Χαιρετίζω εγκαινιάζοντας την πρωτοβουλία την οποία είχε ο Γενικός Επιθεωρητής ηµόσιας ιοίκησης ως θεσµός και οι βοηθοί του, για να κάνουν αυτή την ηµερίδα αφιερωµένη στα θέµατα τα οποία αφορούν τη δυνατότητα αξιοποίησης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στα θέµατα ελέγχων και ιδίως στα θέµατα διαφάνειας. Ότι η διαφάνεια είναι ένα ζητούµενο, και θα είναι διαρκές ζητούµενο, αποτελεί γεγονός και µάλιστα γεγονός αναµφισβήτητο. Και θέλω να τονίσω εδώ ότι η διαφάνεια είναι συνυφασµένη µε δύο βασικές αρχές µέσα από το Σύνταγµα. Με την αρχή του κράτους δικαίου και την αρχή της νοµιµότητας αλλά και µε την βασική αρχή της αξίας του ανθρώπου και της ανάπτυξης της προσωπικότητας. ε νοείται κράτος δικαίου που δεν έχει όρους διαφάνειας. ε νοείται σεβασµός της αρχής της νοµιµότητας χωρίς να υπάρχει η τήρηση της αρχής της διαφάνειας. Και δεν µπορεί να υπάρξει σεβασµός της αξίας του ανθρώπου ούτε ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου, εάν η κρατική δραστηριότητα δεν εξελίσσεται υπό όρους διαφάνειας. Άλλωστε, ότι η διαφάνεια αποτελεί βασικό κανόνα του ιδίου του Συντάγµατος, άσχετα αν δεν ορίζεται ρητά ο κανόνας αυτός, προκύπτει, όµως, αµέσως και εµµέσως υπό τους όρους που εξήγησα, το ότι η διαφάνεια είναι κάτι το οποίο αποτελεί στοιχείο του κράτους δικαίου αλλά και ένα ζητούµενο το οποίο πρέπει πάντοτε να υπηρετούµε, φαίνεται και µέσα από τη διαδικασία αναθεώρησης που ξεκίνησε σήµερα. Πολλές από τις ρυθµίσεις που προτείνονται είναι ρυθµίσεις που αφορούν την κατοχύρωση της διαφάνειας. Επίσης, θα ήθελα να επισηµάνω και κάτι άλλο. Ότι ο τόπος τα προηγούµενα χρόνια ταλαιπωρήθηκε από το γεγονός ότι και µέτρα δεν είχαν ληφθεί για την προστασία της διαφάνειας αλλά επίσης και από το γεγονός ότι οι έλεγχοι δε γινόντουσαν µε τρόπο που να µπορέσουν να διαδραµατίσουν ουσιαστικό ρόλο στην προστασία της αρχής της διαφάνειας, στην ανάδειξή της. Στη διεθνή κατάταξη, πολλές φορές, τουλάχιστον µέσα από την µέτρηση την οποία έκανε ως προς τις επιµέρους χώρες η ιεθνής ιαφάνεια, η Ελλάδα κατρακυλούσε συνεχώς.
Ο τρόπος µε τον οποίο µπορούµε να υπηρετήσουµε τη διαφάνεια είναι κατά κύριο λόγο η λήψη προληπτικών µέτρων, αλλά πέραν τούτου και η ένταση των ελέγχων, η θωράκιση των ελεγκτικών µηχανισµών. Όπως, παραδείγµατος χάριν, ο Επιθεωρητής ηµόσιας ιοίκησης, όπως το Σώµα Επιθεωρητών Ελεγκτών ηµόσιας ιοίκησης. Εδώ ισχύει στον τόπο µας, ή θέλω να πιστεύω τουλάχιστον ότι ίσχυε µέχρι πρότινος, το ότι µπορούµε να έχουµε αρκετούς νόµους, µπορεί να έχουµε αρκετές διατάξεις οι οποίες υποτίθεται ότι υπηρετούν την διαφάνεια, τον έλεγχο αλλά οι ελεγκτικοί µηχανισµοί δε λειτουργούσαν, όπως θα έπρεπε να λειτουργούν. Το αποτέλεσµα είναι ότι διαχρονικά ίσχυε στη χώρα µας αυτό που είχε πει στις αρχές του περασµένου αιώνα ο Εµµανουήλ Ροΐδης «εν Ελλάδι ενός νόµου χρείαν έχοµεν, περί εφαρµογής των κειµένων νόµων». Έπρεπε, λοιπόν, σε σύντοµο χρονικό διάστηµα από τη µία πλευρά να πάρουµε προληπτικά µέτρα σε ό,τι αφορά τη θωράκιση της διαφάνειας και από την άλλη να εµπεδώσουµε τους θεσµούς τους ελεγκτικούς, έτσι ώστε να µπορέσουν να έχουν τα µέσα, το µηχανισµό, για να ασκήσουν τους ελέγχους, όπως έπρεπε να τους ασκήσουν. Σε ό,τι αφορά το πρώτο σκέλος, το θέµα της πρόληψης. Εδώ η ηλεκτρονική διακυβέρνηση µπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο. Και µπορεί να παίξει η ηλεκτρονική διακυβέρνηση διπλά ουσιαστικό ρόλο. Ο πρώτος τρόπος, για να µπορέσουµε µέσω της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης να εξασφαλίσουµε την διαφάνεια, είναι µέσα από την ηλεκτρονική διακυβέρνηση να κάνουµε διάφανη τη ηµόσια ιοίκηση. Και πώς µπορεί να γίνει αυτό; Γίνεται αυτό, όταν υπάρχει καλύτερη επικοινωνία του διοικούµενου µε τη διοίκηση, µέσω ακριβώς της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, και όταν η ίδια η διοίκηση έχει οριζόντια επικοινωνία µέσα της η οποία δίνει την δυνατότητα στον πολίτη και να επικοινωνεί, όπως είπα προηγουµένως, και να ελέγχει ποια είναι τα στοιχεία τα οποία υπάρχουν µέσα στο χώρο της ηµόσιας ιοίκησης. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα. Έχουµε τα δύο προγράµµατα στο Υπουργείο Εσωτερικών ηµόσιας ιοίκησης τα οποία τρέχουν αυτή τη στιγµή, το ένα είναι το πρόγραµµα ΑΡΙΑ ΝΗ το οποίο αφορά τα ΚΕΠ που επιτρέπουν στον
πολίτη να έχει καλύτερη πρόσβαση χωρίς να έρχεται κατ ανάγκη σε επαφή µε επιµέρους δηµόσιες υπηρεσίες, ιδίως στα ΚΕΠ τα οποία µετατρέπονται σταδιακά σε κέντρα ολοκληρωµένων συναλλαγών. Το άλλο είναι το πρόγραµµα ΣΥΖΕΥΞΙΣ το οποίο στην πρώτη του φάση επιτρέπει την οριζόντια επικοινωνία όλων των δηµόσιων υπηρεσιών µε ό,τι στοιχεία έχουν οι δηµόσιες υπηρεσίες, ώστε όλες οι υπηρεσίες να έχουν τα ίδια στοιχεία χωρίς να υποχρεώνεται ο διοικούµενος να τα προσκοµίσει κάθε φορά. Πράγµα που σηµαίνει ταχύτερη επικοινωνία των υπηρεσιών µεταξύ τους, λιγότερη πρόσβαση του διοικούµενου σε υπηρεσίες, ώστε να προσκοµίζει κάθε φορά το ίδιο πιστοποιητικό. Ποιο είναι το αποτέλεσµα; Έχουµε λιγότερη επαφή του διοικούµενου, όπως είπαµε, µε τη διοίκηση, καλύτερη δυνατότητα της ηµόσιας ιοίκησης στο εσωτερικό της να αξιοποιεί όλο τον πλούτο της πληροφόρησης και των στοιχείων τα οποία µπορεί να έχει στην διάθεσή της. Αυτό το πρόγραµµα ΣΥΖΕΥΞΙΣ στη µελλοντική του πορεία θα επιτρέψει, και ελπίζω αυτό να γίνει το αργότερα ως το 2008, να φτάσουµε σε ένα δεύτερο στάδιο, το δεύτερο στάδιο θα σηµαίνει ότι όχι µόνο επικοινωνούν οριζόντια οι δηµόσιες υπηρεσίες µεταξύ τους, αλλά ο πολίτης έχει τη δυνατότητα µέσα από το εθνικό pin το οποίο θα διαθέτει να µπαίνει από τη δικτυακή πύλη στο χώρο της δηµόσιας διοίκησης και από τη µία πλευρά να παίρνει την πληροφόρηση που θέλει και σε περαιτέρω στάδιο να µπορεί να ζητάει την έκδοση συγκεκριµένων διοικητικών πράξεων οι οποίες διοικητικές πράξεις θα µπορούν µε τον τρόπο αυτό να δίνονται ακόµα και ηλεκτρονικά. Μη σας φαίνονται αυτά τα πράγµατα ότι είναι πολύ µελλοντικά. Η τεχνολογία είναι µπροστά µας, παρέχει την δυνατότητα αρκεί να το θέλουµε. εν το είχαµε, δυστυχώς, θελήσει στο παρελθόν. Το θέλουµε τώρα. Αυτό και µόνο σηµαίνει πρόληψη σε ό,τι αφορά την κατοχύρωση της διαφάνειας, σηµαίνει ότι όσο λιγότερη τριβή έχει ο διοικούµενος µε δηµόσιες υπηρεσίες όσο λιγότερο ταλαιπωρούµε το διοικούµενο µε το να του ζητάµε πιστοποιητικά όσο περισσότερο τον διευκολύνουµε το διοικούµενο να έχει επικοινωνία ευθεία, χωρίς να παρεµβαίνουν οι άνθρωποι, τόσο περισσότερο η διαφάνεια εξασφαλίζεται τόσο λιγότερα µπορεί να είναι τα φαινόµενα διαφθοράς.
