυσσόμενα σε πλήρες σκότος είναι χλωμά και λευκά και επομένως πιο ευαίσθητα στους μικροοργανισμούς. Εκτός αυτού μερικές ατέλειες όπως η έλλειψη χλωροφύλλης δεν μπορούν να ανιχνευθούν. Ακόμα σε ορισμένες περιπτώσεις το φως ευνοεί το φύτρωμα των σπόρων ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που το εμποδίζει. Εκλογή μεθόδου προβλάστησης: Στην περίπτωση των εναλλακτικών μεθόδων χρησιμοποιείται μία από αυτές και κατά προτίμηση εκείνη που ταιριάζει στην τεχνολογική υποδομή και την εμπειρία του Σταθμού ή της Υπηρεσίας Ελέγχου. 29

Όταν η μέθοδος που επιλέχθηκε δεν αποδόσει σε ικανοποιητικό βαθμό, τότε για μερικά είδη σπόρων χρησιμοποιείται στον επανέλεγχο μία ή περισσότερες εναλλακτικές μεθόδους που περιγράφονται στον πίνακα III. Χειρισμοί που βοηθουν στο φύτρωμα των σπόρων: Για διαφόρους λόγους όπως φυσιολογικούς λήθαργος, σκληρότητα σπόρων, παρεμποδιστές, είναι δυνατόν στο τέλος της δοκιμής βλαστικότητας να υπάρχουν πολλοί σπόροι σκληροί ή φρέσκοι. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε να κάνουμε επανέλεγχο μετά από μία ή περισσότερες μεταχειρίσεις που αναφέρονται παρακάτω. Οι μεταχειρίσεις αυτές μπορεί να γίνουν και στον αρχικό έλεγχο εφόσον υποπτευόμεθα λήθαργο. α. Μέθοδοι για σπάσιμο του φυσιολογικού λήθαργου - Ξηρά αποθήκευση: Σε περιπτώσεις που ο λήθαργος είναι μικρής διάρκειας, είναι συνήθως αρκετό να αποθηκεύσουμε το δείγμα σε ένα ξηρό μέρος για μια μικρή περίοδο συνήθως επαναλήψεις σπόρων τοποθετούνται στο "υγρό" υπόστρωμα και διατηρούνται σε χαμηλή θερμοκρασία για μια αρχική περίοδο πριν τοποθετηθούν στην κανονική θερμοκρασία που δείχνει ο πίνακας III. Συνήθως οι περισσότεροι σπόροι διατηρούνται σε θερμοκρασία 5-10 C για μια αρχική περίοδο μέχρι 7 ημερών. Μερικές φορές μπορεί να χρειασθεί να αυξηθεί η χρονική περίοδος ή να επαναληφθεί η ψύξη. - Προθέρμανση: Οι επαναλήψεις θερμαίνονται σε θερμοκρασία που δεν υπερβαίνει τους 30-35 C με ελεύθερη κυκλοφορία αέρος για περίοδο μέχρι 7 ημερών πριν τοποθετηθούν στις συνθήκες που περιλαμβάνονται στον πίνακα III. Σε μερικές περιπτώσεις ή περίοδος αυτή μπορεί να αυξηθεί. Για ορισμένα τροπικά και υποτροπικά είδη, η θερμοκρασία προθέρμανσης μπορεί να φθάσει 40-50 C, (ARACHIS HYPOGAEA: 40 C, ORYZA SATIVA 50 C). 30

- Φωτισμός: Τα ελεγχόμενα δείγματα πρέπει να φωτίζονται τουλάχιστον 8 ώρες το 24ωρο και μάλιστα κατά τη διάρκεια της υψηλής θερμοκρασίας όταν οι θερμοκρασίες είναι εναλλασσόμενες. Η ένταση του φωτός πρέπει να είναι περίπου 750-1250 LUX και να προέρχεται από κρύους λευκούς λαμπτήρες. Ο φωτισμός συνιστάται ειδικά σε ορισμένα τροπικά και υποτροπικά γκαζόν (CHLORIS PAYANA, CYNODON DACTYLON). - Νιτρικό Κάλι (Κ Ν 03). Αντί νερού, 0,2% διάλυμα ΚΝ03 (2 γρ. ΚΝ03 σε 1 λίτρο νερό) χρησιμοποιείται για την ύγρανση του υποστρώματος στην αρχή της δοκιμής. - Γιββεριλικό οξύ (GA3). Η μέθοδος αυτή συνιστάται κυρίως για τα είδη AVENA SATIVA, HORDEUM VULGARE, SECALE CEREALE, TRIRICOSECALE και TRITICUM AESTIVUM. Το υπόστρωμα προβλάστησης υγραίνεται με 0,05% διάλυμα GA3 (500 MG GA3 σε ένα λίτρο νερό). - Σφραγισμένοι φάκελοι πολυαιθυλενίου: Όταν στο τέλος ενός συνήθους TEST βρίσκουμε πολλούς φρέσκους μη βλαστήσαντες σπόρους (TRIFOLIUM SPP) τότε ένας επανέλεγχος σε σφραγισμένο φάκελο πολυαιθυλενίου συνήθως συντελεί στο φύτρωμα των σπόρων. β. Μέθοδοι απομάκρυνσης σκληρότητας σπόρων: Για πολλά είδη που βρίσκουμε σκληρούς σπόρους δεν κάνουμε καμία προσπάθεια να φυτρώσουν και το ποσοστό των σπόρων αυτών επί τοις εκατό αναφέρεται στο σχετικό έντυπο ή πιστοποιητικό ανάλυσης που χρησιμοποιούμε. Σε περιπτώσεις που απαιτείται μια πληρέστερη εκτίμηση, τότε εφαρμόζουμε πριν την εκτέλεση του TEST ή μόνο στους σκληρούς σπόρους που βρίσκουμε στο τέλος του TEST, έναν από τους παρακάτω χειρισμούς. - Μούλιασμα: Σπόροι με σκληρά περιβλήματα μπορούν να φυτρώνουν με ευκολία μετά από μούλιασμα μέχρι 24-48 ώρες σε νερό ή για τα είδη ACACIA SPP μετά από εμβάπτιση των σπόρων σε βραστό νερό τριπλάσιου όγκου και για το χρόνο που θα απαιτήσει το νερό για να κρυώσει. To TEST βλαστικότητας γίνεται αμέσως μετά το μούλιασμα. 31

- Μηχανική καταστροφή του περιβλήματος των σπόρων: Η εργασία αυτή πρέπει να γίνεται με προσοχή για να μην τραυματίσουμε το έμβρυο. - Εμβάπτιση σε πυκνό θειικό οξύ: (MACROPTILIUM SP, BRACHIARIA SP) και καταστροφή του περιβλήματος του σπόρου. γ. Μέθοδοι απομάκρυνσης παρεμπόδιστων: - Πρόπλυση: Ουσίες που φυσιολογικά απαντούν στον περικάρπιο ή το περίβλημα των σπόρων και δρουν σαν παρεμπόδιστες του φυτρώματος μπορούν να απομακρυνθούν με πλύσιμο σε τρεχούμενο νερό σε θερμοκρασία 25 C πριν την εκτέλεση της δοκιμή βλαστικότητας. Μετά το πλύσιμο οι σπόροι στεγνώνουν σε θερμοκρασία μέχρι 25 C (BETA VULGARIS). - Απομάκρυνση εξωτερικών τμημάτων των σπόρων, όπως χιτώνα και λεπίδα μερικών GRAMINEAE. δ. Απολύμανση του σπόρου: Εφαρμογή ενός απολυμαντικού πριν το TEST μπορεί να γίνει σε δείγματα ARACHIS HYPOGAEA και BETA VULGARIS, όταν οι σπορομερίδες από τις οποίες προέρχονται δεν έχουν υποστεί μια τέτοια μεταχείριση. Όταν εκτελούμε προμεταχείρηση με μυκητοκτόνο, τότε αναφέρουμε σε σχετικό έντυπο ανάλυσης το όνομα της χημικής ουσίας, την εκατοστιαία αναλογία των δραστικών συστατικών και τη μέθοδο εφαρμογής. Δ ιάρκεια της δοκιμής βλαστικότητα (Test) Η διάρκεια κάθε δοκιμής εξαρτάται από το είδος του σπόρου που εξετάζουμε και αναφέρεται στον πίνακα III. Η διάρκεια της μεταχείρισης που εφαρμόζεται για σπάσιμο του λήθαργου πριν ή κατά τη διάρκεια του Test δεν συμπεριλαμβάνεται στην διάρκεια της δοκιμής βλαστικότητας. Όταν κρίνεται σκόπιμο (π.χ. μερικοί σπόροι έχουν αρχίσει να φυτρώνουν) η συγκεκριμένη χρονική περίοδος που απαιτείται μπορεί να παραταθεί μέχρι 7 ημέρες ή μέχρι το μισό της χρονικής περιόδου που απαιτείται για τα μεγαλύτερης διάρκειας Test. 32

Επίσης όταν στην πορεία του Test επιτύχουμε το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα της φυτρωτικότητας πριν το τέλος της οριζόμενης χρονικής διάρκειας του Test για το συγκεκριμένο είδος που εξετάζουμε, το Test μπορεί να τερματισθεί. 3 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ή ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ α. Φυτάρια: Φυτάρια που τα βασικά τους όργανα έχουν φθάσει σε στάδιο που μπορούν να εκτιμηθουν με ακρίβεια, είναι δυνατόν να απομακρυνθούν και σε ενδιάμεσες μετρήσεις. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με φυτάρια κατεστραμμένα από ασθένειες για την αποφυγή δευτερογενών μολύνσεων. Ανώμαλα όμως φυτάρια με άλλες ατέλειες πρέπει να παραμένουν μέχρι το τέλος του Test. Τα φυτάρια συνήθως τα εκτιμούμε στα αρχικά τους υποστρώματα. Αλλά όταν υπάρχουν φυτάρια που δεν μπορούν εύκολα να εκτιμηθούν ή παρουσιάζουν φυτοτοξικά συμπτώματα πρέπει να γίνει επανέλεγχος σε άμμο στη θερμοκρασία που ορίζεται στον πίνακα III. Πολύτιμος οδηγός για την αξιολόγηση του επανελέγχου είναι και ο παράλληλος έλεγχος ενός άλλου δείγματος της ίδιας ποικιλίας με φυτρωτική ικανότητα ικανοποιητική και γνωστή από προηγούμενο Test. β. Πολύσπερμες ενότητες σπόρων: Όταν μια τέτοια ενότητα παράγει περισσότερα από ένα κανονικά φυτάρια, μόνο ένα λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της φυτρωτικής ικανότητας. γ. Αφύτρωτοι σπόροι: - Σκληροί σπόροι: Οι σπόροι αυτοί μετριούνται και αναφέρονται σαν σκληροί σπόροι στο σχετικό έντυπο ανάλυσης. Εάν είναι αναγκαίο να πάρουμε μέτρα για την απομάκρυνση της σκληρότητας εφαρμόζουμε εκείνα που έχουμε αναφέρει για το θέμα αυτό σε προηγούμενα κεφάλαια. - Φρέσκοι σπόροι: Όταν υπάρχουν πολλοί σπόροι αυτής της κατηγορίας πρέπει να εφαρμόζουμε τα συνήθη μέτρα προώθησης του φυτρώματος που αναφέραμε σε προηγούμενα κεφάλαια. Η βιωσιμότητα των φρέσκων σπόρων μπορεί να προσδιορισθεί και με βιθ?(^γ^ι^ Test. 33

- Νεκροί σπόροι: Σαφώς νεκροί (μαλακοί, μουχλιασμένοι) σπόροι μετριούνται και αναφέρονται σαν νεκροί σπόροι στο έντυπο ανάλυσης. Σπόροι που έχουν δημιουργήσει έστω και ένα πολύ μικρό τμήμα κάποιου βασικού οργάνου δεν κατατάσσονται στους νεκρούς σπόρους αλλά στα ανώμαλα φυτάρια. 3.1. Ε πανέλεγχος To Test φυτρωτικότητας επαναλαμβάνεται στις παρακάτω περιπτώσεις. α. Όταν υποπτευόμαστε ότι υπάρχει πρόβλημα λήθαργου τότε εκτελούμε ένα ή περισσότερους επανέλεγχους εφαρμόζοντας κάποια μέθοδο ή μεθόδους για το σπάσιμο του λήθαργου και παίρνοντας τελικά υπόψη μας το καλύτερο αποτέλεσμα φυτρωτικής ικανότητας, σημειώνοντας ταυτόχρονα στο σχετικό έντυπο και την αντίστοιχη μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε. β. Όταν το αποτέλεσμα ενός Test δεν είναι αξιόπιστο λόγω μυκητολογικών προσβολών ή φυτοτοξικότητας, εκτελούμε επανέλεγχος χρησιμοποιώντας μία ή περισσότερες εναλλακτικές μεθόδους όπως καθορίζονται στον πίνακα I. Τελικά λαμβάνουμε υπόψη μας το καλύτερο αποτέλεσμα σημειώνοντας και την αντίστοιχη μέθοδο που το πετύχαμε. γ. Όταν υπάρχει ένας αριθμός φυταρίων που είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, γίνονται επανέλεγχοι χρησιμοποιώντας μια ή περισσότερες εναλλακτικές μεθόδους λαμβάνοντας τελικά υπόψη μας το καλύτερο αποτέλεσμα. δ. Όταν έχουμε ενδείξεις σφαλμάτων στις συνθήκες ελέγχου, την εκτίμηση των φιλγαριών ή το μέτρημα γίνεται επανέλεγχος χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο και το αποτέλεσμα του επανελέγχου σημειώνεται στο σχετικό έντυπο ανάλυσης. ε. Όταν η διαφορά μεταξύ υψηλότερης και χαμηλότερης τιμής των 4 επαναλήψεων των 100 σπόρων υπερβαίνει το μέγιστο όριο που προβλέπεται στον "Ειδικό" πίνακα I τότε γίνεται επανέλεγχος με την ίδια μέθοδο. Εάν το δεύτερο αποτέλεσμα είναι "συμβιβάσιμο" με το πρώτο, δηλαδή η διαφορά δεν υπερβαίνει την τιμή της ανοχής που ορίζεται στον πίνακα "Συμβιβαστικότητα των Test" που εκτελούνται στο ίδιο 34

εργαστήριο, τότε ο μέσος όρος των δυο tests θα αναφερθεί στο σχετικό έντυπο ανάλυσης. Εάν όμως το δεύτερο αποτέλεσμα δεν είναι συμβιβάσιμο με το πρώτο και η διαφορά υπερβαίνει την τιμή της ανοχής που ορίζεται στον πίνακα "Συμβιβαστικότητα των Tests", τότε θα εκτελεσθεί ένα τρίτο test με την ίδια μέθοδο. Ο μέσος όρος των συμβιβάσιμων tests θα αναφερθεί στο σχετικό έντυπο ανάλυσης. 4. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΦΡΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ: Το αποτέλεσμα της δοκιμής βλαστικότητας υπολογίζεται από τον μέσο όρο των 4 επαναλήψεων των 100 σπόρων (επαναλήψεις των 50 ή 25 σπόρων συνδυάζονται ανά 2 ή 4 αντίστοιχα για να κάνουμε επαναλήψεις των 100 σπόρων). Το αποτέλεσμα εκφράζεται σε αριθμό κανονικών φυταρίων επί τοις εκατό. Το ποσοστό επί τοις εκατό υπολογίζεται στο πλησιέστερο ακέραιο αριθμό (το 0,5 μεταφέρεται στον υψηλότερο αριθμό). Το ποσοστό επί τοις εκατό των ανωμάλων φυταρίων, των σκληρών σπόρων των φρέσκων σπόρων και των νεκρών σπόρων υπολογίζεται με τον ίδιο τρόπο. Το σύνολο των εκατοστιαίων ποσοστών των κανονικών και ανωμάλων φυταρίων καθώς και των αφυτρωτων σπόρων (σκληρών, φρέσκων και νεκρών) πρέπει να είναι 100. Στις μεγαλύτερες ενότητες σπόρων μόνο ένα κανονικό φυτάριο κατά ενότητα μετριέται για να υπολογίσουμε το αποτέλεσμα του test φυτρωτικότητας. 4.1. Ανοχές: τ Το αποτέλεσμα του test φυτρωτικότητας είναι αξιόπιστο όταν η διαφορά μεταξύ της μεγαλύτερης και μικρότερης τιμής από τις 4 επαναλήψεις είναι μέσα στις αποδεκτές ανοχές (βλέπε ειδικό πίνακα). Προκειμένου να αποφασίσουμε εάν τα αποτελέσματα 2 tests είναι συμβιβάσιμα, χρησιμοποιούμε τον πίνακα 2 "Συμβιβαστικότητα των tests" που επισυνάπτουμε. Τα tests είναι συμβιβάσιμα εάν η διαφορά μεταξύ των δύο τιμών SlPJfU\XDVt\ που προσδιορίσθηκαν με τα tests αυτά στον ίδιο σταθμό δεν υπερβαίνει την αντίστοιχη τιμή του πίνακα. 35

ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ" I Αφορά τη μεγίστη επιτρεπτή διαφορά μεταξύ της υψηλότερης και χαμηλότερης τιμής βλαστικότητας από ένα σύνολο 4 τιμών που αντιστοιχούν στις 4 επαναλήψεις των 100 σπόρων που λαμβάνονται κατά τη "Δοκιμή Βλαστικότητας" και σε σχέση πάντοτε με τη μέση βλαστικότητας που προκύπτει από το μέσο όρο των 4 επαναλήψεων της ίδιας δοκιμής. Μέση βλαστικότητα % Μεγίστη επιτρεπτή διαφορά (1) (2) (3) 99 2 5 98 3 6 97 4 7 96 5 8 95 6 9 93 έως 94 7 έως 8 10 91 έως 92 9 έως 10 11 89 έως 90 11 έως 12 12 87 έως 88 13 έως 14 13 84 έως 86 15 έως 17 14 81 έως 83 18 έως 20 15 78 έως 80 21 έως 23 16 73 έως 77 24 έως 28 17 67 έως 72 29 έως 34 18 56 έως 66 35 έως 45 19 51 έως 55 46 έως 50 20 36

ΕΙΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ II Συμβιβαστικότητα μεταξύ 2 τιμών Ό Χ Μ Ί^ που προσδιορίσθηκαν στην ίδια Υπηρεσία Ελέγχου. Μέση φυτρωτικότητα Μεγίστη ανεκτή διαφορά Μέση φυτρωτικότητα % Μεγίστη ανεκτή διαφορά (1) (2) (3) Π) (2) (3) 98 έως 99 2 έως 3 2 77 έως 84 17 έως 24 6 95 έως 97 4 έως 6 3 60 έως 76 25 έως 41 7 91 έως 94 7 έως 10 4 51 έως 59 42 έως 50 8 85 έως 90 11 έως 16 6 "Για να προσδιορίσουμε εάν 2 tests είναι συμβιβάσιμα υπολογίζουμε τη μέση φυτρωτικότητα επί τοις εκατό των 2 tests στον πλησιέστερο ακέραιο αριθμό και την τοποθετούμε στην στήλη 1 ή 2 του παραπάνω πίνακα. Τα tests είναι συμβιβάσιμα εάν η διαφορά μεταξύ των 2 τιμών φυτρωτικότητας δεν υπερβαίνει την μεγίστη ανεκτή διαφορά που βρίσκεται αντίστοιχα στην στήλη 3". 37

ΠΙΝΑΚΑΣ III Ε ΙΑ Ο Σ ΣΠ Ο ΡΟ Υ Ε Λ Α Χ ΙΣ Τ Α ΒΑΡΗ Α Ν Α Λ Υ Σ Ε Ω Ν Σ Ε GR Μ ΕΘ Ο ΔΟ Ι Π ΡΟ Β Λ Η Μ Α Τ ΙΣ Η Σ Κ Ο ΙΝ Ο Ο Ν Ο Μ Α ΕΠ ΙΣΤΗ Μ Ο ΝΙΚ Ο Κ Α Θ Α ΡΟ Τ Η Τ Α Π ΡΟ ΣΔΙΟ ΡΙΣΜ Ο Ι Θ Ε ΡΜ Ο Κ ΡΑ Δ ΙΑ Ρ Κ Ε ΙΑ ΙΙΡΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ Α Λ Λ Ω Ν Ε ΙΔ Ω Ν Υ Π Ο Σ Τ ΡΩ Μ Α Σ ΙΑ Σ Ε C 11ΡΟΒΛ ΑΣΓΗΣΗΣ Σ Ε Σ Π Ο ΡΟ Υ Σ Σ Ε ΗΜ ΕΡΕΣ Λ Η Θ Α ΡΓΟ Υ Ν Τ Ε Σ 1. ΑΓΓΟΥΡΙ Cucumis sativus 70 150 ΕΧ-ΜΧ-Α 20-30, 25 8-2. ΑΓΡΙΑΔΑ Cynodom dactylom 1 5 ΕΧ 20-35, 20-30 21 Πρόψυξη, ΚΝ03 3. ΑΝΙΘΟΣ Anethum graveolens 4 40 ΕΧ-ΜΧ 20-30, 10-30 21 Πρόψυξη, ΚΝ03 4. ΑΝΤΙΔΙ Cichorium endivia 4 40 ΕΧ 20-30, 20 14 κ ν ο 3 5. ΑΡΑΚΑΣ Pisum sativum 900 1000 ΜΧ-Α 20 8-6. ΒΑΜΒΑΚΙ Gossypium spp 350 1000 ΜΧ-Α 20-30, 25 12-7. ΒΙΚΟΣ Vicia sativa 140 1000 ΜΧ-Α 20 14 Πρόψυξη 8 ΒΡΩΜΗ Avena byzantina 100 500 ΜΧ-Α 20 10 Προθέρμανση 30-35 C 9. Avena sativa 120 500 ΜΧ-Α 20 10 Πρόψυξη, GA3 10. ΓΟΓΓΥΛΙ Brassica olerácea 10 100 ΕΧ 20-30, 20 10 Πρόψυξη, ΚΝ03 11. ΛΑΧΤΎΛΙΔΑ Dactylis glomerata 3 30 ΕΧ 20-30, 15-25 21 Πρόψυξη, ΚΝ03 12. ΛΙΧΟΝΔΡΑ Dichondra repetís 5 50 ΕΧ 20-30 21-13. ΗΛΙΑΝΘΟΣ Helianthus annus 200 1000 ΜΧ-Α 20-30, 25, 20 10 Προθέρμανση, Πρόψυξη 14. ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ Zea mays 900 1000 ΜΧ-Α 20-30, 25,20 7-15. ΚΑΡΟΤΟ Daucus carota 3 30 ΕΧ-ΜΧ 20-30, 20 14-16. ΚΑΡΠΟΥΖΙ Citrullus lanatus 250 1000 ΜΧ-Α 20-30, 25 14-17. ΚΟΛΟΚΥΘΙ Cucurbita pepo 700 1000 ΜΧ-Α 20-30, 25 8-18. ΚΟΥΚΙΑ Vicia faba 1000 1000 ΜΧ-Α 20 14 Πρόψυξη 38

19. ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙ Brassica olerácea 10 100 EX 20-30, 20 10 Πρόψυξη, KN03 20. ΚΡΕΜΜΥΔΙ Allium cepa 8 80 EX-MX 20, 15 12 Πρόψυξη 21. ΚΡΙΘΑΡΙ Herdoum vulgare 120 500 MX-A 20 7 Προθέρμανση 30-35 C 22. ΛΑΘΟΥΡΙ Lathgrus cícera 140 1000 A 20 10 Πρόψυξη, GA3 23. ΛΑΧΑΝΑ Brassica olerácea L 10 100 EX 20-30, 20 10 Πρόψυξη, KN03 24. ΔΟΛΙΟ ΤΟ Lolium pereme 6 60 EX 20-30, 15-25, 14 Πρόψυξη, KN03 ΠΟΛΥΕΤΕΣ 20 25. ΜΑΪΝΤΑΝΟΣ Petroselinum crispum 4 40 EX-MX 20-30 14-26. ΜΑΡΑΘΟ Foeniculum vulgare 18 180 EX-MX 20-30 14-27. ΜΑΡΟΥΛΙ Lactuca sativa 3 30 EX-MX 20 7 Πρόψυξη 28. ΜΕΛΙΤΖΑΝΑ Solanum melongena 15 150 EX-MX 20-30 14-29. ΜΗΔΙΚΗ Η Medicago sativa 5 50 EX-MX 20 10 Πρόψυξη ΚΟΙΝΗ 30. ΜΠΑΜΙΑ Hibiscus esculentus 140 1000 EX-MX-A 20-30 21-31. ΜΠΙΖΕΛΙ Pisum sativum 900 1000 MX-A 20 8-32. ΜΠΡΟΚΟΛΟ Brassica olerácea 10 100 EX 20-30, 20 10 Πρόψυξη, ΚΝ03 33. Π Α Ζ Α Ρ Ι > e U i/u. ^rij> 50 500 EX-MX-A 20-30, 15-25, 14 Πρόπλυση: πολύ- 20 σπέρμα 2h, μονόσπέρμα 4 h 34. Π Ε Π Ο Ν Ι 70 150 MX-A 20-30, 25 8-35. Π ΐ Π Ρ ί Α 15 150 EX-MX 20-30 14 κ ν ο 3 36. ΠΟΑ p r M 5 l í > 1 5 EX 20-30, 15-25, 28 Πρόψυξη, ΚΝ03 /> 1 Μ /^ 10-30 37. Π Ρ Ι\ ϊιο ivtlicum pü//uwi 7 70 EX-MX 20, 15 14 Πρόψυξη 38. ΡΑΑ ί\ itvfyh.15 5 50 EX 20-30, 20 14 ΚΝΟ, 39

39. Ρ Α Π ^ ν 30 300 EX-MX 20-30, 20 10 Πρόψυξη 40 G u i f ÄfieA+iviU.'M 1000 1000 MX-A 20-30, 20 8-41. Ρ/Ζ-Ι 40 500 EX-MX-A 20-30, 25 14 Προθέρμανση 50 Ο σε Η20 ή ΗΝΌ3 για 24 Η 42. ΪΕΛΜΟ y w o e W ) 1 10 EX 20-30 21 Πρόψυξη, ΚΝ03 43. Ε 1 ΜΥΛΟ ß e k ^ u k w /i'ü /a<y/ c i cv< 50 500 EX-MX-A 20-30, 15-25, 20 14 Όπως στο παντζάρι 44. seo<le 00^.1 e_ 120 500 EX-MX-A 20 7 Πρόψυξη, ΟΑ3 45. ΣΙΤΑΡΙ ΜΑΛΑΚΟ Triticum aestivum 120 500 EX-MX-A 20 8 Προθέρμανση 30-35Χ Πρόψυξη, ΟΑ3 46. ΣΙΤΑΡΙ ΣΚΛΗΡΟ Triticum durum 120 500 EX-MX-A 20 8 Προθέρμανση 30-35 Ο Πρόψυξη, ΰΑ 3 47. ΣΟΡΓΟ Sorghum bicolo 90 900 EX-MX 20-30, 25 10 Πρόψυξη 48. ΣΟΓΙΑ Glycine max 500 1000 MX-A 20-30, 25 8-49. ΣΠΑΝΑΚΙ Spinacia oleracea 25 250 EX-MX 15, 10 21 Πρόψυξη 50. ΤΕΥΤΛΑ Beta vulgaris 50 500 EX-MX-A 20-30, 15-25, 14 Όπως στο πατζάρι 20 51. ΤΟΜΑΤΑ Lycopersicon 7 15 EX-MX 20-30 14 κ ν ο 3 Lycopersicum 52. ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ xtriticosecale 120 1000 EX-MX-A 20 8 Πρόψυξη, βα 3 53. ΤΡΙΦΥΛΛΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ Trifolium alexandrinum 6 60 EX-MX 20 7-54. ΤΡΙΦΥΛΛΙ Trifolium pratense 5 50 EX-MX 20 10 Πρόψυξη ΛΕΙΜΩΝΙΟ 40

ΤΡΙΦΥΛΛΙ Trifolium repetís 2 20 ΕΡΠΟΝ ΤΡΙΦΥΛΛΙ Trifolium 2 ΠΕΡΣΙΑΣ resupinatum ΤΡΙΦΥΛΛΙ Trifolium 25 20 250 ΥΠΟΓΕΙΟ subterraneum ΦΑΚΗ Lens culinaris 60 ΦΑΣΟΛΙ Phaseolus coccineus 1000 700 1000 ΓΙΓΑΝΤΑΣ ΦΑΣΟΛΙ ΚΟΙΝΟ Phaseolus vulgaris 700 ΦΕΣΤΟΥΚΑΗ Festuca arundinacea 5 1000 50 ΚΑΛΑΜΟΕΙΔΗΣ ΦΕΣΤΟΥΚΑ Η Festuca orina 3 30 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΦΕΣΤΟΥΚΑ Η Festuca pratensis 5 50 ΛΕΙΜΩΝΙΟΣ ΦΕΣΤΟΥΚΑ Η Festuca rubra 3 30 ΚΟΚΚΙΝΗ * EX: Επάνω σε χαρτί MX: Μεταξύ χαρτιών Α: Αμμος

ΕΧ-ΜΧ 20 10 Πρόψυξη, Σάκκος από πολι^θυλένιο κλειστός ΕΧ-ΜΧ 20 7 - ΕΧ-ΜΧ 20, 15 14 Σκοτάδι ΜΧ-Α 20 10 Πρόψυξη ΜΧ-Α 20-30, 20 9 - ΜΧ-Α 20-30, 25, 20 9 - ΕΧ 20-30, 15-25 14 Πρόψυξη, ΚΝ03 ΕΧ 20-30, 15-25 21 Πρόψυξη, ΚΝ03 ΕΧ 20-30, 15-25 14 Πρόψυξη, ΚΝ03 ΕΧ 20-30, 15-25 21 Πρόψυξη, ΚΝ03 41

ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ 1. Αντικείμενο Αφορά τον προσδιορισμό της περιεχόμενης υγρασίας στους σπόρους με μεθόδους εύκολους και απλούς για καθημερινή χρήση. 1.1 Ορισμός Η περιεχόμενη υγρασία ενός δείγματος σπόρων είναι η απώλεια βάρους αυτού μετά από ξήρανση που πραγματοποιείται σύμφωνα με κάποιους κανόνες. Εκφράζεται ως το ποσοστό του βάρους του αρχικού δείγματος. 2. Ό ργανα - Συσκευές Οι παρακάτω συσκευές είναι απαραίτητες ανάλογα με τη μέθοδο που χρησιμοποιείται: - ένα φορητός μύλος που αλέθει φούρνος με αμετάβλητη θερμοκρασία, δοχεία και ένας ξηραντήρας. - αναλυτικός ζυγός (να είναι ικανός να ζυγίζει έως 0,0001 g) - κόσκινα των 0,50 πιπι, 1,00 ιήγπ και 4,00 πιπι Αναλυτικά Ο χρησιμοποιούμενος μύλος πρέπει: - να είναι φτιαγμένος από μη-απορροφητικά υλικά - να είναι κατασκευασμένος από αδιάβροχα υλικά που θα εμποδίζουν την είσοδο του εξωτερικού αέρα κατά τη διάρκεια του αλέσματος στο εσωτερικό. - να αλέθει με ταχύτητα που δεν προκαλεί θέρμανση των υλικών κατασκευής και να ελαττώνει τα στοιχεία του αέρα που μπορεί να προκαλέσουν μείωση της υγρασίας. 3. Δ ιαδικασία Προϋποθέσεις: Το δείγμα των σπόρων που υποβάλλεται σε μέτρηση της υγρασίας πρέπει να έχει προέλθει από θάλαμο που να είναι ανέπαφος και μονωμένος από την υγρασία. Θα πρέπει επίσης να έχει όσο το δυνατόν 42

λιγότερο αέρα γίνεται. Η διαδικασία του προσδιορισμού της υγρασίας αρχίζει μόλις ληφθεί το δείγμα. Κατά τη διάρκεια του προσδιορισμού η έκθεση του δείγματα στις ατμοσφαιρικές συνθήκες του εργαστηρίου πρέπει να μειωθεί στο ελάχιστο. Για είδη που δεν απαιτούν άλεσμα μόνο μέχρι 2 λεπτά επιτρέπεται να μεσολαβήσουν από την ώρα που θα ληφθεί το δείγμα από το δοχείο ιιέχρι την ώρα που θα εσωκλειστεί στον ξηραντήρα. Το )ο>3 μετριέται σε γραμμάρια μέχρι 3 δεκαδικά ψηφία. Ο προσδιορισμός γίνεται σε δύο ανεξάρτητα αλλά ομοιότυπα δείγματα τα οποία έχουν βάρος ανάλογα με τα δοχεία που χρησιμοποιούνται - λιγότερο από 8 οπι διάμετρος: 4-5 g. - 8 οπι διάμετρος ή μεγαλύτερη: 10 g. Πριν τα δείγματα ξηρανθούν το συνολικό δείγμα ανακατεύεται αρκετά για να γίνει ομοιογενές με μία από τις παρακάτω μεθόδους. - Ανακατεύοντας το δείγμα με κουτάλι μέσα στο σακουλάκι του - Ενώνοντας τα ανοίγματα των δύο κουτιών/σακούλα και ανακατεύονται πάνω κάτω. 3.1. Άλεσμα Οι μεγάλοι σπόροι θέλουν άλεσμα πριν την ξήρανση εκτός εάν η μεγάλη περιεκτικότητα σε λάδι εμποδίζει την άλεση (ειδικά σε σπόρους όπως Linum) Οι παραπάνω σπόροι χρειάζονται άλεση: Amorpha fruticosa Arachis hypogöfa Avena spp CiceÄ ariensnurts Citrullus lanatus Fagopyrum esculentum Glycine max Gossypijtm spp Hordeum vulgare Lathysrus spp Lupinus spp. Macroptilium atropurpureum Oryza sativa Phaseolus spp. Pisum sativum (all vars) Ricinus communis Secale cereale Sorghum spp. Triticum spp. Vicia spp. Zea mays Το άλεσμα του συνολικού δείγματος γίνεται πριν την ξήρανση 43

3.2. Προ-ξήρανση Αν τα είδη είναι από αυτά που το άλεσμα είναι απαραίτητο και η περιεχόμενη υγρασία είναι πάνω από 17% (ή 10% στην περίπτωση του Glycine max και 13% για το Oryza sativa), η προξήρανση είναι απαραίτητη. Δύο δείγματα το καθένα βάρους τουλάχιστον 25 g τοποθετούνται σε ζυγισμένα δοχεία. Τα δύο δείγματα στα δοχεία τους ξηραίνονται για να μειωθεί η περιεχόμενη υγρασία σε λιγότερο από 17% (ή 10% στην περίπτωση του Glycine max και 13% του Oryza sativa). Στην περίπτωση πολύ υγρών σπόρων της Zea mays (πάνω από 25% περιεχόμενη υγρασία) οι σπόροι απλώνονται σε μια στρώση όχι βαθύτερη από 20 mm και ξηραίνοντας στους 70 C για 2-5 ώρες ανάλογα με την αρχική περιεχόμενη υγρασία. Στις περιπτώσεις άλλων ειδών που η περιεχόμενη υγρασία ξεπερνά το 30% τα δείγματα πρέπει να ξηρανθούν κατά τη διάρκεια της νύχτας σ' ένα ζεστό μέρος όπως στο επάνω μέρος ενός θερμαινόμενου φαρμάκου. Σ' άλλες περιπτώσεις τα δείγματα πρέπει να προ-ξηρανθούν σε φούρνο στους 130 C για 5-10 λεπτά ανάλογα με την περιεχόμενη υγρασία. Στη συνέχεια το μερικώς αποξηραμένο υλικό μένει εκτεθειμένο στις συνθήκες του εργαστηρίου για 2 ώρες. Μετά την προ-ξήρανση τα δείγματα ξαναζυγίζονται στα δοχεία τους για να προσδιοριστεί η απώλεια του βάρους του. Αμέσως μετά τα δύο μερικώς αποξηραμένα δείγματα αλέθονται ξεχωριστά και ακολουθεί η διαδικασία της ξήρανσης. 3.3. Ξήρανση Η ξήρανση γίνεται με δύο μεθόδους:. - Σε χαμηλής θερμοκρασίας φούρνο Το δείγμα διανέμεται στην επιφάνεια του δοχείου. Ζυγίζεται το δοχείο και το καπάκι του πριν και μετά το γέμισμα. Τοποθετείται γρήγορα το δοχείο σε φούρνο με θερμοκρασία 103 ± 2o C για 17 ± 1 ώρες. Η περίοδος της ξήρανσης αρχίζει τη στιγμή που ο φούρνος έχει θερμανθεί με την απαιτούμενη θερμοκρασία. Στο τέλος της περιόδου σκεπάζεται το δοχείο και τοποθετείται στο ξηραντήρα για να ισιώσει για 30-45 λεπτά. Μετά την ψ ύ ^ ζυγίζεται το δοχείο με το καπάκι και το περιεχόμενό του. Η σχετική υγρασία του αέρα του εργαστηρίου πρέπει να είναι κάτω από 70% όταν πραγματοποιείται ο προσδιορισμός. 44

Παρακάτω αναφέρονται τα είδη που ξηραίνονται σε φούρνο χαμηλής θερμοκρασίας. Allium spp. Amorpha fruticosa Arachis hypogaea Brassica spp. Camelina sativa Capsicum spp. Glycine max Gossypium spp. Linum usitatissimum Raphanus sativus Ricinus communis Sesamum indicum Sinapis spp. Solanum melongena All tree species - Σε υψηλής θερμοκρασίας φούρνο. Η διαδικασία είναι η ίδια εκτός από τη θερμοκρασία του φούρνου που είναι 100-130 C, το δείγμα ξηραίνεται για 4 ώρες για το Zea mays, 2 ώρες για άλλα σιτηρά και 1 ώρα για άλλα είδη. Δεν απαιτείται καμία συγκεκριμένη τιμή της σχετικής υγρασίας του αέρα του εργαστηρίου κατά την ώρα του προσδιορισμού. Παρακάτω αναφέρονται τα είδη που ξηραίνονται σε υψηλής θερμοκρασίας φούρνο. Agrostis spp. Alopecurus pratensis Anethum graveolens Anthoxanthum odoratum Anthriscus spp. Apium graveolens Arrhenatherum spp. Asparagus officinalis Avena spp. Beta vulgaris (all vars) Brachiaria spp. Broms spp. Cannabis sativa Carum carvi Cenchrus spp. Chloris gayana Lepidium sativum Lolium spp. Lotus spp. Lupinus spp. Lycoperscon lycopersicum Macroptilium atropurpureum Medicago spp. Melilotus spp. Nicotiana tabacum Onobrychis viciifolia Ornithopus sativus Oryza sativa Panicum spp. Papaver somniferum Paspalum spp. Pastinaca sativa 45

Ciccer arietinum Cichorium spp. Citrullus lanatus Cucumis spp. Cucurbita spp. Cuminum cyminum Cynodon dactylon Cynisurus cristatus Dactylis glomerata Daucus carota Deschampsia spp. Fagopyrum esculentum Festuca spp. Galega orientalis Holcus lanatus Flordeum vulgare (all vars) Lactuca sativa Lathyrus spp. Petroselinum crispum Phalaris spp. Phaseokus spp. Phalaris spp. Pisum sativum (all vars) Poa spp. Scorzonera hispánica Secale cereale Setaria spp. Sorghum spp. Spinacia olerácea Trifolium spp. Trisetum flavescens Triticum spp. Valerianella locusta Vicia spp. Zea mays 4. Υ πολογισμός και έκφραση των αποτελεσμάτων Η περιεχόμενη υγρασία υπολογίζεται με την βοήθεια του παρακάτω μαθηματικό τύπο και εκφράζεται σε ποσοστό με ένα δεκαδικό ψηφίο. (μ2 - μ3)χ 100 (μ2 -Mj) όπου Μ Ι: το βάρος σε γραμμάρια του δοχείου και του καπακιού του Μ2: το βάρος σε γραμ. του δοχείου, του καπακιού και του περιεχομένου του πριν την ξήρανση Μ3: το βάρος σε γραμ. του δοχείου, του καπακιού και του περιεχομένου του μετά την ξήρανση Αν το υλικό έχει υποστεί προ-ξήρανση η περιεχόμενη υγρασία υπολογίζεται από το αποτέλεσμα του πρώτου (προ-ξήρανση) και δευτέρου σταδίου της Αν 81 είναι η απώλεια της υγρασίας στο πρώτο στάδιο υπολογίζονται ξεχωριστά όπως παραπάνω και εκφράζονται σε 46

ποσοστό. Η περιεχόμενη υγρασία του δείγματος υπολογίζεται με το παρακάτω μαθηματικό τύπο. βι + $2-5ιχδ2 100 Ανοχή: Στην περίπτωση που το αριθμητικό αποτέλεσμα των δύο ομοιότυπων δειγμάτων δεν ξεπερνά το 0,2% δεν επαναλαμβάνεται η διαδικασία. Αλλιώς επαναλαμβάνεται. Τα αποτελέσματα αναγράφονται σε μπλοκ αρχείου. 47

ΚΕΦΑΛΑΙΟ V ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΧΙΛΙΩΝ ΣΠΟΡΩΝ 1.1 Α ντικείμενο Αφορά τον καθορισμό του βάρους των χιλίων σπόρων του υποβαλλόμενου δείγματος. Ο αριθμός των σπόρων σε μία ζυγισμένη ποσότητα καθαρού σπόρου υπολογίζεται και ανάγεται στο βάρος 1000 σπόρων. 1.2 Διαδικασία Χρησιμοποιείται ή ολόκληρο το δείγμα ή μέρος αυτού. Το δείγμα που θα χρησιμοποιηθεί θα πρέπει να έχει προκόψει μετά την ανάλυση καθαρότητας. Υπολογισμός ολόκληρου του δείγματος Με τη βοήθεια ενός κατάλληλου μηχανήματος - υπολογιστή μετράται ο αριθμός των σπόρων του δείγματος. Αφού μετρηθεί, ζυγίζεται σε γραμμάρια. Υ πολογισμός μέρους του δείγματος Από όλο το δείγμα ξεχωρίζονται τυχαία 8 μέρη των 100 σπόρων. Ζυγίζονται σε γραμμάρια και τα 8 μέρη ξεχωριστά *, τι/ημί/οι Υπολογίζεται στη συνέχεια η ί>ίο(οο/ ΐρ(ι/4νΐ η απόκλιση και η σχετική διαφορά όπως ακολουθεί: όπου ^ μα ι7 λ Λ π(σχ2)-(σ χ2) Φ - Ι ) χ = βάρος κάθε μέρους χωριστά σε γραμ. η = αριθμός των μερών Σ = σύνολο αυτών Απόκλιση = ^ Δΐ* Σχετική Διαφορά = χιοο X όπου χ = μέσο βάρος των 100 σπόρων. 48

Αν η σχετική διαφορά δεν υπερβαίνει το 6,0 για σπόρους με περίβλημα και το 4,0 για άλλους σπόρους, το αποτέλεσμα του προσδιορισμού μπορεί να υπολογιστεί. Αν η σχετική διαφορά ξεπερνά τα παραπάνω όρια, μετρούνται και ζυγίζονται επιπλέον 8 μέρη. Έτσι, υπολογίζεται η απόκλιση για 16 μέρη του δείγματος. Τέλος, δεν συνυπολογίζονται τα μέρη που αποκλίνουν τουλάχιστον κατά το διπλάσιο από το μέσο όρο της απόκλισης. 1.3 Υ πολογισμός και έκφραση των αποτελεσμάτων Αν η καταμέτρηση του δείγματος γίνεται με μηχάνημα τότε υπολογίζεται το βάρος των 1000 σπόρων από το βάρος όλου του δείγματος. Αν η καταμέτρηση γίνεται μέσω των επιμέρους μερών (8) των 100 σπόρων, υπολογίζεται το μέσο βάρος των 1000 σπόρων. 49

