ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 15.12.2016 COM(2016) 797 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματος ειδικών μέτρων για τη γεωργία υπέρ των εξόχως απόκεντρων περιοχών (POSEI) EL EL

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Λόγω της γεωγραφικής τους κατάστασης (απομακρυσμένος χαρακτήρας, νησιωτικός χαρακτήρας, μικρή έκταση, μη ομαλή μορφολογία και αντίξοο κλίμα), οι εξόχως απόκεντρες περιοχές αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα τα οποία σχετίζονται με τον εφοδιασμό σε τρόφιμα και γεωργικά προϊόντα βασικά για την κατανάλωση ή τη γεωργική παραγωγή. Η κατάσταση των εξόχως απόκεντρων περιοχών αναγνωρίζεται στο άρθρο 349 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για τον μετριασμό των υφιστάμενων μειονεκτημάτων, τη στήριξη της οικονομικής και της κοινωνικής ανάπτυξης και τη διευκόλυνση της πρόσβασης στα οφέλη της ενιαίας αγοράς αναπτύχθηκε πλήθος ειδικών μέτρων στο πλαίσιο διαφόρων πολιτικών. Εν προκειμένω, εφαρμόστηκαν ειδικά μέτρα για τη γεωργία υπό το καθεστώς με την ονομασία POSEI (πρόγραμμα ειδικών μέτρων λόγω του απομακρυσμένου και νησιωτικού χαρακτήρα των εξόχως απόκεντρων περιοχών). 2. ΚΑΘΕΣΤΩΣ POSEI: ΑΠΑΡΧΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Το καθεστώς POSEI δημιουργήθηκε το 1989 για τα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα (Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, Γαλλική Γουιάνα, Ρεϊνιόν και, από το 2014, για τη Μαγιότ), το δε 1991 καθιερώθηκε για τις Καναρίους Νήσους, τις Αζόρες και τη Μαδέρα. Το 2006 ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 247/2006 του Συμβουλίου, ο οποίος εκδόθηκε στις 30.1.2006 1, τροποποίησε ριζικά το καθεστώς προκειμένου να βελτιστοποιηθεί ο εφοδιασμός σε τρόφιμα και η τοπική γεωργική παραγωγή μέσω μιας θεώρησης προγραμματισμού. Επακολούθως, τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη υπέβαλαν το 2006 ολοκληρωμένα προγράμματα προς έγκριση στην Επιτροπή. Ο εν λόγω κανονισμός τροποποιήθηκε αρκετές φορές προκειμένου να ληφθεί υπόψη η αναθεώρηση των ΚΟΑ (κοινή οργάνωση των αγορών) για τη ζάχαρη και τις μπανάνες το 2006 2, το Check up της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ το 2009 και άλλες μεταβιβάσεις άμεσων ενισχύσεων το 2007 και το 2008 3. Ορισμένες διατάξεις του καθεστώτος POSEI αναθεωρήθηκαν το 2013 στο πλαίσιο της ευθυγράμμισης με τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 228/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου θεσπίστηκε στις 13.3.2013, η δε κατ' εξουσιοδότηση πράξη και η εκτελεστική πράξη της Επιτροπής, ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 179/2014 της Επιτροπής και ο κανονισμός (ΕΕ) 1 ΕΕ L 49 της 21.2.2006 2 στο πλαίσιο της οποίας μεταφέρθηκαν πιστώσεις από τις ΚΟΑ για τη ζάχαρη και τις μπανάνες στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 247/2006 3 - Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 318/2006 του Συμβουλίου - ΕΕ L 58 της 28.2.2006, σ. 1 31 (μεταρρύθμιση για τη ζάχαρη) - Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2013/2006 του Συμβουλίου- ΕΕ L 384 της 29.12.2006, σ. 13 19 (μεταρρύθμιση για τις μπανάνες) - Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1276/2007 της Επιτροπής - ΕΕ L 284 της 30.10.2007, σ. 11 13 (δημοσιονομικά ανώτατα όρια για το 2007) - Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 674/2008 της Επιτροπής - ΕΕ L 189 της 17.7.2008, σ. 5 13 (δημοσιονομικά ανώτατα όρια για το 2008) - Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 73/2009 του Συμβουλίου - ΕΕ L 30, 31.1.2009, p. 16 99 (Check up της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ) 2

αριθ. 180/2014 της Επιτροπής θεσπίστηκαν στις 6.11.2013 και στις 20.2.2014 αντιστοίχως 4. Το καθεστώς POSEI χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ). Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 228/2013 θεσπίζει εθνικό ανώτατο όριο για κάθε κράτος μέλος: Γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα: 278,41 εκατ. ευρώ, Κανάριοι Νήσοι: 268,42 εκατ. ευρώ και Αζόρες και Μαδέρα: 106,21 εκατ. ευρώ. Για το 2013 χορηγήθηκε κατ εξαίρεση για τον τομέα της μπανάνας επιπρόσθετο κατ αποκοπή ποσό ύψους 40 εκατ. ευρώ. Στις εξόχως απόκεντρες περιοχές, το πρόγραμμα POSEI αντικαθιστά τα μέτρα του πρώτου πυλώνα της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ), εκτός όσων περιλαμβάνονται στην κοινή οργάνωση των αγορών (ΚΟΑ) για τα οπωροκηπευτικά, τον αμπελοοινικό τομέα και τη μελισσοκομία. Στην Εικόνα 1 του Παραρτήματος παρουσιάζεται η χρηματοδότηση κατά την περίοδο 2006-2014 ανά κράτος μέλος. 3. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ Σύμφωνα με το άρθρο 32 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 228/2013, η Επιτροπή υποβάλλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση στην οποία παρουσιάζονται οι επιπτώσεις των δράσεων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του συγκεκριμένου καθεστώτος έως τις 30 Ιουνίου 2015. Κατ' εφαρμογή του άρθρου 35 5, η Επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση το 2013, κατόπιν της οποίας αποφασίστηκε η διενέργεια εξωτερικής αξιολόγησης του καθεστώτος POSEI για την περίοδο 2006-2014 στο πλαίσιο του προγράμματος ελέγχου της καταλληλότητας και της αποτελεσματικότητας της νομοθεσίας (REFIT), προκειμένου να συνεισφέρει στην έκθεση εφαρμογής που απαιτείται βάσει του άρθρου 32 παράγραφος 2 και να προσδιορίσει το κατά πόσον είναι απαραίτητη πιθανή τροποποίηση του καθεστώτος. Οι εργασίες του εξωτερικού αξιολογητή (ΑΟΑ: Ανάλυση Οικονομικής Απόφασης) πραγματοποιήθηκαν από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Αύγουστο του 2016. Για την έκδοση της παρούσας έκθεσης εφαρμογής της Επιτροπής λαμβάνονται υπόψη τα αποτελέσματα της αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος REFIT, η οποία θα ολοκληρωθεί επισήμως με τη σύνταξη εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Η παρούσα έκθεση εφαρμογής αφορά την εφαρμογή του καθεστώτος κατά την περίοδο 2006-2014. 4. ΣΤΟΧΟΙ, ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Σκοπός του καθεστώτος POSEI είναι να συμβάλει στην επίτευξη των παρακάτω στόχων, όπως εξειδικεύονται στο άρθρο 2 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 228/2013: εξασφάλιση του εφοδιασμού των εξόχως απόκεντρων περιοχών σε βασικά γεωργικά προϊόντα, 4 ΕΕ L 78 της 20.3.2013 κατ' εξουσιοδότηση πράξη και εκτελεστική πράξη: ΕΕ L 63 της 4.3.2014 5 το οποίο προβλέπει αναθεώρηση των ρυθμίσεων του κανονισμού συνεκτιμώντας τη συνολική τους αποτελεσματικότητα και το νέο πλαίσιο πολιτικής για την ΚΓΠ 3

διασφάλιση της ανάπτυξης των λεγόμενων κλάδων «ζωικής και φυτικής διαφοροποίησης» και διατήρηση της ανάπτυξης και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των παραδοσιακών γεωργικών δραστηριοτήτων. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων έχουν εφαρμοστεί δύο κατηγορίες μέτρων, συγκεκριμένα το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού και η στήριξη της τοπικής παραγωγής. Τα μέτρα πρέπει να είναι σύμφωνα με το δίκαιο της Ένωσης και να έχουν συνοχή με την κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) και άλλες πολιτικές της ΕΕ. 4.1. Ειδικό καθεστώς εφοδιασμού: Για τη διασφάλιση του εφοδιασμού σε βασικά γεωργικά προϊόντα για κατανάλωση από τον άνθρωπο, μεταποίηση και ως γεωργικές εισροές προβλέπονται δύο είδη στήριξης μέσω του περιορισμού των επιπλέον δαπανών που πραγματοποιούνται λόγω ιδιαίτερων μειονεκτημάτων: Εισαγωγές από τρίτες χώρες: η απευθείας εισαγωγή επιλεγμένων γεωργικών προϊόντων μπορεί να απαλλάσσεται από τους ισχύοντες εισαγωγικούς δασμούς. Εφοδιασμός με προϊόντα της Ένωσης: μπορεί να χορηγείται ενίσχυση για τον εφοδιασμό των εξόχως απόκεντρων περιοχών με προϊόντα της Ένωσης. Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 228/2013 θεσπίζει ανώτατα όρια για το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού: 72,7 εκατ. ευρώ για τις Καναρίους Νήσους, 26,9 εκατ. ευρώ για τα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα και 21,2 εκατ. ευρώ για τις Αζόρες και τη Μαδέρα. Ο όγκος των προϊόντων που υπάγονται στο ειδικό καθεστώς εφοδιασμού καθορίζεται ετησίως βάσει των προβλέψεων που καταρτίζονται από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος. Το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού δεν μπορεί να θίγει την τοπική παραγωγή και την ανάπτυξή της. 4.2. Στήριξη της τοπικής παραγωγής Η στήριξη της τοπικής παραγωγής υποστηρίζει την τοπική παραγωγή, τη μεταποίηση και την εμπορία των τοπικών γεωργικών προϊόντων. Στο πρόγραμμα POSEI εντάσσονται δύο είδη στήριξης της τοπικής παραγωγής: Μέτρα που ευνοούν την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων τα οποία είναι αντιπροσωπευτικά ιστορικών εξαγωγικών κλάδων (όπως οι μπανάνες στις Δυτικές Ινδίες και στις Καναρίους Νήσους). Μέτρα τα οποία ευνοούν τα επονομαζόμενα «διαφοροποιημένα προϊόντα», για τοπική κατανάλωση εν γένει (οπωροκηπευτικά και ζωική παραγωγή). Η πολλαπλή συμμόρφωση εφαρμόζεται στις ενισχύσεις που χορηγούνται σε γεωργούς στο πλαίσιο της ΚΓΠ και συνδέει τις ενισχύσεις αυτές με την τήρηση, εκ μέρους των γεωργών, σειράς νομοθετικών κανόνων της ΕΕ για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων και την υγεία των φυτών. 4.3. Προγραμματισμός από τα κράτη μέλη Υπό το καθεστώς POSEI, τόσο τα μέτρα του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού όσο και τα μέτρα στήριξης της τοπικής παραγωγής καθορίζονται αναλυτικά στα 4