Γιατί πρέπει να ξέρετε ότι τα φαινόµενα διαφθοράς πολλαπλασιάζονται όσο περισσότερο ο διοικούµενος χρειάζεται να προστρέχει για ασήµαντα πράγµατα στις δηµόσιες υπηρεσίες. Να πώς, µε απλά λόγια, απλοποιώ κάπως τα πράγµατα, αλλά για να καταλάβουµε για τι µιλάµε, χωρίς να αλλοιώνεται η πραγµατικότητα, να πώς η ηλεκτρονική τεχνολογία, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση µπορούν να συµβάλλουν, ώστε προληπτικά να φτάσουµε στο σηµείο, ώστε η ηµόσια ιοίκηση να είναι διαφανής και να εξασφαλίζονται οι όροι διαφάνειας. ε φτάνει αυτό, γιατί πρέπει να τονώσουµε τους ελεγκτικούς µηχανισµούς, όπως το Γενικό Επιθεωρητή ηµόσιας ιοίκησης. Όπως, παραδείγµατος χάριν, το Σώµα Ελεγκτών Επιθεωρητών ηµόσιας ιοίκησης που είχαν αφεθεί, σας διαβεβαιώ, χωρίς µέσα, χωρίς υλικοτεχνική υποδοµή. Πρέπει πρώτα, πρώτα να τους εξασφαλίσεις αυτά τα µέσα. Και αυτό κάνουµε. Σε προσωπικό, σε υλικοτεχνική υποδοµή, ιδίως στο πρόγραµµα ΠΟΛΙΤΕΙΑ το οποίο επιτρέπει τη µηχανοργάνωση και την ηλεκτρονική οργάνωση των σωµάτων αυτών. Και περαιτέρω, στο ειδικό επιχειρησιακό για τη ηµόσια ιοίκηση, το οποίο ετοιµάζουµε εν όψει του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, ειδική πρόνοια λαµβάνεται προς αυτήν την κατεύθυνση. Αλλά εκτός από όλα αυτά τα θέµατα, εκείνο το οποίο ο Γενικός Επιθεωρητής ηµόσιας ιοίκησης, παραδείγµατος χάριν, ή το Σώµα Ελεγκτών Επιθεωρητών ηµόσιας ιοίκησης, δεν είχε συγκεκριµένες διατάξεις, συγκεκριµένα εργαλεία που να του επιτρέψουν να κάνει τον έλεγχο χωρίς να υπάρχουν προσχώµατα. Σπεύσαµε, και το λέω αυτό, γιατί υπάρχει πολύ παραπληροφόρηση ή αν θέλετε µερικώς εµφάνιση της πραγµατικότητας, και δώσαµε από την αρχή, και είναι στη διάθεσή σας ακριβώς αυτό το στοιχείο, κάµποσα µέσα, 19 τον αριθµό είναι όλα τα µέτρα που πήραµε, για να θωρακίσουµε και το Σώµα Επιθεωρητών Ελεγκτών ηµόσιας ιοίκησης και ιδίως το Γενικό Επιθεωρητή ηµόσιας ιοίκησης, σπεύσαµε και από τη µία πλευρά επιτρέψαµε µε συγκεκριµένα µέσα στα ελεγκτικά αυτά όργανα να παρεµβαίνουν. Χαρακτηριστικά. εν υπήρχε πριν η δυνατότητα της θωράκισης του ίδιου του οργάνου να εκφράζει ελεύθερα την άποψή του. Κινδύνευε κάθε φορά που εξέφραζε
την άποψή του ή έλεγε τη συγκεκριµένη κρίση να βρεθεί κατηγορούµενος, παραδείγµατος χάριν, ή εναγόµενος, ο ελεγκτικός µηχανισµός. Είπαµε, λοιπόν, και αυτό είναι βασικό, ότι δε διώκεται, δεν ενάγεται, δεν εξετάζεται ο ελεγκτικός µηχανισµός για θέµατα που αφορούν την άσκηση των καθηκόντων του, εκτός βεβαίως, αν παραβιάζει το καθήκον εχεµύθειας ή αν ενεργεί εκ δόλου. ώσαµε τη δυνατότητα, επίσης, και αυτό είναι σηµαντικό για τον ίδιο τον µηχανισµό, να έχει τα µέσα, για να µπορέσει να προχωρήσει. Χαρακτηριστικό παράδειγµα. Έχει αυτή τη στιγµή τη δυνατότητα, υπό