ΜΕΡΟΣ Β

ΚΕΦΑΛΑΙΟ I 1. ΣΠΟΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΤΑΤΑΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ Η καλλιέργεια της πατάτας στη χώρα μας καταλαμβάνει κάθε χρόνο 500.000 στρέμματα (± 5%), και διαμοιράζεται σε τρεις εποχές: - Ανοιξιάτικη: Λεκ./Γεν. - Απρ./Μάης (170.000 στρεμ. 350.000 τον παραγωγή) - Καλοκαιρινή: Απρ./Μάη-Αυγ./Σεπ. (200.000 στρεμ. 370.000 τον. παραγωγή) - Φθινοπωρινή: Αυγ.-Νοε/Δεκ. (150.000 στρεμ. 260.000 τον. παραγωγή). 2. ΠΟΙΟΤΗΤΑ Η ποιότητα του ντόπιου πατατόσπορου επηρεάζεται από: - Προσβολές από ιούς. - Ασθένειες από μύκητες και βακτήρια. - Νηματώδεις. - Καλλιεργητική τεχνική - Ποιότητα εισαγόμενου σπόρου. 2.1. Ιώσεις Οι ιώσεις είναι μια κατηγορία ασθενειών της πατάτας πολύ σπουδαία από την άποψη ότι δαπανάται πολύ χρήμα για την εξασφάλιση πιστοποιημένου σπόρου απαλλαγμένου από ιώσεις. Οι ιώσεις είναι η αιτία που προκαλούν τον εκφυλισμό (μπαστάρδεμα) του σπόρου, και αναγκάζουν τους παραγωγούς, αν όχι κάθε χρόνο, κάθε δεύτερο χρόνο να προμηθεύονται πιστοποιημένο πατατόσπορο. Ο αριθμός των ιών που προσβάλλουν την πατάτα δεν έχει ακόμη προσδιορισθεί ακριβώς. Υπολογίζεται όμως ότι είναι γύρω στους 25. Σ' αυτούς πρέπει να προσθέσουμε και τις διάφορες φυλές τους, καθώς και σύμπλοκα περισσότερων του ενός ιών. Γενικά τους ιούς του κατατάσσουμε σε δύο κατηγορίες σε σχέση με τον τρόπο που μεταδίδονται από το ένα φυτό στο άλλο, α. Ιοί που μεταδίδονται με τις αφίδες (μ?>ίνυ.ρ&:0 50

β. Ιοί που μεταδίδονται μηχανικά με επαφή των φυτών μέσω τραυμάτων. Αναφέρουμε τους σπουδαιότερους από αυτούς. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι: 1. Ιός του καρουλιάσματος των φύλλων. Προκαλεί μείωση της παραγωγής κατά 50% περίπου, όταν όλα τα πατατόφυτα είναι μολυσμένα. 2. Ιός της ράβδωσης ή Ιός Υ. Προκαλεί μείωση της παραγωγής κατά 50% περίπου όντα όλα τα φυτά είναι μολυσμένα. 3. Ιός Α. Προκαλεί μείωση κατά 40% όταν όλα τα πατατόφυτα είναι μολυσμένα. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκει ο Ιός X που προκαλεί μείωση 15% περίπου, όταν όλα τα φυτά είναι μολυσμένα. Στο γενικό σύνολο απωλειών από τις Ιώσεις η συμμετοχή του κάθε Ιού είναι η εξής: Ιός του καρουλιάσματος 60% Ιός της ράβδωσης 20% Ιός Α' 10% Ό λοι οι υπόλοιποι 10% Όπως βλέπουμε το 80% των ζημιών προκαλούνται από τον Ιό του καρουλιάσματος και τον Ιό της Ράβδωσης. Γι αυτό θα αναφερθούμε στους δύο αυτούς Ιούς. Ιός του καρουλιάσματος των φύλλων Ο ιός αυτός μεταδίδεται με τις αφίδες και κυρίως με την πράσινη αφίδα της Ροδακινιάς (Mysus Pérsica^. Η αφίδα αυτή δεν μπορεί να μολύνει νέα φυτά αν δεν περάσουν δύο ημέρες από τη στιγμή που θα τραφεί από μολυσμένο φυτό. Άπαξ και γίνει όμως μολυσματική, διατηρεί την μολυσματικότητα της σ' όλη της τη ζωή. Συμπτώματα. Εάν η μόλυνση λάβει χώρα σε προχωρημένη ηλικία του φυτού, τότε καρουλιάζουν τα φύλλα της κορυφής. Εάν όμως η μόλυνση γίνει σε νεαρή ηλικία του φυτού, ή το φυτό προέλθει από μολυσμένο σπόρο, τότε εμφανίζονται όλα τα συμπτώματα της ασθένειας. Έχουμε καρούλιασμα των φύλλων της βάσης. Τα φυτά παρουσιάζουν μειωμένη ανάπτυξη. Τα φύλλα τυλίγονται σε σχήμα χωνί, είναι σκληρά, πιο χονδρά, δερματώδη, και όταν τα χτυπάμε 51

μεταξύ τους κάνουν θόρυβο μεταλλικό. (Διαφορά από τη Ριζοκτονία). Ακόμη τα φύλλα είναι ανορθωμένα και σε προχωρημένη ηλικία του φυτού, τα κάτω φύλλα παρουσιάζουν περιφερειακό ψήσιμο. Οι κόνδυλοι του μολυσμένου φυτού συγκεντρωμένοι όλοι σε ένα σημείο, και οπωσδήποτε είναι λιγότεροι και πολλές φορές μικρότεροι από ένα υγιές φυτό. Συχνά ο σπόρος από τον οποίο προέρχονται τα φυτά αυτά δεν σαπίζει και τον βρίσκουμε όταν συλλέγουμε τις πατάτες. Όταν φυτρώνει ο μολυσμένος κόνδυλος δίνει φύτρα αδύνατα και λεπτά. Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να είναι κάθε φορά διαφορετικά, ανάλογα με την ποικιλία της πατάτας, τις συνθήκες του περιβάλλοντος, τη φυλή του ιού κ.λπ. Ιός της Ράβδωσης ή Ιός Υ Μ εταδίδεται με τις αφίδες και κυρίως με την πράσινη αφίδα της ροδακινιάς. Η αφίδα μόλις μολυνθεί μπορεί αμέσως να μεταδώσει τον ιό, όχι όμως σε περισσότερο από 1-2 φυτά, οπότε χάνει τη μολυσματικότητα της, και χρειάζεται ξανά να τραφεί από το μολυσμένο φυτό για να μεταδώσει την ασθένεια. Συμπτώματα. Κατά τη χρονιά της μόλυνσης τα φύλλα παρουσιάζουν στην κάτω επιφάνεια ραβδώσεις κατά μήκος των νεύρων. Στη συνέχεια εμφανίζονται νεκρές κηλίδες μεταξύ των νεύρων. Τέλος ξεραίνονται τα φύλλα και παραμένουν κρεμασμένα στον κορμό των πατατόφυτων. Πρώτα ξεραίνονται τα φύλλα της βάσης και προχωρεί προς την κορυφή οπότε στο τέλος μένει μια φούντα με πράσινα φύλλα στην κορυφή ενώ όλα τα άλλα κρέμονται ξερά από τους βλαστούς. Κατά το δεύτερο χρόνο τα φυτά που προέρχονται από μολυσμένο σπόρο, έχουν περιορισμένη ανάπτυξη. Τα φύλλα έχουν μωσαϊκό πρασινοκίτρινο. Η επιφάνειά τους είναι ανώμαλη μεταξύ των νεύρων, και εμφανίζονται νεκρές κηλίδες. Γενικά το φυτό παρουσιάζει όψη σπυριασμένη. Οι κόνδυλοι είναι μικρότεροι. 2.2. Μύκητες κα ι βακτήρια Η ξερή σήψη των κονδύλων κύρια κατά τη συγκομιδή και την αποθήκευση επηρεάζει την ποιότητα των κονδύλων. Ο περονόσπορος προσβάλλει περιοδικά τις πατατοφυτείες στη Νάξο, Βακτηριώσεις 52

αναφέρονται περιοδικά σε διάφορες περιοχές και δεν υπάρχει προκαλλιεργητικός έλεγχος στο χωράφι. 2.3. Νηματώδεις Στις περισσότερες πατατοπαραγωγικές περιοχές της χώρας έχουμε πρόβλημα νηματωδών. Η αμειψισπορά που γίνεται στα σπορόκεντρα (1 έτους) είναι ανεπαρκής για την μείωσή τους. Η χρήση σημαντικών ποσοτήτων νηματοδοκτόνων έχει περιορίσει την εξάπλωσή τους. Στα περισσότερα σπορόκεντρα γίνεται δειγματοληψία εδάφους για την ύπαρξη νηματωδών. Πρέπει να σημειωθεί ότι διεθνώς απαγορεύεται η χρήση χωραφιών προσβεβλημένων από νηματώδεις για σποροπαραγωγή. 2.4. Κ αλλιεργητική τεχνική Υπάρχουν βασικά προβλήματα στη σποροπαραγωγή της πατάτας που οφείλονται σε λαθεμένη καλλιεργητική τεχνική, όπως: - περιορισμένη χρήση προβλαστημμένου σπόρου: η φύτευση προβλαστημμένου σπόρου συντελεί σε ομοιόμορφη καλλιέργεια που αποτελεί βασική προϋπόθεση στην σποροπαραγωγή (για τους ελέγχους, τη συγκομιδή). Σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει το δικαιολογητικό της καθυστερημένης παραλαβής του πατατόσπορου από το εξωτερικό. - κοπή του πατατόσπορου: γίνεται για οικονομικούς λόγους, αλλά ο κομμένος πατατόσπορος είναι ευπρόσβλητος σε μυκητολογικές και βακτηριακές ασθένειες εδάφους. - φύτευση σε λάθος αποστάσεις, όμοια για την παραγωγή πατάτας κατανάλωσης γεγονός που οδηγεί σε παραγωγή πατάτας μεγάλου μεγέθους και ακατάλληλης για πατατόσπορο. - υπερβολική για σποροπαραγωγή αζωτούχο λίπανση, όμοιας με εκείνη της πατάτας κατανάλωσης με αποτέλεσμα: (α) την οψιρΐ $η της παραγωγής, (β) την παραγωγή κονδύλων μεγάλου μεγέθους, (γ) την εκλεκτική προσέλκυση εντόμων - φορέων ιών και την εξέλιξη των νυμφών των νηματωδών σε θηλυκά άτομα και διαιώνιση της μόλυνσης των εδαφών. - απροθυμία από τους αγρότες για πρώιμη αφαίρεση ασθενώς φυτών από το χωράφι τους με συνέπεια να δημιουργούνται εστίες μόλυνσης για τα υγιή φυτά. 53

- απροθυμία από τους αγρότες για πρώιμη καταστροφή του υπέργειου τμήματος του φυτού πριν την εμφάνιση ή όταν οι πληθυσμοί των εντόμων - φορέων ιών είναι μικροί, ώστε να αποφεύγονται η όψιμη προσβολή των φυτών και των κονδύλων και συγχρόνως να παραδίδεται μεγαλύτερο ποσοστό πατατόσπορου και οπωσδήποτε υψηλότερης ποιότητας από την σημερινή. Ο μέσος βαθμός αναπολλαπλασιασμού για παραγωγή πατατόσπορου είναι απαράδεκτα χαμηλός (ποσότητα καλλιεργούμενου βασικού σπόρου/ποσότητα παραγόμενου πιστοποιημένου σπόρου) και ίσος προς 1:4. Διεθνώς ο ελάχιστος ρυθμός αναπολλαπλασιασμού είναι 1:10. Στη χώρα μας μόνο στο σπορόκεντρο της Νάξου επιτυγχάνουμε ικανοποιητικούς ρυθμούς αναπολλαπλασιασμού (1:15). 2.5. Ποιότητα εισαγόμενου σπόρου Μέχρι σήμερα η ποιότητα του εισαγόμενου πατατόσπορου καθορίζεται από τα επίσημα πιστοποιητικά των παραγωγών χωρών. Στη χώρα μας γίνεται δειγματοληπτικός μακροσκοπικός έλεγχος για προφανείς μυκητολογικές και βακτηριολογικές ασθένειες. Ο βασικότερος όμως έλεγχος που αφορά το είδος των διαφόρων ιών δεν γίνεται. Ο ευρωπαϊκός κανονισμός καθορίζει ότι: "ο βασικός πατατόσπορος δεν πρέπει να δώσει φυτά με συμπτώματα σοβαρών (π.χ. Ρ Σ Ιΐν, ΡνΥ, ΡνΧ ) ή ελαφρών (π.χ. ελαφρά μωσαϊκά) ιώσεων περισσότερα από 4%. Το αντίστοιχο ποσοστό για πιστοποιημένο πατατόσπορο είναι 10% και αφορά μόνο σοβαρές ιώσεις ενώ αγνοεί τα ελαφρά μωσαϊκά. Εφόσον στη χώρα μας δεν γίνεται προέλεγχος του πατατόσπορου (π.χ. ακόμα και εντός των παραπάνω ορίων να βρίσκεται ο εισαγόμενος πατατόσπορος η γνώση του ακριβούς ποσοστού και είδους των ιώσεων θα μπορούσε να χρησιμεύσει στην καλύτερη αξιοποίηση των καλυτέρων παρτίδων δίνοντας τες στα καλύτερα σπορόκεντρα και καλύτερους παραγωγούς ή το χειρότερο να οδηγούσε σε απόρριψη άλλων ακατάλληλων παρτίδων). Χώρες που εισάγουν πατατόσπορο έχουν θεσπίσει μέτρα για την ποιότητα του εισαγόμενου σπόρου απαιτώντας σπόρο από ορισμένες μόνο περιοχές σαν προϋπόθεση εισαγωγής που συνοδεύεται από τον απαραίτητο προέλεγχο για την ποιότητα του πατατόσπορου. Έτσι παρουσιάζεται συχνά μηδενική προσβολή σε σοβαρές ιώσεις όχι μόνο στα βασικό αλλά και στον πιστοποιημένος πατατόσπορο. 54

Εκτός της υποβάθμισης του πατατόσπορου σε ασθένειες που πρέπει πρώτα να αποδειχθεί έχουμε και την χωρίς καμία αμφισβήτηση υποβάθμιση του εισαγόμενου πατατόσπορου που οφείλεται σε φυσιολογικό γηρασμό. Για τις περισσότερες ποικιλίες ή άριστη εποχή φύτευσης της πατάτας είναι 4 μήνες από την ημέρα συγκομιδής της και εφόσον έχει διατηρηθεί στους 3-4 Ο. Οποιαδήποτε διακύμανση στις θερμοκρασίες συντήρησης του πατατόσπορου επιταχύνει το γηρασμό του (που μετριέται από το άθροισμα των θερ/σιών που είναι πάνω από 0 Ο) και συντελεί σε μειωμένες αποδόσεις. Ο εισαγόμενος πατατόσπορος συγκομίζεται συνήθως μέσα στον Αύγουστο για να αποθηκευθεί μέχρι το Νοέμβρη και να διακινηθεί προς τη χώρα μας τον Δεκ.-Ιαν.-Φεβ. Είναι απόλυτα φυσικό την εποχή διακίνησής του να έχει διακοπεί ο λήθαργος του και να έχει αρχίσει η διαδικασία εκβλάστησης. Μέχρι να ξεφορτωθεί στο λιμάνι, να ελεγχθεί και να σταλεί στα σπορόκεντρα - όπου πάλι θα αποθηκευθεί μέχρι τη φύτευσή του έχουμε συνήθως πολλαπλή εκβάστηκη και παραπέρα υποβάθμιση του σπόρου. Υπάρχουν σπορόκεντρα που φυτεύουν μέχρι τέλη Μάη και είναι ευκολονόητο ποια είναι η ποιότητα του πατατόσπορου μετά από 9μηνη ταλαιπω ρία. 3 3. ΒΑΣΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΣ Ως βασικός πατατόσπορος θεωρούνται οι κόνδυλοι πατάτας: που παρ'υ^ηζρ«ν σύμφωνα με τους κανόνες της συντηρητικής επιλογής σε ότι αφορά των ποικιλία και την φυτοϋγειονομική κατάσταση. που προορίζονται κυρίως για την παραγωγή πιστοποιημένου πατατόσπορου. που ανταποκρίνονται στις ελάχιστες προϋποθέσεις που προβλέπονται στα παραρτήματα I και II για τον βασικό πατατόσπορο και επί πλέον στα παραρτήματα IV και V για τον βασικό πατατόσπορο εγχώριας παραγωγής. Ως πιστοποιημένο πατατόσπορος θεωρούνται οι κόνδυλοι πατάτας: που προέρχονται απευθείας από βασικό ή πιστοποιημένο πατατόσπορο σταδίου προγενεστέρου του βασικού ο οποίος ανταποκρίθηκε, κατά την επίσημη εξέταση, στις προϋποθέσεις στις προβλεπόμενες για τον βασικό πατατόσπορο. 55

που προορίζεται κυρίως για την παραγωγή πατάτας εκτός εκείνης του πατατόσπορου. που ανταποκρίνεται στις ελάχιστες προϋποθέσεις που προβλέπονται στα παραρτήματα I και II για τον πιστοποιημένο πατατόσπορο και επιπλέον στα παραρτήματα IV και V για τον πιστοποιημένο εγχώριας παραγωγής. 4. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ 1. α. Επιτρέπεται η εμπορία πατατόσπορου μόνο εφόσον πιστοποιήθηκε επίσημα ως "βασικός" ή "πιστοποιημένος" πατατόσπορος και εφόσον ανταποκρίνεται στις ελάχιστες προϋποθέσεις που προβλέπονται στα παράρτημα I και II, και επιπλέον στα παράρτημα IV και V για τον εγχώριας παραγωγής. β. Πατατόσπορος που δεν ανταποκρίνεται, κατά την εμπορία, στις ελάχιστες προϋποθέσεις που προβλέπονται στα παραρτήματα II και V δύναται να αποτελέσει αντικείμενο διαλογής. Ο πατατόσπρος που προκύπτει από τη διαλογή και πληρεί τις προϋποθέσεις υποβάλλεται στη συνέχεια σε νέα επίσημη εξέταση. 2. Από την υποχρέωση της παραγράφου Ια μπορούν να εξαιρεθούν μετά από έγκριση της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας. α. Πατατόσπορος επιλογής γενεών προγενεστέρων του βασικού πατατόσπορου. β. Πατατόσπορος που προορίζεται για δοκιμές ή επιστημονικούς σκοπούς. γ. Πατατόσπορος που προορίζεται για εργασίες επιλογής. 5 5. ΑΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ Κατά την εξέταση των κονδύλων πατατοσπόρου για την πιστοποίηση τα δείγματα λαμβάνονται επίσημα σύμφωνα με τις κατάλληλες μεθόδους. 56

6. ΑΝΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ - ΧΗΜΙΚΗ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ 1. Δεν επιτρέπεται η εμπορία πατατόσπορου, εφόσον έχει υποστεί επεξεργασία με προϊόντα που εμποδίζουν τη βλαστική του ικανότητα. 2. Κάθε χημική κατεργασία του βασικού ή πιστοποιημένου πατατόσπορου θα αναγράφεται είτε επί της επίσημης ετικέτας είτε επί της ετικέτας της επιχείρησης καθώς επίσης επί της συσκευασίας ή στο εσωτερικό της ή επί του ξυλοκιβωτίου (container). 7. ΔΙΑΜΕΤΡΗΜΑ 1. Επιτρέπεται η εμπορία πατατόσπορου μόνο εφόσον έχει τέτοιο ελάχιστο διαμέτρημα ώστε οι κόνδυλοι να μην μπορούν να περάσουν από κόσκινο με τετράγωνες οπές πλευράς 28 χιλιοστών (ΜΜ). Για τις ποικιλίες που έχουν κατά μέσο όρο μήκος τουλάχιστον ίσο με το διπλάσιο του μεγαλύτερου πλάτους, οι τετράγωνες οπές δεν πρέπει να είναι μικρότερες των 25 x 25 χιλιοστών (ΜΜ). Όσον αφορά τους κονδύλους που είναι πολύ μεγάλοι ώστε, να μην περνούν από κόσκινο με τετράγωνες οπλές πλευράς 35 χιλιοστών (ΜΜ), τα ανώτερα και κατώτερα όρια του διαμετρήματος εκφράζονται σε πολλαπλάσια του πέντε (5). Το διαμέτρημα των κονδύλων μιας σπορομερίδας με κονδύλους που δεν περνούν από κόσκινο με τετράγωνες οπές πλευράς 35 χιλιοστών (ΜΜ) μπορεί να κυμαίνεται από 35 μέχρι και 60 χιλιοστά (ΜΜ). Είναι δυνατή όμως με απόφαση της αρμόδιας Υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας και μετά από αίτηση της ενδιαφερόμενης επιχείρησης: α. Η διεύρυνση του ανωτέρω διαμετρήματος των κονδύλων μιας σπορομερίδας πέραν των 60 χιλιοστών (ΜΜ) και μέχρι 70 χιλιοστά κατ' ανώτατο όριο. β. Η έγκριση διαμετρήματος των κονδύλων μιας σπορομερίδας και πέραν των 70 χιλιοστών, με την προϋπόθεση, ότι στην περίπτωση αυτή η μέγιστη επιτρεπόμενη διαφορά μεταξύ ελάχιστου και μεγίστου διαμετρήματος των κονδύλων δεν θα υπερβαίνει τα 20 χιλιοστά (ΜΜ). 57