επιμέρους προγράμματα. Συνεπώς, κάθε εθνικό πρόγραμμα είναι αρκετά συγκεκριμένο και υλοποιείται σύμφωνα με τις προτεραιότητες που αποφασίζουν οι εθνικές αρχές για τον οικείο γεωργικό τομέα, σε στενή συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους φορείς. Οι προτεραιότητες αυτές μπορούν να προσαρμόζονται ετησίως ανάλογα με τις προκύπτουσες ανάγκες, μέσω τροποποιήσεων του προγράμματος (άρθρο 40 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 180/2014). Μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους τα κράτη μέλη υποβάλλουν ετήσια έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του προγράμματός τους κατά το προηγούμενο έτος (άρθρο 39 παράγραφος 1). 4.3.1. Πρόγραμμα POSEI για τη Γαλλία Το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού αφορά κυρίως γεωργικά εμπορεύματα για τις τοπικές βιομηχανίες επεξεργασίας ζωοτροφών και για τις βιομηχανίες επεξεργασίας γεωργικών προϊόντων διατροφής (26,9 εκατ. ευρώ το 2014, ήτοι 10 % της χρηματοδότησης του καθεστώτος POSEI από το ΕΓΤΕ). Ο μεγαλύτερος δικαιούχος του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού είναι η Ρεϊνιόν, ακολουθούμενη από τη Γουαδελούπη και τη Μαρτινίκα. Η στήριξη της τοπικής παραγωγής περιλαμβάνει ένα σύνολο μέτρων για την υποστήριξη των διαφόρων τμημάτων της αλυσίδας αξίας: στήριξη προς (i) τον τομέα της μπανάνας (το 2014 χορηγήθηκαν 129,1 εκατ. ευρώ), (ii) τον τομέα ζάχαρη/ζαχαροκάλαμο/ρούμι (74,86 εκατ. ευρώ), (iii) προϊόντα διαφοροποιημένης καλλιέργειας (14 εκατ. ευρώ), (iv) την κτηνοτροφία (31,55 εκατ. ευρώ) και (v) προς τον τομέα της τεχνικής βοήθειας (2 εκατ. ευρώ). Το 81,2% του προϋπολογισμού του ΕΓΤΕ για τη στήριξη της τοπικής παραγωγής υπό το καθεστώς POSEI έχει διατεθεί για παραδοσιακά προϊόντα (51,3% για τον τομέα της μπανάνας και 30% για τον τομέα ζαχαροκάλαμο-ζάχαρη-ρούμι). Από το 2009, η Γαλλία χορηγεί επιπρόσθετη εθνική χρηματοδότηση (40 εκατ. ευρώ) μόνο για μέτρα διαφοροποίησης στο πλαίσιο της στήριξης της τοπικής παραγωγής. 4.3.2. Πρόγραμμα POSEI για την Ισπανία Το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού εστιάζει σε γεωργικά προϊόντα προοριζόμενα για μεταποίηση και για άμεση κατανάλωση από τον άνθρωπο (για το 2014 χορηγήθηκαν 66,9 εκατ. ευρώ, ήτοι το 25 % της χρηματοδότησης του ΕΓΤΕ για το καθεστώς POSEI, το οποίο είναι το υψηλότερο ποσοστό που διατέθηκε για το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού έναντι της στήριξης της τοπικής παραγωγής στις εξόχως απομακρυσμένες περιοχές). Από άποψη στόχων και διαχείρισης, το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού είναι μάλλον αποσυνδεδεμένο από τη στήριξη της τοπικής παραγωγής. Η στήριξη της τοπικής παραγωγής περιλαμβάνει 3 ομάδες μέτρων: στήριξη προς (i) τον τομέα των οπωροκηπευτικών (35,7 εκατ. ευρώ), (ii) τον τομέα της μπανάνας (141,1 εκατ. ευρώ) και (iii) προς τον τομέα της ζωικής παραγωγής (24,7 εκατ. ευρώ). Το 72 % του προϋπολογισμού του ΕΓΤΕ για τη στήριξη της τοπικής παραγωγής υπό το καθεστώς POSEI έχει διατεθεί για παραδοσιακά προϊόντα (71 % για μπανάνες και 1 % για ντομάτες εξαγωγής). 5

Η Ισπανία χορηγεί επιπρόσθετη εθνική χρηματοδότηση (για τη στήριξη της τοπικής παραγωγής), η οποία μειώθηκε από 46,5 εκατ. το 2009 σε 17,3 εκατ. ευρώ το 2014 6. 4.3.3. Πρόγραμμα POSEI για την Πορτογαλία Το πορτογαλικό πρόγραμμα περιλαμβάνει δύο αρκετά διακριτά επιμέρους προγράμματα, ένα για τις Αζόρες (76,7 εκατ. ευρώ το 2014) και ένα για τη Μαδέρα (29,5 εκατ. ευρώ) 7. Στις Αζόρες, το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού εστιάζει στα δημητριακά και σε άλλα υποπροϊόντα για τη βιομηχανία ζωοτροφών και την κτηνοτροφία. Το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού στη Μαδέρα εστιάζει ομοίως σε προϊόντα για χορήγηση σε ζώα, αλλά σε μικρότερο βαθμό, περιλαμβάνει δε και προϊόντα για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Η συνολική χρηματοδότηση για το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού το 2014 ανήλθε σε 16,32 εκατ. ευρώ (15,5% της χρηματοδότησης του ΕΓΤΕ για το καθεστώς POSEI). Η στήριξη της τοπικής παραγωγής στις Αζόρες περιλαμβάνει πέντε μέτρα: στήριξη προς (i) τη ζωική παραγωγή (57,04 εκατ. ευρώ), (ii) τις τοπικές καλλιέργειες (10,71 εκατ. ευρώ), (iii) τη μεταποίηση (1,18 εκατ. ευρώ), (iv) την εμπορία (1,35 εκατ. ευρώ) και (v) την τεχνική βοήθεια (0,5 εκατ. ευρώ). Το 81,1 % του προϋπολογισμού του ΕΓΤΕ για τη στήριξη της τοπικής παραγωγής υπό το καθεστώς POSEI έχει διατεθεί για τα παραδοσιακά τοπικά προϊόντα (γάλα και κρέας). Η στήριξη της τοπικής παραγωγής στη Μαδέρα είναι διαρθρωμένη με βάση τρία μέτρα: (i) τη βασική στήριξη προς τους γεωργούς (6,5 εκατ. ευρώ), τη στήριξη προς (ii) τις αλυσίδες αξίας της γεωργικής και της κτηνοτροφικής παραγωγής (11 εκατ. ευρώ), και (iii) την εμπορία τοπικών προϊόντων (1,6 εκατ. ευρώ). Το 57 % του συνολικού προϋπολογισμού του ΕΓΤΕ για τη στήριξη της τοπικής παραγωγής υπό το καθεστώς POSEI έχει διατεθεί για τα παραδοσιακά τοπικά προϊόντα (μπανάνες και οίνος). 