προϋποθέσεις, άρσης του φορολογικού και του χρηµατιστηριακού απορρήτου ο ελεγκτικός µηχανισµός. Έχει τη δυνατότητα ο µηχανισµός να ζητήσει από το δηµόσιο, και ιδίως από το Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών, να παραστεί ως πολιτικός ενάγων σε συγκεκριµένες περιπτώσεις. Έχει τη δυνατότητα να ζητήσει άσκηση πειθαρχικής δίωξης συγκεκριµένου υπαλλήλου. Και πολλές άλλες δυνατότητες, όπως επίσης τα θέµατα του ελέγχου του «πόθεν έσχες» των ελεγχοµένων οργάνων. Στο δηµοσιοϋπαλληλικό κώδικα δίνουµε µία σειρά από δυνατότητες στους ελεγκτικούς µηχανισµούς, ώστε να συνδυάσουµε τη διαφάνεια της δουλειάς του υπαλλήλου µε τη δυνατότητα των ελεγκτικών µηχανισµών να προχωρήσουν. Το αποτέλεσµα είναι σαφές. Ήδη αυτή τη στιγµή που µιλάµε και ο Γενικός Επιθεωρητής ηµόσιας ιοίκησης και το Σώµα Επιθεωρητών Ελεγκτών ηµόσιας ιοίκησης, και µιλώ για το Υπουργείο Εσωτερικών, έχουν αυτήν την στιγµή τη δυνατότητα να κάνουν ελέγχους πολύ περισσότερους, υπάρχει µία γεωµετρικώς εξελισσόµενη αύξηση των ελέγχων. Και µου κάνει εντύπωση, όταν δίνει ο Γενικός Επιθεωρητής την έκθεσή του, δίνει τα συγκεκριµένα παραδείγµατα που φαίνονται οι έλεγχοι πώς έχουν πολλαπλασιαστεί, και κάποιοι κραυγάζουν λέγοντας «η διαφθορά ζει και βασιλεύει». Το ζήτηµα είναι, αν αποκαλύπτεται και πατάσσεται η διαφθορά, διότι, όταν την συγκάλυπταν προηγουµένως, δεν υπήρχε; Θα πρέπει να δούµε, λοιπόν, ότι υπήρχε και συγκαλυπτόταν. Τώρα τα µεµονωµένα φαινόµενα που υπάρχουν αποκαλύπτονται πλήρως. Και αυτή είναι η
επιτυχία των ελεγκτικών µηχανισµών. Τότε επιτυγχάνουν οι ελεγκτικοί µηχανισµοί, όταν πολλαπλασιάζονται οι έλεγχοι και αποκαλύπτονται τα φαινόµενα τα οποία υπάρχουν. Όχι, όταν ζουν εν αδράνεια και όταν συγκαλύπτονται οι καταστάσεις οι οποίες προηγήθηκαν. Άρα, το γεγονός ότι έχουν πολλαπλασιαστεί οι έλεγχοι, το γεγονός ότι αποκαλύπτεται και πατάσσεται η διαφθορά και η αδιαφάνεια, όπου υπάρχει, σηµαίνει ότι λειτουργεί το κράτος δικαίου και η αρχή της νοµιµότητας. Και πρέπει να δούµε, επίσης, αυτές οι υποθέσεις που αποκαλύπτονται ποιες εποχές αφορούν. Τι συνέβαινε τις εποχές εκείνες. ιότι κάποτε η µέθοδος της συγκάλυψης, της εικονικής πραγµατικότητας, και είναι πολύ κοντά αυτές οι εποχές, αποτελούσαν τρόπο άσκησης πολιτικής. Σε εµάς δεν υπάρχουν τέτοιες συνήθειες. Σε εµάς λειτουργεί το κράτος δικαίου και η αρχή της νοµιµότητας, αποκαλύπτονται τα πάντα και πατάσσονται. Και, όταν κάνουµε κριτική προς αυτή την κατεύθυνση, φυσικά πρέπει να λαµβάνουµε υπόψη και το γεγονός ότι η εντατικοποίηση των ελέγχων και οι παραγωγικοί έλεγχοι είναι δείγµα υγείας των ίδιων των ελεγκτικών µηχανισµών. Γιατί για αυτό υπάρχουν. Να ανησυχεί κάποιος, όταν φαίνεται ότι όλα βαίνουν καλώς. Γιατί θέλω να σας τονίσω και