2. Μια σπορομερίδα δεν πρέπει να περιέχει περισσότερο του 3% σε βάρος, κονδύλους διαμετρήματος κατωτέρου του ελάχιστου αναγραφομένου στην ετικέτα πιστοποίησης, ούτε περισσότερο του 3% σε βάρος κονδύλους διαμετρήματος ανωτέρου του ανωτάτου αναγραφομένου στην ετικέτα πιστοποίησης. 8. ΣΗΜ ΑΝΣΗ - ΣΦΡΑΓΙΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ Επιτρέπεται η εμπορία του βασικού και πιστοποιημένου πατατόσπορου μόνο σε σπορομερίδες επαρκώς ομοιογενείς και σε σφραγισμένες συσκευασίες, εφοδιασμένες με σύστημα σφράγισης και σήμανσης σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 8 και 9 κατά περίπτωση. Οι συσκευασίες πρέπει να είναι καινουργείς. Τα ξυλοκιβώτια (containers) πρέπει να είναι καθαρά. 9. ΣΦΡΑΓΙΣΕΙΣ 1. Οι συσκευασίες βασικού και πιστοποιημένου πατατόσπορου σφραγίζονται επίσημα ή κάτω από επίσημο έλεγχο κατά τρόπο ώστε να μην μπορούν να ανοιχθούν χωρίς να καταστραφεί το σύστημα σφράγισης ή χωρίς η επίσημη ετικέτα ποο^^^λέ^ιΐ ^ά ρθρ«^9-π ι»ργπγργ^-ή η συσκευασία να φέρουν ίχνη επέμβασης. 2. Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται για την εξασφάλιση της επίσημης σφράγισης καθορίζονται ως εξής: α. Στις περιπτώσεις που χρησιμοποιείται σύστημα συρραφής των σάκων θεωρείται ότι εξασφαλίζεται η σφράγιση, όταν η επίσημη ετικέτα συρράπτεται στο ακραίο σημείο του σάκου όπου καταλήγει η ραφή. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις συρραφής της ετικέτας, ο σάκος σφραγίζεται με επίσημη μεταλλική σφραγίδα που τοποθετείται στο σπάγκο ραφής. β. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες χρησιμοποιείται ετικέτα με στρογγυλή τρύπα (καψύλλιο), τότε χρησιμοποιείται απαραίτητα η επίσημη μεταλλική σφραγίδα για τη σφράγιση των σάκων, γ. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες χρησιμοποιείται σύστημα αυτομάτου συσκευασίας και σφράγισης, η συσκευασία εξασφαλίζει το απαραβίαστο αυτής. Οι συσκευασίες δεν χρειάζονται σφράγιση με την επίσημη μεταλλική σφραγίδα. 58

3. Μ ια ή περισσότερες νέες σφραγίσεις μπορούν να διενεργηθούν μόνο επίσημα ή κάτω από επίσημο έλεγχο. Στην περίπτωση αυτή γίνεται επίσης μνεία στην ετικέτα, που προβλέπεται στο άρθρο 9, της τελευταίας νέας σφράγισης, της ημερομηνίας που έγινε και της υπηρεσίας που την πραγματοποίησε. 10. ΣΗΜ ΑΝΣΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΩΝ 1. Οι συσκευασίες και τα ξυλοκιβώτια (containers) που περιέχουν βασικό και πιστοποιημένο πατατόσπορο: α. Φέρουν εξωτερικά επίσημη ετικέτα που δεν έχει ακόμη χρησιμοποιηθεί και η οποία χορηγείται από την υπηρεσία ελέγχου και πιστοποίησης. Η ανωτέρω ετικέτα είναι σύμφωνη με τους όρους που καθορίζονται στο παράρτημα III. Το χρώμα της ετικέτας είναι το λευκό για το βασικό πατατόσπορο και το μπλε για τον πιστοποιημένο πατατόσπορο. Στις περιπτώσεις που χρησιμοποιείται ετικέτα με στρογγυλή τρύπα (καψύλλιο), η επικόλλησή της εξασφαλίζεται σε όλες τις περιπτώσεις με τη χρησιμοποίηση επίσημης μεταλλικής σφραγίδας. Επιτρέπεται η χρήση αυτοκόλλητων επισήμων ετικετών. β. Περιέχουν επίσημο σημείωμα του ίδιου χρώματος με την ετικέτα που αναφέρει τουλάχιστον τις προβλεπόμενες στο παράρτημα III μέρος Α σημεία 3, 5 και 6 ενδείξεις για την ετικέτα. Το σημείωμα είναι γραμμένο με τρόπο ώστε να μην μπορεί να γίνει σύγχυση με την επίσημη ετικέτα που αναφέρεται στην παράγραφο 1 α του παρόντος. Το σημείωμα δεν είναι απαραίτητο όταν οι ενδείξεις τίθενται στη συσκευασία κατά τρόπο ανεξίτηλο ή όταν χρησιμοποιείται σύμφωνα με την παράγραφο Ια του παρόντος αυτοκόλλητη ή ετικέτα ενός υλικού που δεν μπορεί να σχισθεί. 2. Οι συσκευασίες που περιέχουν βασικό και πιστοποιημένο πατατόσπορο εγχώριας παραγωγής ή εισαγόμενο για εμπορία στο εσωτερικό της χώρας μας: α. φέρουν ετικέτα ή επιγραφή ή σφραγίδα της σποροπαραγωγικής επιχείρησης με υποχρεωτικά τουλάχιστον τα κατώτερα στοιχεία: 59

- Όνομα ή εταιρική επωνυμία της επιχείρησης ή σήμα αναγνώρισής της. - Είδος, ποικιλία και κατηγορία. - Χώρα παραγωγής. - Διαμέτρημα. - Δηλωμένο καθαρό βάρος. - Ενδεχόμενη χημική κατεργασία. β. Η ετικέτα που αναφέρεται στην περίπτωση α) συντάσσεται κατά τρόπο που να μην είναι δυνατή η σύγχυση με την επίσημη ετικέτα που αναφέρεται στην παράγραφο Ια του παρόντος. 11. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ 1. Ο βασικός και πιστοποιημένος πατατόσπορος που πιστοποιήθηκε επίσημα και του οποίου η συσκευασία ή τα ξυλοκιβώτια (containers) έχει σημανθεί και σφραγισθεί επίσημα ή υπό επίσημο έλεγχο, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Κανονισμού, δεν υπόκειται σε περιορισμούς εμπορίας άλλους από αυτούς που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό, ως προς τα χαρακτηριστικά του, τις διατάξεις εξέτασης, τη σήμανση και τη σφράγιση. 2. Σύμφωνα με την Κοινοτική διαδικασία και όσον αφορά την εμπορία πατατόσπορου σε ολόκληρη τη χώρα ή σε τμήματα αυτής, είναι δυνατή η λήψη αυστηροτέρων μέτρων από εκείνα που προβλέπονται στα Παραρτήματα I και II κατά των επιβλαβών οργανισμών, οι οποίοι δεν υπάρχουν καθόλου ή είναι ιδιαίτερα επιβλαβείς για τις καλλιέργειες στις περιοχές αυτές. Στην περίπτωση επικείμενης απειλής εισαγωγής η διαδόσεως ιώσεων είναι δυνατή η θέσπιση των διατάξεων αυτών, από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας με ταυτόχρονη κατάθεση αιτήσεως για την οριστική λήψη απόφασης από την ΕΟΚ. 3. Πατατόσπορος επιλογής γε\&ν προγενεστέρων του βασικού δεν υπόκειται σε περιορισμούς εμπορίας, όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του, τις διατάξεις εξέτασης, τη σήμανση και τη σφράγιση, εφόσον: 60

α. Έχει ελεγχθεί επίσημα από την αρμόδια για την πιστοποίηση υπηρεσίας, σύμφωνα με τις διατάξεις που εφαρμόζονται για την πιστοποίηση του βασικού πατατόσπορου. β. Βρίσκεται σε συσκευασίες ή ξυλοκιβώτια (containers) σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού αυτού, γ. Στις συσκευασίες αυτές ή τα ξυλοκιβώτια (containers) υπάρχει επίσημη ετικέτα, στην οποία αναγράφονται τουλάχιστον οι ακόλουθες ενδείξεις: - ΕΛΛΑΣ, EL Υπουργείο Γεωργίας Υπηρεσία Ελέγχου και Πιστοποίησης ή τη διακριτική τους ονομασία - Αριθμός αναγνώρισης του παραγωγού ή σχετικός αριθμός Σπορομερίδας - Μήνας και έτος σφράγισης - Είδος που αναφέρεται τουλάχιστον με λατινικούς χαρακτήρες με τη βοτανική του ονομασία, η οποία μπορεί να δίνεται συντετμημένα και χωρίς τα ονόματα των ταξινόμων, ή με την κοινή ονομασία ή και τις δύο - Ποικιλία, που αναφέρεται τουλάχιστον με λατινικούς χαρακτήρες - Την ένδειξη "προβασικός πατατόσπορος" - Δηλωμένο καθαρό βάρος Η ετικέτα είναι λευκού χρώματος και φέρει ιώδη διαγώνια γραμμή. 12. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ 1. Η εμπορία πατατοσπόρου, που συγκομίζεται σε άλλο Κράτος Μέλος, μπορεί να απαγορευθεί στο σύνολο ή μερικώς, εφόσον οι απόγονοι δειγμάτων, ληφθέντων επίσημα από βασικό ή πιστοποιημένο πατατόσπορο, που συγκομίθηκε σ' αυτό το Κράτος Μέλος, και καλλιεργηθέντων σε ένα ή περισσότερους αγρούς της Κοινότητας παρέκκλιναν αισθητά, για τρία συνεχή χρόνια, από τις ελάχιστες προϋποθέσεις που αναφέρονται στις παραγράφους 1 γ, 2γ, 3 και 4 του παραρτήματος I του παρόντος. Στις συγκριτικές δοκιμές μπορούν επίσης να εξετάζονται και οι υπόλοιπες ελάχιστες προϋποθέσεις του παραρτήματος I. 61

2. Τα ληφθέντα μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων της παραγρ. 1 αίρονται μόλις διαπιστωθεί με αρκετή βεβαιότητα ότι ο βασικός και ο πιστοποιημένος πατατόσπορος, που συγκομίζεται σ' αυτό το ΚΡάτος Μέλος, θα ανταποκρίνεται μελλοντικά στις ελάχιστες προϋποθέσεις της παραγρ. 1 13. ΕΜΠΟΡΙΑ ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΥ ΜΕΙΩΜΕΝΩΝ ΠΡΟΔΙΑ ΓΡΑΦΩΝ 1. Με σκοπό την εξάλειψη παροδικών δυσκολιών γενικού εφοδιασμού της χώρας μας με βασικό ή πιστοποιημένο πατατόσπορο, που είναι ανυπέρβλητες στα άλλα Κράτη Μέλη, μπορεί η αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας να επιτρέψει, σύμφωνα με την Κοινοτική διαδικασία για μια συγκεκριμένη περίοδο, την εμπορία πατατόσπορου κατηγορίας που υπόκειται σε μειωμένες απαιτήσεις ή πατατόσπορου ποικιλιών που δεν περιλαμβάνονται στον "Κοινό κατάλογο των ποικιλιών των γεωργικών φυτικών ειδών" ή στον "Εθνικό Κ ατάλογο των ποικιλιών". 2. Η επίσημη ετικέτα είναι χρώματος φαιού για την κατηγορία αυτή. Η ετικέτα πάντα αναφέρει ότι πρόκειται για πατατόσπορο κατηγορίας που υπόκειται σε μειωμένες απαιτήσεις. 14. ΠΑΤΑΤΟΣΠΟΡΟΣ ΓΙΑ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ Ο κανονισμός αυτός δεν εφαρμόζεται στον πατατόσπορο που αποδεδειγμένα προορίζεται για εξαγωγή σε τρίτες χώρες. 15. ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΑ 1. Κατά τη διάρκεια της εμπορίας γίνεται τουλάχιστον με δειγματοληψία επίσημος έλεγχος του πατατόσπορου, όσον αφορά την τήρηση των κανόνων που προβλέπονται από τον κανονισμό αυτό. 2. Κατά την εμπορία του πατατόσπορου που προέρχεται από άλλο Κράτος Μέλος ή μια Τρίτη χώρα πρέπει να παρέχονται οι παρακάτω ενδείξεις: α. Είδος β. Ποικιλία γ. Κατηγορία δ. Χώρα παραγωγής και επίσημη υπηρεσία ελέγχου 62

ε. Χώρα αποστολής στ. Εισαγωγέας ζ. Ποσότητα πατατόσπορου 16. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Με την επιφύλαξη των προβλεπόμενων ανοχών στα παραρτήματα I, II, IV και V ως προς την παρουσία ασθενειών, βλαβερών οργανισμών ή των φορέων των, ο κανονισμός αυτός δεν θίγει τις διατάξεις της κείμενης Νομοθεσίας που αφορούν την προστασία της υγείας και της ζωής των ανθρώπων και των ζώων ή την προφύλαξη των φυτών ή της προστασίας της βιομηχανικής ή εμπορικής ιδιοκτησίας. 17. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Ελάχιστες προϋποθέσεις τις οποίες πρέπει να ικανοποιεί ο πατατόσπορος 1. Ο βασικός πατατόσπορος πρέπει να ανταποκρίνεται στις ακόλουθες προϋποθέσεις: α. Κατά τον επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο το ποσοστό σε αριθμό φυτών προσβληθέντων από μελάνωση δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2%. β. Στους απευθείας απογόνους το ποσοστό σε αριθμό φυτών που δεν είναι σύμφωνο με την ποικιλία δεν πρέπει να υπερβαίνει το 0,25% και το ποσοστό σε αριθμό φυτών ξένων ποικιλιών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 0,1%. γ. Στους απευθείας απογόνους, το ποσοστό σε αριθμό φυτών που παρουσιάζουν συμπτώματα ελαφρών ή σοβαρών ιώσεων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 4%. 2. Ο πιστοποιημένος πατατόσπορος πρέπει να ανταποκρίνεται στις ακόλουθες προϋποθέσεις: α. Κατά τον επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο, το ποσοστό σε αριθμό φυτών προσβληθέντων από μελάνωση δεν πρέπει να υπερβαίνει το 4%. β. Στους απευθείας απογόνους, το ποσοστό σε αριθμό φυτών που δεν είναι σύμφωνο με την ποικιλία δεν πρέπει να υπερβαίνει το 63

0,5% και το ποσοστό σε αριθμό φυτών ξένων ποικιλιών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 0,2%. γ. Στους απευθείας απογόνους το ποσοστό φυτών που παρουσιάζουν συμπτώματα σοβαρών ιώσεων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10%. Δεν λαμβάνονται υπόψη οι ελαφρές προσβολές από μωσαϊκό, δηλαδή οι απλοί μεταχρωματισμοί χωρίς παραμόρφωση του φυλλώματος. 3. Κατά την εκτίμηση των απογόνων μιας ποικιλίας που έχει προσβληθεί από χρόνια ίωση, δεν λαμβάνονται υπόψη ελαφρά συμπτώματα προκληθέντα από τον εν λόγω ιό. 4. Οι προβλεπόμενες ανοχές στα σημεία 1 γ, 2γ και 3 δεν εφαρμόζονται παρά μόνο στις ιώσεις που προκαλουνται από τους διαδεδομένους στην Ευρώπη ιούς. 5. Ο αγρός παραγωγής δεν πρέπει να είναι μολυσμένος από GLOBODERA ROSTOCHIENSIS WOLL. 6. Η καλλιέργεια πρέπει να είναι απαλλαγμένη από: α. SYNCHYTRIUM ENDOBIOTICUM (SCHILB) PERC β. CORYNEBACTERIUM SEPEDONICUM (SPIEK AND ΚΟΤΤΗ) SKAPT AND BURKH. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II Ελάχιστες προϋποθέσεις ποιότητας των μερίδων πατατόσπορου Α.Ανοχές όσον αφορά τις ακόλουθες προσμίξεις, ελαττώματα και ασθένειες του πατατόσπορου: 1. Παρουσία χώματος και ξένων σωμάτων 2% του βάρους. 2. Ξηρά και υγρά σήψη, εφόσον δεν έχουν προκληθεί από SYNCHYTRIUM ENDOBIOTICUM, CORYNEBACTERIUM SEPEDONICUM ή PSEUDOMONAS SOLANACEARUM 1% του βάρους. 3. Εξωτερικά ελαττώματα (π.χ. παραμορφωμένοι ή τραυματισμένοι κόνδυλοι) 3% του βάρους. 4. Ακτινομύκωση: κόνδυλοι με προσβεβλημένοι επιφάνεια μεγαλύτερη του 1/3 της επιφάνειάς των 5% του βάρους. Συνολική ανοχή για τα σημεία 2 έως και 4 6% του βάρους Β.Ο πατατόσπορος πρέπει να είναι απαλλαγμένος από GLOBODERA ROSTOCHIENSIS, SYNCHYTRIUM ENDOBIO- 64

TICUM, CORYNEBACTERIUM SEPEDONICUM & PSEUDO MONAS SOLANACEARUM. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III Ετικέτα Α.Απαιτουμενες ενδείξεις 1. ΕΛΛΑΣ - EL Υπουργείο Γεωργίας Υπηρεσία Ελέγχου και Πιστοποίησης 2. "Κανόνες και προδιαγραφές ΕΟΚ" 3. Αριθμός αναγνώρισης του παραγωγού ή σχετικός αριθμός σπορομερίδας 4. Μήνας και έτος σφράγισης (Ημερομηνία Σφράγισης) 5. Π οικιλία, που αναφέρεται τουλάχιστον με λατινικούς χαρακτήρες 6. Κατηγορία και τυχόν κλάση 7. Χώρα παραγωγής 8. Διαμέτρημα 9 Ληλωμένο καθαρό βάρος Β. Ελάχιστες διαστάσεις 110 χ 67 χιλιοστά ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV Συμπληρωματικές απαιτήσεις για την πιστοποίηση της εγχώριας παραγωγής 1. Ο βασικός πατατόσπορος πρέπει να ανταποκρίνεται στις ακόλουθες προϋποθέσεις: α. Κατά τον πρώτο επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο το ποσοστό σε ελλείποντα και καχεκτικά φυτά δεν πρέπει να υπερβαίνει το 7%. β. Κατά τον επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο το ποσοστό σε αριθμό φυτών που παρουσιάζουν συμπτώματα ελαφρών ή σοβαρών ιώσεων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 0,6% και το ποσοστό σε αριθμό φυτών με ριζοκτόνια σοβαρής μορφής δεν πρέπει να υπερβαίνει το 5%. γ. Κατά τον τελευταίο επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο το ποσοστό σε αριθμό φυτών που έχει προσβληθεί από Βερτισιλλίωση δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2%. 65

2. Ο πιστοποιημένος πατατόσπορος πρέπει να ανταποκρίνεται στις ακόλουθες προϋποθέσεις: α. Κατά τον πρώτο επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο το ποσοστό σε ελλείποντα και καχεκτικά φυτά δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10%. β. Κατά τον επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο το ποσοστό σε αριθμό φυτών που παρουσιάζουν συμπτώματα σοβαρών ιώσεων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2% και το ποσοστό σε αριθμό φυτών με ριζοκτόνια σοβαρής μορφής δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10%. Λεν λαμβάνονται υπόψη ελαφρές προσβολές από μωσαϊκό, δηλαδή απλοί μετασχηματισμοί χωρίς παραμόρφωση του φυλλώματος. γ. Κατά τον τελευταίο επίσημο καλλιεργητικό έλεγχο το ποσοστό σε αριθμό φυτών που έχει προσβληθεί από Βερτισιλλίωση δεν πρέπει να υπερβαίνει το 7%. Οι προβλεπόμενες ανοχές για τις ιώσεις που αναφέρονται στα σημεία 1β και 2β δεν εφαρμόζονται παρά μόνο στις ιώσεις που προκαλούνται από τους διαδεδομένους στην Ευρώπη ιούς. 4. Η αποφυλλωση (πλήρης καταστροφή του υπέργειου μέρους των φυτών) εφαρμόζεται υποχρεωτικά στις σποροκαλλιέργειες πατάτας και φαίνεται στις ημερομηνίες που ορίζονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου και πιστοποίησης. Αν η αποφυλλωση γίνει μετά την ορισθείσα ημερομηνία, εφαρμόζονται τα ακόλουθα: α. Σποροκαλλιέργειες για παραγωγή βασικού πατατόσπορου. - Σε επτά ημέρες μετά την ορισθείσα ημερομηνία υποβιβασμός στην κατηγορία πιστοποιημένου. - Μετά τις επτά ημέρες απόρριψη. β. Σποροκαλλιέργειες για παραγωγή πιστοποιημένου πατατόσπορου μετά την ορισθείσα ημερομηνία απόρριψη. 5. Τα αγροτεμάχια στα οποία εγκαθίστανται οι σποροκαλλιέργειες πατάτας πρέπει: α. Να προέρχονται τουλάχιστον από τριετή αμειψισπορά για παραγωγή βασικού και διετή για παραγωγή πιστοποιημένου πατατόσπορου. β. Να είναι επαρκώς αρδευόμενοι ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες της σποροκαλλιέργειας σε όλα τα στάδια ανάπτυξης 66

