µικροοργανισµών στον οργανισµό µας

Η ENA ENAΡΞΗ ΡΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Ξεκινά µε τη δηµιουργία του ζυγωτού κατά τη γονιµοποίηση του ωαρίου από το σπερµατοζωάριο Το ζυγωτό είναι το πρώτο κύτταρο του νέου οργανισµού Περνά από διάφορα στάδια διαφοροποίησης και ανάπτυξης µέχρι το σχηµατισµό των ιστών και οργάνων Η επιβίωση του ανθρώπινου οργανισµού εξαρτάται: εξαρτάται: Από τη συντονισµένη λειτουργία των ιστών και των οργάνων του Παράλληλα προϋποθέτει την προστασία του από εξωτερικούς παράγοντες που θα µπορούσαν να διαταράξουν τη συντονισµένη λειτουργία του: του Παθογόνοι µικροοργανισµοί ή ουσίες που παράγουν 1

Η άµυνα του οργανισµού εναντίον των εξωτερικών παραγόντων επιτυγχάνεται µε ένα σύνολο µηχανισµών που διακρίνονται: Mε βάση τη θέση τους στο ανθρώπινο σώµα: Εξωτερικούς ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Παρεµποδίζουν την είσοδο µικροοργανισµών στον οργανισµό µας Εσωτερικούς 1η Γραµµή άµυνας Παρεµποδίζουν την εγκατάσταση και πολ/σµο των µικροοργανισµών στον οργανισµό µας 2η Γραµµή άµυνας 3η Γραµµή άµυνας 2

Η άµυνα του οργανισµού εναντίον των εξωτερικών παραγόντων επιτυγχάνεται µε ένα σύνολο µηχανισµών που διακρίνονται: Mε βάση την ιδιότητα τους: Μη ειδικοί Ειδικοί ΑΜΥΝΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Έχουν γενικευµένη δράση δηλαδή έχουν τη δυνατότητα αντιµετώπισης οποιουδήποτε παθογόνου µικροοργανισµού Εξωτερικοί ή 1η Γραµµή άµυνας Εσωτερικοί ή 2η Γραµµή άµυνας Έχουν εξειδικευµένη δράση Εσωτερικοί ή 3η Γραµµή άµυνας 3

ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Το αίµα Έµµορφα συστατικά του αίµατος: Λευκά αιµοσφαίρια Κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήµατος Συστατικά του πλάσµατος: Ουσίες µε αντιµικροβιακή δράση Ο ερυθρός µυελός των οστών αποτελεί το κέντρο της αιµοποίησης Όλα τα κύτταρα που συµµετέχουν στους µηχανισµούς άµυνας προκύπτουν: Από τη διαφοροποίηση πολυδύναµων αιµοποιητικών κυττάρων τα οποία βρίσκονται στον ερυθρό µυελό 4

ΕΙΣΟ ΟΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΣΩΜΑ Μπορεί να γίνει: Μέσω του δέρµατος που καλύπτει όλη την εξωτερική επιφάνεια του οργανισµού Από τους βλεννογόνους που είναι είδος επιθηλιακού ιστού δηλαδή ένα στρώµα κυττάρων που καλύπτει εσωτερικά τις κοιλότητες του οργανισµού όπως: Του πεπτικού συστήµατος Της αναπνευστικής οδού κ.α. 5

MH EI IKOI IKOI EΞΩ ΞΩTEΡIKOI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Το ΕΡΜΑ εµποδίζει την είσοδο µικροβίων στο εσωτερικό του οργανισµού Κεράτινη στοιβάδα Είναι ένα στρώµα νεκρών κεράτινων κυττάρων της επιδερµίδας λειτουργεί ως φραγµός στην είσοδο µικροβίων Ιδρωτοποιοί αδένες Εκκρίνουν τον ιδρώτα που περιέχει: Γαλακτικό οξύ δηµιουργεί στην επιφάνεια όξινο δυσµενές περιβάλλον για την ανάπτυξη µικροβίων Λυσοζύµη είναι ένζυµο που διασπά το κυτταρικό τοίχωµα των βακτηρίων 6