4.3.4. Ανακεφαλαίωση των προγραμμάτων Οι στρατηγικές επιλογές των κρατών μελών όσον αφορά τα μερίδια που διατίθενται για το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού και τη στήριξη της τοπικής παραγωγής διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό, όπως επισημαίνεται στο Παράρτημα, στην Εικόνα 2 για το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού και στην Εικόνα 3 τόσο για το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού όσο και για τη στήριξη της τοπικής παραγωγής. Σε ό,τι αφορά το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού, οι Αζόρες και τα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα εστιάζουν στα δημητριακά και σε άλλα υποπροϊόντα για τον τομέα των ζωοτροφών. Οι Κανάριοι Νήσοι, οι οποίες αποδίδουν τη μεγαλύτερη βαρύτητα στο ειδικό καθεστώς εφοδιασμού (25 % της χρηματοδότησης υπό το καθεστώς POSEI), και η Μαδέρα εστιάζουν ομοίως σε προϊόντα για άμεση κατανάλωση από τον άνθρωπο και στη στήριξη της μεταποίησης. Σε όλες τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, ηστήριξη της τοπικής παραγωγής παρέχεται ως επί το πλείστον για τους παραδοσιακούς εξαγωγικούς τομείς και αντιστοιχεί στο 75 % του συνολικού προϋπολογισμού που διατέθηκε για μέτρα 6 Από αυτή τη μείωση φαίνεται να επηρεάστηκαν κάποιοι τομείς στους οποίους διατίθετο υψηλό ποσοστό εθνικής ενίσχυσης στο πλαίσιο της στήριξης υπό το καθεστώς POSEI (ντομάτες εξαγωγής, κτηνοτροφία). 7 Το ποσό των 106,21 εκατ. ευρώ κατανεμήθηκε μεταξύ των 2 επιμέρους προγραμμάτων από τις εθνικές αρχές. 6

στήριξης της τοπικής παραγωγής κατά την περίοδο 2006-2014. Το υψηλό μερίδιο χρηματοδότησης που διατέθηκε για αυτούς τους τομείς καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου επιβεβαιώνει την προτεραιότητα που δίνουν τα κράτη μέλη στη διατήρησή τους. Η χρηματοδότηση για τα περισσότερα παραδοσιακά προϊόντα παρέμεινε στα ίδια επίπεδα κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, με εξαίρεση το γάλα στις Αζόρες η χρηματοδότηση για το οποίο αυξήθηκε κατά 10 %. Ο συνολικός προϋπολογισμός για τα «διαφοροποιημένα» προϊόντα αυξήθηκε κατά 34 % μετά το 2014 στην πλειονότητα των εξόχως απόκεντρων περιοχών, αλλά παρέμεινε σταθερός στις Καναρίους Νήσους, ενώ μειώθηκε στη Μαδέρα. 5. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ Η συνολική δημοσιονομική εκτέλεση είναι υψηλή, όπως προκύπτει από τις ετήσιες εκθέσεις εφαρμογής που υποβάλλουν τα κράτη μέλη: όσον αφορά την Ισπανία, αυξήθηκε από 72 % το 2006 σε 99 % το 2014, όσον αφορά τη Γαλλία, από 86 % σε 98 % και, όσον αφορά την Πορτογαλία, από 96 % το 2007 σε 98 % το 2014. Η αναλυτική διάθεση της χρηματοδότησης για την περίοδο 2006-2014 παρουσιάζεται στον Πίνακα 1 του Παραρτήματος. 6. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ 6.1. Εξασφάλιση του εφοδιασμού σε γεωργικά προϊόντα Τα προγράμματα POSEI εξασφάλισαν τη δυνατότητα εφοδιασμού των εξόχως απόκεντρων περιοχών με ειδικά επιλεγμένα προϊόντα εντός των δημοσιονομικών περιορισμών του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού, περιορίζοντας τις επιπλέον δαπάνες. Κατά την υπό εξέταση περίοδο, τα προβλεπόμενα ισοζύγια εφοδιασμού που καταρτίστηκαν από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού χρησιμοποιήθηκαν σχεδόν εξ ολοκλήρου για τον εφοδιασμό με προϊόντα από την Ένωση και όχι από τρίτες χώρες, με εξαίρεση της Καναρίους Νήσους και, σε μικρότερο βαθμό, τη Μαδέρα. Από μελέτη περίπτωσης για τα δημητριακά και τη σκόνη γάλακτος προέκυψε ότι η στήριξη στο πλαίσιο του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού μειώνει τις επιπλέον δαπάνες λόγω «εξόχως απόκεντρου χαρακτήρα» σε ποσοστά από 45 % έως 80 %. 6.2. Συνοχή μεταξύ του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού και της στήριξης της τοπικής παραγωγής Σε γενικές γραμμές, το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού και η στήριξη της τοπικής παραγωγής έχουν υλοποιηθεί με συνεκτικό τρόπο. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού και η στήριξη της τοπικής παραγωγής στηρίζουν διαφορετικά προϊόντα. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους. Στις λιγοστές περιπτώσεις όπου υπάρχει ενδεχομένως ανταγωνισμός, όπως στον τομέα του κρέατος στις Καναρίους Νήσους, τα τοπικά προϊόντα που υποστηρίζονται στο πλαίσιο της στήριξης της τοπικής παραγωγής απολαύουν μεγαλύτερης στήριξης από ό,τι τα προϊόντα που υποστηρίζονται από το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού. 6.3. Διατήρηση των γεωργικών δραστηριοτήτων Η στήριξη υπό το καθεστώς POSEI έχει διευκολύνει τη διατήρηση δραστηριοτήτων γεωργικής παραγωγής ως προς την ποσότητα, την έκταση και, σε μικρότερο βαθμό, τον αριθμό γεωργών στους περισσότερους τομείς, εξασφάλισε δε απασχόληση για 7

