ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 4 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΑΙΤΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Μικρόβια Χλαμύδια Ρικέτσιες Μυκοπλάσματα Ιοί Παράσιτα
ΠΗΓΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Αίμα Βιολογικά δείγματα (ούρα, κόπρανα, βιολογικά υγρά κλπ) Ιστοί και βιολογικά υλικά Χρησιμοποιημένα αιχμηρά (σύριγγες βελόνες-νυστέρια κλπ) Μολυσμένα όργανα και εργαλεία Μολυσμένα υλικά Πειραματόζωα
ΠΟΙΟΙ ΕΚΤΙΘΕΝΤΑΙ Συστηματικά Επιστημονικό προσωπικό Τεχνικό προσωπικό Προσωπικό καθαριότητας Διοικητικό προσωπικό Περιστασιακά Συντηρητές Επισκέπτες Ασθενείς Εργαζόμενοι δημοτικής καθαριότητας Πληθυσμός
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Ομάδα 1 η : Μικροοργανισμοί που είναι σχεδόν απίθανο να προκαλέσουν ασθένεια Ομάδα 2 η : Μικροοργανισμοί που είναι δυνατόν να προκαλέσουν ασθένεια αλλά είναι σχεδόν απίθανο να μεταδοθούν στο κοινωνικό σύνολο.
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΚΑΤΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Ομάδα 3 η : Μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια και αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τους εργαζόμενους. Παρουσιάζουν κίνδυνο εξάπλωσης. Υπάρχει αποτελεσματική πρόληψη και θεραπεία. Ομάδα 4 η : Μικροοργανισμοί που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια στον άνθρωπο και αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τους εργαζόμενους. Παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο εξάπλωσης στο κοινωνικό σύνολο. Δεν υπάρχει αποτελεσματική πρόληψη και θεραπεία.
Risk group classification Risk Group Individual risk Community risk 1 no, low no, low 2 moderate low 3 high low 4 high high
Unlikely to cause animal or human disease Non pathogenic agent Risk Group 1
Risk Group 2 Pathogenic for humans Unlikely a serious hazard Treatment and preventive measures available Limited risk of spread of infection CDC, Yersinia pestis laboratory
Risk Group 3 Pathogenic, cause serious disease Effective treatment and preventive measures usually available Little person-to-person spread Laboratory in Lyon France
Risk Group 4 Lethal, pathogenic agent Readily transmittable direct, indirect Effective treatment and preventive measures not usually available National Institute for Infectious Diseases, Rome, Italy
ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Στα εργαστήρια απαντώνται συνήθως οι κατηγορίες 2 και 3. Όμως όχι σπάνια, είναι δυνατόν σε βιολογικά δείγματα ασθενών να βρεθούν και παθογόνοι μικροοργανισμοί ομάδας 4.
ΑΙΤΙΕΣ ΜΟΛΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι: Το μεγαλύτερο ποσοστό των ατυχημάτων που συμβαίνουν στα εργαστήρια οφείλεται (α) σε έλλειψη προσοχής των εργαζομένων και (β) σε κακή εφαρμογή των κανόνων ορθής πρακτικής.