MH EI IKOI IKOI EΞΩ ΞΩTEΡIKOI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Το ΕΡΜΑ εµποδίζει την είσοδο µικροβίων στο εσωτερικό του οργανισµού Σµηγµατογόνοι αδένες Εκκρίνουν το σµήγµα το οποίο περιέχει: Λιπαρά οξέα δηµιουργεί στην επιφάνεια όξινο δυσµενές περιβάλλον για την ανάπτυξη µικροβίων Στην επιφάνεια του δέρµατος φιλοξενούνται µη παθογόνα µικρόβια που ανταγωνίζονται τους παθογόνους Εµποδίζουν την εγκατάσταση τους 7

MH EI IKOI IKOI EΞΩ ΞΩTEΡIKOI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Οι ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΙ εµποδίζουν την είσοδο µικροβίων στο εσωτερικό του οργανισµού Είναι είδος επιθηλιακού ιστού που καλύπτει κοιλότητες του οργανισµού Βλεννογόνος της αναπνευστικής οδού Εκκρίνουν τη βλέννα: Παχύρρευστη και κολλώδης ουσία που παγιδεύει τους µικροοργανισµούς και δεν επιτρέπει την είσοδο Το επιθήλιο της αναπνευστικής οδού είναι βλεφαριδοφόρο το οποίο αποτελεί φραγµό στη είσοδο των µικροβίων Οι µικροοργανισµοί παγιδεύονται στη βλέννα και µε τη βοήθεια των βλεφαρίδων του επιθηλίου αποµακρύνονται 8

MH EI EI IKOI EΞΩ EΞΩTE TEΡ ΡIKOI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Οι ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΙ εµποδίζουν την είσοδο µικροβίων στο εσωτερικό του οργανισµού Βλεννογόνος του στοµάχου Εκκρίνουν το υδροχλωρικό οξύ ΗCI ΗCI: Καταστρέφει τα περισσότερα µικρόβια που εισέρχονται µε την τροφή στο στοµάχι Η λυσοζύµη βρίσκεται σε µεγάλες ποσότητες στα δάκρυα και στο σάλιο Προστατεύει το βλεννογόνο του επιπεφυκότα και της στοµατικής κοιλότητας αντίστοιχα Η λυσοζύµη έχει βακτηριοκτόνο δράση είναι ένζυµο που διασπά το κυτταρικό τοίχωµα των βακτηρίων 9

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΙΣΟ Ο ΤΟΥΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Το µικρόβιο κατάφερε να περάσει στο εσωτερικό του οργανισµού διαπερνώντας τους εξωτερικούς µη ειδικούς µηχανισµούς άµυνας Το δέρµα Τους βλεννογόνους Τώρα θα έρθει αντιµέτωπο µε τους εσωτερικούς µη ειδικούς µηχανισµούς άµυνας στους οποίους ανήκει: Η φαγοκυττάρωση Η φλεγµονώδης αντίδραση Ο πυρετός Η δράση αντιµικροβιακών ουσιών 10

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Φαγοκύτταρα Είναι µια κατηγορία λευκών αιµοσφαιρίων διακρίνονται σε: Ουδετερόφιλα Μονοκύτταρα ιαφοροποιούνται σε Μακροφάγα Κυκλοφορούν στο αίµα ή Εγκαθίστανται στους ιστούς Ενεργοποιούνται όταν ένας παθογόνος µικροοργανισµός εµφανιστεί στο εσωτερικό του οργανισµού 11

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Φαγοκυττάρωση Μακροφάγα Ρόλος Εγκλωβίζουν και καταστρέφουν τους παθογόνους µικροοργανισµούς Εκθέτουν ένα µέρος του στην εξωτερική τους επιφάνεια Μέσο του αντιγόνου ιστοσυµβατότητας που είναι πρωτεΐνη επιφανείς του µακροφάγου Παρουσιάζουν τον παθογόνο µικροοργανισµό στα κύτταρα της τρίτης γραµµής άµυνας 12

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Φλεγµονή ή φλεγµονώδης αντίδραση Προκαλείται σε περίπτωση που το δέρµα τραυµατίζεται και κάποιοι παθογόνοι µικροοργανισµοί καταφέρνουν και εισέρχονται στο εσωτερικό από το τραύµα Συµπτώµατα Πόνος Κοκκίνισµα στη περιοχή του τραύµατος Οίδηµα (Πρήξιµο) Τοπική αύξηση της θερµοκρασίας 13

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Φλεγµονή ή φλεγµονώδης αντίδραση Πόνος Οφείλεται στον τραυµατισµό των απολήξεων των νευρικών κυττάρων Στη δράση των τοξινών στα νευρικά κύτταρα ΒΑΚΤΗΡΙΟ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΕΙ ΕΞΩΤΟΞΙΝΕΣ 14