και το έδαφος να είναι κατάλληλο για παραγωγή καλής ποιότητας πατατόσπορου. γ. Να είναι ελεύθερα από φυτά πατάτας από προηγούμενη καλλιέργεια "φυτά εθελοντές", δ. Να έχουν ελάχιστη μόνωση: Για παραγωγή προβασικού πατατόσπορου: - 20 μέτρα από καλλιέργεια πατάτας που προορίζεται για παραγωγή πατάτας κατανάλωσης. - 10 μέτρα από σποροκαλλιέργεια πατάτας κατώτερης κατηγορίας ή άλλης ποικιλίας της ίδιας κατηγορίας. - 5 μέτρα από σποροκαλλιέργεια πατάτας της ίδιας ποικιλίας και κατηγορίας. Για παραγωγή βασικού πατατόσπορου: - 10 μέτρα από καλλιέργεια πατάτας που προορίζεται για παραγωγή πατάτας κατανάλωσης. - 5 μέτρα από σποροκαλλιέργεια πατάτας κατώτερης κατηγορίας. - 3 μέτρα από σποροκαλλιέργεια πατάτας άλλης ποικιλίας της ίδιας κατηγορίας. - Μία κενή γραμμή (καλλιέργειας) από σποροκαλλιέργεια της ίδιας ποικιλίας και κατηγορίας. Για παραγωγή πιστοποιημένου πατατόσπορου: - 10 μέτρα από καλλιέργεια πατάτας που προορίζεται για παραγωγή πατάτας κατανάλωσης. - 2 μέτρα από σποροκαλλιέργεια άλλης ποικιλίας της ίδιας κατηγορίας. - Μία κενή γραμμή (καλλιέργειας) από σποροκαλλιέργεια της ίδιας ποικιλίας και κατηγορίας. 6. Οι σποροκαλλιέργειες για όλες τις κατηγορίες πατατόσπορου δεν εγκρίνονται για πιστοποίηση αν είναι αδύνατος ο έλεγχος των εν λόγω ύπαρξης ζιζανίων, υπερβολικής ανάπτυξης του φυλλώματος ή έντονης προσβολής από περονόσπορο ή αλτερνάρια ή έντομα. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V Συμπληρωματικές προϋποθέσεις ποιότητας των μερίδων πατατόσπορου της εγχώριας παραγωγής 67

1. Οι κόνδυλοι δεν πρέπει να έχουν προσβολή στους οφθαλμούς από τα παθογόνα: ACTINOMYCES SPP, SPONGOSPORA SUBTERRANEA (WALL) LAGERH, RHIZOCTONIA SOLANI KUHN & OOSPORA PUSTYLANS OWEN ET WAKEF. 2. O πατατόσπορος δεν πρέπει να παρουσιάζει συμπτώματα που προέρχονται από πάγωμα. 18. ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΓΧΩΡΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Η τήρηση των κανόνων και προϋποθέσεων που ορίζονται στον Κανονισμό αυτό, ελέγχονται με τις ακόλουθες επίσημες επιτόπου επιθεωρήσεις: Α.Έλεγγοι στην καλλιέργεια 1. Στις καλλιέργειες που προορίζονται για παραγωγή βασικού πατατόσπορου γίνονται τρεις τουλάχιστον καλλιεργητικοί έλεγχοι. Ο πρώτος από τους ανωτέρω ελέγχους γίνεται σε ένα μήνα από το φύτρωμα και ο τρίτος στο διάστημα των 8-10 ημερών που προηγείται της αποφύλλωσης. 2. Στις καλλιέργειες που προορίζονται για παραγωγή πιστοποιημένου πατατόσπορου γίνονται δύο τουλάχιστον καλλιεργητικοί έλεγχοι από τους οποίος ο πρώτος γίνεται σε ένα μήνα από το φύτρωμα. Κατά τη διάρκεια των αναφερομένων ελέγχων στις παραγρ. 1 και 2 ή και ενδιάμεσα γίνεται επίσημη δειγματοληψία φύλλων στις σποροκαλλιέργειες, όταν χρειάζεται, κατά την κρίση της αρμόδιας υπηρεσίας ελέγχου και πιστοποίησης, για ιολογικό εργαστηριακό έλεγχο. 3. Μετά την αποφύλλωση ή την συγκομιδή ή στην διάρκεια της συγκομιδής γίνεται επίσημη δειγματοληψία κονδύλων για ιολογικό εργαστηριακό έλεγχο και στις περιπτώσεις εκείνες που θα προσδιορίζονται από την αρμόδια υπηρεσία ελέγχου και πιστοποίησης. Εφόσον τα αποτελέσματα των ανωτέρω ελέγχων είναι ικανοποιητικά η υπηρεσία εκδίδει για κάθε σπορομερίδα Δελτίο Καλλιεργητικού ελέγχου που συνοδεύει τον ατυποποίητο πατατόσπορο μέχρι της αρχής της επεξεργασίας του. 68

Β. Έλεγχος κατά την επεξεργασία του πατατόσπορου 1. Σπορομερίδες για τις οποίες έχει εκδοθεί Δελτίο Καλλιεργητικού ελέγχου ελέγχονται κατά τη συσκευασία και σφράγισή τους από την αρμόδια υπηρεσία ελέγχου και πιστοποίησης προκειμένου να διαπιστωθεί αν πληρούν ή όχι τις οριζόμενες προδιαγραφές. 2. Μετά τη συγκομιδή ή κατά τη διάρκεια του ανωτέρω ελέγχου λαμβάνονται δείγματα για μετέλεγχο σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 21 του Γενικού Τεχνικού Κανονισμού ελέγχου και πιστοποίησης (ΦΕΚ 469Β/1987). 69

ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 1. Εισαγωγή Η υγιεινή κατάσταση του πατατόσπορου είναι ο πιο κρίσιμος συντελεστής στην παραγωγή πατάτας. Επειδή οι κόνδυλοι αποτελούν βλαστητικό τμήμα του φυτού, οι συστηματικές ασθένειες και ιδιαίτερα οι ιώσεις μεταδίδονται εύκολα στους κονδύλους. Όταν προσβεβλημένοι κόνδυλοι χρησιμοποιηθούν σαν σπόρος, το νέο φυτό είναι προσβεβλημένο και η ασθένεια διαδίδεται εύκολα στα υγιή φυτά είτε με τις αφίδες, είτε με μηχανική επαφή. Εάν η ασθένεια δεν καταπολεμηθεί, μία υγιής πατατοφυτεία μπορεί να προσβληθεί ολοκληρωτικά, να εκφυλισθεί, και τελικά οι αποδόσεις να ελαχιστοποιηθούν. Οι κυριότεροι μηχανισμοί για να διακόψουμε αυτή την ανακύκλωση της ασθένειας είναι: α) η μείωση της μετάδοσης της ασθένειας με ένα συστηματικό πρόγραμμα ψεκασμών, και β) η αφαίρεση των πηγών της ασθένειας με τη διαδικασία της αρνητικής επιλογής (ΡΟΓΚΙΝ). Η αρνητική επιλογή είναι μια τεχνική ελέγχου που τα προσβεβλημένα αυτά επισημαίνονται, ξεθάβονται, απομακρύνονται από το χωράφι και καταστρέφονται. Με τη διαδικασία αυτή, οι πατατοσποροπαραγωγοί απομακρύνουν τα ύποπτα φυτά και εξουδετερώνουν τις πηγές μόλυνσης μέσα στην καλλιέργεια. Τα αφαιρούμενα φυτά διαλέγονται με βάση τα ορατά συμπτώματα. Έτσι η αρνητική επιλογή δεν είναι αποτελεσματική για τις λανθάνουσες ασθένειες (κύρια ιώσεις) που δίνουν ελάχιστα φανερά συμπτώματα. Η αρνητική επιλογή δεν είναι επίσης πρακτική σε χωράφια που τα περισσότερα φυτά είναι προσβεβλημένα. Σε τέτοιες περιπτώσεις εφαρμόζουμε τη θετική επιλογή - μια διαδικασία που επιλέγονται κόνδυλοι από τα καλύτερα φυτά. Το πόσο αναλυτικά εξετάζονται ένα χωράφι εξαρτάται από τη μελλοντική χρήση του παραγόμενου σπόρου. Παραγωγή βασικού σπόρου απαιτεί περισσότερο αναλυτική εξέταση από ότι για πιστοποιημένο. Για λόγους οικονομικούς, οι αγρότες δυστροπούν στην αφαίρεση των ύποπτων φυτών. Τα πειραματικά αποτελέσματα έχουν δείξει ότι τα υγιή φυτά 70

καταλαμβάνουν τους άδειους χώρους και εξισορροπούν τις απώλειες, δίνοντας ίσες και μεγαλύτερε ποσότητες, ειδικά όταν τα προσβεβλημένα αυτά αφαιρούνται στο πρώτο στάδιο της ανάπτυξής τους. 2. Επισήμανση των φυτών που θα αφαιρεθούν Δύο βασικά κριτήρια πρέπει να προσεχθούν στη διαδικασία της αρνητικής επιλογής: Φυτουγεία και Πιστότητα ποικιλίας. Γενικά, τα φυτά που αφαιρούνται κατατάσσονται στις επόμενες κατηγορίες: α) Ασθενή φυτά. Μερικά συμπτώματα συστηματικών ιώσεων, βακτηριώσεων και μυκητολογικών ασθενειών είναι προειδοποιητικά για την ύπαρξη της ασθένειας. Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν αποχρωματισμούς φύλλου, συμπτώματα μωσαϊκού, παραμορφώσεις, νανισμό και μάρανση. β) Άτυπα φυτά. Ατυπα φυτά ή προσμίξεις από άλλες ποικιλίες επηρεάζουν την καθαρότητα της ποικιλίας. Η διάκριση των ποικιλιών είναι εύκολη στο στάδιο της άνθησης. Σε άλλα στάδια ανάπτυξης απαιτείται καλύτερη γνώση των χαρακτηριστικών της ποικιλίας, όπως ο τύπος ανάπτυξης, τύπος και χρώμα φύλλων, σχήμα και χρώμα στελέχους, κ.λ.π. γ) Φυτά εθελοντές. Τα φυτά - εθελοντές αναπτύσσονται από κονδύλους που παρέμειναν στο έδαφος από τη προηγούμενη πατατοκαλλιέργειας. Αυτά τα φυτά επηρεάζουν την καθαρότητα της ποικιλίας και είναι πηγές ασθενειών και φορείς εντόμων. Τα φυτά - εθελοντές εύκολα ξεχωρίζουν, γιατί συνήθως προηγούνται στην εκβλάστηση από των τυπικών της ποικιλίας. 3. Διαδικασία της Αρνητικής Επιλογής Για να είναι αποτελεσματική ή αρνητική επιλογή αρχίζει αμέσως μόλις επισημαίνει το ανεπιθύμητο φυτό. Όσο γρηγορότερα αφαιρούνται τα ανεπιθύμητα - ασθενή φυτά τόσο μειώνεται η πιθανότητα να διαδοθεί η ασθένεια στα υγιή φυτά. Η αρνητική επιλογή συνεχίζεται κανονικά όσο οι ασθένειες και οι φορείς τους υπάρχουν, και για όσο χρόνο ο αγρότης μπορεί να περνά μέσα από τις γραμμές των φυτών χωρίς να ακουμπά το φύλλωμά τους (προτού "κλείσουν" τα φυτά). Η αρνητική επιλογή αποτελείται από τέσσερα βασικά στάδια. 71

α) Επισήμανση των φυτών για αφαίρεση. β) Αφαίρεση των φυτών, μαζί με τους κονδύλου στόλωνες, ρίζες. γ) Απομάκρυνση των ανεπιθύμητων φυτών από το χωράφι. δ) Καταστροφή των φυτών. α. Επισήμανση των φυτών: Για να επισημάνουμε τα φυτά που θα αφαιρέσουμε από το χωράφι, απαιτείται πρώτα να ξέρουμε τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας. Κοιτάζουμε τα φυτά τουλάχιστον από μια σειρά μακριά, για να είμαστε ικανοί να συγκρίνουμε τις διαφορές μέσα σε μια ομάδας 5-6 φυτών. Μόλις επισημάνουμε τα ανεπιθύμητα φυτά κινούμαστε κοντά τους, ώστε να πιστοποιήσουμε τα ειδικά συμπτώματα. Αποφεύγουμε να αλλάξουμε το εξειδικευμένο προσωπικό που κάνει την επιλογή. Η ευθύνη πρέπει να παραμένει μόνο με έμπειρο προσωπικό. Άτομα που συνεχώς ελέγχουν τα χωράφια θα επισημάνουν πιο εύκολα τις μικροδιαφορές στα φυτά. Ε[ επιτυχής επιλογή απαιτεί εμπειρία που αποκτάται με συνεχή εξάσκηση. β. Αφαίρεση φυτών: Μόλις το φυτό προσβληθεί, η ασθένεια διαδίδεται σε όλα τα βλαστητικά τμήματα. Γι' αυτό όλα τα τμήματα του φυτού πρέπει να αφαιρεθούν - οι μικροί κόνδυλοι, στόλωνες, καθώς και ο μητρικός κόνδυλος, εάν δεν αφαιρεθούν, αυτά τα φυτικά τμήματα θα επαναβλαστήσουν και θα έχουμε νέα πηγή μόλυνσης. Χρησιμοποιούμε πηρούνα για το ξέθαμα των αφυτών. Δεν πρέπει να αφαιρούνται με το χέρι, καθώς τμήματα των φυτών σπάζουν και παραμένουν στο χώμα. Μερικές φορές είναι αρκετό να αφαιρέσουμε μόνο το προσβεβλημένο φυτό. Άλλες φορές είναι αναγκαίο η αφαίρεση και των γειτονικών φυτών. Αυτό εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες όπως η σοβαρότητα της προσβολής, το στάδιο ανάπτυξης του φυτού, η κατηγορία του σπόρου και οι νομικοί κανονισμοί. γ. Απομάκρυνση των φυτών από το χωράφι: Για να αποφευχθεί η διασπορά των υπαρχόντων αψίδων (φορείς), προσεκτικά τοποθετούμε τα φυτά σε νάιλον σάκους και τα απομακρύνουμε από το χωράφι. δ. Καταστροφή των φυτών: Θάβουμε σε λάκκο με ασβεστόνερο ή καίμε τα προσβεβλημένα φυτά. 72

4. Π αράγοντες που επηρεάζουν την αρνητική επιλογή. α. Ομοιομορφία της καλλιέργειας: Ανεπιθύμητα φυτά είναι εύκολο να ξεχωρίσουν σε μια ομοιόμορφη καλλιέργεια. Η επιλογή είναι δύσκολη σε μια ανομοιόμορφη καλλιέργεια. Για να επιτύχουμε ομοιόμορφη καλλιέργεια, ομαδοποιούμε τους κονδύλους σύμφωνα με το μέγεθος και φυτεύουμε τις ομάδες χωριστά. Προβλαστημένος πατατόσπορος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ομοιόμορφη καλλιέργεια. β. Υγρασία: Τα συμπτώματα των ασθενειών είναι δύσκολο να διακριθούν σε μαραμένα φυτά. Οι καλλιέργειες πρέπει να ποτισθούν σε μέρες πριν από την επιλογή. Αυτό επίσης επιτρέπει στην επιφάνεια του εδάφους να στεγνώσει και να διευκολύνει το περπάτημα μέσα στο χωράφι. γ. Συνθήκες φωτισμού: Αλλαγές στο χρώμα των φύλλων και ειδικά συμπτώματα μωσαϊκού είναι ευκολότερο να διακριθούν κάτω από ομοιόμορφο φωτισμό. Γι' αυτό ο καλύτερος χρόνος για την επιλογή είναι όταν ο ουρανός καλύπτεται από σύννεφα. Σκιές από καυτό ηλιακό φως εμποδίζουν τη διάκριση των αλλαγών στο χρώμα των φύλλων. Αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε την επιλογή στις ηλιόλουστες μέρες, καλύπτουμε το φυτό που εξετάζουμε με τη σκιά μας, έχοντας την πλάτη στον ήλιο. δ. Άνεμος: Η επιλογή είναι προτιμότερο να γίνεται με νηνεμία, γιατί είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε συμπτώματα στα φυτά όταν κινούνται από τον αέρα. ε. Λερωμένα φύλλα: Το φύλλωμα πρέπει να μην έχει υπολείμματα φαρμάκων ή σκόνη που κρύβει τα συμπτώματα των ασθενειών. στ. Προσβεβλημένο φύλλωμα. Τα συμπτώματα είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν, όταν το φύλλωμα έχει βλάφτει από παράχωμα ή από έντομα, ή έχει εγκαύματα από φυτοφάρμακα. 5. Προληπτικά μέτρα α. Διάδοση ασθενειών μέσω φορέων: Η αρνητική επιλογή δεν είναι αποτελεσματική όταν τα έντομα και ιδιαίτερα οι αφίδες είναι εξαπλωμένες σε όλο το χωράφι. Οι φορείς ενοχλούνται από τις διαδικασίες επιλογής και μετακινούνται σε άλλα φυτά, διαδίδοντας έτσι την ασθένεια. 73

Για να αποφύγουμε το παραπάνω, συνδυάζουμε την επιλογή με ένα ψεκασμός δύο μέρες πριν, με εντομοκτόνο που δεν αφήνει υπολείμματα στα φύλλα. β. Διάδοση ασθενειών με επαφή: Επειδή τα χέρια και τα ρούχα μας μολύνονται κατά τη διάρκεια της επιλογής, αποφεύγουμε την επαφή με άλλα φυτά, εκτός από εκείνα που πρέπει να αφαιρεθούν, Απρόσεκτοι αναλυτές και αγρότες είναι οι πιο καλοί μεταδότες ιώσεων. Για να ελαττώσουμε τη μετάδοση των ιώσεων όταν περπατάμε μέσα στο χωράφι, προσπαθούμε να αφαιρούμε τα φυτά πριν "κλείσουν" τις γραμμές φύτευσης. 74

ΚΕΦΑΛΑΙΟ III ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 1. Γενικά Ο εργαστηριακός έλεγχος γίνεται όταν ο ελεγκτής των σπορομερίδων έχει αμφιβολίες για τις παρατηρήσεις του. Στο σταθμό ελέγχου αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού γίνονται οι παρακάτω έλεγχοι: - Έλεγχος για τον ιό του καρουλιάσματος των φύλλων - Έλεγχος για τον ιό Υ (προκαλεί το μωσαϊκό) Οι παραπάνω ιοί μεταδίδονται από αφίδες και κατά την εξάπλωσή τους είναι δυνατό να μειώσουν αισθητά την απόδοση των φυτών. Ο ιός του καρουλιάσματος των φύλλων, επίσης, αποτρέπει των κονδυλοποίηση. 2. Προβλάστηση Ο εργαστηριακός έλεγχος γίνεται σε κονδύλους πατάτες που έχουν υποστεί προβλάστηση. Όταν ο κόνδυλος βρίσκεται σε λήθαργο δεν είναι δυνατό να γίνει ακριβής έλεγχος επειδή η συγκέντρωση του ιού είναι χαμηλή. Η προβλάστηση γίνεται με τους παρακάτω τρόπους: - Εμπορική προβλάστηση Πραγματοποιείται σε αεροστεγούς θαλάμους με το αέριο^ΐικϋϊε. Η μέθοδος αυτή έχει καταργηθεί λόγω της επικινδυνότητας του αερίου. - Με τη βοήθεια της ορμόνης της γιβεριλίνης. Η μέθοδος αυτή γίνεται χειμώνα και κυρίως στο εξωτερικό (Ολλανδία, Γαλλία). Λιαρκεί περίπου 2 μήνες. Στην Ελλάδα θα ξεκινήσει η εφαρμογή της στο μέλλον.. - Εμβάπτιση του κονδύλου σε διάλυμα 1% θειουρίας Ο^Η-ΟΝΗ^) Σε συνθήκες θερμοκηπίου με θερμοκρασία 25-30 Ο τοποθετούνται μέσα σε πλαστικά τελάρα με τρύπες ή μέσα σε τσουβάλια από λινάτσα, οι κόνδυλοι της πατάτας αφού έχουν εμβαπτιστεί σε διάλυμα 1% θειουρίας. Μεγάλη προσοχή δίνεται στην υγρασία που πρέπει να έχουν και είναι περίπου 10%. Τα τελάρα ή τα τσουβάλια πρέπει επίσης να έχουν στραγγιστεί από το νερό για να μην σαπίζουν. Στο θερμοκήπιο 75