περίπου 140.000 άτομα και 123.000 ΕΜΕ 8 σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας σε όλες τις εξόχως απόμακρες περιοχές. Επίσης, ενίσχυσε σημαντικά τα εισοδήματα. Τα προγράμματα κάλυψαν αποτελεσματικά τις περισσότερες (αν όχι όλες) ειδικές ανάγκες καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου, παρά το γεγονός ότι τέτοιου είδους μέτρα προσαρμόζονται καλύτερα σε κάποιες περιοχές από ό,τι σε άλλες, ανάλογα με το είδος της ανάγκης και τη βαρύτητα των γεωργικών δραστηριοτήτων στον προϋπολογισμό. Η κατανομή της στήριξης υπό το καθεστώς POSEI παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των δικαιούχων, κάτι που ενδεχομένως εξηγείται από τη μακροβιότητα των παραδοσιακών γεωργικών δομών. Η στήριξη υπό το καθεστώς POSEI φαίνεται να έχει περιορισμένο αντίκτυπο στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας επειδή προορίζεται κυρίως για τον περιορισμό των λειτουργικών δαπανών. Δράσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των οικείων γεωργικών τομέων υποστηρίζονται άλλωστε και από άλλα μέσα στήριξης, ιδίως από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). 6.3.1. Παραδοσιακή παραγωγή Στον τομέα της μπανάνας, το καθεστώς POSEI έχει συμβάλει στη διατήρηση της παραγωγής στις τέσσερις εξόχως απόκεντρες περιοχές. Οι εκτάσεις παρέμειναν σταθερές στη Μαρτινίκα και στη Μαδέρα, ενώ αυξήθηκαν κατά 3,2 % ετησίως στη Γουαδελούπη. Ο όγκος παραγωγής παρέμεινε σταθερός στις Καναρίους Νήσους και στη Μαδέρα, ενώ αυξήθηκε στη Μαρτινίκα (4,3 %/έτος) και στη Γουαδελούπη (8,6 %). Οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στη μείωση του κόστους παραγωγής και στην προαγωγή προδιαγραφών ποιότητας, στρατηγικών εμπορίας και χρήσης ετικετών (π.χ. «Plátano de Canarias», «banane française»). Επίσης, καταβλήθηκαν προσπάθειες για τη μείωση της χρήσης ζιζανιοκτόνων, όπως στο πλαίσιο του «Σχεδίου για βιώσιμες μπανάνες» στις Δυτικές Ινδίες. Ο κλάδος εκφράζει ανησυχίες για τις εν εξελίξει και τις μελλοντικές διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες, κυρίως με τη Λατινική Αμερική, όσον αφορά την εισαγωγή στην αγορά της Ένωσης υπό καθεστώς προτιµησιακής δασµολογικής µεταχείρισης μπανανών οι οποίες παράγονται σε περιοχές με φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Στον τομέα της ζάχαρης, η στήριξη υπό το καθεστώς POSEI έχει συμβάλει στη διατήρηση της παραγωγής και των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Ο αριθμός παραγωγών μειώθηκε κατά την υπό εξέταση περίοδο, ενώ παράλληλα αυξήθηκε το μέσο μέγεθος των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Το καθεστώς POSEI στηρίζει κυρίως τις τιμές που καταβάλλονται στους παραγωγούς για το ζαχαροκάλαμο, ενώ στο πλαίσιο των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης και των δραστηριοτήτων έρευνας αντιμετωπίζονται ζητήματα που σχετίζονται με την ανταγωνιστικότητα (π.χ. αναφύτευση, ανάπτυξη νέων καλλιεργειών και γεωργικές πρακτικές). Ο κλάδος τονίζει την κρίσιμη σημασία της διατήρησης του ζαχαροκάλαμου ακόμη και εάν αναπτυχθούν επιπλέον γεωργικές δραστηριότητες σε αυτές τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, δεδομένου του κοινωνικοοικονομικού αντικτύπου της παραγωγής ζαχαροκάλαμου, ιδίως στη Γουαδελούπη και τη Ρεϊνιόν. Στον κλάδο επικρατεί προβληματισμός όσον αφορά την κατάργηση των ποσοστώσεων για τη ζάχαρη το 2017, καθώς και για τις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες σχετικά με την είσοδο στην αγορά της ΕΕ ειδικής προτιμησιακής ζάχαρης που παράγεται και στις εξόχως απόκεντρες περιοχές. 8 Ετήσια Μονάδα Εργασίας 8

Η έκταση για την καλλιέργεια ντομάτας εξαγωγής μειώθηκε σημαντικά στις Καναρίους Νήσους, από 2.478 εκτάρια το 2006 σε 787 εκτάρια το 2014, παρά την εφαρμογή σχεδίου αναδιάρθρωσης το 2009. Ο κλάδος έχει χάσει το βασικό συγκριτικό του πλεονέκτημα, το οποίο στηριζόταν στη συγκέντρωση των εξαγωγών στις ευρωπαϊκές αγορές κατά τους χειμερινούς μήνες, λόγω του ανταγωνισμού από το Μαρόκο, την ηπειρωτική Ισπανία και τη νέα παραγωγή από τη βόρεια και την κεντρική Ευρώπη. Το μερίδιο αγοράς σημείωσε αισθητή πτώση. Το 2016 ξεκίνησε νέο σχέδιο για τη διατήρηση της υφιστάμενης έκτασης και παραγωγής. Το καθεστώς POSEI έχει συμβάλει στη διατήρηση της παραγωγής γάλακτος στις Αζόρες. Αν και ο συνολικός αριθμός γεωργικών εκμεταλλεύσεων που εξειδικεύονται στην παραγωγή γάλακτος μειώνεται ( 3%/έτος), η πτώση είναι μικρότερη από ό,τι στην ΕΕ (-5%). Παρά τη μείωση των γαλακτοπαραγωγικών εκμεταλλεύσεων, η παραγωγή αυξήθηκε, κυρίως λόγω της ανόδου που σημειώθηκε στον μέσο αριθμό αγελάδων ανά εκμετάλλευση. Η αξιοποίηση του τοπικού φρέσκου γάλακτος είναι μάλλον ανεπαρκής και θα μπορούσε να βελτιωθεί μέσω της προβολής της ποιότητας του γάλακτος ή της εικόνας της περιοχής. Στον κλάδο εκφράζονται ιδιαίτερες ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις της κατάργησης των ποσοστώσεων για το γάλα το 2015. Το καθεστώς POSEI έχε συμβάλει επίσης στη διατήρηση του τομέα του κρέατος στις Αζόρες, ο οποίος παραδοσιακά συνδέεται στενά με την παραγωγή του γάλακτος. Η παραγωγή αυξήθηκε κατά τα τελευταία έτη της υπό εξέταση περιόδου. Οι εκτάσεις που διατίθενται για την παραγωγή βοείου κρέατος υπερδιπλασιάστηκαν μετά το 1999, ενώ αυξήθηκε επίσης ο αριθμός ζώων στον τομέα του βόειου κρέατος. Ο αμπελοοινικός τομέας στη Μαδέρα σχεδόν διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα κατά τη διάρκεια της περιόδου, τόσο ως προς τον όγκο παραγωγής όσο και ως προς τις καλλιεργούμενες εκτάσεις (-1,1%). 