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Φλεγµονή ή φλεγµονώδης αντίδραση Κοκκίνισµα στη περιοχή του τραύµατος Τα αιµοφόρα αγγεία της περιοχής διαστέλλονται µε αποτέλεσµα συγκεντρώνεται περισσότερο αίµα στη περιοχή To αίµα στη περιοχή του τραύµατος πήζει σχηµατίζοντας ένα πρωτεϊνικό πλέγµα το ινώδες που σταµατά: Την αιµορραγία Την είσοδο άλλων µικροοργανισµών 15

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Φλεγµονή ή φλεγµονώδης αντίδραση Τοπικό οίδηµα (Πρήξιµο) Τα αιµοφόρα αγγεία της περιοχής διαστέλλονται µε αποτέλεσµα το πλάσµα να διαχέεται στους γύρω ιστούς προκαλώντας τοπικό οίδηµα To πλάσµα περιέχει αντιµικροβιακές ουσίες οι οποίες: Καταστρέφουν τους µικροοργανισµούς ή ενεργοποιούν τη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης Τα τραυµατισµένα κύτταρα ή οι µικροοργανισµοί απελευθερώνουν χηµικές ουσίες που προσελκύουν τα φαγοκύτταρα Τα φαγοκύτταρα φτάνουν στο σηµείο µέσω της κυκλοφορίας του αίµατος και δρουν 16

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Φλεγµονή ή φλεγµονώδης αντίδραση Σχηµατισµός πύου Στο «πεδίο της µάχης» που διεξάγεται µεταξύ των µικροβίων και των κυττάρων της άµυνας του οργανισµού υπάρχουν απώλειες και από τα δύο στρατόπεδα Νεκρά φαγοκύτταρα και νεκροί µικροοργανισµοί σχηµατίζουν ένα παχύρρευστο κιτρινωπό υγρό το πύον 17

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Πυρετός Η µη φυσιολογική υψηλή θερµοκρασία του σώµατος Παρατηρείται σε περιπτώσεις γενικευµένης µικροβιακής µόλυνσης θερµόµετρο Εµποδίζει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασµό των βακτηρίων παρεµποδίζοντας την λειτουργία των ενζύµων τους Αναστέλλει τον πολλαπλασιασµό των ιών µέσω της αναστολής της δράσης των ενζύµων των κυττάρων ξενιστών Ενισχύει τη δράση των φαγοκυττάρων 18

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Ουσίες µε αντιµικροβιακή δράση Ιντερφερόνη Ειδικές πρωτεΐνες που παράγονται από κύτταρα µολυσµένα από ιούς Σε ένα πρώτο στάδιο ανιχνεύονται στο κυτταρόπλασµα του µολυσµένου κυττάρου Στο επόµενο στάδιο απελευθερώνονται στο µεσοκυττάριο υγρό Οι ιντερφερόνες συνδέονται στους υποδοχείς των υγιών κυττάρων Σε αυτά παράγονται άλλες πρωτεΐνες που παρεµποδίζουν τον πολλαπλασιασµό των ιών Τα υγιή κύτταρα προστατεύονται από τους ιούς γιατί ακόµη και αν καταφέρουν να εισέλθουν σε αυτά είναι ανίκανοι να πολ/στουν 19

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΜΗ ΕΙ ΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΜΥΝΑΣ Ουσίες µε αντιµικροβιακή δράση Συµπλήρωµα Αποτελείται από µια οµάδα 20 διαφορετικών πρωτεϊνών Προπερδίνη Φυσιολογικά βρίσκονται στον ορό του αίµατος και έχουν αντιµικροβιακή δράση Είναι µια οµάδα 3 πρωτεϊνών Βρίσκονται στον ορό του αίµατος ρουν σε συνδυασµό µε τις πρωτεΐνες του συµπληρώµατος για την καταστροφή των µικρόβιων 20

Ανοσία ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ - ΑΝΟΣΙΑ Η ικανότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει οποιαδήποτε ξένη προς αυτόν ουσία και να αντιδρά παράγοντας: Εξειδικευµένα κύτταρα (π.χ λεµφοκύτταρα) Κυτταρικά παράγωγα (π.χ αντισώµατα) ώστε να την εξουδετερώσει 21