φροντίζεται να επικρατεί σκοτάδι. Είναι χαρακτηριστικό πως για όσο καιρό βρίσκονται οι κόνδυλοι της πατάτας στο θερμοκήπιο πρέπει να επικρατεί απόλυτο σκοτάδι. Ο έλεγχος θα γίνει μετά από 10 περίπου μέρες. Το αποτέλεσμα είναι πιο έγκυρο όσο πιο πολύ μείνουν οι κόνδυλοι στο θερμοκήπιο. Ο προσδιορισμός των ιώσεων γίνεται με την ανοσοενζμματική δοκιμασία ELISA. 3. Η ανοσοενζυματική δοκιμασία (Enryme - Linked Immunosorbent assay) H Elisa και η δυνατότητα εφαρμογής της στην ανοσοδιαγνωστκή, περιγράφηκε για πρώτη φορά από του Engvall και Perlmann (1971). Η αρχή της προέρχεται απ' την ιστοχημεία και σαν ανοσολογική δοκιμασία θεωρείται μια τροποποίηση της ραδιοανοσολογικής δοκιμασίας RIA (Radio Immuno Assay). Όπως και οι άλλες δοκιμασίες που χρησιμοποιούνται στην ανοσοδιαγνωστική των παρασιτικών νοσημάτων, η Elisa στηρίζει τους μηχανισμούς της στο σχηματισμό του άνοσου συμπλέγματος. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την προσκόλληση του Conjugate (αντιαντίσωμα συνδεμένα με ένζυμο) που προστίθεται στη συνέχεια και την υδρόλυση του δείκτη του ενζύμου, που θα καταστήσεις ορατό το αποτέλεσμα της δοκιμασίας. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατή η ποιοτική ανίχνευση αλλά και ο υπολογισμός της πυκνότητας μιας ουσίας (Rubenstein 1978, Berlanger et al 1978, Voller et al 1979), μέσα στον ορό και το πλάσμα του αίματος, στα ούρα, το γάλα, στο εκχύλισμα ιστών (δέρμα, βλεννογόνοι, μύες κ.α.) στο αμνιακό υγρό κ.α. (Schuurs et al 1977). Η Elisa διακρίνεται σε ομογενή - και ετερογενή - τύπο, ανάλογα με τις λεπτομέρειες τεχνικής της και το είδος της ουσίας που ανιχνεύεται. Ο τύπος της ομογενούς Elisa ή Emit (Enzyme Multiplied Immunoassay Technique) εφαρμόζεται για την ανίχνευση ουσιών μικρού μοριακού βάρους (κάτω των 10.000), όπως φαρμάκων (Digonin, Carbamazepine, Licocaine, Phenytoin, Phénobarbital, Primidone, Theophylline), ναρκωτικών (Opiate, Barbiturates, Amphetamines, Benzediapine κ.ά), τη μέτρηση της θυροξίνης κ.ά. (Schuurs et al 1977, 76

voiler et al 1977). H αρχή της μεθόδου στηρίζεται στην αλλοίωση ενός ένζυμου (Lysozyme, malate dehydrogenase κ.ά.), που είναι συνδεδεμένο π.χ. με μια απτίνη, όταν βρεθεί σε άνοσο περιβάλλον (αντισώματα). Ο τύπος της ετερογενούς ELISA εφαρμόζεται όταν επιζητείται η ανίχνευση ουσιών με Μ.Β. πάνω από 10.000. 4. Διαδικασία προσδιορισμού των ιώσεων των κονδυλίων της πατάτας με την ανοσοενζυματική δοκιμασία ELI SA Για τον προσδιορισμό των ιώσεων των κονδύλων της πατάτας ακολουθείται η έμμεση μέθοδος (Indirect method) του τύπου της ετερογενούς ELISA. Εφαρμόζεται για την ποιοτική και ποσοτική ανίχνευση ανοσοσφαιρινών. Η μέθοδος γίνεται σε 4 φάσεις με ενδιάμεσα πλυσίματα των σωλήνων ή των πλακών μικροτιτλοποιήσεως όπου γίνεται η μέθοδος, για να απομακρύνονται κάθε φορά τα υλικά που δεν πήραν μέρος στην προηγούμενη φάση της αντιδράσεως. Στην πρώτη φάση μπαίνει στις πλάκες μικροτιτλοποιήσεως ο αντιορός coating buffer, με ptt 9,6. Αποτελείται από 1,59g Nd2C 03, 2,93gNatt C 0 3 0,5g NaN3, και αποσταγμένο νερό. H πλάκα μικροτιτλοποίησης μένει για μία νύχτα στο ψυγείο ή στους 35 C σε κλίβανο γα 2-3 ώρες. Στη συνέχεια τινάζεται αλλά τα αντισώματα (Α^) έχουν προσκολληθεί στα τοιχώματα (σχ. α). Στην δεύτερη φάση προσθέτεται το εκχύλισμα των κονδύλων. Χρησιμοποιώντας έναν εκχυλιστήρα, τοποθετούμε τα φύτρα των κονδύλων της πατάτας στο σωλήνα του εκχυλιστήρα. Το εκχύλισμα που παίρνουμε μέσα σε σωληνάρια αραιώνεται με διάλυμα extraction buffer (PBS + 0,1%. Tween 20 + 2% πολυβινυλοχλωρίδιο PVP). Το τελικό διάλυμα μπαίνει στην πλάκα μικροτιτλοποιήσεως και μένει 1 νύχτα στο ψυγείο στους 4 C. Με την προσθήκη του εκχυλίσματος και εφόσον περιέχονται ειδικά αντισώματα στις πλάκες σχηματίζεται το άνοσο σύμπλεγμα (Ab) (σχ β) Στην Τρίτη φάση προστίθεται το conjugate (αντισφαιρίνη συνδεμένη με ένζυμο). Τα ένζυμα που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι η περοξιδάση του ρεπανιού (Horse - radish peroxidase), αλκαλική φωσφατάση (Alkaline phosphatase) η β-γαλακτοσιδάση (b-galactosidase), η οξίδαση της γλυκόζη (Glucose oxidase), η ακετυλοχολινεστεράση (acetylocholinesterase) κ.α. Στα conjugates που κυκλοφορούν στο 77

εμπόριο, η άριστη αραΐωση του δίνεται από τον κατασκευαστή. Από αυτά τα καλύτερα αποτελέσματα δίνουν τα conjugabes με περοξιδάση του ρεπανιού που είναι και οικονομικότερα. Στις περιπτώσεις όμως που η παρασκευή του conjugate γίνεται στο εργαστήριο, πλεονεκτικότερη είναι η χρησιμοποίηση της αλκαλικής φωσφατάσης, επειδή απαιτεί απλούστερους χειρισμούς παρασκευής. Η άριστη αραίωση του βρίσκεται με τη χρησιμοποίηση διαφόρων αραιώσεών του, σε γνωστά θετικά και αρνητικά δείγματα ορών ή με τη χρησιμοποίηση σε σταθερή πυκνότητα ανοσοσφαιρίνης. - IgG διαφόρων αραιώσεών του conjugate. To conjugate παραμένει στις πλάκες μικροτιτλοποιήσεις στους 35 C για 3-7 ώρες). To conjugate λοιπόν, γνωστό ως αντι-ανοσοσφαιρίνη ενωμένη με ένα ένζυμο συνδέεται πάνω στο àvoêo σύμπλεγμα της δεύτερη φάσης (σχ. γ). Στην τέταρτη φάση προστίθεται ο κατάλληλος δείκτης του ενζύμου (Substrate, υπόστρωμα) (s) που καθιστά ορατή την παρουσία του άνοσου συμπλέγματος με την υδρόλυσή του από το ένζυμο και την παραγωγή χρώματος (σχ. δ). Ο μηχανισμός δράσεως κατά την φάση αυτή συνίσταται στην επαφή του δείκτη στο ενεργό σημείο του ενζύμου στην υδρόλυσή του και παραγωγή των προϊόντων υδρολύσεως. Ταυτόχρονα παράγεται χρωματισμός, ενώ το ένζυμο είναι ελεύθερο να υδρολύσει και άλλο μόριο του δείκτη. Αυτό συνεχίζεται μέχρι πλήρους υδρολύσεως του τελευταίου. Η ταχύτητα που γίνεται η αντίδραση επιταχύνεται από τη μεγάλη συγκέντρωση: - ενζύμου - δείκτη του ενζύμου - υψηλής θερμοκρασίας - υψηλό ph - από την παρουσία MgC13. Σαν δείκτης για την αλκαλική φωσφατάση χρησιμοποιείται το ρ- ΝΡΡ (p-nitrophny phosphate). Για την περοξιδάση χρησιμοποιούνται διάφορες αρωματικές αμίνες, όπως το 5-Amino salicilic acid (5-Ag), το O-Tolidine, το O-Dianisidine, το O-Phenydene diamine και το 2,2 Azino - (3 Ethyl) - Benzothiazoline - 6 - Sulphonic acd (ABTS) που θεωρείται όμως καρκινογόνο. Η αποτελεσματικότητα των δεικτών αυτών είναι περιορισμένη, αν και χρησιμοποιούνται ευρύτατα, επειδή διαλύονται ελάχιστα, αλλοιώνονται εύκολα ή τέλος για ορισμένα τουλάχιστον από αυτά δεν είναι δυνατή ή διακοπή της υδρολύσεως τους. 78

Τα αποτελέσματα της υδρολύσεων φαίνονται μέσα σε 10-30 λεπτά είτε με το μάτι είτε χρησιμοποιώντας φωτόμετρα σας πιο ακριβή μέθοδο. Μεταξύ των τεσσάρων φάσεων της μεθόδου της ELISA γίνονται πλυσίματα των πλακών μικροτιτλοποιήσεως. Η απλούστερη διαδικασία για το πλύσιμο είναι κατ' αρχήν χτυπώντας την πλάκα για να βγει το περιεχόμενό της και στην συνέχεια πλένοντας την με νερό βρύσης καλής ποιότητας. Στη συνέχεια ξεπλένουμε με απεσταγμένο νερό με 0,1% Tween 20. 79

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Γενικός Τεχνικός Κανονισμός ελέγχου και πιστοποίησης σπόρων σποράς φυτών μεγάλης καλλιέργειας, κτηνοτροφικών φυτών και οσπρίων, κηπευτικών και κονδύλων πατάτας για φύτευση. 2. Τεχνικός Κανονισμός ελέγχου και πιστοποίησης κονδύλων πατάτας για φύτευση. 3. Βιβλίο Κανονισμών Ι.8.Τ.Α. Ά λλες Πηγές 1. Σταθμός Ελέγχου Σπόρων Αθηνών (Μαρούσι) 2. Σταθμός ελέγχου αγενούς πολλαπλασιαστικού υλικού (Ασπρόπυργος) 3. Υπουργείο Γεωργίας 80

jt Ρϋ'10ΙΪ ι ύμι την ανωτέρω κοινή απόφαση των Υπουργών Προε- Wj T P 0t^ *αι 1Εχονομιχών και καθορίζουμε την αποζημίωση "* ) ρίμολογητών γραπτών των υποψηφίων για την εισαγωγή τους Ά ^ 8 7 στα Εκπαιδευτήρια της Σχολής Τουριστικών Επαγγελ-...;ν οε δραχμές 66 για κάθε βαθμολόγηση.» Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνή- '' 1ί': *,, Αθήνα, 5 Αυγοΰστου 1987 ' '.» * ΟΙ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΙ - ΕΘΝΙΚΗ! ΟΙΚΟ ΝΟ Μ ΙΑ! ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΤΖΑΧ ΣΠ. ΚΑΛΟΥΔΗΣ ------ $------ -.62328/1736 ' (3) ίροσαρμογή της ωριαίας αποζημίωσης των Εκπαιδευτικών που διώκουν στα φροντιστηριακά Τμήματα των παλιννοστούντων μαθηών. ΟΙ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΘΝ. ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Έχοντας υπόψη: \.Τοάρθρο 45 του Ν. 1404/83 (ΦΕΚ 173 τ.α /24.1 1.83).για τη V και τη λειτουργία των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ;»_ Jo Ν. 1351 /8 3, άρθρο 3 «για την εισαγωγές σπουδαστών στην όιτναάθμια εκπαίδευστ. ι Την Ε /4 5 /2 7.12.83 (ΦΕΚ 3 τ.β/9.1.84) «Απόφαση του Ι.ωργσυ Εθνικής ίαιδείας και θρησκευμάτων» για την ίδρυση Φρομί^ΙιρηρΛπών Τμημάτων και Τάξεων υποδοχής για παλιννοστούντες 4Το άρθρο 17 παρ. 5 του Ν. 1505/84 (ΦΕΚ 194/τ. Α /3.12.84) :' Ι» την αναδιάρθρωση μισθολογίου προσωπικού της δημόσιας διοίκη- W άλλες συναφείς διατάξεις». II ήτηναριθ. 2389/87 (ΦΕΚ 81/Β /87) απόφαση Ιίρωθυπουργού Τπ Οικονομικών, αποφασίζουμε: Ύ ϊ", φθορίζουμε την αποζημίωση των Εκπαιδευτικών που διύάσκουν Ιί'ΐΜί'8 φροντιστηριακά Τμήματα παλιννοστούντων μαθητών σε εξακόσιες,000) δραχμές κατά ώρα διδασκαλίας. d S 2. Κατά τα λοιπά εξακολουθεί να ισχύει η αριο. 57255/1544/ ΙθΜ ί S.1V84 (ΦΕΚ 4<ι1/τ. Β / 12.7.1984) κοινή απόφαση των Υπουρή :», j Ονικ ής 1 αιδείας και θρησκευμάτων και Οικονομικών. SS gj: *_ παραπάνω αποζημίωση βαρύνει την πίστωση του κωδικού?ί-κιυύ 0517 των Φορέων 193 Δ/θμια Εκπ/ση» και 194 Π/θμια,ι('»ΐι. ιων νομαρχιακών προϋπολογισμών του Κράτους. I Η απόβαση αυτή ισχύει από 1.9.1987. ;ί παρούσα να δτ μοοιεοτεί στην Εφημερίδα της Κοβερνήσεως. Αθήνα, 31 Ιοολίοο 1987 Í.UN ÎU IÛ U A Ï & ΘΓ Μ Σ Π Ο Ν AtiTßNHI ΤΡ1ΤΣΗΣ ο ι ΥΠΟΥΡΓΟΙ Ο ΥώΥΠΟ ' ΡΓΟΣ Ο ΙΚΟ Ν Ο Μ ΙΚΟ Ν ΣΠ. ΚΑΛΟΥΔΗΣ -ί 21670/8108 (4) ϋμόςσριθμοό συνεδριάσεων και αμοιβής των μελών του Δ.Σ. του Μ.Τ.1Ι.Υ. Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜ ΙΚΩ Ν Τ./Οντας υπόψη;.. φ ΐ ΐ»*«ξιιςτουΝ. 1505/1984 (ΦΕΚ 194/3.12.1984) «Αναμισθολογίου προσωπικού της Δημόσιας Διοίκησης κα. άλλες ***». διατάξεις». «ίτιςϊμίτάξεις του ΙΙ.Δ/τος 492/1984 (ΦΕΚ 175 τεύχος Α). ' h 1*j«αρ. 50052/2447/30.6.78 κοινή απόφαση καθορισμού *'v*i 23*'» Τν-εδριάσεων του Δ.Σ. του ΜΤΙΙΥ. A lij» <φ, 37240/7692/13.5.85 κοινή απόφαση καθορισμού W 4 «λ μτλών του Δ.Σ. του ΜΊΊΙΥ. L W 2389/13.2.87 απόφαση του 1Ιρωθυπουργού και του ^ Ι^**'ΐομ»κών. αποφασίζουμε: " * ^-,θυμι τον αριθμό των συνεδριάσεων του Διοικητικού Συμΐχικού Ιαμείου ΙΙολιτικών Υπαλλήλων σε εξι (6) κατα B l 1 ί.) it κατα συνεοριαση αποζημίωση τευν μετεχόντων ο τις ουνει 1 1,^ σεις του Δ.Σ. θα είναι για μεν τους υπαλλήλους του δημοσίου τομέα η οριζόμενη από το άρθρο 18 του Ν. 1505/84, υπό τη ρητή προϋπόθεση των συνεδριάσεων του Δ.Σ. εκτός των ωρών εργασίας, για δε τους ιδιώτες οε χίλιες πεντακόσιες (1.500) δραχμές, ανεξάρτητα α.τό ιηχρονική διάρκεια των συνεδριάσεων. 3) Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα τη. σιως. Αθήνα, 5 Αυγούστου 1981 Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΛΟΥΔΗΣ Κυβερνή- Αριθ. 320703 (5) Γενικό; Τεχνικός Κανονισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης οπόρω.νωιπυ- _ράς Φυτών μεγάλης καλλιέργειας, κτηνοτροφικών φυτών και οσπρίων, χηπευτικώνχαι κονδύλων πατάτας γ ια φΰτεύότρ... OÎ ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΕΘΝΙΚΗΣ Ο ΙΚΟ ΝΟ Μ ΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Έχοντας υπόψη: 1 1. Τις διατάξεις: α) Του άρθρου 1 παραγρ. 1 και 3 του Ν. 1338/ 1983 «Εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου» (ΦΕΚ 3 4 /Α/1 7.3.1983) όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 6 του Ν. 1440/1984 -Συμμετοχή της Ελλάδος στο κεφάλαιο, στα αποθεματικά και στ.ς π : Ύ<.ε ψε :ς τη; Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στο κεφάλαιο τη; Ευρωπαϊκή; Κοινό τητος Άνθρακας και Χάλυβας και του Οσγανιομυύ Εφυόιαοαού ΕΥΡΑΤΟΜ. (ΦΕΚ 7 0 /Α /2 1.5.1984). β)του άρθρου 7 παρ. 3 ίου Ν. 1564/1985 -Οργάνωση παραγωγό;; κα: εμπορίας το. τ οό. ο;: Àj ;. α στικού υλικού φυτικών ειδών» (ΦΕΚ 164/A/26.9.19H5). γ Του 11.Δ. 582/1985 «Έναρξη ισχύος διατάξεων του Ν. 1564/1985 και κατάργηση διατάξεων του Α.Ν. 825/1937, του Ν.Δ. 1318/1'* 12 και του Ν. 4035/1960» (ΦΕΚ 203/Λ /5.12.1985). 2. Την αριθ. 20862/2.8.1985 κοινή απόφαση.του Ιίρωθυπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας -Ανάθεση αρμοδιοτήτων οτυυ; Υ _.. υργούς Εθνικής Ο.κο.ομία;» (ΦΕΚ Μ 1/Β /2.8.1985). *9* 3. Την αριθ. 314172/7.5.1986 κοινή απόφαση του! ίρωθυπουργού και του Υπουργού Γεωργίας «Ανάθεση αρμοδιοτήτων Γπουργού Γεωργίας στον Υφυπουργό Γεωργίας Δημ. ΙΙιτσιώρη» (ΦΕΚ 3 1 8 /8 / 9.5.1986). 4. Την γνωμοδότηση της Τεχνικής Επιτροπής IΙολλαπλασιαατικου Υλικι κου, αποφασιςουμε: Άρθρο 1 Σκοπός Καθορίζουμε, οε συμμόρφωση προς τις οδηγίες: α) lit»/!ul)/k<lk του συμβουλίου της 14ης Ιουνίου 1966 -περί εμπορία; σπόρων τεύτλων προς σπορά» (Ε.Ε. Ειδ. Εκό. 03 τομ. OU 1 σελ. 235). β lid/ Η) 1/ LOK του Συμβουλίου τη; 14 ης Ιουνίου 19θϋ»περί εμπορίας σπόρων προς σπορά κτηνοτροφικών φυτών» (Ε.Ε. Ειδ. Εκδ. 03 τομ. 0!)1 σελ. 243), γ) ÓO/4U2/EOK του Συμβουλίου της 14η; Ιουνίου '*66 -πε.-ι εμπορίας σπόρων δημητριακών προς σπορά- (Ε.Ε. Ειδ. Ι.κΟ. U3 τομ. 0Ü2 σελ. 3). û) 66/4Ü3/EOK του Συμβουλίου της 14 η; Ιουνίου I '.*66 -περί εμπορίας απόρων γεωμήλων προς τύτευοτ- (Ε.Κ.Ι : δ. Εκδ. 03 τομ. Ü02 σελ. 14), t) 69/208/EU K του Συμβουλίου τη; 3ΐ)η.; Ιουνίου 1069 «περί εμπορίας των σπόρων προς σπορά των ελαιυά/ιον κ «/ >>., στεκών φυτών» (Ιυ.Ε. Ειδ. Εκδ. 03 τομ. OU I Οεκ.!'*->) και οι) /Ο/ 458/ΕΟΚ του Συμβουλίου τη; 29ης Σεπτεμβρίου I97U ιρί εμπορίας σπόρων προς σπορά κηπευτικών» Ε.Ε.Ειδ. Εκδ. 1)3 τομ. ΟΟο ου- 9), όπως έχουν τροποποιηθεί μεταγενέστερα, σε ότι αφο,,έ ιην εμπορία του πολλαπλασιαστικού υλικού καύλιεργουμένουν φυτικών ειοών, τους γενικούς όρους και προϋποθέσεις για τον έλεγχο κα: την πιστοποίηση των σπόρων σποράς των τεύτλων, τευν κτηνοτροφικίυν κ.ν.εμ ωνίων φυτών, των οσπρίων, των σιτηρών, των ελαιούχων. και κλωατ-,κών ν- τών και των κηπευτικών φυτών καθώς και το»ν κυνρύκι * τε,ς πατάτα, που προορίζονται για φύτευση. Άρθρο 2 Ορισμοί Κατά τον παρόντα κανονισμό: 1. Εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος είναι ο γεωπόνος της οπορο«αραγωγιχής επιχείρησης που έχει εξουσιοδοτηθεί από αυτήν να υπογράφει τα επίσημα έγγραφα και έντυπα-εισαγωγής πολλαπλασιαστικού ολικού για τον έλεγχο και πιστοποίηση και είναι υπεύθυνος για τις ουναλ-