6.3.2. Διαφοροποιημένη παραγωγή Τα επίπεδα της υποστηριζόμενης παραγωγής ζωικής και φυτικής διαφοροποίησης σταθεροποιήθηκαν κατά την υπό εξέταση περίοδο (ως προς τον όγκο) με ορισμένες εξαιρέσεις (πουλερικά στη Γουαδελούπη, οπωροκηπευτικά στη Μαρτινίκα, χοιρινό και βόειο κρέας στη Μαδέρα και αμπελοοινικός τομέας). Η τοπική διαφοροποιημένη παραγωγή κάλυψε το 20 % έως 40 % (κατά το μέγιστο) των αναγκών σε κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα (70-100 % εάν ληφθούν υπόψη μόνο τα νωπά προϊόντα) και το 40 % περίπου των αναγκών σε οπωροκηπευτικά (σχεδόν 80% στη Ρεϊνιόν και πάνω από 90% στη Γουιάνα). Σε γενικές γραμμές, διατηρήθηκε η τοπική διαφοροποιημένη παραγωγή για την πλειονότητα των προϊόντων κατά την υπό εξέταση περίοδο. Ολόκληρη η αλυσίδα αξίας ενισχύθηκε με διάφορα μέτρα στήριξης, ιδίως οι δραστηριότητες μεταποίησης και εμπορίας. Στις εξόχως απόκεντρες περιοχές της Γαλλίας και στη Μαδέρα, το μερίδιο των μέτρων στήριξης της μεταποίησης και της τοπικής εμπορίας υπερέβη κατά πολύ το μερίδιο μέτρων στήριξης της παραγωγής. Οι περιοχές στις οποίες η στήριξη προσανατολίστηκε περισσότερο προς την παραγωγή ήταν οι Κανάριοι Νήσοι και οι Αζόρες. Ορισμένα τμήματα της τοπικής παραγωγής φάνηκε να υπέστησαν πιέσεις λόγω εισαγωγών σε χαμηλή τιμή, ιδίως η ζωική παραγωγή εξαιτίας των εισαγωγών κατεψυγμένου κρέατος ή η παραγωγή οπωροκηπευτικών στη Μαρτινίκα, τη Γουαδελούπη και τις Καναρίους Νήσους. Σε όλες τις εξόχως απόκεντρες περιοχές, η πρόκληση ήταν να εξασφαλιστούν βιώσιμες 9

οργανώσεις παραγωγών και εργαλεία μεταποίησης και να διασφαλιστεί η διοχέτευση της τοπικής παραγωγής στην τοπική αγορά, όπου επικρατούσαν συνθήκες ισχυρού ανταγωνισμού από φθηνότερα εισαγόμενα προϊόντα. 6.4. Συμβολή στους στόχους της ΚΓΠ Τα προγράμματα POSEI συνέβαλαν στην επίτευξη των γενικών στόχων της ΚΓΠ. Η στήριξη υπό το καθεστώς POSEI έχει διευκολύνει τη διατήρηση των επιπέδων παραγωγής στους περισσότερους τομείς, ενισχύοντας σημαντικά και με σταθερό τρόπο τα εισοδήματα των γεωργών και, κατ επέκταση, τη βιωσιμότητα της παραγωγής τροφίμων. Σε ορισμένες εξόχως απόκεντρες περιοχές, η βιώσιμη διαχείριση επιτεύχθηκε μέσω απαιτήσεων πολλαπλής συμμόρφωσης, κάτι το οποίο οδήγησε στην εφαρμογή βιώσιμων γεωργικών πρακτικών. Τα προγράμματα POSEI στηρίζουν κυρίως δραστηριότητες παραγωγής σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, συμβάλλοντας στη διασφάλιση μιας ισόρροπης εδαφικής ανάπτυξης. Υπάρχει μεγάλη συνοχή μεταξύ των προγραμμάτων POSEI και των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης. Η συνοχή είναι κρίσιμης σημασίας για την επίτευξη των στόχων της ΚΓΠ, δεδομένης της μεγάλης αλληλεξάρτησης μεταξύ των δύο ειδών στήριξης. Μεταξύ του καθεστώτος POSEI και των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης έχουν εντοπιστεί πολλαπλές συνέργειες (κατάρτιση, στήριξη της έναρξης της δραστηριότητας νέων γεωργών και επενδύσεων από τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και στήριξη της παραγωγής από το καθεστώς POSEI). Εξίσου ισχυρή είναι η συνοχή με τις εθνικές ενισχύσεις, με άλλα μέτρα στο πλαίσιο της ΚΓΠ (αμπελοοινικός τομέας, οπωροκηπευτικά) και με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Εντούτοις, η συμπληρωματικότητα προς τις δράσεις στο πλαίσιο της ΚΟΑ των οπωροκηπευτικών θα μπορούσε να βελτιωθεί. 6.5. Συνάφεια του καθεστώτος POSEI Έχουν διεξαχθεί αναλύσεις προκειμένου να εξακριβωθεί η ικανότητα των υφιστάμενων μέτρων της ΚΓΠ (βασικό καθεστώς ενισχύσεων που θεσπίστηκε στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ το 2013) να καλύψουν τις ειδικές ανάγκες των εξόχως απόκεντρων περιοχών. Από τις αναλύσεις προκύπτει ότι οι συγκεκριμένες ανάγκες των εξόχως απόκεντρων περιοχών δεν μπορούν να καλυφθούν πλήρως από τα υφιστάμενα μέτρα της ΚΓΠ. Χωρίς το ειδικό καθεστώς POSEI, ο κίνδυνος εγκατάλειψης της παραγωγής θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς την κάλυψη ορισμένων ειδικών αναγκών, όπως την απασχόληση, περιβαλλοντικά ζητήματα ή την εδαφική διάσταση των εξόχως απόκεντρων περιοχών. 6.6. Προστιθέμενη αξία για την ΕΕ Όπως έχει ήδη αναφερθεί στο σημείο 6.5, τα υφιστάμενα μέσα της ΚΓΠ δεν είναι πλήρως προσαρμοσμένα στις εξόχως απόκεντρες περιοχές. Το καθεστώς POSEI είναι κατάλληλο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που ορίζονται στο άρθρο 349 της Συνθήκης, ιδίως βάσει της αρχής του προγραμματισμού, η οποία επιτρέπει την ταχεία αντίδραση μέσω προσαρμογής των ενισχύσεων σε ειδικές συνθήκες. Σε επίπεδο πολιτικής, η προστιθέμενη αξία για την ΕΕ αξιολογείται κυρίως θετικά όσον αφορά την αναγνώριση σε ενωσιακό επίπεδο του γεγονότος ότι οι εξόχως απόκεντρες περιοχές αντιμετωπίζουν πλήθος σοβαρών κοινών εμποδίων για τα οποία απαιτείται η λήψη ειδικών μέτρων, όπως ορίζεται στο άρθρο 349 της Συνθήκης. Το καθεστώς POSEI απέβη επίσης πολύτιμο όσον αφορά την εφαρμογή ποιοτικών και περιβαλλοντικών απαιτήσεων. Στο επίπεδο του σχεδιασμού και της υλοποίησης των προγραμμάτων, τα αποτελέσματά του ήταν ομοίως θετικά όσον 10