Αντιγόνο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ - ΑΝΟΣΙΑ Η ξένη προς αυτόν ουσία που προκαλεί την ανοσοβιολογική απόκριση ονοµάζεται αντιγόνο και σαν αντιγόνο µπορεί να δράσει: Ένας ολόκληρος µικροοργανισµός π.χ. ιός, βακτήριο, πρωτόζωο, µύκητας Τοξικές ουσίες που παράγονται από µικροοργανισµούς π.χ. τοξίνες Eνδοτοξίνες Εξωτοξίνες ΒΑΚΤΗΡΙΟ ΠΟΥ ΠΑΡΑΓΕΙ ΕΞΩΤΟΞΙΝΕΣ Ένα τµήµα του µικροοργανισµού π.χ. το κυτταρικό τοίχωµα του βακτηρίου 22

Αντιγόνο: ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ - ΑΝΟΣΙΑ Η γύρη ιάφορες φαρµακευτικές ουσίες Συστατικά τροφών Κύτταρα ή ορός από άλλα άτοµα ή ζώα Καρκινικά κύτταρα Κύτταρα µολυσµένα από ιό 23

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Χαρακτηριστικά των µηχανισµών της εσωτερικής ειδικής άµυνας που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από εκείνους της µη ειδικής άµυνας Εξειδίκευση Τα προϊόντα της ανοσοβιολογικής απόκρισης: Κύτταρα (π.χ. Λεµφοκύτταρα) Παράγωγα κυττάρων (π.χ. αντισώµατα) θα δράσουν µόνο εναντίον του αντιγόνου που προκάλεσε την παραγωγή τους 24

Χαρακτηριστικά των µηχανισµών της εσωτερικής ειδικής άµυνας που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από εκείνους της µη ειδικής άµυνας Μνήµη ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΕΙ ΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Η ικανότητα που έχει ο οργανισµός να «θυµάται» τα αντιγόνα µε τα οποία έχει έλθει σε επαφή Σε µια πιθανή δεύτερη έκθεση του οργανισµού στα ίδια αντιγόνα αντιδρά γρηγορότερα και ισχυρότερα Εξουδετερώνει το αντιγόνο στο χρόνο επώασης του Το άτοµο δεν νοσεί ΑΝΤΙΓΟΝΟ 0 t1 t2 t3 ΧΡΟΝΟΣ ΜΟΛΥΝΣΗ 25

Αποτελείται από: Τα πρωτογενή λεµφικά όργανα: Μυελός των οστών Θύµος αδένας Τα δευτερογενή λεµφικά όργανα: Οι λεµφαδένες Ο σπλήνας Οι αµυγδαλές Ο λεµφικός ιστός κατά µήκος του γαστρεντερικού σωλήνα ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 26

ΚΥΤΤΑΡΑ ΤOY ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Είναι κυρίως τα λεµφοκύτταρα που ανήκουν στα λευκά αιµοσφαίρια Είναι κύτταρα µικρά σφαιρικά µε πυρήνα και διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες: Τ- Λεµφοκύτταρα Παράγονται στο µυελό των οστών Ωριµάζουν και διαφοροποιούνται στο θύµο αδένα Β- Λεµφοκύτταρα Παράγονται, ωριµάζουν και διαφοροποιούνται στο µυελό των οστών Στα δευτερογενή λεµφικά όργανα πραγµατοποιείται η ανοσολογική απόκριση 27

ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Τ- λεµφοκύτταρα Παράγονται στο µυελό των οστών και ωριµάζουν - διαφοροποιούνται στο θύµο αδένα Βοηθητικά Τ- Λεµφοκύτταρα Ενεργοποιούνται από το εκτεθειµένο στην επιφάνεια των µακροφάγων τµήµα του αντιγόνου Αναγνωρίζουν το εκτεθειµένο στην επιφάνεια των µακροφάγων τµήµα του αντιγόνου Ενεργοποιούν µέσω ουσιών που εκκρίνουν, τα Β-λεµφοκύτταρα ή άλλα είδη λεµφοκυττάρων 28

ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Τ- Λεµφοκύτταρα Κυτταροτοξικά Τ- Λεµφοκύτταρα Ενεργοποιούνται από τα βοηθητικά Τ-λεµφοκύτταρα και καταστρέφουν κύτταρα: Μολυσµένα από ιό

ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Τ- Λεµφοκύτταρα Μνήµης Τ- Λεµφοκύτταρα Παράγονται µετά την πρώτη έκθεση του οργανισµού σε ένα αντιγόνο Ενεργοποιούνται άµεσα κατά τη δεύτερη ή πολλοστή έκθεση του οργανισµού σε αυτό Ο οργανισµός αντιδρά ταχύτερα και ισχυρότερα Κατασταλτικά Τ- Λεµφοκύτταρα Σταµατούν την ανοσοβιολογική απόκριση µετά την επιτυχή αντιµετώπιση του αντιγόνου 30

Β-λεµφοκύτταρα ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Παράγονται και ωριµάζουν - διαφοροποιούνται στο µυελό των οστών Συνθέτουν και παρουσιάζουν στην επιφάνεια τους ειδικές πρωτεΐνες τα αντισώµατα ή ανοσοσφαιρίνες Κάθε Β-λεµφοκύτταρο διαθέτει αντισώµατα που αναγνωρίζουν ένα συγκεκριµένο αντιγόνο που έχει εισέλθει στον οργανισµό και συνδέονται µε αυτό Η σύνδεση αυτή έχει ως αποτέλεσµα το Β-λεµφοκύτταρο να διαιρείται διαδοχικά και να παράγονται 2 κατηγορίες κυττάρων: Πλασµατοκύτταρα Β-Λεµφοκύτταρα µνήµης 31

Β-λεµφοκύτταρα ΚΥΤΤΑΡΑ ΤΗΣ ΕΙ ΙΚΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Πλασµατοκύτταρα Παράγουν και εκκρίνουν µεγάλες ποσότητες αντισωµάτων Ίδιων µε αυτά που υπήρχαν στην εξωτερική επιφάνεια του Β-λεµφοκυττάρου από το οποίο προήλθαν Β-λεµφοκύτταρα µνήµης Παράγονται µετά την πρώτη έκθεση του οργανισµού σε ένα αντιγόνο Ενεργοποιούνται άµεσα κατά τη δεύτερη ή πολλοστή έκθεση του οργανισµού σε αυτό Ο οργανισµός αντιδρά ταχύτερα και ισχυρότερα 32

Κάθε αντίσωµα συνδέεται εκλεκτικά µε το συγκεκριµένο αντιγόνο που προκάλεσε την παραγωγή του όπως το κλειδί µε την κλειδαριά Το µόριο του αντισώµατος αποτελείται από: ΟΜΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ 4 πολυπετιδικές αλυσίδες δύο µεγάλες που ονοµάζονται βαριές και 2 µικρές που ονοµάζονται ελαφριές Οι πολυπεπτιδικές αλυσίδες ενώνονται µεταξύ τους µε οµοιοπολικούς δεσµούς σχηµατίζοντας µια δοµή που µοιάζει µε σφεντόνα ή µε το γράµµα Υ Κάθε αλυσίδα αποτελείται από µία σταθερή και µία µεταβλητή περιοχή 33

Μεταβλητή περιοχή του αντισώµατος Η περιοχή του µορίου του αντισώµατος που συνδέεται µε το αντιγόνο ΟΜΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ Η µεταβλητή περιοχή του αντισώµατος είναι αποτέλεσµα της διαφορετικής αλληλουχίας των αµινοξέων στις µεταβλητές περιοχές των πολυπεπτιδικών αλυσίδων Στη µεταβλητή περιοχή προσδίδεται ένα συγκεκριµένο σχήµα που καθιστά το αντίσωµα ικανό να συνδέεται µε ένα συγκεκριµένο αντιγόνο Σταθερή περιοχή του αντισώµατος Το υπόλοιπο τµήµα του αντισώµατος είναι ίδιο σε όλα 34

Η σύνδεση αντισώµατος αντιγόνου έχει ως αποτέλεσµα: Την ενεργοποίηση του συµπληρώµατος Την αδρανοποίηση των παραγόµενων τοξινών Την αναγνώριση του µικροοργανισµού από τα µακροφάγα µε σκοπό την ολοκληρωτική του καταστροφή ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΩΝ 35

ΙΑΚΡΙΣΗ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ Ανοσοβιολογική απόκριση Η αντίδραση του ανοσοβιολογικού συστήµατος στην είσοδο κάθε αντιγόνου Πρωτογενής ανοσοβιολογική απόκριση Το αντιγόνο εισέρχεται για πρώτη φορά στον οργανισµό ευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση Το αντιγόνο εισέρχεται για δεύτερη ή πολλοστή φορά στον οργανισµό 36