τούτο. Ποτέ δεν είµαστε ικανοποιηµένοι από αυτό που έχουµε κάνει. Η αδιαφάνεια και η διαφθορά έχουν πολλούς τρόπους να αξιοποιήσουν ακόµα και την ίδια την τεχνολογία, για να προχωρήσουν. Άρα η επιτυχία µίας πολιτικής εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την εγρήγορση και όχι από τον εφησυχασµό. Από την ταχύτητα που ενεργεί κανείς και όχι από την επανάπαυση. Βεβαίως, ο κύριος Ρακιντζής, όπως και άλλοι ελεγκτικοί µηχανισµοί, συνεχώς ζητούν από την Πολιτεία και άλλα µέσα για να κάνουν την δουλειά τους. Και φυσικά θα προχωρήσουµε ακόµη περισσότερο. Κάποιοι όµως µένουν στο τι δεν έχει γίνει, που µπορεί να είναι ελάχιστο, ξεχνώντας ότι σε δύο χρόνια έγιναν πράγµατα που δεν είχαν γίνει την προηγούµενη 20ετία. Και εκείνο είναι το νόηµα και η ουσία. Τι έχει συµβεί τα δύο αυτά τελευταία
χρόνια; Τι µέσα έχουν δοθεί στους ελεγκτικούς µηχανισµούς και πόσο οι µηχανισµοί αυτοί έχουν αποδοθεί; Το τονίζω, για να µην παρεξηγηθώ. εν είµαστε ικανοποιηµένοι και δεν θα είµαστε ποτέ ικανοποιηµένοι από τα µέτρα που παίρνουµε. Ζητούµε από τους ελεγκτικούς µηχανισµούς, ιδίως τις ανεξάρτητες αρχές και τις «οιωνεί» ανεξάρτητες αρχές που έχουν την ευθύνη του ελέγχου, να είναι όσο πιο αυστηροί γίνεται και απέναντι στο ίδιο το κράτος. Να ζητούν όσο δυνατόν περισσότερα µέσα. Εµείς θα κάνουµε τα πάντα, για να τους δώσουµε ό,τι µπορούµε και εκείνο που πραγµατικά τους αρµόζει, για να ασκήσουν τις αρµοδιότητές τους. Αλλά πρέπει πάντα, όταν κάνουµε ένα απολογισµό να βλέπουµε τι συνέβη σε ένα µικρό χρονικό διάστηµα και πόσο προχώρησαν τα πράγµατα. Όχι, το τονίζω, για να επαναπαυτούµε, αλλά για να µπορέσουµε να ξέρουµε το δρόµο που πρέπει να ακολουθήσουµε και κυρίως να γνωρίζουµε ότι οι πρακτικές του παρελθόντος, αυτές που συνίστατο στην συγκάλυψη και στην επανάπαυση, αυτές ανήκουν στο παρελθόν, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Ξέρω ότι θα βγουν πολύτιµα συµπεράσµατα από την ηµερίδα αυτή. Ξέρω, επίσης, ότι τα συµπεράσµατα αυτά θα µετατραπούν και θα µεταφραστούν σε προτάσεις προς την Πολιτεία για το πώς µπορούµε να αξιοποιήσουµε ακόµα καλύτερα την τεχνολογία, για να προχωρήσουµε σε βάθος την διαφάνεια. Να είστε βέβαιοι ότι θα περιµένουµε τις προτάσεις αυτές, θα κάνουµε τα πάντα, για να ανταποκριθούµε στις προτάσεις των ελεγκτικών µηχανισµών που και αρµοδιότητα έχουν και γνωρίζουν και βεβαίως σε καµία περίπτωση δεν πρόκειται να θεωρήσουµε ότι ο αγώνας για τη θωράκιση της διαφάνειας κάπου σταµατάει. Είναι ένας αγώνας διαρκής, όσο ο αγώνας είναι διαρκής για τη µεταρρύθµιση και την πρόοδο της δηµόσιας διοίκησης, για το βάθεµα της δηµοκρατίας, γενικότερα για την πορεία προς τα εµπρός του τόπου και του λαού µας. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.