αφορά την ευελιξία που είχαν στη διάθεσή τους κράτη μέλη στο να καθορίσουν τα οικεία προγράμματα βάσει των ειδικών αναγκών τους εντός του γενικότερου πλαισίου επίτευξης των κοινών στόχων, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε συνοχή μεταξύ των διαφόρων προγραμμάτων. Το καθεστώς POSEI ευνόησε επίσης την ανάπτυξη μιας νοοτροπίας διαχείρισης περισσότερο προσανατολισμένης προς τα αποτελέσματα. 6.7. Διοίκηση και διαχείριση του προγράμματος Η διοίκηση και η διαχείριση των προγραμμάτων POSEI έχει βελτιωθεί με την πάροδο του χρόνου, κυρίως χάρη στις απλουστεύσεις που θεσπίστηκαν με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 180/2014 για την τροποποίηση των μέτρων. Οι ετήσιες εκθέσεις εφαρμογής, οι οποίες παρακολουθούν μεταξύ άλλων τους δείκτες που συνδέονται με τους κανονιστικούς στόχους, βελτιώθηκαν επίσης, ιδίως κατά τα πρόσφατα έτη, παρόλο που εξακολουθούν να υφίστανται αποκλίσεις στις οικείες εξόχως απόκεντρες περιοχές (ως προς τη μορφή, τη χρονολογική σειρά, τις ομάδες προϊόντων, κ.λπ.). Η ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού συστήματος διαχείρισης μείωσε τον διοικητικό φόρτο, ιδίως του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού. Εντούτοις, η στρατηγική για κάθε τομέα παραγωγής και για την εκάστοτε κατάσταση της γεωργίας σε κάθε εξόχως απόκεντρη περιοχή θα πρέπει να περιγράφεται πιο αναλυτικά στο πρόγραμμα, μεταξύ άλλων μέσω της περαιτέρω ανάπτυξης ειδικών δεικτών που πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση εφαρμογής. Το περιεχόμενο της ετήσιας έκθεσης εφαρμογής, όπως ορίζεται στο άρθρο 39 παράγραφος 1 του εν λόγω κανονισμού, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί και να απλουστευθεί προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία υποβολής εκθέσεων. 6.8. Συνολικές επιδόσεις Όλες οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εξόχως απόκεντρες περιοχές, όπως ορίζονται στο άρθρο 349 της Συνθήκης, διευθετούνται άμεσα από τα προγράμματα POSEI μέσω της σημαντικής ενίσχυσης των εισοδημάτων των γεωργών. Ο απομακρυσμένος και νησιωτικός χαρακτήρας συνεπάγεται αυξημένες δαπάνες μεταφοράς, οι οποίες αντιμετωπίζονται άμεσα μέσω της στήριξης υπό το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού. Επιπλέον, στις εξόχως απόκεντρες περιοχές υπάρχουν απομακρυσμένες περιοχές ή νησιά όπου η στήριξη της τοπικής παραγωγής είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των αγροτικών δραστηριοτήτων και τη βιωσιμότητα ολόκληρου του κλάδου. Η μη ομαλή μορφολογία περιορίζει την καλλιεργήσιμη έκταση, με αποτέλεσμα τη μείωση του μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και την αύξηση του κόστους παραγωγής, γεγονός που παρεμποδίζει την επίτευξη οικονομίας κλίμακας. Η μικρή έκταση των εδαφών συνεπάγεται ότι η αρόσιμη γη είναι περιορισμένη. Ορισμένες εξόχως απόκεντρες περιοχές εκτίθενται συχνά σε αντίξοα καιρικά φαινόμενα τα οποία επηρεάζουν την αγροτική τους παραγωγή. Το καθεστώς POSEI είναι ειδικά προσαρμοσμένο για την αντιμετώπιση των τριών τελευταίων προκλήσεων, ιδίως μέσω της παροχής συνδυασμένης στήριξης στους τοπικούς παραγωγούς και της ενίσχυσης ολόκληρης της αλυσίδας αξίας υπό τις δυσχερείς αυτές συνθήκες. Επίσης, το πρόγραμμα μπορεί να τροποποιείται με ταχείς ρυθμούς όταν συντρέχουν σοβαρές αντίξοες συνθήκες. Ο αντίκτυπος αυτών των προγραμμάτων ενισχύεται μέσω της συνέργειας και της συμπληρωματικότητας ιδίως με τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης και τις εθνικές ενισχύσεις. 11

7. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ 7.1. Προτεινόμενες τροποποιήσεις στον κανονισμό της ΕΕ Βάσει της αξιολόγησης του καθεστώτος, όπως περιγράφεται στο σημείο 6, δεν κρίνεται αναγκαία η τροποποίηση του βασικού κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 228/2013. Όπως έχει υποδειχθεί ήδη στο σημείο 6.7., ο εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 180/2014 θα πρέπει να τροποποιηθεί προκειμένου η απαρίθμηση των στοιχείων που περιγράφονται στο άρθρο 39 παράγραφος 1 να αποσαφηνιστεί και να απλουστευθεί, καθώς και να συμπεριληφθεί στην ετήσια έκθεση ούτως ώστε να βελτιωθεί η διαδικασία υποβολής εκθέσεων. 7.2. Συστάσεις προς τα κράτη μέλη Τα κράτη μέλη θα πρέπει να καθορίζουν με σαφέστερο τρόπο την οικεία στρατηγική στο πρόγραμμά τους, επισημαίνοντας τους γενικούς στόχους και προσδιορίζοντας ποσοτικά τους ειδικούς στόχους μέσω κατάλληλων δεικτών. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει (i) να υπογραμμίζει την ιδιομορφία της γεωργίας και της διάρθρωσης των εκμεταλλεύσεων σε κάθε εξόχως απόκεντρη περιοχή, (ii) να προσδιορίζει τη συμβολή στους στόχους της ΚΓΠ, ιδίως με όρους βιώσιμης παραγωγής και (iii) να περιγράφει τη συμπληρωματικότητα μεταξύ του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού και της στήριξης της τοπικής παραγωγής, του καθεστώτος POSEI και των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, των εθνικών ενισχύσεων και των ΚΟΑ, ιδίως στον τομέα των οπωροκηπευτικών. Στην προώθηση της ανταγωνιστικότητας αναμένεται επίσης να συμβάλει η περαιτέρω ενίσχυση της συνοχής με τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στην κατανομή της στήριξης μεταξύ των διαφόρων ειδών εκμεταλλεύσεων ή τομέων σε ορισμένες εξόχως απόκεντρες περιοχές προκειμένου να αμβλύνουν τις εισοδηματικές αποκλίσεις μεταξύ δικαιούχων και τομέων και να ενισχύσουν την κάλυψη ειδικών αναγκών. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν περαιτέρω βιώσιμες γεωργικές πρακτικές μέσω της ενίσχυσης, μεταξύ άλλων, της μη τιμολογιακής ανταγωνιστικότητας 9. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται μια πληθώρα παραμέτρων, όπως η ποιότητα των προϊόντων (βιολογικά προϊόντα ή άλλες ετικέτες και πιστοποίηση), αξιοποίηση των σχετικών τεχνολογικών εξελίξεων, εφαρμογή των περιβαλλοντικών απαιτήσεων, κ.λπ. Θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω διαφοροποίηση των προϊόντων [καστανή ζάχαρη, βιώσιμες μπανάνες, φρέσκο γάλα, οίνος προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) κ.λπ.] σε σύγκριση με τα συμβατικά εμπορεύματα για τα οποία οι εξόχως απόκεντρες περιοχές δεν διαθέτουν συγκριτικό πλεονέκτημα. Θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί η ανταλλαγή ορθών πρακτικών με άλλες εξόχως απόκεντρες περιοχές. Θα πρέπει να βελτιωθεί η υποβολή εκθέσεων με σκοπό ιδίως την καλύτερη αξιολόγηση της συμμόρφωσης προς τους στόχους -μεταξύ άλλων του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού- και την καλύτερη περιγραφή της κατάστασης του αγροτικού τομέα και της ανάπτυξής του, περιλαμβανομένης της παρακολούθησης 9 Η μη τιμολογιακή ή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα είναι η δυνατότητα διαφοροποίησης προϊόντων και/ή υπηρεσιών μέσω ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων διαφορετικών της τιμής. Η δημιουργία τέτοιου είδους ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων βασίζεται στις αντιλήψεις των πελατών περί προσφοράς. 12

των τιμών και της ανταγωνιστικής θέσης της τοπικής παραγωγής έναντι των εισαγωγών. Θα πρέπει να βελτιωθεί η υποβολή στοιχείων σχετικά με τους δείκτες επιδόσεων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν αναλυτικότερα στοιχεία σχετικά με τις εθνικές ενισχύσεις που χορηγούνται σύμφωνα με το άρθρο 23 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 228/2013. Θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν την καταβολή της συμπληρωματικής εθνικής ενίσχυσης (άρθρο 23 παράγραφος 2), ιδίως εάν η ενίσχυση αυτή αντιστοιχεί σε μεγάλο ποσοστό της συνολικής χρηματοδότησης. 8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι συνολικές επιδόσεις των προγραμμάτων POSEI κατά την περίοδο 2006-2014 φαίνονται να είναι ως επί το πλείστον θετικές, όσον αφορά την ικανότητά τους να διευθετήσουν τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στον τομέα της γεωργίας οι εξόχως απόκεντρες περιοχές λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής τους θέσης, όπως ορίζεται στο άρθρο 349 της ΣΛΕΕ: Το ειδικό καθεστώς εφοδιασμού μείωσε τις τιμές των υποστηριζόμενων προϊόντων στις εξόχως απόκεντρες περιοχές έναντι των τιμών στην ηπειρωτική χώρα, η δε στήριξη της τοπικής παραγωγής διευκόλυνε τη διατήρηση των δραστηριοτήτων γεωργικής παραγωγής. Το καθεστώς POSEI φαίνεται να είναι κρίσιμης σημασίας για τη διατήρηση της παραδοσιακής «διαφοροποιημένης παραγωγής» σε αυτές τις περιοχές και τη διασφάλιση επαρκούς εφοδιασμού σε γεωργικά προϊόντα. Το καθεστώς POSEI είναι συνεκτικό με τους στόχους της νέας ΚΓΠ, αλλά δεν θα πρέπει να αντικατασταθεί με τους νέους κανόνες της ΚΓΠ του 2013 (άμεσες ενισχύσεις). Σε διαφορετική περίπτωση, ο κίνδυνος εγκατάλειψης της παραγωγής θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην απασχόληση, στα περιβαλλοντικά ζητήματα και/ή στην εδαφική διάσταση των εξόχως απόκεντρων περιοχών. Συνεπώς, συνιστάται η διατήρηση του ισχύοντος βασικού κανονισμού. Ο εκτελεστικός κανονισμός θα πρέπει να τροποποιηθεί προκειμένου να αποσαφηνιστεί και να απλουστευθεί η υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα προγράμματα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να λάβουν υπόψη τα αποτελέσματα και τις συστάσεις της παρούσας έκθεσης, ώστε να προσαρμόσουν τα προγράμματά τους και να βελτιώσουν περαιτέρω την αποτελεσματικότητα των μέτρων, τον σχεδιασμό των προγραμμάτων και τη συμπληρωματικότητα με άλλες ενισχύσεις στο πλαίσιο της ΚΓΠ, με σκοπό ιδίως την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της τοπικής παραγωγής. Παράρτημα: κατανομή της χρηματοδότησης και κατανομή του ειδικού καθεστώτος εφοδιασμού ανά είδος τελικής χρήσης 13