ΣΤΑ ΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ 1ο στάδιο Ενεργοποίηση των βοηθητικών Τ- λεµφοκυττάρων Τα µακροφάγα εγκλωβίζουν και καταστρέφουν το αντιγόνο που εισέρχεται για πρώτη φορά στον οργανισµό Εκθέτουν ένα µέρος του στην εξωτερική τους επιφάνεια λειτουργώντας ως αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα Συνδέεται µε µια πρωτεΐνη επιφανείας των µακροφάγων χαρακτηριστική για κάθε άτοµο η οποία ονοµάζεται αντιγόνο ιστοσυµβατότητας Παρουσιάζουν το αντιγόνο στα βοηθητικά Τ-λεµφοκύτταρα τα οποία ενεργοποιούνται Παράλληλα παράγονται και τα βοηθητικά Τ-λεµφοκύτταρα µνήµης 37

ΣΤΑ ΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ 2ο στάδιο της ΧΥΜΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ Ενεργοποίηση των Β-λεµφοκυττάρων Τα ενεργοποιηµένα βοηθητικά Τ- λεµφοκύτταρα εκκρίνουν ουσίες ανάλογα το αντιγόνο που αναγνωρίζουν: Βακτήριο, Μύκητας, Πρωτόζωο, Ιός, Γύρη, ιάφορες φαρµακευτικές ουσίες, ξένες πρωτεΐνες Αυτές οι ουσίες ενεργοποιούν τα Β-λεµφοκύτταρα τα οποία πολλαπλασιάζονται και διαφοροποιούνται σε: Πλασµατοκύτταρα που εκκρίνουν µεγάλες ποσότητες αντισωµάτων ειδικών για το αντιγόνο που προκάλεσε την παραγωγή τους Β-λεµφοκύτταρα µνήµης που θα ενεργοποιηθούν σε περίπτωση που ο οργανισµός θα εκτεθεί και πάλι στο ίδιο αντιγόνο 38

ΣΤΑ ΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ 2ο στάδιο της ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΝΟΣΙΑΣ Ενεργοποίηση των κυτταροτοξικών Τ-λεµφοκυττάρων Τα ενεργοποιηµένα βοηθητικά Τ- λεµφοκύτταρα εκκρίνουν ουσίες ανάλογα το αντιγόνο που αναγνωρίζουν: Κύτταρο µολυσµένο από ιό, καρκινικό κύτταρο, κύτταρο µεταµοσχευµένου ιστού Αυτές οι ουσίες ενεργοποιούν τα κυτταροτοξικά Τ- λεµφοκύτταρα τα οποία πολλαπλασιάζονται Καταστρέφουν τα κύτταρα- στόχους διοχετεύοντας στο εσωτερικό τους δραστικά ένζυµα Παράγονται και τα κυτταροτοξικά Τ-λεµφοκύτταρα µνήµης που θα ενεργοποιηθούν σε περίπτωση που ο οργανισµός θα εκτεθεί και πάλι στο ίδιο αντιγόνο 39

ΣΤΑ ΙΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΚΡΙΣΗΣ 3ο στάδιο Ενεργοποίηση των κατασταλτικών Τ- λεµφοκυττάρων Σταµατούν την ανοσοβιολογική απόκριση µετά την επιτυχή εξουδετέρωση του αντιγόνου Σε αυτό βοηθούν και τα προϊόντα της ίδιας της ανοσοβιολογικής απόκρισης 40

ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ Το αντιγόνο εισέρχεται για δεύτερη πολλοστή φορά στον οργανισµό Ενεργοποίηση των κυττάρων µνήµης Ξεκινά άµεσα η παραγωγή τεραστίων ποσοτήτων αντισωµάτων που διαρκούν για µεγάλο χρονικό διάστηµα στην κυκλοφορία Τα αντιγόνα εξουδετερώνονται στο χρόνο επώασης τους πριν προλάβουν να περάσουν στη λοίµωξη που έχουµε και τα πρώτα συµπτώµατα της ασθένειας και έτσι το άτοµο δεν νοσεί Το άτοµο πιθανότατα δεν αντιλαµβάνεται ότι µολύνθηκε 41