------------- ι t - l w / 4677 7ης Ι,πιχείρησης μι τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου και πιστοποί- %ιΰ!ΐ5τ1^'. -:* ': '-, ΤΤΡα5Ρα ΐντυπα, ετικέττες, αυτοκόλλητες ταινίες, σηί;.)αιωματα και οφραγίδες είναι τα έγγραφα, τα έντυπα, οι ετικέττες, οι αυτοκόλλητες ταινίες, τα σημειώματα και οι σφραγίδες που εκδίδει, χο- $ 0 ρητ* τ ή χρησιμοποιεί ή αρμόδια υπηρεσία για τον έλεγχο και την πιστο- ' ^ίοίηση. Λ V 'β> Επίσημες επισχέσεις ή επιθεωρήσεις είναι οι επισκέψεις ή επιθεω-,. ρθβ{14 οτις οποροκαλλιέργειες, στο εργοστάσιο επεξεργασίας κ.λπ. από ιιχνιχό υπάλληλο της αρμόδιας υπηρεσίας για τον έλεγχο και πιστοποί- ^ ιτρηι κατα τις οποίες γίνονται ελεγγοι και των οποίων τα στοιχεία κατα- *.-' γράφονται και λαμβάνονται υπόψη για την αποδοχή ή όχι της σπορυμε- Ι β ρί^.» 4. Δειγματοληψία είναι η απόκτηση δείγματος κατάλληλου σε μέγε- Ιοςγια τον έλεγχο, στον οποίο η πιθανότητα παρουσίας ενός συστατικού ηξαρτάται από το επίπεδο παρουσίας αυτού του συστατικού στη σπορο- 3»ϊί1 ιιερίδα από την οποία πάρθηκε το δείγμα. Λ 5. Επίσημη δειγματοληψία είναι η δειγματοληψία που γίνεται από $ *5 -Γ.ιλληλο δημόσιας υπηρεσίας ή ΓΊ.Π.Δ.Δ., αρμόδιο για τον έλεγχο και,την πιστοποίηση. Τα αποτελέσματα της επίσημης δειγματοληψίας λαμ- >Ρ»ψάνθνται υπόψη για την αποδοχή ή όχι της σπορομερίδας. 11 μεθοδολο- Β Μ σχαι η διαδικασία λήψεως του δείγματος καθορίζονται από την Τπη- Μ:«ίαΕλέγχου και ΙΙιστοποίτ σγς>ου Τπουργ»! > Γ ' τγ'σςή Ν.Π.Δ.Δ. I καόοιειυγια τον έλεγχο και την πιστοποίηση.,4 υ. Σπόροι οποράς είναι οιλονδυλοι της πατάτας που προορίζονται για Μ ϊλΐυση. 5»..?. Σπυουμερίδα είναι μ.α καθορισμένη ποσότητα σπόρου, επαρκώς.ν.σιυγινής, που μπορεί να προσδιορισθεί ή αναγνωριοθεί με φυσικά ίρέη και η οποία πληρεί τις προδιαγραφές των σχετικών κανονισμών " ««γωγής και εμπορίας σπόρων., Άρθρο 3 Τα είδη και οι επιτρεπόμενες κατηγορίες ^ ϊ* είδη που αφορούν τον παρόντα κανονισμό και οι επιτρεπόμενες 1ιιιηγοοίες που μπορούν να παραχθούν και να πιστοποιηθούν είναι τα! Είδη Κατηγορίες pjmy. í. U :>*». '. Προβασικός, Βασικός Πιστοποιημένος, Εμπορικός [... i»*<. [>.. - i - ífc*.,ν ΤΕΥΤΛΑ ηίρέτευύα - Bola vulgaris L ^ί^σβοφιχβ τεύτλα - Βι-Ιο \ulgar< ι ΙίΤΗΝΟΤΡΟΨΙΚΑ ΦΥΤΑ./! ΚΑΙ ΟΣΠΡΙΑ»ύϊνλΕη ώtfisjs - Cynodon daclylon j>p-^νπίκουροςολειμώνιος - Alopecia ««tensis L ηυψηλή - Arrhenaüieruin - Daklylis gloiiierala L **1 βρώμη - Trisclum ral^cl Ιίίλ " ές ~ Loliurn pe- ^4^ υβρίδιο - LoliumX bou- (περιλαμβανομένου (old) Luliuin ^.Γ; Poa untiua L iy 3 Γ; Püu nemoralis L Poa palustris L ~L- Poupratensis L Πιστοπ. Α και Β Αναπαρτγωγτ ίς + + ++ + + Φάλαρις ή σκληρό γρασίδι - Phalaris aquatica Φεστούκα η καλαμοειδής Festuca arundinacea Φεστούκα η ερυθρά- Festuca rubra L Φεστούκαη λειμώνιος - Festuca pratensis Φεστούκα η κτηνοτροφική - Festuca ovina L Φλέον το βολβώδες - Phleumbertolonii DC Φλέως ολειμώνιος - Phleumpratense L Ψευδαγρώστις (Αγρώατις του κυνός) - Argostis canina L Ψευδαγρώστις (Αγρώατις η λευκή) - Argostis gigantea Ψευδαγρώστις (αγρώατις η σπονδυλωτή) Argostis stolonifera L Ψεδυαγρώστις (Αγρώατις η λεπτή) - Argostis capilaris L ΨΥΧΑΝΘΗ Σουλλα - Hcdysartn coronatiurn L Λωτός οκερατιοφόρος - Lotus corniculatus L Λούπινο το λευκό - Lupirius albus L Λούπινο το στενόφυλλο (Λούπινο το μπλε) - Lupinus angustifolius L Λούπινο το κίτρινο - Lupinus Luteus L Μηδική η λυχίσκη - Mcdicago Lupulina L- Μηδική η ήμερος - Mcdicugo sativa L Μηδική ποικιλόοτικτη - Mcdicago Xvaria Τ. Murtyn Μηδική η δενδρώδης- Medicago arbórea Ονοβρυχίδα - Onob rychis vicifolia Scop. Κτηνοτροφικό μπιζέλι Pisutn sativuml. (partim) Τριφύλλι το Αλεξανδρινά- Trifolium aledxundrmuml. ΙριφυλΛί το λειμώνιο - Trifolium pratense L. Τριφύλλι το νόθο - TrifoliumhybridumL. Τριφύλλι το σαρκόχρον Trifolium incurualuin L. Τριφύλλι το έρπον - Trifoliumrepetís L Τριφύλλι το ύπτιο ή Ιίερσίας - TrifoliumresupinatumL. Λαθούρι κτηνοτροφικό - I -ul! i yrus cícera ΐριγωνέλλα - Trigonclla fuenumgraecuml Κττ;νοτροφικό κοοκκί - Vicia falta L. ( tarlim) Βίκος o κοινός - Vicia sativa L Βίκος o ουγγρικός - Vicia paimouica ΟΣΠΡΙΑ Κουκκιά - Vicia fuba L (partim) Ρεβύθια - Cicer arielinum Φακή - Lens culinaris Φασόλια- Phaseolus vulgaris L Φασόλιαγίγαντες - Phaseolus multidorus Λαθούρι εδώδιμο - Lalhyrus occhrus - Lathyrus sutivus Δόλιχος - Vigna sinensis + + + + +.+ + + + + + + + + + + + -τ + ' + -t T + + I + +

M dl ΕΦΗΜΕΡ1Σ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) ΔΙΑΦΟΡΑ I$ (hjutpivtjie Poterium sanguisorba S Φ*χΟΛωτή Faceiia tan.ivelifoliu I ΕΛλΙΟΤΧΑ- ΚΛΩΣΤΙΚΑΦΥΤΑ A p o w - Arachts hypoguea L Ελκοφόρο γογγύλι Brassica rapa L. var. sil veslris Ελαιοκράμβη' - Brassica napus L (partim) - Βαμβάκι - Cossypium spp. Ηλίανθος Helianthus anuuus L. H.Λινάρι - Linum usilatissimum L. Σ6γι<ι - Glycine max (L) Μαύρη μουστάρδα - Brassica nigra V..: ύ ' ' ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Βρώμη - Avena saliva L 1 Avena byzanlina Κριθάρι - Hordeum vulgare L Ρύζι - Oryza saliva L 5χαλις - Se/'ule cércale! i _;jpi μαλακό - Triiieun» aesiivum L J Στάρι σκληρό - Trilieum durum üsof. * Καλαμπόκι Zea mays L (partim) % * Sorghum bicolor - Sorghum sudanense ϊμτιχάλε - X Trilivosecaic Wilim ΠΑΤΑΤΕΣ Ιΐϊ-,άτα - Solanum tuberosum L + KiillETTlKA Standard Κιιμμύδι --Alüuin cepa L + + ίΐσΐσσο, - Allium purrum i. ** -ίirrefuüum λ/φίσχος ήχαιρέφυλλο - Anthrisucs (L) Hofim. Α Ιίλινο - Apium graveoleus L + + άιρίτγι - Asparagus olflcinalls L + Ιέσχουλο - Betavulgaris L \.v u lg a - II» + + Κοκκινογούλι - Betavulgaris L var. tontiiltiva.alcf.- Κρβμβη η ουλόφυλλος - Bi.issica ole-...u L Cviiiar. acepimla thc) Alci -r + 'tf. sabellica L. + + Koavwni&i - B rassica'olerácea L -yurivar butrytis (L) Aleí. vai. bolryiis L ; i 'ir.pöxs?.a - Brassica olerácea L conbolryiis (L) Alcí. var. cyinosa.4 s'mcii,. Viyavo Bpo^tXÁwv - Brassica oleraf. («L. couvar olcrucea var. genuni- $ ' Rpip^Tj roo Mu. ávoo - Bru-.siou ole- fu'xí L couvar capiiaiu (L) Alcí. var. I ; «íxtuda L. / i -;i, Kpipßij xtpaxújtri - Brassica olera- 1 íw L convar capiialu (L) Alcí. var. ] üllw BC./.._ ' s K&Knvo Xór/avo - Brassica olerácea I \ Ecouvar. capitula (L) Aleí. var. rubra 1 Á n ','. *il*v»cpäpß7j - Brassica olerácea L. ; W«acephala (DC) Alef. var. goni g w e i í. *'. i: ^OoxpöpßTi -Brassica rapa L.».rapa^.... -. - Capsicum uimuum L. igr; Gchorium endiviu L. l?cidk)rium inlybus L. (pañm) Glrullus lunalus (Thuntb) Matsumet. Nakai A A + A Πεπόνι - Cucumis melo L. A A + A Αγγούρι - Cucumis sativus L. A + Κολοκύθι - Cucurbita pepo L. + + + Καρότο - Daucus carota L. A + Μάραθο - Boeniculumvulgare Miller.+ + + Μαρούλι - Lactuca saliva L. A +. Ντομάτα - Lycopersicon lyeopcr- + siruni (1.) Karsten, ex Farw A + + Μαϊντανός - Petroselinumrrispuin + (Miller) Nyman cx A.W.Hill A + + Φασόλι Ισπανικό - Fhaseohis emri- + lu'tis 1.. + + Φασόλι κοινό - Phnseolus vulgaris l.. + + Μπιζέλι - Fisumsalivimi L. (parlim) + + Ρεπάνι - Kaphanus salivus 1., A + + Σκορτοονέρα- Seor/onern hispuuiea + L. ' ' A + + Μελιτζάνα- SolanummeUmgemrl.. A + + Σπανάκι - Spiimcln olerncen 1.. 4. t Σμυρνιο - Yaiei lauella ioeusla (I.) t -r Τ Κουχκιά - Victa faba L. (partim) A -t- Μπάμια - Hibiscus cseulenlus A + + Άνιθος Anelhumgraveoleus A 4 + + Ί Α + a a A Άρθρο 4 Δηλώσεις σποροκαλλιέργειας 1. Οι δηλώσεις σποροκαλλιέργειας υποβάλλονται στην τοπική Υπηρεσία Ελέγχου και 1Ιιοτοποίησης μέχρι 30 Μαΐόυ για τις ποικιλίες φθινοπωρινής σποράς και μέχρι 15 Δεκεμβρίου για τις ποικιλίες εαρινής σποράς, εκτός εάν διαφορετικά ορίζεται στους ειδικούς τεχνικούς κανονισμούς ελέγχου και πιστοποίησης. 2. Οι δηλώσεις σποροκαλλιέργειας περιλαμβάνουν τα εξής στοιχεία: α. Σποροπαραγωγική επιχείρηση. β. Είδος και ποικιλία. I γ. Κατηγορία σπόρων που προορίζονται για σπορά, αριθμός και προέλευση σπορομεριδ ιων.. δ. ιδήμους ή Κοινότητες, τοποθεσίες, εκτάσεις αγροτεμαχίων, στα οποία θα εγκατασταθούν οι σποροκαλλιέργειες καθώς και ονοματεπώνυμα αυμβααιούχων αποροκαλλιιργητών (εφ όσον υπάρχουν στοιχεία).. ε. Προηγούμενες καλλιέργειες στα παραπάνω αγροτεμάχια.. στ. Σκαριφήματα αγρών και κάθε άλλη απαραίτητη πληροφορία -μα τα αγροτεμάχια, εκτός εάν διαφορετικά ορίζεται στους ειδικούς τεχνικούς κανονισμούς ελέγχου και πιστοποίησης. ζ. Προκειμένου περί υβριδίων, αναφέρονται οι αναλογίες σειρών οπο-. ράς μητέρα/πατέρα, οι αποστάσεις σποράς μεταξύ των γραμμών και η διαφορά ημερών σποράς μητέρα/πατέρα. η. Προβλεπόμενη ημερομηνία σποράς. Τα στοιχεία των περ. γ, δ, ε και στ που αναφέρονται οϊΐ,ν παράγραφο αυτή θα υποβάλονται με τις οριστικές καταστάσεις εισαγωγή; απορομερίδων προς πιστοποίηση που προβλέπονται στην παράγραφο Vτου άρθρου αυτού." 3. Εάν οι σπορομερίδες της παραγ. 2γ δεν έχουν ακόμη εισαχοά, αυτό αναφέρεται στη δήλωση. 4. Τουλάχιστον ένα 15θήμερο προ της προβλεπόμενης ημερομηνίας σποράς, η επιχείρηση υποβάλει στην τοπική Τπηρεσία Ηλε ρχυυ και 11ιστοποίησης τις οριστικές καταστάσεις εισαγωγής οπορομερίόων προς πιστοποίηση. Οι πίχραπάνω σπορομερίδες έχουν εγκριθεί για αναπολλαπλασιασμό σύμφωνα με τις διαδικασίες του άρθρου 8 της από φάσης αυτής. Οι καταγραφές των στοιχείων στις καταστάσεις αυτές είναι αριθμημένες, οριστικές και σύμφωνες με τα στοιχεία των συμβάσεων του άρθρου 11 του Ν. 1564/1985. 5. Λανθασμένες καταγραφές της προηγούμενης παραγράφου ή μεταβολές μη γνωστοποιούμενες μέσα σε 10 ημέρες,'συνεπάγονται την μη αποδοχή κατά τον καλλιεργητικό έλεγχο. )} 6. Για αποθηκευτικούς χώρους, εγκαταστάσεις επεξεργασίας, μηχανήματα κ.λπ. υποβάλλεται δήλωση ξεχωριστή. Άρθρο 5 Ελάχιστες εκτάσεις σποροκαλλιέργειας 1. Οι ελάχιστες αυτοτελείς ή συνεχόμενες ε χιάσεις των ζωνών, στις οποίες ενεργείται η παραγωγή των από.«,» '' :ν

M.i.-peê.-.^VSU-«V ' " -ί' λ. ; i ΕΦ Η Μ ΕΡΙΕ ΤΗ Σ ΚΥΒΕΡΝΗ ü y ík : k - ziï.ji Y- Είδος. Κατηγορία σπόρων Ky.J. Καλλιέργειας Βασικοί Πιστοποιημένοι Πιστοποιημένος, t'ï: τρεμ..v Αναπ/γωγής ΙΓ Αναπ/γωγής, στρεμ. Εμπορικός 5(;ιικΙαη1.στρεμ. 1. Ζαχαρότευτλα Ο *. 2. Κτην. τεύτλα 2 3. Βίκος 50 200 i '4. Μηδική 300 500 l ' 5,'Αυιπα κτηνοτρ. K ; φυτά 50 30Q! Ó. Όσπρια 10 100 200 1 7. Βαμβάκι 100 500 1.000 ί y. 1Ιλίανθος 1 α. Ιίοικιλίες 40 200 600 I β. Υβρίδια 20 600 1 ι), Λοιπά ελαιούχα ί -/λ<θ0'..χ2 Ç0T3 40 200 ücü, ij.awr.o X. 10 ÓU0 I 1ί.,\';..τα σιτηρά 50 500 1.000 1 12. Ιΐατά'.ες 20 100 100 -- 0.5 1 Β. 2- U; ελάχιστες εκτάοεις της παραγ. 1 μπορεί να μην τηρούνται σε I» ΐιδ.<ι> rtp;rv*c*joti; ozcu.t; οε προβληματικές περιοχές, νησιωτικές, ορει Λ νές. ημιορεινές, εισάγω ή νέων1ποιχίλιών χ.λτ;.. S e o. Li xîfcbt îxtpinicuotj ιης παρα. 2. οι ελάχιστες εκ:άσας γι» συγχι* χαμένες τοποθεσίες και..ιπυροκαλλιέργειες και ορισμένη χρονική Οιάρ f Ata. ορίζονται μι ji του I χουργου 1 ιωργιας. ικτός iäv ôiotço- : '* ΜΤιΧ5 ε ΐΐζ*τ»ι Απο ειόι.^. ς δΐαχάζίΐς. Λ Αρθρο ϋ S* Απομονώσεις καλλιεργειών 1, 0ι ελάχιστες αποστάσεις των οττοροιρόρων ve ;;ον(.χών χαλλκρ Jvl Υΐιών civ»: m itituya Λ P'a Καλλιέργεια Ελάχισττ v 'î neoότητ: a - l ί. Για την παραγωγή!:αθΐχών οπόρων: JSS i't λr. ί V: - _ i -. ^ ς ;.αν ς.οους Beta 1.000 Π tu την παραγωγή πιστοποιημένων σπορών;.η Ux^WWMuv:, _ * τι,γίς νύρεως to» είδους Beta που δεν περιλαμβά- ><<>.». κατωτέρω 1.000 m» Μο προοριζόμενος vt.< ρηαιμοπυίηοη επικονιαστής ή α.'ύ τους επιχονιαστές είναι διπλοειδής από τετραΰ'χιί.-.ηγές γύρεως,αχαροτεύτλων 600 m Κ; *:»ν ο προοριζόμενος για χρησιμοποίηση επικονιαστής εί- Badft *. Μυκλειστιχά τετράπλοειδής, από διπλ.οειδείς πηγές ζαχαρότευτλων 600 πι γ ί*ν πηγές ζαχαρατιύν.ων των οποίων ο αριθμός ίων PStfwv των χρωματοσωρ ατών δεν tivat γνωστός 600 ι» I»* *ϊ 6 προοριζόμενος για χρησιμοποίηση επικονιαστής ή sitsκ0 τους επιχονιαστές είναι διπλοειδής, από διπλοει- ί<*ί ί!]γϊς γύρεως ζαχαρότευτλων * 1 ό»ρουριζόμενος για χρηοιμοποίηαη επικονιαστής εί ;Λ ί*5*λειβτιχά τετράπλοειδής, από τετραπλοειδιίς πηνκχαροχεϋχχων δύο αγρών σποροπαραγωγής ζαχαρότευτλων ποιους δεν γίνεται χρήση της στειρότητας των αρ- 300 m 300 πι 300 in τεύτλων: j I γΰρεως του είδους Bclu που δεν περιλαμβά- ^ ί Μτωύρω.,.:. _ 1.000 m ί^;? δίτϊρριζόμενος για χρησιμοποίηση επικονιαστής ή ' ΤΟυς επιχονιααιές είναι διπλοειδής, από τετραίδρεως κτηνοτροφικών τεύτλων 600 όμένος για χρησιμοποίηση επικονιαστής είΐιά, τετραπλοειδής, από διπλοειδείς πηγές γ 1679 γύρεως κτηνοτροφικών τεύτλων 00 ιιι - από πηγές γύρεως κτηνοτροφικών τεύτλων, των οποίων ο αριθμός των σειρών των χρωματοσωμάτων δεν είναι γνωστός. '?» f»i/o m - αν ο προοριζόμενος για χρησιμοποίηση επικονιαστής ή ένας από τους επικονιαστές είναι διπλοειδής, από διπλοειδείς πηγές γύρεως κτηνοτροφικών τεύτλων 300 m - αν ο προοριζόμενος για χρησιμοποίηση επικονιαστής είναι αποκλειστικά τετραπολοειδής, από τετραπλοειοείς πηγές γύρεως κτηνοτροφικών τεύτλων 3UU m - μεταξύ δύο αγρών σποροπαραγωγής κτηνοτροφικών τεύτλων, στους οποίους δεν γίνεται χρήση της σιειρόιη- τας των αρσενικών φυτών ' * 300 m - i l '! Μ ' ' Ο αριθμός των σειρών των χρωματοσωμάτων, τόσο για τα στοιχεία που φέρουν απόρους όσο και για εκείνα που απελευθερώνουν γύρη, στις σποροπαραγωγικές καλλιέργειες πρέπει να καθορίζεται με αναφορά στον Εθνικό Κατάλογο ποικιλιών καλλιεργούμενων φυτικών ειδών. Αν οι πληροφορίες αυτές δεν υπάρχουν για μια ποικιλία, ο a*.: ως τ< - *>:- ρών των χρωματοσωμάτων της θεωρείται αγ.ω :, ναι ν. _.ι ς απαιτείται ελάχιστη απόσταση οοο μέτρων. Β. ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΦΥΤΑ ΚΑΙ ΟΣΠΡΙΑ Οι ελάχιστες αποστάσεις για όλα τα είδη των σταυρογονιμοποιημένων κτηνοτροφικών φυτών και οσπρίων είναι: α) Για οποροκαλλιέργιιες που θα παράγουν σπόρους που θα χρησιμοποιηθούν ξανά για σποροχαλλιέργεις. 300 ιι. β) Για σποροκαλλιέργειες που θα παράγουν σπόρους που δεν θα χρησιμοποιηθούν ξανά για σποροκαλλιέργειες (αλλά για παραγωγή κτηνοτροφών κ.λπ.) 200 μ. Οι ελάχιστες αποστάσεις για όλα τα είδΐ) των αυτογον.- μοποιούμενων φυτών είναι 5 μ. Γ. ΕΛΑΙΟΪΧΑ - ΚΛΩΣΤΙΚΑ ΦΪΤΛ α) Για τα είδη: ί RASSICA Γ.ΑΡΛ, COSSYI'IUM SIT. - για παραγωγή προβασικών και βασικών σπόρων 400 μ. - για παραγωγή πιστοποιημένων σπόρων 2ÜO μ. β) Για το είδος: HELL1ANTHUS ANNUUS και για όλες τις κατηγορίες σπόρων - για ρρώοιμο τμ.ίανθο 0.500 μ. - για βιομηχανικό ηλίανθο 1.000 μ. γ) Για το είδος: BRASSICA NAPUS OLEIEEKA - για παραγωγή προβασικών και βασικών σπόρων 20t) μ. - για παραγωγή πιοτοποιτιμένων σπόρων 00 μ. δ) Για τα είδη: ARACHIS ΗΥΓΟϋΑΕΑ, LINUM USI- TATISSIMUM και GLYCINE MAX και γ.α όλες τι, κα τηγορίες σπάρων δ μ. ' Δ. ΣΙΤΗΡΑ a) SORGUM SP. για όλες τις κατηγορίες 300 μ. β) ZEA MAY'S για όλες τις κατηγορίες 200 μ. γ) SECALE CEREALE: - για παραγωγή προβασικών και βασικών σπόρων 300 μ, - για παραγωγή πιστοποιημένων σπόρων 250 μ. δ) TRITICOSECALE SP. - για παραγωγή βασικών σπόρων 50 μ. - για παραγωγή πιστοποιημένων σπόρων _ 20 μ. ε) Ποικιλίες μαλακού σίτου με ηυξημένυ ποσοστό σι αυτογονιμοποίησης (όπως ποικιλία Γεχόρα) για όλες τις κατηγορίες σπόρων 100 μ. στ) Για όλα τα είδη: _ 5 μ. Ε. ΠΑΤΑΤΕΣ α) Για παραγωγή προβασικού σπόρου: 20 μ. από κάθε άλλη καλλιέργεια γεωμήλων. β) Για παραγωγή βασικού σπόρου: 10 μ. από κάθε άλλη καλλιέργεια γεωμήλων. γ) Για παραγωγή πιστοποιημένου οπόηη.τ.1 <