Whenever possible, suitable gloves should be worn when handling biohazardous materials not a substitute for regular and proper hand hygiene Personal Protection: Gloves
Personal Protection: Hand hygiene Alcohol based hand rubs are gold standard in health care settings (if hands not visibly soiled) Must complement with hand washing with normal soap Photos: WHO
ΤΡΟΠΟΙ ΜΟΛΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ 1. Μετάδοση μέσω της αναπνευστικής οδού 2. Με λύση της συνέχειας του δέρματος, με βελόνες ή άλλα αιχμηρά 3. Μέσω των βλεννογόνων 4. Με επαφή με πειραματόζωα
1. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕΣΩ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ Είναι η κύρια οδός μόλυνσης του προσωπικού. Πολλές εργαστηριακές τεχνικές μπορούν να παράγουν εισπνεόμενα αερολύματα που περιέχουν μικρόβια (βιοαερολύματα). Τέτοιες τεχνικές είναι: - Ομογενοποίηση - Φυγοκέντρηση - Στροβιλοποίηση - Τεχνικές υπερήχων - Έντονη ανάδευση - Ανάμιξη διαλυμάτων - Δημιουργία εναιωρημάτων - Απότομο άνοιγμα δοκιμαστικών σωλήνων ή τριβλίων Petri - Χρήση κρικετοφόρων στιλεών
1. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕΣΩ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ Τα βιοαερολύματα μπορούν να εισέλθουν στον οργανισμό με την εισπνοή και να προκαλέσουν λοίμωξη. Συνήθη αίτια: - Μυκοβακτήρια - Βρουκέλλες - Ιός ανεμευλογιάς - Ιός ερυθράς - Αδενοϊοί - Ρινοϊοί κλπ
2. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ (3) Προφυλακτικά μέτρα: 1. Εκπαίδευση προσωπικού 2. Εφαρμογή ορθών εργαστηριακών πρακτικών και διαδικασιών 3. Χρήση τεχνολογιών που μειώνουν τις πιθανότητες δημιουργίας μολυσματικών αερολυμάτων 4. Χρήση ατομικών μέσων προστασίας (μάσκες, γάντια κλπ) 5. Χρήση τεχνολογιών περιορισμού των αερολυμάτων (Θάλαμοι βιοασφάλειας) 6. Εμβολιασμός προσωπικού
2. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕ ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ (1) Είναι συνήθης τρόπος μόλυνσης. Προκαλείται από διαδερμικούς μικροτραυματισμούς με μολυσμένα αιχμηρά αντικείμενα, κυρίως βελόνες, σύριγγες, νυστέρια, μικροτόμους, σπασμένα γυαλιά κλπ. Μπορεί να συμβεί: - Κατά τη συλλογή δειγμάτων -Κατά τη μεταφορά - Κατά τις εργαστηριακές πρακτικές - Κατά την καθαριότητα - Κατά τη μεταφορά των απορριμμάτων
2. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕ ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ (2) Εκτιμάται ότι σε ένα μέσο νοσοκομείο, η συχνότητα είναι 30 τραυματισμοί ανά 100 κλίνες ετησίως. Τα 2/3 αφορούν το νοσηλευτικό προσωπικό. Συνήθη αίτια: HIV, HBV, HCV Σπάνια αίτια: Ebola, Shistosoma sp. Κλπ
Accidental exposure to blood caused by needle injuries or injuries following, cutting, biting or splashing incidents carries the risk of infection by blood-borne viruses such as the hepatitis B virus (HBV), hepatitis C virus (HCV) and human immunodeficiency virus (HIV). HBV risk= 5-40% HCV risk= 3-10% HIV risk = 0.2-0.5% ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ
3. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕΣΩ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΩΝ Α. Μέσω των οφθαλμών, από μολυσμένα σταγονίδια, ιδίως κατά τη βίαιη εξαγωγή εναιωρημάτων, το βίαιο διαχωρισμό σύριγγας κλπ Β. Με άμεση επαφή με το δέρμα Γ. Μέσω του πεπτικού, (α) από ακούσια κατάποση παθογόνων μικροοργανισμών, π.χ. με αναρρόφηση από πιπέτες (δεν εφαρμόζεται πλέον), (β) με μολυσμένα χέρια, (γ) σπάνια, με κατάποση τροφίμων που φυλάσσονται στα ίδια ψυγεία ή που μολύνονται κατά την κατανάλωση, από κακές συνθήκες ή κακούς χειρισμούς.
2. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΜΕΣΩ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΩΝ Προφυλακτικά μέτρα: 1. Εκπαίδευση προσωπικού 2. Χρήση ατομικών μέσων προστασίας (γάντια, γυαλιά, μάσκες κλπ) 3. Εφαρμογή ορθών εργαστηριακών πρακτικών και διαδικασιών 4. Τήρηση κανόνων προστασίας των τροφίμων και διατροφής 5. Χρήση τεχνολογιών που μειώνουν τις πιθανότητες εκπομπής σταγονιδίων και γενικότερα τις πιθανότητες μόλυνσης
4. ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ Επαφή με πειραματόζωα μπορεί να υπάρχει: - Κατά τον σταυλισμό, την εκτροφή και την καθαριότητα - Κατά τη μεταφορά - Κατά τον χειρισμό στο εργαστήριο - Κατά τη διάθεση των ιστών και των πτωμάτων Συνήθεις μηχανισμοί: - Γρατσουνίσματα ή δαγκώματα πειραματοζώων ή τσιμπήματα αρθρόποδων - Άμεση επαφή - Έμμεση επαφή Συνήθη αίτια: Ιός λύσσας, ρικέτσιες κλπ.
ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΣΕ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ 1. Εκπαίδευση προσωπικού 2. Ασφαλής φύλαξη πειραματοζώων 3. Ξεχωριστός χώρος εργασίας, που μπορεί να ασφαλίζεται 4. Κάθε εργαστήριο διαθέτει το δικό του εξοπλισμό 5. Πρόσβαση μόνο σε εξουσιοδοτημένα άτομα 6. Φιλτράρισμα τόσο του προσαγωγού όσο και του απαγωγού αερισμού και δημιουργία υποπίεσης στο χώρο εργασίας 7. Χειρισμός των πειραματοζώων σε θαλάμους ασφαλείας ή απομόνωσης 8. Εφαρμογή ορθών εργαστηριακών πρακτικών και διαδικασιών 9. Χρήση τεχνολογιών που μειώνουν τις πιθανότητες επαφής 10. Κατάλληλες μέθοδοι απολύμανσης 11. Αποτελεσματικός έλεγχος φορέων (π.χ. εντόμων και τρωκτικών) 12. Κλίβανος αποτέφρωσης των πτωμάτων των πειραματοζώων
ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ 1. Κίνδυνοι από αιχμηρά αντικείμενα που οδηγούν σε αιματογενή μόλυνση 2. Κίνδυνοι εισπνοής μολυσματικών αερολυμάτων
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΟΠΟΥ ΑΝΙΧΝΕΥΘΗΚΕ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΟΜΑΔΑΣ 4 Όλη η εργασία διακόπτεται και μεταφέρεται σε θάλαμο βιοασφάλειας 3 ης τάξης Ειδοποιούνται ο διευθυντής του εργαστηρίου και ο υπεύθυνος ασφάλειας Ο υπεύθυνος ασφάλειας συντάσσει κατάλογο του προσωπικού που ήρθε σε επαφή με το μολυσμένο υλικό
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΟΜΑΔΑΣ 4 Ιοί Lasa, Junin, Machupo Ιός Congo Ιός αιμορραγικού πυρετού Κριμαίας Ιός Ebola Ιός Marburg Ιοί Variola Ιός Whitepox
Risk groups, biosafety levels, practices and equipment BSL Laboratory type Laboratory practices Safety equipment 1 Basic teaching, research 2 Primary health services; diagnostic services, research Good microbiological techniques Good microbiological techniques, protective clothing, biohazard sign None Open bench work Open bench PLUS biological safety cabinet for potential aerosols 3 Special diagnostic services, research 4 Dangerous pathogen units As BSL 2 PLUS special clothing, controlled access, directional airflow As BSL 3 PLUS airlock entry, shower exit, special waste Biological safety cabinet and/or other primary devices for all activities Class III biological safety cabinet, positive pressure suits, double ended autoclave (through the wall), filtered air
Rev Med Inst Mex Seguro Soc. 2015 Mar-Apr;53(2):206-13. [Perception of health and safety risks among workers pathology laboratories]. Alvarado-Cabrero I 1, Valencia-Cedillo R. Abstract BACKGROUND: Health care workers are experiencing increasing numbers of occupational illnesses. Safety practices in anatomical pathology laboratories (APL) are crucial to prevent unnecessary exposures to both chemical and biological agents. METHODS: The main goal of this study was to determine if pathologists perceptions and actual practice mirror regulatory guidelines. Current available recommendations for APL were reviewed and used to construct an online survey distributed to pathologists. The survey was completed by 121 participants. RESULTS: Eighty-seven (72 %) of respondents reported receiving inadequate safety training. Most pathologists (82 %) were not well-informed about biosafety practices. Sixty-three (52 %) participants felt that the risks of chemical and infectious disease exposures in the APL were low. Most respondents reported having a needle stick or cut (71 %). Eighty-six (71 %) of participants reported musculo skeletal problems. CONCLUSIONS: This study indicated that there is a need for improving training in anatomical pathology safety practices in Mexican laboratories as daily practices do not reflected current guidelines.