42

ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΟΣ/ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ Το αντιγόνο εισέρχεται για πρώτη φορά στο εσωτερικό του οργανισµού Τα πρώτα αντισώµατα παράγονται µετά από σχεδόν 72h: Παράγεται ικανοποιητική ποσότητα αντισωµάτων Το αντιγόνο εξουδετερώνεται όταν έχει περάσει στη φάση της εγκατάστασης και πολλαπλασιασµού Ο οργανισµός νοσεί Παράγονται τα κύτταρα µνήµης 43

ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΟΣ/ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗ ΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ Το αντιγόνο εισέρχεται για δεύτερη ή πολλοστή φορά στο εσωτερικό του οργανισµού Ενεργοποιούνται άµεσα τα κύτταρα µνήµης και ξεκινά: Άµεση παραγωγή αντισωµάτων Σε τεράστιες ποσότητες Το αντιγόνο εξουδετερώνεται στο χρόνο επώασης του Ο οργανισµός δεν νοσεί και πιθανότατα δεν αντιλαµβάνεται ότι µολύνθηκε 44

1γενης & 2γενης ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ 45

ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗ 1γενή ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ 46

ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗ 2γενή ΑΝΟΣΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΣΗ 47

ΤΥΠΟΙ ΑΝΟΣΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ & ΠΑΘΗΤΙΚΗ Ανοσία Η ικανότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει οποιαδήποτε αντιγόνο και να αντιδρά παράγοντας: Εξειδικευµένα κύτταρα (π.χ λεµφοκύτταρα) Κυτταρικά παράγωγα (π.χ αντισώµατα) ώστε να το εξουδετερώσει 48

ΤΥΠΟΙ ΑΝΟΣΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ & ΠΑΘΗΤΙΚΗ Ενεργητική Τα αντισώµατα παράγονται από τον ίδιο τον οργανισµό Στην ενεργητική ο οργανισµός µπορεί να ενεργοποιηθεί µε δύο τρόπους: Φυσικό τρόπο Να έλθει σε επαφή µε ένα αντιγόνο που βρίσκετε στο περιβάλλον Τεχνητό τρόπο Με τη χορήγηση εµβολίου 49

ΤΥΠΟΙ ΑΝΟΣΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ & ΠΑΘΗΤΙΚΗ Εµβόλιο Είναι τρόπος πρόληψης µιας ασθένειας Περιέχει: Νεκρούς ή αδρανοποιηµένους µικροοργανισµούς Αδρανοποιηµένες τοξίνες Τµήµατα µικροοργανισµών Χορηγείται για να ενεργοποιηθεί το ανοσοβιολογικό σύστηµα ώστε να παραχθούν τα κύτταρα µνήµης Το άτοµο που εµβολιάζεται δεν εµφανίζει τα συµπτώµατα της ασθένειας και φυσικά δεν νοσεί Σε µελλοντική µόλυνση του ατόµου από το ίδιο αντιγόνο θα δώσει δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση 50

ΤΥΠΟΙ ΑΝΟΣΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ & ΠΑΘΗΤΙΚΗ Παθητική Χορηγούνται έτοιµα αντισώµατα στον οργανισµό που έχουν παραχθεί από άλλο οργανισµό Η παθητική ανοσία µπορεί να επιτευχθεί µε δύο τρόπους: Φυσιολογικά Μεταφέρονται αντισώµατα από τη µητέρα στο έµβρυο διαµέσου του πλακούντα Μεταφέρονται αντισώµατα από τη µητέρα στο νεογνό διαµέσου του µητρικού γάλακτος Τεχνητό τρόπο Σε ένα ενήλικο άτοµο µε τη χορήγηση ορού 51

Ορός ΤΥΠΟΙ ΑΝΟΣΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ & ΠΑΘΗΤΙΚΗ Είναι τρόπος αντιµετώπισης µιας ασθένειας Περιέχει έτοιµα αντισώµατα που παράγονται από άλλα άτοµα ή ζώα Χορηγείται προκειµένου τα αντισώµατα να καταστρέψουν το αντιγόνο άµεσα στο χρόνο επώασης του ώστε το άτοµο να µην νοσήσει Στο άτοµο που χορηγείται ορός δεν παράγονται κύτταρα µνήµης Η δράση της παθητικής ανοσίας είναι άµεση αλλά η διάρκεια της παροδική Σε µελλοντική µόλυνση του ατόµου από το ίδιο αντιγόνο θα δώσει πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση 52