ξ.. '! - -4οΒ0. ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΣΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ).τ,ν παραγωγή πιστοποιημένου σπόρου άλλης ποικιλίας και κατά μία μινη γραμμή (καλλιέργειας) από άλλη καλλιέργεια για παραγωγή πιστοποιημένου σπόρου της αυτής ποικιλίας. Οι αποστάσεις της προηγούμενης παραγράφου υπό στοιχεία Λ-λ απορούν να μη τηρούνται..όταν υψίσταται επαρκής προστασία από κάθε ',ινη ανεπιθύμητη επικονίααη. η : ' Άρθρο 7 ί ' : :ΐι. Τηρούμενα βιβλία 1. Οι σποροπαραγωγικές ε πιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να τηρούν ν.βλία από τα οποία καθίαταιαι δυνατή η παρακολούθηση των σπορορΐρίδων από την απυροκαλλ-.έργιια μέχρι την τελική τυποποίηση. 2. Τα βιβλία της παραγρ. 1 ορίζονται ως εξής: α. Βιβλίο σποροκαλλιεργειών. β. Βιβλίο επεξεργασίας και τυποποίησης σπόρων (σπορομερίδων). ' γ. Βιβλίο ανασυσκευασίας. Περιλαμβάνει ανασυσκευασίες, επαναπατρισμούς, υποβαθμίσεις, υποσυακευασίες και μικρές αυαχευααίες. Vδ. Βιβλίο παραγωγής μειγμάτων σπόρων. 3. Τα βιβλία της παρ. 2 αποτελούνται από φύλλα αριθμημένα και θελγμένα από τις αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου και πιστοποίησης τοι Στο βιβλίο οποροκολλ-.εργειων αναγραφυ. ται νοονολογικα ; *ϊτάστ*σητης σποροκαλλιεργειας, οι επίσημοι κα/υ.ιεργητικοί ελεγμ.χαι ορισμένα άλλα στοιχεία που ορίζει η υπηρεσία της προηγούμενης *-.«τγράφον, 5. Στα βιβλία των περιπτ. β, γ και δ της παρ. 2 αναγράφονται χρονο-^χ λ, Ί*ά οι ιιοαγόμενες στις εγκαταστάσεις ποσότητες σπόρων για επε-,ιϊταοία. για λογαριασμό της επιχείρησης ή για λογαριαςμό τρίτων,.η)άς κα οι εξαγόμενες και ι τοιμοπαράδοτες μετά την τυποποίηση, ή.μμκευαοία, ή μίξη, ποσότητες σπόρων. Ο. Στη θεώρηση της πρώιης σελίδας των βιβλίων της παρ. 2 σνα-.ίιυντα: οι ακόλουθες ενδείξεις: Ιέιλυ, επιχείρησης ή ονοματεπώνυμο. πλααιασμό και διακινείται μέσα στην ελληνική επικράτεια ή παραχωρείται σε άλλες επιχειρήσεις, συνοδεύεται με έγγραφο, στο οποίο αναφέρονται τα στοιχεία της σπορομερίδας, ο αριθμός, το είδος της ουυκευαοίας, το βάρος και ο προορισμός και στο οποίο προοάρτάται αντίγραφο της εγκεκριμένης αίτησης έγκρισης σπορομερίδας για αναπυλλαπλαοιαομό.. Άρθρο 9 Σήμανση καλλιεργειών 1. Οι καλλιέργειες για παραγωγή σπόρων σποράς σημαίνονται. κατά την εποχή σποράς, με πινακίδες με μέριμνα των επιχειρήσεων. 2. Οι πινακίδες της προηγούμενης παραγράφου αναφέρουν το όνομα ή την εταιρική επωνυμία της επιχείρησης ή τον κωδικό αριθμό, το είδος, την ποικιλία, τα στρέμματα και κάθε άλλο στοιχείο που θα διευκόλυνε τον έλεγχο κατά την κρίση της τοπικής Υπηρεσίας Ελέγχου και ΙΙιστοποίηαης και μέσα σε διαφανές αδιάβροχο τοποθετείται επίσημη ετικέττα της οπορομερίδας. 'ά. Οι πινακίδες τοποθετούνται σε εμφανές σημείο της καλλιέργειας για την υποβοήθηση του επίσημου καλλιεργητικού ελέ'νου 4. Οι επίστ,αες ιτ.κέτ-.ες θηκαν για την σήμανση της καλλιέργειας, διατηρούνται από τι,'. επιχείρηαη μέχρι τη συγκομιδή και επιδεικνύονται σε πρώτη ζήτηση των ελεγκτών της αρμόδιας Υπηρεσίας Ελέγχου και Ιΐιατοπυίησης. 5. Μετά από αίτηση της ενδιαφερόμενης επιχείρησης, τα στοιχεία < που αναφέρονται στην παρ. 2 είναι δυνατόν να αναγράφονται κωδικυποιημένα. Άρθρο 10 Καλλιεργητικοί έλ. 1. Οι γενικές προϋποθέσεις τις οποίες πρέπει να πλ-ιτ,εί η σ.-....- λιέργεια είναι: α. Οι προηγούμενες καλλιέργειες να μην έχουν αποόόοει προϊόντα ίίόρα της εγκατασταοεως της επιχείρησης. ασυμβίβαστα με την παραγωγή σπόρων προς σπορά του είδους και της?< Αριθμός αδείας της επιχείρησης ή κωδικός αριθμός. ' ποικιλίας της καλλιέργειας και η επιφάνεια παραγωγής να είναι επαρί) Εξουσιοδοτημένος αντιπρόσωπος της επιχείρησης. κώς απαλλαγμένη από τέτοια φυτά που προέρχονται από ιιμυη μ.έμενες η Αριθμός σελίδων βιβλίου. ί καλλιέργειες. 1. Υποδιο αατα των λοιπών σελίδων των βιβλίων της παρ. 2 παρέ- \ / β. Π καλλιέργεια να έχει επαρκή.ταυτότητα και καθαρό ιηι α της πυι-,-πίγαπό τϊς^ρμοδιες υπηρεσίες ελέγχου και πιστοποίησης.- ' κιλίας. Β,Τα βιβλία ελέγχονται από τα αρμόδια όργανα ελέγχου και πιστό- γ. Τα φυτά άλλων ειδών των οποίων οι σπόροι προς σπυρί είναι όύ- ι,σης, ο1. Οι επιχειργ(θεις υπυχρεούνται να διευκολύνουν τον έλεγχο. σκύλο να διακρίνονται από τους σπόρους προς σπορά τη., λ, η.; ε.κς (! Ανασυσκευασίες πολλαπλασιαστικού υλικοί- ι-,-ι-πο-τα. μόνο. κατα τη διάρκεια των εργααττ ριακών αναλώσεων, να είναι περιορισμένη ποσότητα. α) Όταν νουν καταστρα^ί τα μέαα α^οχίυαοιας. ρ) Οταν έχουν καταοτραφεί οι επίσημες σφραγίσεις που προβλέποαπό την απόφαση αυτή Ο. 11 παρουσία επιβλαβών οργανισμών, που μειώνουν την αξία χρήσης το,ν απόρων προς σπορά, να είναι ανεκτέ στο ελάχιστο δυνατό όριο. 2. Οι ειδικές προϋποθέσεις, ανάλογα με τις διάφορες ομάδες φυτών, γ Οταν έχουν υποβαθμιστεί οι σπορομερίδες μετά απο επίσημο που πρέπει να πληρούν οι καλλιέργειες, αναφ.έρονιαι ο ιούς ειδικούς τεχνικούς '<-χυ. κανονισμούς ελέγχου και πιστοποίησης. 4θ. Τυποποιημένες και επίσημα σφραγισμένες συσκευασίες σπόρων Β. 11 τήρηση των κανόνων και άλλων προϋποθέσεων που πρέπει να ",... να υποσυσκευασθούν σε πιο μικρές αυσκευαοιες. πληρούν οι καλλιέργειες πραγματοποιούνται από επίσημες επί τόπου ; Π, 0; διαδικασίες για τα μάγματα καθορίζονται από την Υπηρεσία επιθεωρήσεις (καλλιεργητικοί έλεγχοι). Οι επί τόπου επιθεωρήσεις ί-::' *γχοα και ΙΙιατοποίηοης του Υπουργείου Γεωργίας. πραγματοποιούνται με τις ακόλουθες προϋποθέσεις: 12, Οι εργασίες.τυποποίησης, συσκευασίας, ανασυσκευασίας, υποσυ- α. II καλλιεργητική κατάσταση και το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας $**Μί*ς, μειγμάτων και μίξης απορομερίδων τελούν υπό τον άμεσο να επιτρέπουν ικανοποιητική εξέταο7.. **' επίβλεψη των υπηρεσιών ελέγχου και πιστοποίησης του ^ β. Να διενεργείται τουλάχιστον μία επί τόπου επίσημη επιοεώρηοη. V ν,φφιίου I ιωργίας που ενημερώνονταν πριν μπό την έναρξη των ερ- Π. Μετά το τέλος των εργασιών της προηγούμενης παραγράφου ;'γ> ϊέις συακιυασίες σφραγίζονται επίσημα. Στις περιπτώσεις των Γ ^ ^ Μ(Λβ, Ϋ ϋποσυσκευαοιών και μειγμάτων τίθενται νέοι αριθμοί ^<?ί&ϊς. ; Άρθρο 8 η οπορομερίδας για αναπολλαπλαοιασμό... "ΒΛΟΤΓ ν έναοξη κάθ- κύκλου εργασιών σποροπαραγωγής, οι υποβάλλουν μαζί με την δήλωση οποροκαλλιέργειας που ^ παρ ^ γ; απόφασης αυτής και αίτηση έγκρι- Ά ^ριδωνγιααναπολ/.απλασιασμόοι δύο_αντίγραφαοτιςτοπι-!τ1*;υλου **ι πιστοποίησης του Υπουργείου Γεωργίας. Ο καθορίζεται από την Υπηοεοΐα και παρέχεται δωρεάν 0 Μ ϊ!!^ ^ Τ Χ * 1 ενεργεί δειγματοληψία για μετέλεγχο και ί #!(ψ ίν η την αίτηση. : α ο τ - η - εκτός εάν διαφορετικά ορίζεται στους ειδικούς τεχνικούς κανονισμούς ελέγχου και πιστοποίησης. ί*' γ. Ο αριθμός καυτα είδη τευν ελέγχων κατά την επίσημη επιθεώρηση για την εξέταση της τήρησης των προϋποθέσεων της απόφασης αυτής και των ειδικών τεχνικών κανονισμών ελέγχου και πιστοποίησης καθώς και οι μέθοδοι εξετάσεων, να προσδιορίζονται από την αρμόδια υπηρεσία ελέγχου και πιστοποίησης. ψ 4. Εφόσον τα αποτελέσματα των επίσημων καλλιεργητικών ελέγχων είναι ικανοποιητικά κατά την συγκομιδή της παραγωγές, η υπηρεσία εκδίδει για κάθε σπορομερίδα Δελτίο Καλλιεργητικού Ελέγχου που συνοδεύει τον ατυποποίητο σπόρο μέχρι της αρχής της επεξεργασίας τυυ. Άρθρο 1 1 Σπορομερίδες 1. Οι σπορομερίδες που πρέπει να είναι ομοιογενείς καθώς και τα δείγματα που λαμβάνονται για την εξέτασή *.- *----

Είδη ι ; -... 1, Beta vulgaris. 2. Duciyllis festuca 3. Lolium 4. Heilysarum curunai iuui α) καρπός β) σπόρος δ. i.uius ó. l.iipiiiu» 7. Mileicago 8. " Oiiübrychis vicifolia α) καρπός β) άπορος 9. Pistan (κτηνοτροφία-, ι 10. Trifolium ulexaudrimnn 1. Trifoliuin pratense 2. Trilolium tepensxat lesnpinatnui i-i!.i!.. :. V: ; f,. λίοπρια (). Arachis '7. Hrussiea!8. Gossypnitn 19. Avena, Hordoum Sécale, Tríncale 2U. Oryza 21. Zea muys a) καθαρές σειρές i) Λοιπές χαηιγορίί : yi uliiuju (xovouaoi) Helianthus, Glycine îitioum. 2'i. Apiote. 24. Daucus, Lactuca, l droseliimm 25. Cichorium 2o. Allium porruin «S. ceivlolkium. Urassica rapa. I.yeoncrsioimi. ΕΦΗΜΕΡΙΙ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ) aulaiiuin inoiongona - \ aleri.mclla 1 10 0,020 27, AÜiutti cepa, l -ssi,. a olerácea. Cucumis satii us. Foeuiculum.'li, San oliera *9. Capsicum tü. Hiipliuiius : i], Apmueca Asparagus, lleta, Cucumismelu Ti. Citrullus lanatus 45, l'isum (κηπευτικό) 4-5. iltaseolus vulgaris Ä,. ÍTan-olus cuccitteu». Cicia taba Μέγιστο βάρος σπορομερίδας (τόννοι) Ελάχιστο βάρος δείγματος (κιλά) 20 0,5 10 0.1 10 0,2 10 1,0 10 0,4 10 0,2 10 1,0 10 0,3 10 0.6 10 0,4 20 1.0 10 0.4 10 0.3 10 0.2 - ι.0 0.5 20 1.0 20 1.0 ίο 0.2 20 1.0 25 1.0 25 0.5 40 0,25 40 1.0 40 V 50 κόνδυλοι 9 μέχ: 10 στρ. 100 κόνδυλοι άνω των 10 στρεμμάτων 10 0,005 10 0,010 10 0,015 10 0,025 10 0,030 10 0,040 10 0,050 \ ρ 0,075 10 0,100 20 0,250 20 0.500 20 0.700 20 1.000 Επιτρέπεται ανοχή 5* ιυ βάρους παρ::.δος απόρων προ«κλην του είδους μ. αυξ. αριο. 22. 2-Οι κωδικοί αριθμοί οπορομερίδων που αναφίρονται στις επίσημες S ορίζονται ως εξ',ς: -»Ιΐλδύο πρώεοι αριθμοί από ü 1 μέχρι 99 δείχνουν την σποροπαρα- 5 ΐ 'Ύί '1 επιχείρηση. <.' & Οι δύο επόμενοι αριϋμοί από 01 μέχρι 99 δείχνουν την τοπική 5 '«fu a Ελέγχω και 1 Ιωτοποίησης. υοιπομινος αριθμός από 0 μέχρι 9 δείχνει το χρόνο παραγωγής. 4*» οι τελευταίοι αριθμοί προέρχονται από τον αύξοντα αριθμό- τεμαχίων. *% οπορομερίδων!5. τΐ ς οικείας Γ\ επιχείρησης. _ 4 c " 7 ' ' Άρθρο 12 ^ γ χ ο ι κατά την επεξεργασία των σπόρων fspîk προϋποθέσεις, τις οποίες πρέπει να πληρούν οι σπόροι η στοιχεία ταυτότητας και ικανοποιητική κα- 46Η1 θαριότητα της ποικιλίας χαι.του τύπου. i β) Η παρουσία ασθενειών που μειώνουν την αξία χρήσης των σπόρων πρέπει να βρίαχεται οτο χαμηλότερο δυνατό όριο. : 2. Οι ειδιχές προϋποθέσεις, ανάλογα με τα είδη ή τις διάφορες ομάδες ειδών ή ανάλογα με ορισμένους τύπους ορισμένων ποικιλιών, που πρέπει να πληρούν οι σπόροι για σπορά αναψέρονται στους ειδιχούς τεχνικούς κανονισμούς ελέγχου και πιστοποίησης. 3. 11 τήρηση των προϋποθέσεων των παρ. 1 και 2 ελέγχονται με εξετάσεις δειγμάτων που εληφοτιοαν επίσημα. ψ :. Οι εξετάσεις της παρ. 3 καοοριξονται από την Υπηρεσία Ελέγχου Ci και Πιστοποίησης του Επουργείου Γεωργίας ή Ν.ΙΙ.Λ.Λ. αρμόδιο για τον 'Ελεγχο και εην Πιστοποίηση. -------- 7 1 Άρθρο 13 Μίξη οπορομερίδων και προϋποθέσει., ι. 1. Η μίξη σπορομερίδων αφορά: y. ο.) α) Σπορομερίδες προς επεξεργασία και τυποποίηση που έχουν περά-,.σει με επιτυχία τον καλλιεργητικό έλεγχο και έχουν εκοοοά τα σχετικά δελτία χαλλιεργτ τικού ελέγχου, ( β) Σπορομερίδες κατηγοριών πιστοποιημένου και εμπορικού των φυτών μεγάλης καλλιέργειας. ^ Λ -.ϊ^ Ο Ω Ο λ ί.ρ» 0 ί Λ 1 j ν' 11X ( ι J V 1 jij V u V iv».. «j,", t,. f»'. lo V T ό_ v κατηγοριών s ισ Tunu. ; ^ χαι ΜΑΝΙΆΚΙ >. Il μιξι. ÛfcVλ 10p05. πατατόσπορο. 2711 μίξη που προέρχεται από ο πορομερίδες διαφορετικών συμβααιούχων οποροκαλλιεργ-ητών ή από οπορομερίδες που προέονυνται από.* δύο ή και περισσότερες οποοουεοίδες πολλαπλασιαστικού υλιχιιύ πρυγενέστερων γενεών, χρειάζεται την προέγκριση της αρμόδιας Υπ7 ρεσίας Πιστοποίησης. " 7 ' St 3. Για κάθε περίπτωση μίξιμ οπορομερίδων συν.άοο.ι αι από τον εν- ) διαφερόμενο ειδικό έντυπο πυυ χορηγείται από την αρμόδια Υπηρεσία L, Πιστοποίησης και υπυβάλλετοπ στην παραπάνω υπηρεσία. ' $7Μίξη οπορομερίδων του αυτού είδους χαι πυιχιλίας α/ά.ά διάφ ορε- / τιχών κατηγοριών συνεπάγεται αυτόματα την υπυβάομιση τυυ συνόλου της ποοότητας'ατην κατηγορία της κατώτερης σπορομερίδας που υπεισήλθε στην πρόσμιξη για τη συνένωση των σπορυμιρίδων. 5. Οι προϋποθέσεις μίξης οπορομερίδων καθορίζονται ως εξής: α) Να είναι του αυτού είδους, ποικιλίας και κατηγορίας απόρων» ^ββ) Οι πρυς μίξη σπορομερίδες πρέπει να προέρχονται από την ίδια σπορομερίδα πολλαπλασιαστικού υλικού προγενέστερης γενεάς* Εξαιρούνται της παραγράφου αυτής οι εξής περιπ'ιώσ-.ις: - Οι εμπορικοί σπόροι γενικά.. Οι σπόροι σιτηρών, γονδροοπερρ.ων φυ'ηανυων και υρ,μίδιων καλα- Vl'.O μποκιου, των οποίων επιτρέπεται η μίξη σπυρομεριονυν πυυ προέρχονται από δύο ή και περισσότερες σπορομερίδες πολλαπλασιαστικού υλικού προγενέστερων γενεών, γ) Οι προς μίξη σπορομερίδες πρέπει να έχουν ελεγχθεί από τον ίδιο ελεγκτή. Άρθρο 14 Επιτρεπόμενες συοκευασιες. 1. Οι σπόροι για σπορά, που πέρασαν επιτυχώς τους προβλεπόμενους από τα άρθρα 10 και 12 ελέγχους, τίθενται σε εμπο,.ια σε κλειστές, κα-. νουργείς συοκευασιες ή δοχεία και εφοδιασμένα με ενα σύοιημα αήμαν-, σης.σύμφωνα με τα άρθρα 16, 17 και 18 της απόφασης αυτί;ς. Τα δοχεία πρέπει να είναι καθαρά. 2. Οι επιτρεπόμενες συοκευασιες διακρίνονται σε κανονικές ουσχευασίες και σε μικρές συοκευασιες. 3. Οι επιτρεπόμενες κανονικές συοκευασιες σπόρων όλων των κατηγοριών καθαρού βάρους είναι οι εξής: α) Κτηνοτροφικών και λειμωνίων φυτών, οσπρίων, ιλαιυύ-/ων και κλωστικών φυτών, σιτηρών πλην καλαμποκιού και μειγμάτων: 25 χαι 50 ΚΟ. ' β) Τεύτλων: ί) μονοσπέρμων: 1 /2 υ ή 1 1!(ΐυ * - 100.000 τεμάχια), ίί) Πολυοπέρμων: 2-10, 15, 25 και 50 Κ Ω Ά /γ: ν γ ) Παταχόσπορόυ: 50 ΚΟ. ^ '/ ' / δ) Αραβοσίτου: 25 και 50 ΚΟ και 50.000, 75.0(Κι χαι 100.000 Οπου προσδιορίζεται το περιεχόμενο σε αριθμό οπόρων θα πρέπει υποχρεωτικά να αναγράφεται και το βάρος, ε) Κηπευτικών: - Ψυχανθών: 10, 25 και 50 KC. - Κρεμμυδιών, ανθρίσχου, σπαραγγιού, σέσκουλου, παντζαριού, γογγυλοχράμβης, καρπουζιού, κολονι.<w